NUTTIG ST.-NICOLAAS-CAOEAU.
'T POSTHOF
Wasohmachines ziJ" bea,,st de beste.
;!f7!ËIË>0 Wringmachines
E. R. BEULINK's
eOÜOËÜT K.K.
BaÉ van Leening
A Contant en op afbetaling.
Nieuwstraat 7, bij den Burcht.
Banketbakkerij. 6953 30
ongemeuMieerde SUITE.
Jenever 85
Bitters 85 3
OeynaGiOO J|
Brandewijn 90.
Toegang vrij.
en Winter-Artikelsn.
Grootste keuze in Meubelen, Tapijten, Gordijnen, Fantasie-
Stoommeubelfabriek „DE RIJN". 0-174
Tweede Kamer.
(met 2 jaar garantie) in prijzen van af f22.50.
VSLO
-immSgtt '^Hpy (met 5 jaar garantie.)
Op proef ie bekomen en in werking te zien
iederen Dinsdag van 2*5, Zaterdag van U«2 uur
in het Depot te Leiden: 33)8 132
GEMEEE8 TSLIJiCE
ie LESDE&.
De Pandon, beleend in do maanden
Juni, Juli en Augustus 1910, zullen,
voor zoover dan nog riet gelost,
pnblick ten verknop worden aan
geboden op Woensdag 13 Decem
ber a. s. des voormiddags te 9 uren.
Kijkdag daags te roren van 10
tot 1 uur.
Laatste dag van lossing of rente
betaling voor Goud, Zilver e. d.
7 December a. 0. 6653 17
Boterletter», Letterbanket en Sprite Banketletters 70 ets. per 5 ons.
Boterepeculaas 50 ets. per 5 ons. Boterspeoulaaspoppen 50 ets. per 6 ons.
Dikke Brokken 40 ets. per 6 ons.
Moicovischo Hammen, Harten en Stukjes in diverse pr(lzen.
Chocoladeletters en diverse Japansche artikelen, gevuld met fijne Bonbons.
Aanbevelend, E. R. BEU LINK.
Lange Mare 6* TeiSefoonit. 1133*
DE GRACIEUSE, f 1.377a per Kwartaal.
Gevraagd voor een Dame,
ruime
Brieven: Willem de Zwjgerlaan 50,
DEN HAAG. 6841 6
faJD d
dD
QD 5
ca m
4s T
6714 8
Zondag a. s.6677 33
v. mVEüEi'i BEÜOEMO
BOCKBIER
alhier verkrijgbaar, ook per Chiffon üt 5 Liter inhoud
en per Glas,
AMMAN PANDER, Leiden,
Rijnkade 12.
Breesfraat E43 - Botermarkt 22 - Hoogewoerd 115
Vervaardiging naar eigen en ingezonden ontwerpen. Kamer-, Kantoor- en Bootbetimmeringen
Ding van een of andere gezaghebber op
Bchoolgebied en ,,het an-te-ce-dent.'*
Al die dingen belemmeren de verheffing
van het peil van het onderwijs, van liet
volksonderwijs vooral. De krachtige man,
in staat dat alles te overzien en eenheid te
brengen in den chaos, blijft ontbreken. En
die komt er o. i. niet door de aanstelling
ran een tienden Minister.
Want deze Minister zal eeD man moeten
zijn, die zijn ambt in de eerste plaats dankt
aan zijn politieke richting. Hij moge dan
nog zoo knap wezen, desnoods leider van
een sterke politieke partij, hem zal bij
zijn benoeming allereerst gevraagd moeten
worden.hoe hij denkt over de staatkundige
richting van het Kabinet, waarin hij zitting
zal gaan nemen.
Zou men van het eene kwaad in het
andere vervallen. Ons onderwijs zou bij
een dusdanige bezetting van den nieuwen
post nog meer komen onder den invloed
der politiek. En die twee, onderwijs en
staatkunde hebben elkaar al genoeg kwaad
gedaan, jaren lang!
De Roeder van Vondel.
Gisteravond hield de heer J. F. M. Sterck,
uit Haarlem, voor de Maatschappij der Ned.
Letterkunde in het Nutsgebouw alhier een
voordracht over ,,de moeder van Vondel."
Spr. ving aan met de mededeeling dat
de schrikwekkende vervolgingen van Alva
te Antwerpen in 1571 en voorgaande jaren
tal van Doopsgezinden hun vaderland deed
verlaten. Peter Granen, een knoopenmaker,
ha-d met zijn gezin daarvan al bijzonder veel
te lijden. Zijn vrouw werd gevangen gezet
en met den vuurdood bedreigd. Zij werd
slechts gered door tusschenkomst van haar
neef, Hans Michiels.
Mét haar verlieten geheele families van
Doopsgezinden de Scheldestad, waarbij ook
Joost van den Vondel, de hoedenstoffeer
der, die te Keulen met Sara, de dochter
van Peter Cranen, trouwde en in 1596 met
haar en haar drie kinderen naar Amster
dam uitweek.
Tot deze kinderen behoorde de dichter
Joost van den Vondel.
Dat vele families met hen uit Antwerpen
en Keulen zich* te Amsterdam vestigden,
blijkt uit de oude notaris-protocollen van
deze stad. In dezen kring groeide de jonge
Joost op. Zijn vader stierf in 1608, de moe
der, Sara Cranen, bleef met vijf kinderen
over, waarvan de oudste dementia in 1607
getrouwd was met Hans de Wolff. Deze
dochter was een even geniale koopvrouw
in zijde als Vondel een dichter en verwierf
zich een groot fortuin.
Het is vreemd dat geen enkel gedicht van
Vondel op z>;n moeder is bewaard gebleven.
Spr. meent dat de reden hiervoor gezocht
moet worden in een minder sympathieke
verhouding, die tussehen beiden, bestaan
heeft, zooals uit enkele notarisakten kon
worden opgemaakt, dementia was ecl.ter
de lieveling van haar moeder en de broe
ders en zusters waren daarover volgens
haar jalocrsch, omdat zij ineenden dat de
oudste dochter door de moeder bevoor
deeld werd.
In een testament van 1634 schrijft de
moeder aan haar kinderen voor, dat zij geen
rekening mogen houden met de kasboeken,
die haar zoon van de zaken heeft aangehou
den, maar slechts met het bock dat zijzelf
heeft geschreven. Hieruit "blijkt weder wan
trouwen voor Joost. Twee jaar later ver
maakt Sara al haar huisraad en inboedel
met de sieraden aan dementia en haar zus-
te- met voo bi.jgaan van Joost.
Sara overleed 9 Mei 1637 en lVoe\>cl Von
del wel een vers maakte op de-in datzelfde
jaar overleden vrouw van Constantijn Huy-
gens, blijkt van een gedicht op zijn moeder
niets. In hetzelfde jaar verscheen Gus-
brecht van Am stel, waarin hij met Bacle-
loch wel zijn overleden echtgenoote iy ^y-
de, die hij nog niet l/ad vergeten.
Sara Cranen, die een afkoer had van al
wat zweemde naar godsdiensttwisten en
politieken strijd, moet weinig gesympa
thiseerd hebben met haar zoon, die ieder
een uitdaagde, en in allerlei moeilijkheden
gewikkeld werd.
Ook moeten de Roomsche gevoelens van
Joost haar niet hebben aangestaan. Zou
hij, zoo vroeg spr. ten slotte, tot na haar
overlijden gewacht hebben om daarmede
openlijk voor den dag te komen
Wijziging en aanvulling van de
wot tot regeling van liet
midd. onderwijs.
Mem ar ie van Antwoord.
De minister van hinnenlandsche zaken
waardeert ten zeerste, dat zijn pogingen om
zonder wettel ijk en dwang, de gewensohte
uitkomst te bereiken, instemming vonden.
Met voldoening vernam hij. dat> nu deze
zijn mislukt, men een wettelijke regeling van
de onderhavige materie bereid is goed te
Leuren. Dat al aanstonds sommige leden aan
meer rechtsfcreeksche bemoeiing van het rijk
do voorkeur geven, kan geen ver wondering
wekken-
Niet juist is de stelling, dat het H-B.-S-
ondarwijs zich blijkens de ervaring alge
meen tot Rijks onderwijs zou mooten ontwik
kelen en dat ook het stelsel der wet zulks
zoude meebrengen. De juiste bèteekenis der
argumentatie, dat aanneming van het wets
ontwerp voor kinderen van onbemiddelde
ouders nadeelig zoude zijn: ontgaat den mi
nister. Of liet Rijk dan wel de gemeente een
scho 1 opricht ten gerieve van degenen, die
middelbaar onderwijs voor hun kinderen ver
langen, doet niets ter zake. Aan dit wets
ontwerp, dat juist de mogelijkheid opent om
evenredig schoolgeld in to voeren en dus
de rijkeren zwaarder te belasten, kan toch
kwalijk de strekking worden toegeschreven,
de meer vermogende ingezetenen ten koste
van het algemeen belang te bevoordoelen.
Het heeft den minister wel ©enigszins te
leurgesteld te vernemen, dat zeer vele leden
zich mot het aan het ontwerp ten grondslag
gelogde stelsel niet kunnen vereenigen. De
schildering van de nadeelige gevolgen welke
de tegenstanders van het ontwerp in de toe
passing in de pr act ijk vreezen, kan niet
nalaten den iniruk te wekken in al te som
bere tint te zijn gehouden. Dc minister ver
trouwt, dat de ervaring het echter anders
zal uitwijzen en liet deed hem genoegen te
vernemen, dat veile andere leden met hem
do toekomst minder somber te gemoet zien-
Do bezwaren der buitengemeenten zijn te
breed uitgometenen onbegrijpelijk is het,
dat men van dc zijde der gemeenten van
vestiging van H? R.-S. nadeel vreest. De
aandacht werd of- op gevestigd, dat de kos
ten per leerling Berekend voctr de verschil
lende scholen niet onbelangrijk uitecnLoopen
en dat het gevolg as, dat ook de bijdragen der
buitengemeenten zullen verschillen en het
schoolgeld in do vecne gemeente tot hooger
bedrag dan in de andere zal opgevoerd mo
gen worden. Die opmerking is ongetwijfeld
juist, docli gaat buiten het systeem van dit
wetsontwerp om.
Hot denkbeeld, dat door de wet de laagste
gemiddelde kostprijs als universeel bedrag
van het schoolgeld zou aangewezen worden,
is voor verwezenlijking niet vatbaar. De on-
bomiddelden en mind er ge goeden zullen im
mers dit bedrag niet kunnen opbrengen-
Anderen cischeri voor de besturen der bui
tengemeenten de vrijheid cm te beslissen,
cf kindaren haver ingezetenen al dan niet
een elders gevestigde school zullen bezoeken.
Mutatis mutandis komt dit denkbeeld over
Ter nagedachtenis vau liet mijnongeluk te Iladbod.
De bij het ongeluk te Radbod op 12 No denkteekenen komen de namen van alle
vember 1908 omgekomen mijnwerkers wer- verongelukte mijnwerkers voor. Boven ziet
den op het kerkhof bij die plaats in twee men een afbeelding van het eene. Het an-
groote graven bijgezet. Hier nu werden op dere geeft een knielenden mijnwerker te
den derdien gedenkdag van dat ongeluk zien.
twee monumenten onthuld. Op deze re
Berichten over Rijniann^ boezem
gedurende do week van 21—23 Nor. 1911.
itaod van den boezem te Leideu
Idem te Oudewef ering.
Werking der stoomgemalen
Waterloo zing langs natuurlijk, weg,
Waterintating
Regenval in Mm.
21 Nov 2*2 Nov. 23 Nov. '21 Nov. 25 Nov. 26 Nov. 27 Nov. 23 Nov.
I 53 53 51 46 43 50 55 55 en.-.4.P.
53 57 53 55 51 56 57 5S em— A.P.
8paarnchin 3730 a.. Hal we? 70 Goud 457 Kntw.Jc24"i0 11.
Spaarnd.im 'Halfwez - u.f Gouda 33A u.. Katw |k 67 n.
Door de sluis te Gouda 16 i,
19.6
een met de poging tot het vrijwillig doen
sluiten van contracten, met welke een niet
geslaagde proef reeds is genomen. Het mec-
rendcel der buitengemeenten zou werkloos
blijven en de kinderen zonden dupe worden.
Ten slotte kan blijkbaar een andere groep
van leden zich wel met de door den minis
ter aangegeven beginselen vereenigen, doch
zouden zij het maximum bedrag en de pro
portioneel dalende schaal niet in de ver
schillende gemeenteverordeningen, doch in de
wet zelve wenschen te zien vastgelegd.
Sehoolgeldiregeling bij vcrord., naar eenige
algemeene beginselen, neder gelegd in de wet,
moet ook hier, als bij het lager en hooger
onderwijs, systeem Wijven-
Met leedwezen heeft dc minister vernomen,
dat men hij de beoordceling van dit wets
ontwerp den schoolstrijd niet buiten het ge
ding heeft weten te houden.
Hoezeer waardeerende, dat door sommige
leden pogingen zijn aangewend om ook hun
nerzijds een oplossing \oor de moeilijkheden
te vilden, meent de minister to. moeten be
twijfelen of de dear henaanbevolen denk
beelden boven het rcgeeringsstelsel te ver
kiezen zijn.
Toepassing van een stelsel als in dit wets
ontwerp ontwikkeld, ook op andere gemeen
telijk® instellingen van onderwijs, van welke
door omliggende gemeenten mede gebruik
gemaakt wordt, zou de minister ongetwij
feld in theorie juist achten. Doorvoering
daarvan zal echter eerst dan noodig wor
den, wanneer dc toeloop van buitenleerl.in-
gen ook» tot die inrichtingen zulke afmetin
gen zou gaan aannemen als thans ten aanzien
van de Hoogcre Burgerscholen het geval is-
Voorshands is daarvan echter geen sprake.
W ij z i g i n g Militaire Pensioen
wetten.
Ingediend zijn wetsontwerpen tot wijzi
ging van de Pensioenwetten voor üe land
en zeemacht.
In verband met de maatregelen tot ver
betering van de positie der officieren; de
verbetering van de encadreering der land
weer en van de bevelvoering bij het actieve
leger, moesten, gelijk door de Regeering
reeds in een vroegere nota is uiteengezet,
de navolgende veranderingen worden aan
gebracht in de Pensioenwet voor de Land
macht 1902.
lo. in artikel 2, punt 4o. diei' wet de daar
genoemde leeftijd van 55 jaren terugbren
gen tot 50 jaren;
2o. in den staat van het bedrag der pen
sioenen, deel uitmakende van die wet, de
wij/.igingen der standpensioenen aanbren-
gen;
3o. in artikel 24 der wet de gewijzigde
maatstaf moet worden opgenomen waarnaar
de jaren in de kapiteinsrang doorgebracht
web pensioen zullen worden vergolden, en
waardoor verhooging van het kapiteinspen
sioen tot een maximum van f 2000 mogelijk
wordt.
Het aangeboden wetsontwerp strekt om
in die veranderingen te voorzien.
Overeenkomstig het vroeger aangenomen
beginsel van gelijkheid, zullen de officieren
van de overeenkomstige rangen der zee
macht in het genot van gelijke verhoogin
gen deelcn y
Waar het in de bedoeling ligt, om de
voorgenomen traktementsregeling der offi
cieren van de landmacht te doen ingaan op
1 April 1911, komt het der Regeering billijk
voor, om ook de verhoogde pensioenen op
dien datum een aanvang te doen nemen,
zoodat de pensioenen, toegekend aan offi
cieren met ingang \an of na dien datum
zullen moeten worden herzien voor zoover
de betrokkenen, indien op het oogenblik
waarop het hun thans verleende pensioen
is ingegaan, de bepalingen van het thans
aangebeden wetsontwerp van kracht waren
geweest, op een pensioen tot een hooger
bedrag hadden kunnen aanspraak maken.
De pensjoenbedragen. aangegeven op den
staat, bedoeld in art. 15, 1ste lid, worden
voor de landmacht. Deneraal-majoor f 2S00;
kolonel f 2500; Tiiitenant-kolonel f 2300; ma
joor f 2100; kapitein (ritmeester) f 1500;
eerste-luitenant f 1C00; tweede-luitenant)
f 900; en voor de zeemacht: schoutebij-
nacht f 2800; kapitein ter zee of kolonel
f 2500; kapt.-luit. ter zee of luitenant-kolo
nel f 23C0; luit. ter zee 1ste klasse of kapi
tein f 1500; luit. ter zee 2de klasse of eer
ste-luitenant f 1000; adelborst der 1ste
klasse of tweede-luitenant f 900.
Afschaffingtollen
In een nota, naar aanleiding van het ver
slag over zijn begrooting, deelt de minister
van financiën mede dat geen invloed kan
worden uitgeoefend om tot afschaffing van
tollen op door colleges of particulieren be
heerde wegen té geraken zonder toezegging
van financieelen steun van rijkswege.
Aan het geven van toezeggingen daarom
trent kan echter, wegens de enorme kosten,
bij den tegenwoordigen stand van de geld
middelen niet gedacht worden.
Ingediend is alsnog een gewijzigd onte
werp van wet tot regeling van het M. O.
en een nota van wijziging.
Financleele mededsslingen.
Volgens het Weekblad wan de Com*
missiebank te Amsterdam, zijn in de
week, geëindigd 28 Nov, door tus
schenkomst dier Bank verhandeld de
navolgende incourante en minder cou
rante fondsen:
4.1$ pCt Schuldbr. Centraio Credietbank 97 pCt>
Kleuwe aand Holland Canada Hypotheekbank MO
Aand Pretoria Hypotheek-Maatschappij ox
dividend 80—34^
Pref. aand Landbouw-Maatsch „MGlattio** 110
Aand Landbouw-Maatsch. ..Ngocpit" 890
Landbouw-Maatsch. „Pangerango" 123
6 pCt. Oblig Iiussiscbo Houthandel 33
3 pCt. Ob'ig. Onderlinge Pbarmaceutischo
1 luothandol .65
4 pCt Oblig. Vriessevoom 1393 .93
4 pCt. Oblig Bierbrouwerij on AzIJnmakoriJ
„de Gekroondo-Valk" DG7/*
Trust-cerL Amstordamscho SuperfosfaatfabrJok 100
5 pCt Obh'g Maa.sch tot exploitatie dor C. G.
Rommenhöller'sche Koolzuur en
Zuurstolwcrken.78
BpCt.Obljg GastoIscheBcotwortolsuikorfabriek 100#
6 pCt. Oblig Hjm- cn Gelalinclabriok „Delft" 100
Aaiid. IJsmaatsch. Potodjo" ox dividend 145
E oordoost erlocaalspoorwog Maatsch. 74
SloomtramwogMaatsch. „Brcskens—
Maldogliera"' 153
S# pCt. Oblig Rottordarascbe Tramwcg-
Maatschappd 1337 .93
5 pCt. Oblig. Maalsch. „Gaasterland" 95
4# pCt Oblig. MaatscU. voor grondbozit en
grondci ediet 977/s
Aand. Exploitatio-Maatscbappy „Park Groot
flaGsobroek" 135
Maatsclu tot exploitatie van de onder
neming „Krasnapolsky" .115
Maatsch. tot exploitatie van bouw-
torreiuen „Potgieter" 71%
Gew. aand Eersto Ncdeilandscbo Maatscli. tot
vorZokoring van risico in lotorijon 35
Aand. Kederlandsclie Horvorzokoiiug-Maat
schappij - 115
„Hollandia" IlolJandscho Fabriek van
Molkproducten en voedingsmiddelen 242#
Gow. aand. Concertgebouw (ó<5:i aandeel) CO
Bow. v. uitgest. scbuid Paleis voor Volksvlijt 30
4 pCt. Oblig Gomeonte Arnhem 1919 109 k
3 pCt. Oblig. Gemeente Groningen 1S95 87
3'/$ pCt. Oblig. Gomeonte 's Gravoahage I88> 91
pCt Oblig. Gomeonte 's-Gravonhage 1900 93#
3J$ pCt. Oblig. Gemeente Haarlem 1901 93t;
4 pCt. Oblig Gemeen to Haarlem 1901. 100%
Volgest. polissen Eerste Kedcrlanclschc Maat
schappij tot verzekering van risico
in loterijen F 55
Pram. sch. 4 pCt. Hongaarschc Hypotheekbank F dl
Aand. "Waarborgfonds van de Amstordamscho
Yerconiging tot hot bouwen van
arbeiderswoningen 69
Zekorheidsfonds van do Onderhngo
Levonsverzekoring van Eigen Hulp 83
Opr. aand. Holland La Plata Hypotheekbank F 210
"Wlnslaand. Kojiinkltflco Paketvanit-Mnat-
schapplj F 3175—115)
Opr. aand. Maatsch. tot exploitatie der sniker-
iabriek Kalibagoi" P 200
Bow. v. Dcclgor. Nedorlandsch Amerikaanscbe
Land Maatschappij F 335
Winstbew. Hollandscho Cacao- en Chocolade
fabrieken vb. Bensdorp ét Co. F 70
Opr. aand. Singkep Tin-Maatschappij F 100
Opr. aand. Itottordamsche Droogdok Maatsch. F 460
