£13!B"S€>Ii BACFBIZ&ÏI, Zaterdag* 3 April Tw@©&@ Blad,
ikmic 1911.
Financieele Causerie.
Briaven van esn Leidenaar.
Gemengd Nieuws.
In cle „Chronicle", het voornaamste fi-
nanlieele weekblad van Amerika lazen we
een artikel over de telefoon. Sedert dit
nuttige instrument is uitgevonden, wordt
ier hoe langer hoe meer gebruik van ge
maakt en wie eens is aangesloten kan er
nkt meer buiten. In Amsterdam zijn cr
thans bijna 11.000 abonnészooals 't bij
ons te lande meestal gaat, duurt 't gerui
me n tijd, alvorens nieuwigheden worden
aangenomen, maar als men er eenmaal
den smaak van te pakken heeft, dan gaat
■een ieder mee; dit verklaart wel de groo-
te uitbreiding, die"" 't telefoongebruik bij
pns te lande thans ondergaat.
In Amerika heeft iedere lessenaar zijn
telefoon, evengoed als zijn inktpot en zijn
schrijfbenoodigdheden. Indien we dus wat
te hooren krijgen over 't gebruik der tele
foon in de Nieuwe Wereld, dan mogen we
gerust voorbereid zijn op groote cijfers.
Toch betreffen de cijfers wel grooten-
ideels de zakencentra, dus de groote ste
den. Vergelijkenderwijs zónden de cijfers
voor Holland en die voor Amerika zeker
ten gunste -uitvallen van ons land. Geven
wij thans 't woord aan de „Chronicle."
„Bij de merkwaardige ontwikkeling van
ons land, dat zoo zeldzaam begunstigd is
'door de natuur eai door den ondernemings
lust van zijn bewoners, zijn we gewoon
gerankt aan groote cijfers en aan groote
resultaten. Toch mag men betwijfelen of
'cr in eenige afdeeling der mcnschelijke
bedrijvigheid iets bestaat, dat overtroffen
wordt door de uitbreiding, die er aan 't
telefoonverkeer is gegeven of dat betere
resultaten aanwijst.
De aanleiding tot deze opmerkingen be
staar in de publicatie van 't jaarverslag
der American Telephone cn Telegraph-
Company. Hetzij dat men bij deze Maat
schappij is geïnteresseerd ais belegger of
dat men slechts aangesloten is aan hare
netten, in beide gevallen moet men nood
zakelijkerwijze ontzag hebben voor de. sta
tistieken, die i n 't verslag voorkomen. Zon
dert wijfel schemeren do meeste cijfers u
vcor de oogen ze zijn soms zoo groot,
'dat de geest ze moeilijk in zich lean op-
pienien.
De voorzitter clcr Maatschappij, Theo
dore N. Vail, is een man vain beteokenis in
de wereld der industrie.'En nergens heeft
jiij zijn sporen beter verdiend, dan in de
wijze waarop hij zijn cijfers weet te raug-
schikken. Het verslag leert ons, dat aan
•'t einde van 't jaar 1910 het aantal abonnés
'«dal bij 't Bell-Teléfoon-systeem is aangeslo
ten, niet minder bedraagt dan 5,832,719.
Verder zien wij, dat dit een vermeerdering
aanwijst van 740,027, tegen 't voorafgaan
de jaar. De totale lengte van 't net op
31 Dec. 1910 bedroeg 11,642,212 Engel-
sche mijlen, d. i. een vermeerdering van
1,162,186 mijlen tegen verleden jaar. Eerst
als wc tot de cijfers komen, die 't gebruik
aanduiden, krijgen we een idee van'be
drijf. De dagelijksche aansluitingen, ge
sprekken dus, bedroegen gemiddeld plm.
21,631,500 en die der intercommunale vcr-
verbindingen 602,539. Totaal' dus per dag
22,284,000 gesprekken of wel 7,175,448,000
per jaar! In 15 jaar zijn de dagelijksche
verbindingen gestegen in aantal van plm.
2,402,543 tot 't cijfer zooeven genoemd.
Het nieuwe kapitaal, dat ieder jaar ver-
ieisclit werd om dit telefoonnet te ontwik
kelen, is zoo enorm, dat 't slechts geëven
aard wordt door de behoeften onzer
Spoorwegen. Gedurende 1910 werd er aan
nieuwe lijnen uitgegeven 53,582,818 doll.
Daarvan werd slechts 2,518,133 doll, be
steed aan onteigening van huizen cu grond,
19,623,357 doll, aan toestellen, 28,368,594
doli. aan draad, 3,067,034 doll, aan con
structie uitgaven. Dit totaal bedroeg in
1909 28,700,100 doll.
1908 26,637,400
1907 52,921,400
1906 79,366,900
1905 50,780,900
1904 33,436,700
1903 35.368,700
1902 37,336,500
1901 31,005,400
1900 31,619,100,
uitmakende totaal in 11 jaren 460,755,700
doll. Behalve dat werd er in 1910 plm.
52,028,000 doll, uit de ontvangsten besteed
aan onderhoud en constructie. Het totaal,
dat op deze wijze uit de ontvangsten werd
aangewend in de laatste 8 jaren, bedroeg
283.500,000 doll.l Het verslag vermeldt
verder, dat de geschatte nieuwe kapitaalsbe
hoefte voor 1911 weer 60,000,000 doll, zal
bedragen.
De ontvangsten zijn ook belangrijk. Zij
bedroegen in 1910 165,612.881 doll., een
vermeerdering van 15,698,173 over 1909.
Daarvan werd voor exploitatie uitgegeven
54,235,449 dolk; dagelijksch onderhoud
verslond 25,763,082 dolk, terwijl afge
boekt werd voor depreciatie 26,264,927
dolk en betaald werd aan belastingen
8,355,015 doll. Zoodoende bleef er plm.
50.994,408 dolk over, waarvan 11,556,864
dolk aan interest en 25.160,786 doll, aan
dividenden werd verdeeld. Er bleef toen
nog een onverdeelde winst over van
14,276,758 dolk Deze dividenden vertegen
woordigen de ukkeeringen door onderhoo-
.rige Maatschappijen, waarvan 't leeuwen
aandeel bij de American Telephone en Te
legraph-Company terecht komt, als aan-
declhoudstcr. Tegen een bruto ontvangst
van 165,612,681 dolk in 1910, bedroeg deze
in 1005 slechts 97,500,100 dolk en in 1900
46,385,600 dolk De netto ontvangsten zijn
in cle laatste 10 jaren gerezen van plm.
15.753,200 dolk tot 50,994,408 doll.
Het kapitaal in aandeelen, obligaties en
y,notes," in handen vain 't publick bedroeg
612,000,000 dolk oêgen wij daarbij de
Crediteuren 21,721,125, dan komen we tot
een totaalschuld van 633,721,125 doll.
De activa bedroegen daarentegen plm.
i753.323,720 dolk, een surplus gevende van
119,602,595 dolk
President Vail zegt, 'dat' er eigenlijk een
J^el grooter surplus is, dat eigenlijk aan.
't surplus, dat de boeken aanwijzen, zou
kunnen worden toegevoegd, en dat verte
genwoordigd wordt door concessies, con
tracten, patenten, grondrechten etc., die
voor niets te boek staan. Depres.dent
merkt op, dat overal-; waar de overheden
de eigendommen der Maatschappij heb
ben geschat, de door hen toegekende waar
de verre cle boekwaarde overtrof. Hjj is
van meening, dat de verbintenissen van.
alle pndcrhoorige Maatschappijen, uitstaan-
do in de handen' van 't publiek, 150 pCt.
representeeren van de waarde der eigen
dommen, indien deze moesten worden ver
vangen, ongerekend dc waarde der con
cessies. De American Telephone cn Tele
graph-Company zelve, als Moeder-Maat
schappij, heeft uitstaande 263,335,600 dolk
in aandeelen, waarop 8 pCt. dividend be
taald wordt en 146,618,000 doll, andere
schulden." AV.
CCCLI.
Het is nog'-betrekkelijk kor: gele den
dat er alom geklaagd werd over een zoo
genaamde bouwwoede cn werkelijk z:jn cr
in de laatste tien jaren heel wat nieuwe
woningen in onze gemeente gebouwd. Naar
alle kanten is dc gemeente uitgezet en
vindt men er geheeie nieuwe wijken. In
den tijd van 1906 tot 1008 toen er een alge
meen e malaise heerschte werd de uivoe
ring van bouwplannen bijna geheel stopge
zet, omdat de bouwers niet zoo gemakke
lijk aan boüwkapitaal konden komen.
Daarna is men weer in langzaam tempo
begonnen te bouwen en thans ziet men
hier cn daar een of meer burger- of hee
renhuizen verrijzen. Hoewel ook ik de ma
laise op elk gebied .betreur, heb- ik mij
cr indertijd in verheugd dat het bouwen
niet meer zoo snel ging dat er zelfs van
bouwwoede kon worden gesproken. Wan
neer cr langen tijd vele huizen leegstaan
is cHt niet alleen schade voor de eigenaren
der panden, het geeft ook een vervallen
aanzien gan de plaats en onwillekeurig
heeft het een neerdrukkenden -invloed op
de bewoners.
Maar dat.er na zoo weinig jaren, toen
er ,een te veel van woningen was,, thans
al haast geklaagd worden kan over een te
weinig, bewijst wel dat dc stad onzer inwo
ning vooruitgaat, cn men weet dat ik daar
op altijd graag dc aandacht vestig. Wij
Leidenaars lijden in doorsnee niet aan
overdreven optimisme, eer aan het tegen
deel, cn het is daarom good dat wij als
het pas geeft nu en dan eens wat worden
opgemonterd.
Welnu, de tegenwoordige woning-;
schaarschte ik hoordé reeds spreken van
woningnood geeft m i. daartoe weder
aanleiding".
Want er is woningscliaarschte, althans
geen keuze van woningen.
Wandel eens het Plantsoen door, jc
ziet .er hoogstens ccne bovenwoning leeg;
loop langs den Zocterwoudschen en Witten
Sing*el, als ge er meer dan drie huizen le
huur of te koop vindt, zou het m(c ver=
wonderen; op Vreewijk zijn alle huizen be
woond. aan Was- 'en Thor beckestraat even
eens. In de laatste straat worden enkele
huizen .bijgebouwd, doch daar zijn reeds
huurders voor gevonden, hoorde ik. Aan
de Schelpenkade cn 'den Rijnsburgcrweg
zijn nog enkele 'nieuwe panden onbewoond,
de laatste echter tegen huurprijzen van
circa-f900. Aan de Boisot-kade staan er
nog- enkele der 'hernieuwde lieer enh ui zen,
die vroeger arbeiderswoningen waren,
leeg; de oorzaak daarvan is licht tc be
vroeden. Er moet een tijdje overheengaan,
voor men met deze overigens mooie pan
den vrede heeft.
Komt men aan de Oost- 'en Noord-zijde
der stad, het is al weer niet anders. En
ook in de oude stad zijn bijna alle panden
bewoond. Hoeveel woningen zouden er
leeg staan of te huur worden aangeboden
aan Breestraat' of Rapenburg, Ouden- en
Nieuwen Rijn, Oude Vest cn Ouden Sin
gel? Wie er met elkaar tien vindt mag
wei geen enkel bordje ov'cr 't hoofd zien.
Een zeer welgevallig verschijnsel voor
de huiseigenaren, die er misschien wel een
matige straatbelasting voor over hebben
als het zoo mocht blijven. En dat het nog
wel zoo een poosje zal blijven, is vrij zeker.
Bij de woninggidsen overtreft de aan
vraag het aanbod nog ver.
En nu dc oorzaak van dit verschijnsel.
In de eerste plaats zoek ik die in een alge-
nieene opschuiving, die cr bij de huurders
plaats heeft. Een aantal woningen in poor
ten en sloppen werden opgeruimd. De be
woners er van moesten noodgedrongen
naar betere woningen verhuizen en dit
leidde er toe dat anderen, die iets hooger
op de maatschappelijke ladder staan, zich
trachten te verheffen tot een beter milieu.
Het schijnt dat men in alle kringen meer
beteekenis hecht aan dc huisvesting en
cr rnecr voor over heeft. Dit proces is al
lang w-erkzaam, doch het begint nu eerst
recht zijn invloed op het woningvraagstuk
te latgn gelden. Daar de volkshuisvesting
nauw verband houdt met de volksgezond
heid en dc zedelijkheid, is dit verschijnsel
zeker hartelijk toe tc juichen.
Plet telken ja re vermeerderen van het
aantal studenten, zoodat thans dit cijfer al
tot ongeveer 1500 is gestegen, heeft ook
invloed op het woningvraagstuk. Al mag
er een zeker percentage spoorstudenten
bij zijn, steeds meerderen wonen hier op
kamers. En de winkelstand, die vroeger
nogal studenten hield, benut nu wat men
zelf niet voor woning noodig heeft, voor
winkel en magazijn en de student moet de
kamers in de oude stad verlaten en komt
soms zelfs in de buitenwijken en aan de
Singels terecht. Hebben we aan den Wit
ten singel zelfs geen studentenhuizen?
Verder hebben zich in dit opricht een
paar t-oevallige factoren doen geldendo
vestiging van de Katholieke Sociale Actie
cn de stichting van een Rijksopvoedingsge
sticht voor Jongons. Daarmede hebben een
aantal gehuwde ambtenaren en beambten
zich hier metterwoon gevestigd en zij had
den woningjen noodig. Onze gemeente is
niet zoo groot, dat zelfs een kleine toene
ming van wuningvraag wel merkbaar moet
zijn. En waar in 1910 voor het eerst het
aantal, dat zich in Leiden vestigde, dat der
vertrokkenen uit de gemeente heeft over
troffen, moest ook dit de woningvraag doen
toenemen. Stelt men tegenover dit alles
dat er wel af en toe een weinig wordt bij
gebouwd, maar lang niet zooveel als een
tiental jaren terug, eensdépl* omdat het
boüwkapitaal niet meer zcfo gemakkelijk is
te verkrijgen, anderdeels omdat- er een stille
afspraak tusschen de verschillende bouw
ondernemers schijnt tc bestaan om niet een
overvloed van huizen aan de .markt te bren
gen, waardoor do huurprijzen zouden da
len, dan zijn cr oorzaken te over die ons
de verklaring brengen van do woning
scliaarschte, die zich op dit oogenblik laat
gevoelen.
Deze oor/alken nu .wijzen alle op voor
uitgang der gemeente,' en daarom ben ik.er
mee ingenomen.
Willen Wij Leiden nog, meer en steeds
meer vooruit hebben, dari. inoefen wij cchU-r
in het woninggebrek voorzien.
Het geval deed zichatnu al voor, dat
iemand van buiten, die jaarlijks misgelden
tienduizend gulden heeft de verteren, zich
van 35 tot -15 gulden, die voor de behaalde
akten is gebracht van 10 op 11 gulden per
maaii.fl.
Voor alle kweekscholen (ook voor nieuwe)
kan door den Districtsschoolopziener ont
heffing worden verleend van het verbod
van woninggemeenschap, „indien de school
lokalen voor de leden van het Rïjkssch- ol-
toezieht op gemakkelijke wijze toegankelijk
zijn."
Het vak wiskunde is niet meer verplich
tend voor meisjes, wel onderwijs in gezond
heidsleer.
De 20 uren, die aan de school in haar ge
heel per week in Fïansch, Duitsch, En-
gelsch ,tuin- of landbouw, gezondheidsleer
of handenarbeid móesten gegeven worden,
zijn teruggebracht tot 16, doch do uren van
de twee laatste vakken tellen met meer
mee.
Het getal uren onderwijs in de nuttige
handwerken is vrij gelaten.
De verplichting is vervallen, dat onder
wijzeres in de nuttige handwerken ook- be
voegdheid moet hebben voor de fraaie
De bevoegdheid is verleend óm leerlingen
van 13 jaar of ouder d^n 23 jaar als toe
hoorder tot de lessen toe te laten.
Het is voldoende dat in of bij don van de
leerscholen een afzonderlijke lokaal is voor
het onderwijs in vak j.
Hei ientooiistelliiigftgcboum' te SSojakoop.
Een kiekje In Roskoop
hier wilde vestigen voor het onderwijs zij
ner kinderen, maar daarvan afzag, omdat
er voor hem geen woning naar zijn zin te
vinden was.
Wij moeten dus zorgen dat er op kalme
wijze wordt bijgebouwd Laat de Yerceni-
ging tot bevordering van den bouw van
Werkmanswoningen zich het lot aantrek
ken der armen en door dc verbetering clcr
volkshuisvesting in de onderste lagen der
maatschappij, en ondernemende menschen
kapitaal bijeen zien te krijgen voor den
bouw van flinke burger- en heerenwonin
gen opdat wij straks niet weer overgeleverd
worden aan revolutiebouwers.
Yerder lijkt het mij goed toe dat parti
culieren voor zichzelf bouwen. Zij behoeven
het daarvoor benoochgcle kapitaal niet ge
heel zelf te bezitten; evengoed als een
bouwondernemer kunnen ze een hypotheek
op het huis nemen. Om liet voordcel zou
een combinatie van particulieren vcor ge
zamenlijke rekening een blok huizen ve ge
lijk kunnen bouwen.
Wij moeten het niet zoo ver laten komen
dat er in Leiden werkelijk woningnood ont
staat. Waar we aan den cenen kant al ons
best doen om de gemeente voor ingezetene
cn vreemdeling zoo hegeerenswaardig mo
gelijk te maken, om den laatste te trekken,
daar moeten we aan den anderen kant er
ook voor zorgen dat wij den vreemdelingen
behoorlijke huisvesting kunnen aanbieden.
Ik meende, nu de eerste teekenen van een
naderenden woningnood zich vertoonen,
daarover de alarmklok al vast' te moeten
luiden.
Het nieuwe kweekschoolbesluit.
Do „Nederlandsche Staatscourant'' van
5 April bevatte het lang verbeide nieuwe
lcweekschoolbesluit. De besluiten van 8 Mei
1906, 29 Januari 1907 en 35 Maart 1909 wor
den daarin ingetrokken.
Het' nieuwe besluit is geschoeid op die
oudere, doch het bevat zeer vele en doel
matige wijzigingen.
Benige der gewichtigste veranderingen,
welke het nieuwe besluit brengt, zijn:
De bijdragejro or de.lesuren is yerkoo.gd-
De aanvrage om Rijksbijdrage behoeft' in
geen geval te worden ingediend voor
14 Mei.
De zeereerw. heer Diepen schrijft over
het besluit in „Het Huisgezin" op zeer
waar dee. oxide wijze. Hij besluit:
„Zij, die hadden verwacht, dab de voor
waarde van het behalen van ten minste 25
akten in vijf jaren, zou hebben kunnen ver
vangen worden door een maximum bijdrage
per akte, zijn door dit besluit in die ver
wachting teleurgesteld. Dat de toekenning
var, een soort van beurzen niet zou plaats
hebben, was uit de behandeling der be-
grooting reeds bekend."
E enigen t ij d g e 1 ed e n w e rd g e-
ïnold, dat iemand, die in een station van
een ondergrondsche spoor to Londen over
een pisangcchil gevallen was cn zich ernstig
had bezeerd, van liet hof f 6000 .schadever
goeding kreeg, door dc maatschappij to be
talen. Heb hof van appèl heeft echter dat
vonnis vernietigd en cle maatschappij van
alle aansprakelijkheid ontheven.
Te Vincciidicres b ij M o d a n e,
aan de Fransch-Italiaansche grens, zijn 32
huizen onder een lawine bedolven. Men is
cr in geslaagd de onderwijzeres van het
plaatsje te bevrijden, zij was echter zoo
danig uitgeput, dat het zeer dc vraag is,
of men haar in het leven zal kunnen hou
den. Yan een gezin is alleen de vader le
vend to voorschijn gehaald. Do vrouw cn
de 4 kinderen zijn omgekomen.
Volgens do „Action f r a n g a i-
s e" zijn dc Caxnelots du Roy, die in de
Santé gevangen zitten, een eetstaking
begonnen. Men heeft hen in donkere cel
len opgesloten, om hun gelegenheid te ge
ven zich to bedenken.
E e n v r e c s e 1 ij k e n s t r ij d o m h e t
leven, zoo schrijft de „Da-nz. Zeitung," had
den de opvarenden van het Nederlandsche
tjalkschip „Res Nova" (zie een vorig num
mer) te doorstaan. Behalve schipper Van
der Laan, bevonden zich op het schip, dat
,met_ lijnkoeken vaQ- Neuw naar Danzig.
was bestemd, diens vrouw en twee kinde
ren, benevens drie man equipage'. Door de
lioogc zeecn was de lading overgegaan en
werd het schip plat, op zijde geworpen en
diep in het water gedrukt, dat ock in de
kajuit drong. Verscheiden men moesten nu
de opvarenden tot het middel in het waier
staande doorbrengen, alvorens hulp kwam
opdagen. Met het vuurpijlt.oestel mocht
men er eindelijk in slagen allen te redden
Schip cn lading zijn vermoedelijk totaal ver
loren.
De to r e n h ui s h r a n d te Ne w-
Yo.rk. De begrafenis van de zeven nic.'
herkende slachtoffers van den torenhuis
brand te Xew-York was een geweldige be-
toogiug der arbeidersbevolking. Honderd
arheidersvereenigingen hadden haar leden
's middags uit de fabrieken opgeroepen,
zoodat in een confectie-district geen ma
chine werkte.
De rouwstoet, waaraan ruim 70,000 per-
soncn deelnamen, begaf zich van twee ge
deelten der stad naar Washington Square.
Urenlang stond de zwijgende 'menigte, dio
op den stoet wachtie, in den stroomenden
regen. Hartbrekende tooneelen speelden
zich af, teen de stoet in de nabijheid van
de plaats des onheils kwam. Vele geredden
hadden zenuwtoevallen, zoodat de hulp der
geuecsheeren va-n de ambulance herhaalde
lijk noodig. Mas. Na de begrafenis steeg de
stoet gezamenlijk de 5tli Avenue op. Toen
ging men uiteen.
Moordaanslag in den S i n t-
F iet er. Dinsdag loste in de Sint-Pieters
kerk tc Borne zoo meldt een telegram
van de „Koln. Zeitung" een ongeveer
*70-jarig man, Di Sauti geheeten, met ecu
revolver een .paar schoten op een groep
priesters. Geen hunner werd gewond, doch
wel de politie-agcnt, die hem arresteerde
Di Santi. een Oostenrijker van geboorte,
verklaarde het plan gehad te hebben dew
Paus te vermoorden. Daartoe had hij «ai
van pogingen aangewend om in het Vat»
caan toegang te krijgen o.a. gesolliciteerd
naar een betrekking als tuinier. Toen u'
zijn pogingen mislukten, had lïij besloten
een of ander priester ie dooden. De blader
beschouwen den man als krankzinnig; hij
werd intusselien gearresteerd als schuldig
aan poging tot moord en aan het toebren
gen van 'lichamelijk letsel.
Dc priesters verklaren duidelijk den ko
gel te hebben hooren fluiten, die den agent
Manarini trof. De gcneeshcercn vertrouwen
dat deze binnen veertien dagen genezen
zal zijn.
Volgens de „Corriere d Italia" zeide Di
Santi. toen do commissaris hem vroeg of
hij ziju daad betreuredewel, indien ik kon
zou ik opnieuw beginnen en ditmaal zon ik
niet missen.
Na dit geval moet cle St.-Pieter opnieuw
gowijd worden. Het laatste geval dat bier
toe aanleiding gaf, was een zelfmoord.
Dc S j a h. De correspondent
te Teheran van cle „Daily .Mail" weet
aardige bijzonderheden te vertellen van de
opvoeding, die de jonge Sjah van Perzic
geniet. Dc jeugdige vorst ontvangt zijn on
derwijs met andere jongen prinsen en zoon
tjes van hofdignitarissen Acht leeraren
houden zich bezig.met het geven van on
derricht. 's Ochtends vroeg, vóór heb warm
is, beoefent de Sjah do gymnastiek ol
wordt hij gedrild in militaire oefeningen.
Het eigenlijke ouderwijs bestaat, uit lossen
in het Perzisch, Arabisch, Fransch en Rus
sisch, aardrijkskunde, geschiedenis, wis
kunde en nog oen paar vakken, Dc Sjah
is een voorbeeldig leerling, maar soms
springt hij jongen als hij nog is met
zijn kornuiten uit do band. Dan vallen
cr preeken en scherpe verwijten, en do
Sjah krijgt heel wat te hooren over dr
plidfen en verantwoordelijkheden eens
vorsten.
Maar Vrijdags is het voor do vorst-
schoaljoiïgen vacantie. Dan mag hij naar
buitenpaardrijden, wagen mennen of ja
gen. Do meest geliefde ontspanning van
den vorst is voetbal; ook hiwn-tpnnis speelt
hij gaar no.
En zoo zullen dan wellicht liet EngeLsc-h
en de Engelschc invloed, dio in het onder-
wijspïogram niet zijn opgenomen, op dc
speelplaats toch wel doordringen tob den la-
teren bc/beerscher der Perzen.
Tfantscliappij der Ned. Eetterkniule
In de gisteravond gehouden vergadering
van de Maatschappij der Nederlandsdhe
Letterkunde alhier, heeft rnr. J. II. Aben»
danon een voordracht gehouden over het
onderwijs in Ncd-Indic in den Compagnies
tijd, d.w.z in de 17de cn 18de eeuw. Daar
deze rede elders openbaar gemaa' zaï
worden, had do spreikcr bezwaar dat daar
van oen verslag in de dag!Iaden werd op
genomen. Wij kunnen daarom slechts zcc.
in het kort mcdedeelcn, dat gewezen is op
het feit, dat in die tijden alleen sprake kon
zijn van onderwijs tc Batavia cn de naaste
omgeving, alsmede in dc Moluksehe eilan
den; dat heb schoolwezen nu nauw
samenhing met de kerk, destijds uitsluitend
de Gereformeerde, daar de Katholieke
eeredienst aanvankelijk in Indiö niet
toegestaan was, en dat naast de lagere
scholen ook inrichtingen van hooger onder
wijs voorkwamen, die edbter geen stand
hebben gehouden. Spreker dc^d ook ecnige
mcdedcelingen omtrent den werkkring en
de maatschappelijke positio der predikan
ten van die dagen, alsmede over de s]30ron,
door do Portugeczen, onze voorgangers in
den Archipel, achtergelaten, op het gebied
van taal en muziek.
Schiedam, 7 April. iNnteering Beurscomiuiasio.
Moutwijn f 6.Dar Ned. vat, zender fust
zor.der do belasting. Moutwijn prijali. Spoaling
per ketel f 160.
Gruaa-Sp'.ritus f a Melasae-Spiritus
f 12.25 a f 12.50. ruwe Spiritus f 6 a f6£.
Wassenaar. Veiling van 7 April. Raapstelen per
100 bos /0.80 a 1. itadi.ie per 100 bos ƒ3 a f 8.25.
Wortelen per 100 bos f 14. Aarda- peleo per kin
.fLMat.'&JSittsii» 1QA
