KBriDOfiEfill III r. W2SSSL. Borteiiaker en doudsniid.
SCALA.
Pracht-
PIANO- en ORGELHANDEL,
In Metal
L 3. RUM, Turfmarkt 7.
—PL. Witte Kruis „Twintigjes", _J L_
Volkspetitionnement voor Algemeen Kiesrecht.
DE GRACIEUSE.
ZEILKAART
Program.
feestavond
C. Th. BREEBAART,
No. 15671
Anno 1911,
np n n Q met gouden en zilveren sSoten, beneden alle concurrentie!
Haarlem merstraat 120 Recht over de Donkersteeg.
zuivere Preanger-Koffie
Gevraagd 2 Kamers
Verbeterd door J. B. VIJi LOENEN,
ftlaatsch. kapitaal f 250,00il-
Groote Openbare Vergadering
MENDELS .preekt over:
De arbeidersklasse en haar strijd
voor het algemeen kiesrecht.
Ned. Vereen, tot Afschaffing
van Alcoholh. Dranken.
„Voor de Armen!"
396© Staatsloterij,
37o TIJDGEESTBRIEFJES
Stemmen, Repareeren, Verhuren,
Rui8en. 374910
Mare 58 - LEIDEN - Telef. 544.
Elousestoffen,
Monsselines,
Sportfianellen,
Groote Stalen op aanvraag verkrijgbaar.
Fantasie
Katoenen.
Ecluc Shantungs.
Broderies en
Neteldoeken.
PERSOVERZICHT.
laEIDSÖH DAGBLAD, Woensdag1 22 Maart. Derde Blad,
"K3T *»«"0
3914 48
brandt men dagelijks op
Duitsche wijze 389 12
uilmoutende dosr geur en smaak.
PrlJ* per* 5 ons 65 Ceiil.
VEUKOUW&STOKllUYZlCiN,
NIEUW 1? RIJN 47.
•n Suite, balde liefst op ion gelegen
•n daarby beboorende ruime Slaap,
kamers. Huur ingaande 1 Sept.
Br. Bur. t. d. BI. No. 3841. 6
Door GEBH. VAN BER ROEK
te Leiden ie uitgegeten:
toor de omstreken tan
Leiden, Katwijk, Noord-
wijk, Warmond, Alfen,
Oudshoorn, Braasse*
naermeer en omliggende
plassen lïe Kaag, Lei-
inuiden en Woutirugge.
Tweedb Druk. 8531 24
Hoofdopzichter
van Rijnlands Waterstaat,
ex-Landmeter by de hermeting der
croole Rivieren in Nederland.
Prijs op papier 0.60.
linnen1*
Verkrijgbaar b(j aile Boekhandelaren.
Wil zooveel
'mogelijk de
Zondagrust
van uw naasten eerbie.
dig sn. Koop niet op
Zondag wat gij op andere
dagen kunt bekomen.
J doorgefourneerd en klaeilkial, uitgegeven
I™door Obllgatie-Miatsohll. ,Het Witte Krui»", ^"™I
I'i-Grarenhage. Lal
Verkrijgbaar by: Stoomververy Wed. M. KOPPESCHAAR, Breeitr. 28;
A. J. KAT, Hoogewoerd 88; ZIRKZEE, N. Rt)n 88; SPAARGAREN, Kort-
Rapenburg 141. RIJNS WOU, Stsdhouderalaan; A. KOSTER, Magd. Hoonaitr. 7
H. TELJEUP., Prineenetr. 8; J. T. D. BERG, P.-Wilhelmina«tr. 49. 3169 30
Voor omliggende plaateen nog Vertegenwoordigers gevraagd
door Admlniitr. voor Leiden en Ometreken: G. P. GERSTEL, Witte Singel 48.
op 37 Maart a. in da Stads-Gehoorzaal, aanvang 8 uren.
Debat gewenscht.
Entuée voor Arbeiders 9, voor anderen 10 Cents.
Namene de S.-D. A.-P. afd. Leiden,
HET BESTOUR.
Alle Burgerlijke, zoowel Vrijzinnige als Kerkelijke Kies
verenigingen eri de beide Vereenigingen voor Vrouwen
kiesrecht hier ter stede, zijn uitgenoodigcl naar deze Ver
gadering een Debater te zenden. 3752 43
mjuoiti SSI»!
CRUYDENWIJN DE HAAS.
Hebt gij weinig etenstrek?
Voelt gy U kracliteloo»?
Z(jt gU pas ziek sreweesi
Gebruikt Crnydenwijn DE HAAS
en gy zult opknappen.
Lydt gy aan bloedarmoede? Hobt g|J een zittend leven?
Neemt CRUYDENWIJN DE HAAS mot een ei.
Voor bor3iiydera raden wy BOBSTCRUVDENWIJN aan.
Groote fl. f 1.05, kleine 0.65. J. DIJKHUIS, RE VST KRAK,
KRUI3INGA, Leiden; Apotheker. NANNING, HAPPEL, A. MULDER,
Den Haag; Wod. HANSSEN, Hese; GöPPINQER v. d. PIGGE, Haarlem, enz.
8243 24
3832 10
Atdeeliug BEIDEN.
op Zaterdag 35 Maart 1011,
in de QUA AN BEURS,
met welwill. medewerking v.n de
Zangrertes. „De Stem des ïollu".
Sprekerde Heer F. U. SCHAfIDT,
van Hilversum.
Onderwerp: Om onzer Kind*,
ren wil.
Opvoering van:
Bekroond Tooneelstuk in 4 bedreven.
Gevolgd door:
Tooneelstuk in 4 bedreven.
ie eHocp BAL.
AANVANG te 8 n. precies.
33^" Introductie, verkrygbaar:
Sigarenmagazyn W. C. HEMERIE,
Haarl.straat 186; „Nieuw. Lsid.ch.
Bo.khand.l", Haarl.straat hoek Prin-
seseekade; Sigarenmagazijn J. VOS,
St.-Jorlssteeg 13L. NISU WENBURG,
Duizenddraadeteeg 2V. CORNELIS-
SEN, Üiterstegracht 143 ;T. D. WEL-,
LING, Kruisstraat 20 en H. G. DE RU,
Magd. Moon.tr. 46. 3703 41
5»" Introducties zyn de. avond.
NIET aan de zaal verkrygbaar.
zoowel doorgefourneerd ale klassikaal geven detelfde kanten al*
1jw Staatslot.
IK. ƒ0.76 2 K. ƒ0.60 3 K. ƒ0 70 4 K. 0.80 6 K. ƒ0.66.
VerkrUgbaar aan hat Hoofdkantoor, Wijnstraat 16 ta
Rotterdam en by H.H. Agenten. 3637 24
§3t?*" Ook eenige uitmuntende 2de-hands>Piano's
en Orgels voorhanden voor zeer billijke prijzen,
GROOTE KEUZE IN DE NIEUWSTE
Japoa stoffen
(zwart en gekleurd),
ENZ. ENZ.
8908 46
Zooals wjj vermeld hebben heeff „D e
Nederlander" artikelen gewijd aan het
denkbeeld, door een inzender in „D e
Nieuwe Courant" geopperd over het
samengaan van C h r i s teljj k-H 1 s-
forischen en Vr ij-Li be r a len. De
Conclusie van diie artikelen deelden wij
mee; zij kwam hierop neer. dat die samen
werking slechts din zou kunnen komen,
jvanneer de Vrij-Liberaal zou inzien, dat
de Overheid de religie, de eenige kracht,
die de maatschappij bijeen kan houden,
heeft te bevorderen.
„De N ieuwe Courant" heeft op die
artikelen van het Christelijk-Historlsche
blad geantwoord in twee artikelen, waar
van het eerste een uiteenzetting is van het
door „De Nederlander" ingenomen
standpunt, en het tweede het feitelijke ant.
.woord brengt. Dit antwoord zegt, dat de li
beralen niet tegen de religie zijn. Het blad
geeft ten deze het standpunt van zijn geest,
verwanten aan met een citaat uit Thor.
becke's redevoering over de schoolkwestie,
in 1857 gehouden. Thorbecke voerde toen
Legen Groen van Prinsterer aan
„De overheid niet dienstbaar aan eenige
Kerk, en de Kerk niet dienstbaar aan de
Overheid, wil dat zeggen, dat het Chris-
fendom vreemd is aan den Staat, of aan
hetgeen van Staatswege geschiedt? Ja, zoo
de uitspraak geldt van hen, die zeggen:
öf mijn geloof, óf ongeloof; hij, die het
Christendom niet begrijpt als ik, is geen
Christen. Neen en ik, Mijnheer de
Voorzitter, zeg neen zoo men
Christendom boven geloofsver-.
deeldheid erkent.
Met veel geest en juistheid heeft men op
een ander gebied wél een3 onderscheiden
hetgeen men ziet en hetgeen men niet
ziet. Dat is, geloof ik, hier toepasselijk.
De stille werking- van het Christendom,
boven verdeeldheid van geloof, is oneindig
algemeener en grooter dan hetgeen men
in de kerkelijke sfeer met oogen ziet. Het
Christendom heeft onze wetgeving en ons
bestuur, onze samenleving en onze zeden
doortrokken; maar dat is niet het bijzon,
der Christendom eener bepaalde Kerk.
Het is het ééne licht, waarvan de on
derscheidene geloofsbelijdenissen bijzonder
te stralen zijn; het is het Christendom
boven kerkelijke afzondering, gelijk hef
menschdom is boven de onderscheidene
volken en ze allen omvat; gelijk de weten
schap is boven alle vormen en stelsels,
waarin ieder, naar de mate van zijn in
zicht, de wetenschap zoekt te naderen of
haar tracht uit te drukken.
Het Christendom is niet gebleven binnen
de Kerk; het is -een burgerlijke kracht
geworden; de ziel onzer beschaving; een
stroom, die zich door alle aderen der maat-
schappij heeft uitgestort."
..De Nieuwe Courant" besluit Haar
artikel aldus
De redactie van „De Nederlander"-
zal ons hier verwijzen naar haar uitspraak,
Hat zulk een opvatting van het Christen,
dom den Christelijk-Historischen niet vol
doet; daf gij, hoezeer bevreesd dogmatu
scha formuleering van hun geloof op den
voorgrond te stellen en daaruit staatkundi
ge beginselen te deduceeren," behoefte
hebben aan „een belünd geloof." Het zij
zoo maar over een fusie, een samen,
smelting van haar en onze geestverwanten
was ook niet gesproken.
Dat uit „het Thorbeckiaansche Christen
dom boven geloofsverdeeldheid" echter die
opvatting zqu voortvloeien, die ;TD e N fi
de r lander" als het hoofdbezwaar tegen
alle politieke gemeenschap tusschen libe
ralen en christelijk-historischen beschouwt,
n.l. „de godsdienst alleen voor het individu
van belang, niet voor de maatschappij én
niet voor den Staat" dat laat zich bij
het licht van den tekst van Thorbecke'3
uitspraak zelf, niet volhouden.
„De Nieuwe Courant" acht het
eigenlijk slechts een kwestie van vertrou
wen; van vertrouwen in elkanders rveder-
zijdsche bedoeling-; vertrouwen in de stroo-
ming, welke in elke der beide partijen (want
beide, hoezeer klein, partijen hebben inwen
dig haar schakeeringen) de overhand zal
behouden of verkrijgen.
De „Christen-Democraat," die in
1909 de verkiezing van cóalitie-candidaten
bepleitte, schrijft o.a.
Dit Ministerie, welks hoofdtaak is gele
gen in de sociale wetgeving, tril de kosten,
aan die maatregelen verbonden, zoo ge.
ring mogelijk doen zijn. Aan de arbeiders
moet zoo min mogelijk gegeven en van de
economisch sterkeren moet zoo min moge
lijk gehaald. De ziektewet van Minister
T a 1 m a is een voorstel tot verzekering,
waarvoor door niemand eenige bewonde
ring wordt aan den dag gelegd en dat in
de arbeiderskringen algemeen teleurstel-
ling en ontstemming heeft gewekt.
Van dit Ministerie, en speciaal van mi
nister Talma, had men iets beters, iets
meer verwacht. Niet alleen de arbeiders
van links, maar ook van rechts. De mannen
van „Patrimonium" klagen ook over de
groote schrielheid van den Minister.
Dat er vóór de stembus van 1913
van de beloofde „sociale wetgeving" iets
terecht komt, acht het blad onmogelijk en
het besluit:
De verwachtingen, die in 1909 werden
gekoesterd, zullen worden beschaamd, de
hoop niet verwezenlijkt, teleurstelling zat
andermaal het deel zijn van hen, die pan
een rechtsche meerderheid het vertrouwen
schonken.
We wenschten wel, dat onze beschou
wing ten slotte bleek te pessimistisch te
zijn geweest, we zouden ol zoo gaarne
willen, dat de sociale maatregelen, maar
dan zulke, die behoorlijk zijn, tot stand wer.
den gebracht, maar ziende den gang van
zaken, kunnen we onmogelijk anders dan
nu reeds tot de conclusie komen, dat de
schoone verwachtingen, bij de stembus in
1909 gewekt, niet zullen worden vervuld.
Teleurstelling zal andermaal hef
deel zijn. De Christelijke coalitie is niet
in staat tof stand te brengen wat was toe.
gezegd.
De kleine Iuyden komen andermaal bes
drogen uit,- dht zal dei uitkomst zjjn.
De „Limburger Koe rier" wilniefs
weten van de vergoelijking, die „D e
Standaard" heeft aangehaald wij
deelden haar in ons vorig Overzicht mede
om het behoud der Staats loterij te
verdedigen
Het katholieke blad merkt op, dat er
geen wetsontwerp tegen de bookmakers en
speelholen is ingediend, omdat daar de uit
komsten van het toeval afhangen. Zulk
spel, dat van het toeval afhangt, acht het
op zichzelf niet verkeerd.
Verder schrijft de „Limburger Koe,
rier":
Wjj achten den Staaf niet gerechtigd
een verbod te leggen op alles, wat hij ver
keerd acht. „Slechts dan is de Staat ge
rechtigd op te treden, indien dit in
het algemeen belang wordt geëischt. De
Staat heeft weliswaar niet enkel te zorgen
voor de stoffelijke belangen van zijn bur
gers, ook de geestelijke gaan hem ter harte.
Doch slechts in zooverre, dat hij dien gees
telijken belangen vrije baan geven moet,
gelijk wij vroeger hebben uiteengezet. Te
dezer zake klemt enkel de vraag, of het
Staatsbelang vordert een bestrijding van
het kwaad, dat dreigt het algemeen belang
te schaden. Zulk een kwaad kart gezien
worden in de speelholen. Daar werden dui-
zenden guldens vergooid en een heele
stand is in sommigs steden bedorven door
het spel. Liet men dat doorgaan, men liet
ongestraft vele jonge levens verwoesten cn
den weg open voor velerlei bederf. De
Staat lean zeggendaar maak ik een eind
aan, het is in mijn eigen belang; ik mag
de volkskracht niet laten uitmergelen.
Maar bij de Staatsloterij is daarvan geen
sprake.
Stel het was een kwaad, wat wjj ont
kennen dan nog was er van groote af
metingen geen sprake. Kati er geen Staats
belang met een verbod gemoeid zijn.
En al zouden wij het Staatsloterij-spel
kwaad heeten, dan moest dit eerst andere
gevaren opleveren voor het Nederlandschc
volk, eer wij gerechtigd zouden achten een
ingrijpen van den Staat,"
De ;,M i ddc lburgs c h'e Courant"
teekent bij het bovenbedoelde artikel van
„De Standaard" aan:
„Voorzeker is voor dit standpunt wel iets
te zeggen, maar het is toch zeer verwonder
lijk dit te moeten lezen in het orgaan van
dr. Kuyper, die als Minister een ontwerp
indiende om die Staatsloterij, zij het ook
zeer geleidelijk, af te schaffen.
Het schijnt ons een pleidooi ter vergoe
lijking van de houding zijner partijgenoo-
ten in de Tweede Kamer, die terugdeins
den voor de consequente toepassing der
antirevolutionnaire beginselen."
Naar aanleiding van hetgeen de heer
Schaper in de Tweede Kamer over de
Twentsohe fabrikanten heeft
gezegd, schrijft „Een Twentenaar" aan
„De Nieuwe Courant' een artikel,
getiteld: „De Tweede Kamer over de
Twentsohe fabrikanten," waarin dit voor
komt;
De fabrikanten in Twente hebban zich
van alles, wat er over hen verhandeld ie,
niet» aangetrokken, *ij zijn in een toestand
van onverschilligheid geraakt; in het alge
meen worden ze tooh.' nog slechts als een
geslacht van minderwaardigen of st'raf-
waardigen aangezien I
Hun opmerkingen in zake de Arbeidswet
raken slecht* hun eigen ik, zoo wordt gere
deneerd, de Regeering negeert hen overal,
waar zij kan. In tegenstelling met de land
bouw, het troetelkind, dat met alles gehol
pen en verwend wordt, wordt de industrie
waar het kan door de Regeering de voet
dwars gezet. Persoonlijke band tusschen
het ministerie en den minister met onze
Twentsohe industrie bestaat niet meer;
men mijdt den Achterhoek als de pest.
Alleen H. M., onee hooggeeerbiedigde Ko
ningin, het zij tot Haar hooge eer gezegd,
onderhoudt den persoonlijken baad met
Twente en stélt voortdurend belang in zijn
wel en wee.
Leden van de Tweede Kamer, die de be
langen der industrie zouden kunnen behar
tigen, zijn er niet, ook de afgevaardigde
voor Enschedé gaat met het ministerie door
dik en dun, vertegenwoordiging der indus
trie ontbreekt dus in de Tweede Kamer ten
eenenmale.
Wat een onnoemlijke schade zulks veroor
zaakt, zoowel moreel als financieel, laat
zich In oijfera niet uitdrukken.
Koloniën.
BATAVIA, 824 Februari.
De Madoereea Paroekefcen, de moorde
naar van den employé D. Reuten van de
onderneming Fradjeknn is door den land
raad te Sitoebondo tot 15 jaren dwangar
beid in den ketting veroordeeld.
Uit Padang is 24 Februari aan het ,,N.
v, d. D." voor N.-I. geseind:
De lieer Smit, schout te Kottaradja} die
te Padang vertoefde als getuige in de recht
zaak-Koster, werd, ten h-uize van den
schout, gedurende een telephoongesprek
door een beroerte getroffen. Hij was onmid
dellijk dood.
Een ernstig bericht.
Een zeer aflarineerende tijding bereikte
ons vanmorgen, schrijft de „Dek Ct." van
14 Februari. De justitie zou onderzoek
hebben gedaan in een geval van koeh'emis-
handeling met doodelijken afloop, gepleegd
op de onderneming Sei Roean. Een nader
onderzoek braolit het bericht terug tot be
scheidener afmeting. Zondagmorgen ont
ving de controleur van Boven Langkat een
anoniem schrijven, waarin heb geval van
mishandeling met doodelijken afloop, dat 2
dagen te voren op bedoelde onderneming
zou zijn voorgekomen, werd medegedeeld
en waarin de assistent W., een Engelsch-
man, als dader werd aangeduid.
De controleur reageerde heel voorzichtig
op dit bericht, dat hem den volgenden
morgen werd bevestigd door den heer
Knappert, adj.-inspecteur van den arbeid,
die eveneens inlichtingen had ontvangen.
De berichten der uitgezonden spionnen
luidden aAarmeercnd, waarop besloten wecA
terstond een onderzoek in loco in te stellen»
Dit onderzoek is gehouden- Het lijk van
den koelie ls opgegraven en geschouwd.
Wat er nu precies is gebeurd konden wi§
niet te weten komen. Alleen vernamen wij
dat het voorloopig onderzoek niet aan hel
licht braent,. dat bijzondere barbaarsobr
dingen zijn gebeurd. Er schijnt wel een
slag ie zijn gegeven, maar dat tuasohe*
dien slag en het overlijden van den koelie
verband moet worden gebracht, is niet go*
bleken, staat ad thans nog niet vast.
De assistent W. vertoeft thans te Medan*
Koel ie mishandeling
De „Sumatra-Post" kan melden, dat cr
zeer zware vermoedens gerezen zijn, da|
do waarnemende manager var. Soengeé
Roean Estate, de heer W., een zieken?
koelie, die hem om vrjj-af kwam vragen?
wegens zijn ongesteldheid, dusdanig zou?
hebben mishandeld, dat do koelie ten go?
volge van die mishandeling of wel door
dio mishandeling in verband met zjjn zieks
te, zou zijn gestorven. Een feit is, dat dé.
bewuste koelie i s gestorve; Zijn lijk is ops
gegraven en herkend. Plet werd gevonden;
genaaid in een zak, en 't moet aldus begra*
ven zijn, ook zonder dat aan de adat waj»
voldaan, op last van den heer W.
Naar de doodsoorzaak van den koelie ug
een medisch onderzoek ingesteld.
Do heer W., een Brit, bevindt zich thanai
te Medan en staat onder voortdurend p<H
liitietoezicht.
In verband met deze zaak vernam h«U
blad tevens dat de justitie nog een koelie,
mishandelingzaak, waarin ook oen Brit d«t
schuldige moet zijn, op het spoor io*f
wezen.
Moord.
De waarnemend administrateur der Oetl
dememing Kali Sepandjang in Besoeki^-
de heer Jolly, werd in den avond van den
20sten Februari door een Madoereeschea'
koelie met een mes in den buik verwond^
Hij overleed spoedig' daarna aan de gevola
gen. De oorzaak moet waarschijnlijk go»
zocht worden m een dracht zweepslagen,-
welke de heer Jolly den moordenaar we*
gens brutaliteit toediende, (Deli-Ct,)
R i o u w,
Hoe het bestuur in Riouw in de toekom»?
zal worden ingericht, maakt, naar wij hoo.
ren, nog een punt van overweging bij d*
regeering uit, schrijft de >,Java-Bode," ea
zegt verder:
Op het oogenbiik wordt het bestuur in
het sultanaat door den resident gevoerd,
die eenvoudigweg in de plaats treedt vaiq
den sultan.
Bij het contract vair 1905 wordt bepaald,-
dat bij ontstentenis van den sultan, en voor,
het geval ook geen troonopvolger aanwer
zig is, liet bestuur r an het sultanaat berust
in handen van den Rijksraad, onder leidingj
van den resident.
Ingeval de Rijksraad zoo schrijft art.
6 ten 4e voor, nog niet is ingesteld dan
wel ontbonden W op het tijdstip, dat eet*
