JuRGEHSSOLO M
JtlRfiENSFuhste Melange
NATUURBOTER
WAARBORG VOOR ECHTHEID
a 45ct per pond
a 55 ct per pond"~ ÏT~
EVEN fiOED SMAKELIJK EN VOEDZAAM ALS
VRAAGT UW
DIT GARAHTIESCHILD
df®. 15871
LEIDSOH DAGBLAD, Woensdag- £5 November.— Derde Blad,
Anno 1911.
PERSOVERZICHT.
Uit de Rechtzaal.
6078 872
Door de sociaaldemocraten is,
uaaï men w-eet, ingediend can voorstel,
om tot het veertiende levensjaar
leerplicht in te voeren. Daartegen
wordt in ,,D e T ij d," in verzet gekomen.
Na gezegd te hebben, dat de lagere school
de eerste en noodige. kennis kan aanbren
gen binnen de grenzen van thans, betoogt
het blad verder:
Het doel, dat de soc.-dem. Kamerfractie
meent te moeten en te kunnen bereiken,
is voor een. zeer groot gedeelte der kin
deren beslist onbereikbaar, cleels uit gees
telijk onvermogen, deels uit gebrek aan
belangstelling, vaak uit dat onvermogen
voortkomende. En wil men den leerlin
gen, wien het niet aan vermogen en leer
lust ontbreekt, de gelegenheid geven, zicli
op de lagere schooi te blijven ontwik
kelen, welnu, deze gelegenheid bestaat
immers reeds hier en daar door hot op
richten van één- en tweejarige vervolg-
klassen? De wet kan desnoods verplich
ten tot het oprichten dier klassen aan
alle scholen, waar het noodig blijkt te zijn,
'zonder dat zij nog aan eiken Nederlander
de verplichting oplegt, tot- zijn veertiende
,jaar de school te moeten bezoeken, al of
niet daarvoor geschikt l
Die verplichting zou ,,D e Tijd" een
ramp achten; vooral een gevolg er van zou
zijn het later komen in vak of beroep.
Kunnen vervolgens verscheidene ouders
het loon hunner kinderen wel missen?
,Wij zijn sterk tegen .kinderexploitatie."
Maar welke flinke jongen, welk flink
meisje van dertien jaar zal nu werkelijk
te gronde gaan door het verrichten van
eenige werkzaamheden? Mag dc wet nu
maar die ouders dwingen, zooveel lan
ger alleen de zorg te dragen voor hei-
onderhoud der kinderen, vooral nu het
Zoo geheel onnoodig is? Of moet mis
schien de schc-olfilanthropie uitgebreid
worden? De schoolfilanthropic, waarvan
het grootste ellendige gevolg is, dat zij
de kinderen van jongs af aan bedelen ge
went, zoodat langzamerhand alle eergevoel
verdwijnt cn ten slotte de eenige eisch
van het volk zal zijn: „Brood cn spelen."
Is de schoolfilanthropic in staat energieke
mannen en vrouwen te kweeken, die de
handen uit de mouwen weten te steken?
Toch zal, bij verlenging van den leertijd,
zij zich weer meer van de kinderen meester
maken.
Nog oen ander bezwaar duchten wij.
Om de kinderen tot bun veertiende jaar de
school te doen bezoeken, zal. deze riog
aantrekkelijker moeten worden gemaakt.
Allerlei voor het eigenlijke doel der school
op noodige pretj es zullen moeten worden
uitgedacht, uitgevoerd en betaald. De
strijd der bijzondere school zal daardoor
ook noodeloos verzwaard worden.
Ook het onderwijs-budget zal nog om
een andere reden verhoogd worden.
Meerdere lokalen moeten worden ge
bouwd, meerdere onderwijzers aangesteld,
meer leermiddc'en aangeschaft. Ook daar
aan zal het bijzonder ónderwijs hebben te
voldoen. En de kosten.Wie zal ze beta
len
•Ware hp.t. nu jiog, besluit liet blad, dat
'de' kkcli h g "inderdaad gebaat
werd döb<^der>rwlengjng van den leertijd,
- men zóti érTn- kunnen berusten in het
belang van het Nedcrlandschc volk. Maar
daar wij vreezen, dat tegenover de aan
zienlijke verhooging van lasten in verschil
lend opzicht geen vermeerdering van wer
kelijke volksontwikkeling staat, meenen wij
de aanneming van het voorstel der hee-
ren socialisten beslist te moeten ontraden.
Bij de komende Grondwétslierzic-
n in g zal, naar ,,D e S t andaard" uit
eenzet, voor de anti-rcvolutionnairen, onge
twijfeld artikel 80 bij den inzet mee
rekenen; maar toch zal artikel 192,
inzake het onderwijs, voor lien in be
teeken is het kiesïechtartikei nog te boven
gaan.
Niet in practisch effect. Een nieuw stel
sel voor het kiezen van Kamerleden werkt
onmiddellijk na aanneming van de Grond
wetswijziging, zélfs reeds bij de eerste
nieuwe verkiezing, terwijl omgekeerd een
wijziging van het Onderwijsartikel voors
hands dc dingen laten zal gelijk ze zijn,
om eerst van lieverlede een voor de A.-R.
meer gewenschten toestand te 'consolidoe-
ren.
Toch acht het blad wijziging van het
Onderwijsartikel in de eerste plaats urgent.
Er moet een einde komen aan den in
geslopen waan, dat regeeringsonderwijs in
een Christenland regel cn het Christelijk
onderwijs slechts uitzondering zóu zijn. Aan
Groen van Prinsterers roepstem, die reeds
in 1869 uitging, moet gevolg worden gege
ven cn een nieuw artikel 192 moet in
monumentalen stijl den regel inzettenVrij
onderwijs regel, regeeringsonderwijs aan
vulling. Wat het Unie-rapport in dien zin
beoogde, moet thans door de Regeering-
in ernstige overweging worden genomen.
Het blad ontveinst zich niet de bezwa
ren, die zullen rijzen, om voor een derge
lijke wijziging tweederden van het Parle
ment tc winnen. Wel zou men een com
promis kunnen aangaan en onder behoud
van de hoofdzaak van wat thans in het ar
tikel staat, er een onbeduidende wijziging
ten faveure der A.-R. in kunnen aanbren
gen, die er dan allicht doorging, maar niets
zou, naar het oordeel van ,,D e Stand
aard," fataler zijn dan dat, en juist
tegen zulk een schikken en plooien zal de
Antirevolutionnaire partij zich met hand
en tand verzetten.
Dan nog tienmaal beter, dat artikel 192
voorshands blijve wat het is. Dan kan het
protest tegen dit artikel zijn volle kracht
behouden en ons bij een volgende Grond
wetsherziening een compensatie in de hand
geven, waarmee winsle te behalen is.
Maar dan moet de angel er ook in blij
ven zitten. Anders toch is het artikel als
strijdmiddel waardeloos geworden; zal het*
nooit meer de wijziging ondergaan, die
onzerzijds van 1869 af steeds cisch is ge
weest; en zal, door den zijdlingschen in
vloed van halfblinde diplomaten, ten slotte
Groen van' Prinsterers leer door ons wor
den verzaakt. Ja, erger nog, worden ver
speeld een Grondwetswijziging, die juist
dc kroon moet zetten op den schoolwet-
strijd, reeds meer dan een halve eeuw lang
met zoo ongeëvenaard succes en zoo taaie
\olharding van Rechts gevoerd.
In liet chrjstelij.k sociaal weekblad „De
Beukelaar" zegt ds. H. C. Ruys om
trent geestelijken in het leger:
Het is ook zeer te betreuren, dat de
Kamer met zoo groote meerderheid het
amendement verwierp, dat ook geestelijken
wilde gebieden hun dienstplicht té vervul
len. Het is een teleurstelling, dat geen een
van de réchtsche - prédikant-Kamérleden
heeft verklaard, dat zij met vele collega's
-herzich een eer-zouden rekenen het vader
land te dienen en zeef^gaarne zouden zien,
dat het amendement werd aangenomen.
Als een van hen het had willen verklaren,
dan had hij op dc instemming van vele
collega's kunnen rekenen. Een geestelijke,
zoo Protestant als Roomsch, behoort in het
leger thuis. Ook in den tijd, dat zij nog
worden opgeleid, kunnen zij invloed ten
goede oefenen op het kazerneleven; zij kun
nen er ook het volk leeren kennen met al
zijn goede en kwade eigenschappen. De
heer Duys meende het ernstig, toen hij
zcide, dat de aanstaande geestelijken een
moreelen steun kunnen geven aan de zwak
keren cn dat het dienen voor hen wel eens
heel goed zou kunnen zijn. Wij zijn hem
dankbaar voör zijn woorden. Wij voelen
met hem, dat de predikanten hun volk
dikwijls zoo weinig kennen, als zij de pasto
rie ingaan, en het kan, me dunkt, niet
worden betwijfeld, dat het van groote so
ciale bet eekenis zou zijn, als - a 1 onze
predikanten eenige maanden het kazerne
leven geheel- hadden meegemaakt.
Visgcherij.
Blijkens het rapport van den commandant
van Hr. Ms. schoener „Zeehond"",, belast
met het politietoezicht op a'e visscherij in
de Noordzee, wordt bij de uitoefening van
het politietoezicht van de vis&chers nog
niet die medewerking ondervonden, die re-
del ijk erw ij ze> van hen mag worden ver
wacht.
In het bijzonder beklaagt de commandant
zich over het feitt dat zeilende visschers-
vaartuigen, welke sein doen om hulp, in
hun koers met volle zeilen blijven door
varen, in plaats van, door bij te draaien,
gelegenheid te geven de gevraagde hulp
zoo spoedig mogelijk te verleenen.
Meermalen schijnt- het voorgekomen te
zijn, wanneer verschillende vaartuigen te
gelijk om hulp seinden, dat door bovenver
melde handelwijze die kruise een eind-
weegs uit zijn koers werd gelokt, waardoor
aan de andere aanvragen om hulp eerst
veel later kon worden voldaan.
Sohippem van visschersvaartuigen dienen
er van doordrongen te zijn, dat medewer
king in deze- zoowel in hun eigen belang
als ia dat van anderen beslist mag woreïen
geëisoht;, zij zullen dus bij het doen van
sein om hulp dén kruiser tegemoet te zeilen,
of door bij te draaien op dezelfde plaats
moeten blijven, wanneer dit uit hoofde van
de windrichting wenschelijker is.
Andermaal wordt voorts de aandacht
van de schippers gevestigd op de wensche-
lijkheid, om zoodra zij een Nederlandschen
of vreemden politiekruiser waarnemen, de
nationale vlag te toonen.
Naar aanleiding van het bovenstaande
worden reeders en directeuren van reede-
rijen van Nederlandsohe Noordzeevis-
sc hersvaartuigen en vereenigingen van
Noordzee vi&schors verzocht, de schippers
dier vaartuigen te herinneren aan hun ver
plichting om i>ij het doen van seinen om
hulp aan den politiekruiser en bij het waar
nemen van den kruiser te handelen in
bovenaangegevon zin. (St-ot.)
Opgave van personen, die Etch Ce
Leiden hebben gevestigd.
A. E. Kampschuur, Apothckcrsdijk 20,
student.
Wed. Humnic en gezin, le Binnenvest
gracht 4.
C. L. van Buiircn cn gezin, Noordein
de 5, directeur der Kweekschool voor
Zeevaart.
,W. Poortman, Stille Rijn 12.
J. H. Schultz v. Haegen Nieuwe Rijn 29.
G. Vonk, Nieuwe Rijn 87, jur. docts.
,W. Poeliejoe, Zijdgracht 41, huisschilder.
H. Regnier, Maarsmanssteeg 4, winkel
juffrouw.
N. Sitton, Hop. .WalIon, linnenjuffrouw.
H. J. Wiers, Haarlemmerstraat 53.
G. Visch, Acad. Ziekenhuis, verpleegster.
J. D. Hoen, Noordeinde 12.
A. Loudon, Apothekersdijk 34.
P. W. Loeber en gez., Noordeinde 25.
Wed. Schallenbcrg en gezin, Was straat
14, steenhouwer.
,W. Pool, Acad. Ziekenhuis.
J. v. Holst en.gezin, Vischmarkt 4, boek
houder.
G. Dekker en gezin, Van der Hclmslraat
13, koopman.
J. H. Bitter, Breestraat 139, kapelaan.
J. C. W. Stevens en gezin, Ilansenstraat
34A, meubelmaker.
Th. P. Waaijer en gezin, Lammermarkt
32, koopman.
P. J. Reyling, Utr. Jaagpad 7.
E. A. W. Broes van Dort, Heerengracht
4, leerares H. B. School.
J. de Lange cn gezin, Maredijkhofje 9,
arbeider.
G. Horstmanshoff, Maarsmansteeg 17,
apoth.-assistente.
Wed. LHilenbcckLe Roux, N. Rijn 69.
Baron J. H. L. Sweerts de Landas
Wyborgh, Stille Rijn 11.
A. H. F. Mayer, Haarlemmerstraat 48 A,
chef exportzaak.
R. A. van Dijck, Acad. Ziekenhuis, ver
pleegster.
W. P. Frcrichs, Acad. Ziekenhuis, ver
pleegster.
J. van den Amcel-e, Rapenburg 46.
J. W. Verff cn gezin, GroenhovenStraat 5,
majoor der artillerie.
E. C. U. Hartman en gezin, Zoetérw.
Singel 82, ingenieur S.-S.
Wed. J. Droogh, Haarlemmerstraat 218.
F. Wibaut, Acad. Ziekenhuis, assistent.
G. W. de Graaf cn gezin, Oude Rijn 116,
smid.
H. Daniels, Aalmarkt 20.
G. Beek, Rembrandtstraat 24.
E. L. J, Tydcman, Lange Mare 6.
Ifiotterdnsuftcho Rechtbank'.
Oplichting.
De 32-jarige losse werkman zonder vaste
woonplaats C. v. d. S. bevond zich op een
dag in September te Reeuwijk en had daar
aan juffrouw Hoogendijk een dronk ge
vraagd. De juffrouw zei hem} dat hij maar
binnen moest komen, da.n zou zij hem een
kojD koffie geven. Hij vertelde, dat hij op
zoek. was naar werk en de juffrouw bood
hem aan te blijven eten. Dat wilde hij maar
liever niet want dan werd het te laat. Hij
wandelde dan odk naar Aalsmeer, vond
ook daar geen werk en kwam de3 Zater
dags bij de juffrouw te Reeuwijk terug. Op
voorstel van haar bleef hij daar tot Maan-
dag mat goedvinden van haar man. Hij ver
telde den mensahen toen, dat hij op Woena.
dag d. a. v. in dienst zou treden van A*
Niewerf, wiens kaartje hij "toonde. Bij de*
zen zou hij tien gulden per week verdie
nen; thans had hij echter geen geld en hü
/had het noodig om zijn kleederen terug td
halen bij zijn kostjuffrouw te Delft. Zijn
gastvrouw gaf hem daarop 8.50 gulden eo
zou aan haar man en zoon vragen hem ook
iets voor te sohieten. Toen later de zooa
met een kameraad thuis Ikwam. leenden
dezo jongelieden hem ieder een rijksdaal
der. Dit geld zou 'hij terugbetalen, nmac
dat zou wel een veertien dagen aanloo-
pen.
Het ontvangen geld had hij opgemaakt
en hij bekende, dat niets waar was van het
door hem opgedischte verhaal. De Haar-
lemsohe rechtbank veroordeelde dezen man
bij vonnis van 2 Febr. van dit jaar evem
eens wegens oplichting tot drie maanden
gevangenisstraf.
De juffrouw en haar zoon en ook dient
'kameraad verklaarden o.m., dat zij bekt
geen geld zouden gegeven hebben, wanneer
zij hadden geweten, dat van zijn verhalen
niets waar was.
Het O. M. waargenomen door mr. Steen-
berghe eischte, ter zake van oplichting,
zes maanden gevangenisstraf.
Mr. A. v. d. Spek achtte de geëischfce
straf te hoog en practischer, den bekl
een zoodanige straf op te leggen, dat hij
in 'het voorjaar vrij komt.
Uitspraak 21 dezer.
AniHtcrdaniMche Rechtbank.
Na.de staking.
De <ide kamer heeft gisteren veroordeeld
de zeelieden M. St. en G. J. V., wegens we
derrechtelijke vrijheidsborooving, ieder tot
een gevangenisstaf van 2 jaar, met aftrek
van twee maanden van den tijd, in preven
tieve hechtenis doorgebracht. Hun was ten
laste, gelegd dat zij tijdens de zeeliedensta
king als leden van het stakingscomité eenige
lieden, die door posters als vermoedelijk-
werkwilligen onder valsche voorgevens naaf
het lokaal van dit oomité aan de Geldersck'e-
kade waren gelokt, daar tegen hun wil ge
durende eenige uren hebben vastgehouden*
dat zij hen hebben bedreigd met een revol
ver en hen hebben mishandeld.
De rechtbank achtte.alleen de wederrech
telijke vrijheidsberooving bewezen, en ging
niet mede met het gevoerde verweer, dat
dit deliot niet aanwezig is als er slechts
psychische dwang is uitgeoefend. Het is
voldoende wanneer voor de betrokken per
sonen dc physieko onmogelijkheid heeft be
staan om zich te verwijderen wanneer zij
wilden; die onmogelijkheid bestond hier tea
gevolge van den psychischen dwang, doofl
beklaagden als leden van het staking»-
comité uitgeoefend.
De drank.
"Voor de 6de kamer der rechtbank is gis
teren 2 jaar gevangenisstraf gecisckt tegea
een varensgezel, die op 2 Aug. jl. aan den
kastelein J. Velman, te Buiksloot, een steek
in de zij had toegebracht. De getroffene,
was 75 dagen in een ziekenhuis in behando*
ling, verscheen gisteren voor de rechtbank
