Denkt aau liet Brokkenlinis.
Kantoorboeken en Wiokeiboeken
Kerstboom.
II, MESS, Leiden, Haariemiuerstr. 53.
100 Visitekaarten
O. W. ZWART,
Pianino's. Orgels.
Groote voorraad. Lage prijzen.
Hoeden en Fournituren
Firma B. S. VAN KLOETEN,
Instrumentmaker, Lange Diefsteeg 14.
Spuistraat tegenover de Passage
VAN HELLE S PAHJES-KOFFIL
STEARIN; KAARSEN
Onze Hard-HoutenRiemschijven
in alle dikten en liniaturen tegen scherp con-
curreerende prijzen zijn steeds voorhanden bij
nog koffie, die niet direct na liet bran-
den verpakt wordt?
Het is beslist noodzakelijk, dat
koffie onmiddellijk na bet branden
wordt verpakt, want anders gaan èa
geur èu smaak verloren. 7592 71
Probeert eens een enkele maal
koffie, die behandeld is precies zoo
als koffie behandeld most worden en
vraagt uwen Winkelier:
ROODMERK.
Specialiteiten:
PAARSMERK.
7591 34
ApotSiekersijk 37. Te'ef. 43S>.
ggg- Barean van <len echten „OLSO" Spaarbrander,
LEVERT EN
PLAATST
complete
Bad
en Closet-
Inrichtingen
EN
Waschtafels
in alle soorten
•n prezen.
7277 *0
No. 15898. IiEEDSCH DAGBIiAB, Zaterdag* 16 December. T^r&ed® Blad. Anus 1911.
25-19® °/o Gasbesparing.
Staand© en hangende branders.
VRAAGT GRATIS ENFEANOO INLICflTINGEN OMTRENT
Koop, Abonnement, Hum* en
Kuur met eigendom worden.
Ook Karrasbranders verkrijgbaar voor f 0.55.
T© Koop:
voor f 1500 per blinder, pl.m.
4 blinder beet Weiland (zwarte
grond) uilstelzend geschikt voor
koolbouw en groententeelt, artikelen
welk. In de stad zelf een ruim afzet
gebied vinden tsgen hooge pryzen,
daar byna alleB uit het Westtand en
N.H. aangevoerd wordt.
Te bevragen bil
J. 31. KA5IPUUIS,
Kanaal, Almelo.
P.S. Verzoeke by overkomst vooraf
bericht. 7'288 16
Vraagt uwen Winkelier
van de Stearine Kaarsenfabriek
„Apo'lo" te Schiedam.
Prima kwaliteit; onovertroffen in
brandduur; zeer billijk in prijs.
Let op de etiquetren.
APOLLO KAARSEN
en BOUGIES APOLLO
Hoogste onderscheidingen,
Grand Priz Parijs 1900.
3612 16
7457 18
©xag'eëTrsna.ard© keuze.
Beleefd verzoek onzen Kerstboom met de prachtige
verlichting te komen zien.
Maak van de aangeboden gelegenheid gebruik om
voor den haiven prijs
te bekomen aan de afd. MODES, die opgeheven wordt.
Binnen enkele dagen zal deze verkoop afgeloopen
zijn, want dagelijks loopt het storm.
Aan elke koopster of kooper wordt gratis een takje
hulst uitgereikt. 7593 110
onet 10® passende Enveloppen, t
(bedrukt met naam, van at U)
Firma B. S. 1TAN KLOETEN,
Kantoor-, School-, Schrijlbehoetten,
7602 22 Pieterskerk-Koorsteeg 16
zijn tot nu toe door geen enkel
fabrikaat overtroffen.
VERGELIJKT CONSTRUCTIE en AFWERKING
en vraagt NIEUWE PRIJSCOURANT.
TECHN BUH. „VAN DUIJflEN
Leiden, Klare 40. Tel. 1089.
Handelaren hooge korting.
7674 22
7619 8
E9S5 U ish BT! 57 (ES Jan vossen «teeg 67 en
■SKJ IB. Sta a V.-d.-Werfstr. 21) en 22,
het adres voor Glas, Porselein, Aardewerk en Geëmailleerde
Artikelen, Lampeslazen in allo soorten voor Gas- en Petroleum
licht, Gloeikousjes 8, 10, 12 Cts. en hooger, Sunlight Zeep per
pat 23 Cta. SASIDKitS Ammoniakzeep 8 Cts, Groothandel in
Lucifers, Zebra Kachelglans,, BIJLOOS Hootd-Uan de-
Cologne, enz. 7609 16
Kantoor-, School- en Schrijfbehoeften,
P.-SC. B&oorsteeg 16. 7003 30
SEH.IOHT
mijn geachte Cliönteele een PERSONEN-WEEGSCHAAL
gratis te hunnen dienste te hebben gesteld. 7605 20
J. SIEMONS,
IJEJW HAAG.
Uroafste s©s*te@i*is3g
HiieïBwghedsn tea* w©r-
sieping uan sfen
jkmi-III III! Hf .111111.1 Ill HI lllllll II 111 II..T'illlll 1
Drinkt
DBR3QAANSDAG.
1838. 16 December. 1911.
Het is nu ongeveer 75 jaren geleden. Een
groot aantal Afrikaners van dab gedeelte
der Kaapkolonie, dio thans als de „Mid
lands" bekend staan, had zioh om verschil
lende redenen hoofdzakelijk samen te
vatten in deze éóneonder de Engelsohe
Regeering, die de roofzieke Kaffers be-
schermt en de klaohten der Afrikaners niet
telt, zijn wij van ons loven en ons goed
niet zeker uit de Kaapkolonie verwijderd
en was over de Oranje-rivier getrokken,
naar het Noorden en Noord-Oosten.
Een deel hunner was gegaan naar het
land der Zoeloes en wilde zich. vestigen in
het noordelijk gedeelte van het huidige
Natal.
Daar hadden zij, onder leiding van Pie-
ter Retief, in ruil voor bewezen diensten,
van -den Kaffer-koning Dingaan, den wree-
den opvolger van den bloedgierigen Tsjaka
(den Attila van Zuid-Afrika), een land
streek ter vestiging verkregen. Het doou-
ment, dezen afstand waarborgend, was op
4 Febr. 1838 geteekc-nd. Voor het voltrek
ken van het tractaat was Retief met een
zeventigtal volgelingen naar Dingaaus stad
Oeirtkoegoenglovoe (de Groote Olifant) ge
komen. Dien dag, een Vrijdag, en den dag
daarop, liet de Kaffer-Koning zijn troepen
op Kaffer-manieren paradeeren. Heb was
een wonderlijke, woeste vertooning, maar...
sleohts een parade, en Piet Retief en de
zijnen voelden zich zóó gerust onder hun
zwarte vrienden", dat. zij niet eens aan
de mogelijkheid van verraad dachten en bij
gevolg ongewapend zich onder de woeste
lingen bewogen.
Den volgerdóTi <iacc zouden Piet Retief
511 -iji lïiensohen vertrekken. "Vroeg in den
morgen zouden zij afsoheid nemen van hun
bondgenooten, op uitiroodiging van Din
gaan; een uitnoodiging welke natuurlijk niet
Ikon worden afgeslagen. Reedï hadden en
kele Boeren het vermoeden gekregen,
door de opzettelijke vriendelijkheid van
Dingaan, de ongewone, vroege opschud
ding en heb wapen-vertoon in de Kaffer-
stad, enkele woorden en blikken der bood
schappers dat er vena d ia het spel
was. Zij waren gereed voor de terugreis
naar hun vrienden, hun vrouwen en (kin
deren; veel lust om nog bij den zwarten
monarch op morgenbezoek te gaan en van
zijn zuur Kaffer-bier te drinken, bestond
bij hen niet. Maar een uitnoodiging van
zulk een potentaat kon moeilijk worden ge
minacht.
Gaarne ook hadden zij) gewapend hun
beleefdheidsplioht waargenomen, doch dit
werd hun belet door Dingaans boodschap
pers: het was tegen het gebruik der Zoe
loe-natie, gewapend in d« tegenwoordigheid
van hun Konipg te vereohijnen.
In het midden van de stad, eigenlijk een
groote, in cirkelvorm omheinde ruimte,
waarin een massa mu lage hutten, was een
open plaats, ee»n plein. Een gedeelte van
dit plein, het hoogste gedeelte, was weer
omheind, waardoor een „kraal" werd ge
vormd, tot berging van runderen.
Tegen de omheining van die „beesten-
kraal" was de plaats, waar Dingaan bij
groote gelegenheden zich placht neer te
zetten.
Yan daar zag hij neer op het gekrioel
van zijn volk. Daar zat hij ook op den dag,
waarvan hier de korte geschiedenis wordt
geschreven.
Vóór hem stonden, in een halve maan,
gewapend, in oorlogsdos, zijn twee dapper
ste regimenten: de Wit- en de Zwart-schil
den, twee duizend soldaten, gereed om op
het minste teeken de wreedste en bloed
dorstige bevelen van hun meester zonder
aarzelen te volbrengen. Links en rechts van
hem stonden zijn twee, door hem het mêeet
vertrouwde, raadslieden T^hoesa en
Oemsjlela.
Ee^ boodschapper wordt uitgestuurd om
Retief en zijn mannen te roepen, om voor
hun bondgenoot te verschijnen. Er verloo-
pen eenige minuten. De blanken komen,
zorgeloos, in groepjes. De haag van zwarts
krijgers wordt een oogenblik geopend, om
de gasten door te laten; dan weer geslo
ten. Vóóraan stapt de forsche gestalte van
den blanken leider, Pieter Retief.
Dingaan verheft zich van zijn zetel,
groet de blanke mannen en begint een korte
toespraak. Retief zou nn naar zijn volk
terugkeeren. Hij) moest-dan gijn menschen
zeggen, niet te lang te talmen, om bezit te
nemen van den grond, dien Dingaan M-™
hen had afgestaan. Hij wenschte Retief
„hamba gaasjle" (goede reis), dooh vóór
hij ging, moest hij met den Kaffervorst
nog een dronk „tjwala" (Kafferbier)
ledigen.
Aanstonds werden eenige groote kaiabas-
sen met Kafferbier voor den Koning neer
gezet. De schenkers proeven er eerst van,
ten bewijze, dat het vocht zuiver is en be
trouwbaar; dan neemt Dingaan een teug,
dan Retief, dan 'a Konings raadslieden. Zóó
gaan verscheidene potten rond, want bijna
honderd mannen drinken elk een flinke
teug.
Om den tijd te korten, beginnen de twee
regimenten, op bevel van den Koning, hun
woeste, vreemde oorlogsdansen uit te voe
ren, al woester en vreemder wordend,
naarmate door den drank de soldaten wor
den verhit. Twee duizend paren naakte
voeten zijn in forsche beweging en stam
pen dreunend op den harden grond, maat
houdend met een eentonig lied; twee dui
zend lijven wringen zioh in -bochten; twee
duizend zwarte gezichten nemen al meer
een uitdrukking van gretige wreedheid aan.
Dingaan zwelgt gulzig uit de kalabassen,
en nu en dan, om niet onbeleefd te schij
nen, proeven de Boeren mee. De voorste
rijen der soldaten dringen, al dansend,
voeten-stampend en lijven-wringend, op
hen aan. Retief en zijn makkers geraken in
een ongemakkelijke positie en de blanke
leider vraagt den Koning, zijn mannen te
bevelen, wat meer rukïtte voor de gasten
te late?v.
„Ja", antwooïdt de tiran en hij staat óp,
alsof hij het gevraagde lie vel wil geven
rloch in plaats van het gewenschte woord,
klinkt een gefluit, 'zooals Kaffers doen hoo-
ren. wanneer zij in den oorlog oen aanval
op hun vijand gaan doen, en „Ba-baainbê"
(Vangt hen!) klinkt h'et uit zijn irioind.
Dit Was het woord, 'dat liet sein gaf tot
het Verraad. -Levend moesten de Boeren
gevangen worden, ónï dan buiten de kraal
daal* binnen mboht geen blood worden
gestort als vee te worden geslacht.
Op het Vreeselijke' sein startteni de twee
duizend wï^&de soldaten over het groepje
Ongewapende Boören. „Verraad 1" klinkt het
uit hun midden. „Heare, helpt" bidden en.
kelen naar oimhoog. „Dftf klaar met onsP'
schreeuwt Hoktead, een Sngelsoli'i kolonist,
die bij de Boeren als tolk aanwezig was, en
in de taal dor Zoeloes voegt hij liieraan
toe„Hoor mijIk wil met den Koning
spreken l"
Dingaan moet zijn wanhoopskreet hebben
gehoordj, want hij wenkt met zijn liand,
niet om aan het verzoek van Holstèad go-
volg te geven, maar om zijn mannen te be
duiden, de blanken, over wie zij zijn
heengestOrt als een door storm opgezweepte
zwarte zee, weg te voeren. En voortdurend
schreeuwt hij: „Boelalanie abatagatie!"
(Slaat de toovenaars dood!}.
Retief, die naast hem zat, wórdt door 's Ko
nings raadslieden weggesleurd en aan de
soldaten overgeleverd. „Scheur hart en lever
uit 't lijf van den Boeren-commandant!" be
veelt de Koning, „en begraaf ze op den weg,
dien de Boeren gaan!" Want dit is liet bij
geloof dor Zoeloes, dat dit hun vijanden
onheil, hunzelf geluk zal aanbrengen.
Enkele Boeren vinden nog gelegenheid om
hun groote jachtmessen te trekken en zich
daarmee te verdedigen. Maar tegen zoo'n
overmacht duurt tegenstand niet lang. Alle
blanken worden weggesleurd, buiten den
kraalmuiir gebonden, en daarna, levend, met
scherp-gepunte stokken doorboord, zóó hun
lichaam! als het ware een handvat gevend,
waaraan het door de Kaffers wordt opge
tild, opdat hun het doodslaan gemakkelijker
kon worden.
Retief wordt nog een tijd gespaard, óm
de marteling van zijn makkers te aanschou
wen.
De half ontzielde lichamen worden naar
een nabijgelegen heuvel, Chlomo-amaboeta,
gesleept en daar met stokslagen verder af
gemaakt.
Vastgebonden, te midden van duizenden
van .bloeddorst waanzinnige Kaffers, moet
Retief dat aanzien: de marteling van zijn
landgencoten, zijn Vrienden, onder hen een
eigen zoon. En eindelijk, als niet één van
hen meer een teeken van leven geeft, als
na het dreunen der stokslagen eon d^óuscné
stilte intreedt,. wordt hvir 2ijn beurt.
Op 17 Februari 1838 werden eenige kleine
Bccron-lagerijes in de buurt van het huidige
Natalsche dorpje We enen door een talrijke
overmacht van Kaffers overvallen 'en uit-
gsemJooxd©en en veertig mannen, zes en
vijftig vto^Wéit iü^ea jggjhjitf
kindéhs* i
Andere aanvallen, voor de Boeren-emigran
ten, nu meer dan ooit op hun hoede, niet
zóó noodlottig, volgden nog in den loop
van hetzelfde jaar.
Eerst in December echter voelden de Boe
ren, thans onder leiding van Andries Pro-
tórius, zioh sterk genoeg, om den Kaffer-
tiran Dingaan in .zijn eigen stad te gaan
aanvallen.
Op 16 December 1838 kwam het toen,
aan de Bloedrivier, tot een hevig treffan
tusschen de vierhonderd blanken onder Pre-
torius en do duizenden van Dingaan, waar
door de maoht der Zoeloes voorgoed ge bin-
ken weid.
Deu dag vóór deze overwinuing. 15 De
cember, had de Boerengeneraal een „lager"
gevormd cn op zijn verzoek werd door do
burgers een godsdienstoefening gehouden.
Tegen het einde daarvan klom Saurel Col
liers, een van zijn onderbevelhebbers, op
een wagen, en sprak:
„Broeders en LaudgenootenHier staan
wij voor den heiligen God van Hemel en
Aarde, om een belofte te doen, dat, als
Hij met Zijn bescherming bij ons wezen
zal, wij dan dien dag en datum immer als
een Dankdag, als een Sabbat, t-ot Zijn eer
zullen vioren. Dat wij aan onze kinderen
zullen zoggen, dat zij met ons er in moeten
deel on, tot gedachtenis ook voor onze op
komende geslachten. Want de cere Gods zal
ör door verheerlijkt worden, dat Hem de roem
cn de eer van de overwinning worde ge
geven."
De overwinning werd hun gegeven en
sedert is de 16de December, Dingaansdag,
een dankdag en een feestdag geweest voor
de Afrikaners van Transvaal cn Oranje-Vrij
staat, en sedert de stichting van de Unio
van Zuid-Afrika voor alle bewoners van
geheel Britsch Zuid-Afrika.
Alleen de En g c lech - s prekende- t Softer s" van
enkoio steden. de winkeliers van
Kaapstad, Vinden dien datum heel ongeschikt
onvieren hem niet, omdatde zaken
het niet toelaten. Negen dagen later is het
immers Kerstmis en de menschen kunnen in
de veertien dagen er vóór geen dag missen
om hun cadeautjes in te slaan! .f
