PERSOVERZICHT.
Ken flinke daad zet „TI e t Volk"
"boven bot volgende:
Ket adres van de federatie der v ij f
d i e e s a n c b o n d £ii cn het bureau voor
cl o R.-K. vakorganisatie aan minis
ter Tal ma, waarin namens de gchecle ka
tholieke arbeidersbeweging met kracht wordt
aangedrongen op de tien-uren-wet, is
een flinke daad. Deze arbeiders weten, dab
minister Ta-lma niet wil, of niet mag; in
elk geval, dat hij onder allerlei voorwend
sels de motie-Aalberse onuitgevoerd laat.
Hij "peutert zoo'n beetje, nu aan liet eene,
dan aan het andere vak; hij peutert ook wat
aan de Arbeidswet; maar wat hij tot stand
"brengt is niet m^er dan wat de
eerste de beste conservatieve liberaal ook
zou doen. Misschien nog iets minder.
De Katholieke arbeiders weten bovendien,
süthnns deze mannen, die bet adres zonden,
kunnen geacht- worden het te* weten, dat
dr. Nolens openlijk de partij van den Mi
nister heeft genomen. Op gezag van „den
socialist Millerand", die in een internatio
nalen wettelijken tien-uren-dag ge-en gat
ziet, verklaart hij, dat een wettelijke tien-
uren-dag voor Nederland althans in een af
zienbare toekomst niet voor verwezenlijking
vatbaar is.
Dr. Nolens is een man van nog heel wat
jmeer invloed dan rnr. Aalberse; deze heeft
clan ook tot de met groot vertoon van ge
zag uitgesproken beweringen van zijn par
tijleider het zwijgen gedaan.
De Katholieke arbeiders echter zwijgen
iiiet. Nog niet. Zij houden vast- aiui bun
we noch en, geuit op de demonstratie in den
Dierentuin. Zij laten zich de banden niet
bind en door het conservatisme, dat zoo
machtig is in de coalitie. Nóg niet. Zij
berusten niet in de overheerscliing van het
conservatisme in de coalitie-
Nog niet, zeggen wij. AYanl als het. vol
gend jaar in de troonrede de tien-uren-wet
>)iet is aangekondigd, nis in 1913 opnieuw
meet' worden gestreden Voor de tien-uren-
wol, eerst dan zal voor de Katholieke ar
beiders de ure der beslissende keuze zijn
aangebroken. Zij zullen dan met hun ge
weten moeten uitmaken, of het conserva
tisme der Lobmannen, dat door zoo me
idgen Katholieken afgevaardigde wordt ge
deeld, hun om zijn „christelijk" karakter
Jan hooger waarde is dan de democratie.
Wij hopen van de keuze der Katholieke
Arbeiders het beste. Want al mogen hun
woord- en penvoerders honderdmaal liet te
gendeel beweren, op den duur begrijpt de
massa toch, dat adres&ceren een. moed en
snit tig werk is, maar dat berusting in do
overheerscliing van het "conservatisme zelfs
liet mooiste adres 'maakt tot een stuk papier.
Maar dit zijn overwegingen van later
zorg. Op het oogenklik is het zenden van
het adres een flinke daad, wa&rvoor wij
onze waardeering niet willen verzwijgen.
Dit adres wekt het misnoegen van „Het
II n i s g e z i n", dat schrij ft
Dit adres, thans, zal niet nalaten ver
wondering te wekken.
Dit de niceting, in September j.l. geliou-
den, en de daarop aangenomen motie was
minister Talma de wensch der georganiseer
de katholieke werklieden 'gebleken.
Desniettemin heeft de Minister, die voor
het werk 6taat, bij de. behandeling der Staats-
begroot-ing te verstaan 'gegeven, dat hij
geen algeineene regeling zal ter hand ne
men, maar de zaak voor bepaalde bedrijven
wil regelen.
Dr. Nolens beeft hiermee namens de Ka
tholieke part-ij genoegen genomen-
En nu komt, dit wetende, het bestuur
'cler Federatie opnieuw op een al gem eene
regeling aandringen.
Men kan hiermee niets anders bei-eiken
dan minister Talma, die cr toch al hard
.voorstaat en meer dan een ander het „bêto
inoire" der linkerzijde is, in zijn taak be
moeilijken.
Des Ministers positie jstevigen zal men
niet het adres piet, eer ze ondergraven.
..Patrimonium" valt den heer Talma las
tig, omdat hij subsidie geeft aan een land
bouwtentoonstelling, welke des Zondags
piet sluit. Onze katholieke werklieden gaan
nu iets van hem eischen, wat bij niet be
reid is in te willigen, cok niet gemakke
lijk zou kunnen inwilligen!; een wet ma
ken is iets anders daii eeii motie voor
stellen cn aannemen.
Wat baat het of rar. Aalberse al ver
klaart minister Talma niet te zullen laten
vallen, nu de Katholieke werkliedenorga-
nisatice hem op deze manier in diskrediet
brengen
„De Klok", orgaan van den Socialisten-
bond, bevat een artikel over het Volk s-
petitionnement, dat, na gewezen te
hebben op het- groot organisatie-talent der
sociaal-democratie, aldus vervolgt:
„Men moet wol ziendo blind, of ten hoog
ste onbillijk zijn,-om te ontkennen, dat in
de laatste weken in ons land een actie
wordt gevoerd, waarvan nog moeilijk is te
bepalen, welke gevolgen deze zal hebben-
In het kalme en leuke Nederland met zijn
kalme en laconieke Nederlanders is een be
weging van zulk een al ge me en en aard ont
staan, als men sinds jaren niet, heeft bun-
Pen waarnemen. Ja, zelfs zal men, met
uitzondering van dc oogcnblikkelijke opwel
ling van het jaar 19Ö3, waarschijnlijk moe
ten terugkeeren tot de eerste helft der vo
id ge eeuw, om in onze geschiedenis een
tijdperk aan te wijzen, waarin „een kreet
om „rechtvaardigheid" zooveel weerklank
heeft g-evonden bij de grootc volksmassa.
Niet alleen in de centra des lands, niet
enkel in de grootc steden wordt een on-
gekendo werkzaamheid aanschouwd, doch
als door een electrischcn schok getroffen,
hoort men, tot zelfs in dc kleinste dorpen
ook in de incest afgezonderde streken
dezelfde leuze weerklinken, die voor gerui-
men tijd van uit het hoofdkwartier werd
aangeheven.
Het is zeker duidelijk, dat wij met hc-t
hoofdkwartier bedoelen de centrale leiding
der - Sociaal-Democratische Arbeiderspartij
in ons land en de vraag om het algemeen,
kiesrecht voor vrouwen en mannen, beschou
wen als de algemeen aangeheven leuze."
Het blad acht do door de pelitionnenienls-
actic gewekte wijdverbreide volksbeweging
nog belangrijker chrn de vraag of hot al
gemeen kiesrecht door .de „reuzenkracht",
die de S.-D. A.-P. ex voorin het werk
stelt, bereikt zal worden.
Vervolgens komt het blad op tegen, de be
wering, als zou in deze beweging het
socialisme worden verdonkeremaand, en haalt
ten bewijze gedeelten aan uit de bij tien
duizenden verspreide brochures der pers-
commissie.
Ten slotte wekt de redactie de socialisten-
houders op om mede. hun krachten voor het
petitionnement te geven-
In een artikel over „liet Petitionnement
der S.-D. A--P. schrijft „De Vaderlan
der" van de Liberale Unie:
„Het verbaast "ons wel eenigszins, dat we
neg niet er op hebben te wijzen, dat. ook
maar cén der groote bladen volle iccht
heeft laten wedervaren aan de politieke be
teekenis van het petitionnement van de S-D.
A.-P. Dat petitionnement is toch vcor ons,
wij schrijven dat zonder eenige aarzeling,
do allergewichtigste politieke gebeurtenis
van ons tegenwoordig staatkundig leven.
Wat toch wil dat petitionnement zeggen?
Dit, dat heb volk achter de kiezers, zij het
dan cck onder de leiding van hen, die
deze groepen in onze samenleving het meest
bestrijken, liet kiesrecht zal vragen al3 een
recht van groote beteekenis, en dat het dit
zal doen op ordelijke wijze, gebruik ma
kende van zijn grondwettelijk recht van
petitionnement."
Het blad meent, dat „het petitionnement
van de S.-D. A.-P. goede kans geeft op
de verkrijging van algemeen kiesrecht bin
nen afzienbaren tijd".
In „De Standaard" van Dinsdag 7
Februari, dus op den dag, dat de Minister
van Landbouw, Nijverheid en Handel bij
missive de Tweede Kanier liet weten, dat
hij do R a d e n w e t heeft ingetrokken, komt
een warme verdediging voor van dat insti
tuut,- aanvangende aldus:
„Het denkbeeld van minister Talma, om
eene uit den arbeid opkomende organisa
tie ten behoeve van den. arbeid in liet le
ven te roepen, verdient onvoorwaardelijk
toejuiching/1
Wij laten hier volgen het- slot van een
hoofdartikel van „De Standaar d"
over vrouwenkiesrecht, na de op
merking daarin, dat de Calvinistische vrou
wen voor dat recht niets voelen.
Onder onze Roomsche landgenooten is het
niet anders. Ook in die kringen lacht de
vrouw er om, zoo ze er zich niet aan ergert
Reeds met. het oog op deze beide voliksdec-
len lean er daarom van een nationale be
weging geen sprake zijn. Die is er dan
ook niet. En wat er zich voor uitgeeft,
is gekunsteld. Toch js weerstand geboden.
Niet omdat de actie zoo machtig, maar
omdat bet gevaar zoo verre van denk
beeldig is, dat doorzetten van dit onna
tuurlijk denkbeeld de onnatnur in de liand
zo-u werken, en de vrouw steeds meer zou
denature eren.
We. kunnen de echte vrouw in onze saann-
leving niet missen. Vermindering van de
vrouw in de vrouw zou ons verarmen. De
vermande vrouw is even groot verlies als
de verwijfde man. Treedt nu in 't generaal
naast de mannengroep al meer een groep
vermande vrouwen op, dan valt het „ewig
weibliche" steeds meer uit onze mensche-
lijke saamleving weg. Het evenwicht wordt
verbroken. Er komt een hoogst schadelijk
overwicht van het mannelijke, heel in den
man, en half in de vrouw, en het samen
stel van ons menschel ijk leven ontaardt.
De vrouw is volstrekt niet minder dan de
man. Zij is alleen anders. Zij is iets eigens.
Iets, dat de man niet is, noc&i ons vergoeden
kan. En juist dit o nm isb aar-vrouw el i ike mo
gen we ons niet laten ontrooven. Niet als
of we in eerbied voor de vrouw te kort
schoten, maar juist omdat wo bet eigenaar
dig vrouwelijke zoo eminent hoog stellen,
mogen we niet medewerken om het te ont
adelen. Het blijve wat het naar zijn aard
zijn moet, liet fijnere, het teedere, liet
saambindende, het bekorende, het diepere
religieuze element in onze saamleving.
Hoofd eni hart zijn de twee onmisbare
grond factoren van onze saamleving. Het
hoofd meer uitkomend in den man. het hart
in de vrouw. Boog nu ook de vrouw te veel
naar het hoofd over, dan kwam er een te
kort van den kant Aan het hart. Er zou
smelting ontbreken. En verarmd aan bet
hart, zou ons volk zijn volfe levenskracht
inboeten.
Een driestar in „II et Contru m", ge
titeld Verzwegen'? luidt:
„In verschillende bladen der rechterzijde
is als materiaal aangedragen tot versterking
der antithese de beslissing van den
Utrechtse h -e n gemeenteraad,
waarbij subsidie aan c h r i s tc 1 ij k
bewaa-rsoh o oUnder w ij s werd ge
weigerd'', schrijft ,,L and e n V o 1 k", en
constateert dan:
„In „D e Nederlander" voor het
eerst vinden wij vermeld, dat onze geest
verwanten cn de sociaal-democraten niet
met de liberalen meededen.'
Als opschrift van dit stukje prijkt het
veelzeggende woordje ..Verzwegen", terwijl
do vrijzinnig-democratische redactie ver
der verzekert, dat haar vrienden mr. Van
Engen en Van Hussel het subsidie met
kracht bepleitten en in een andere, gemeen
te reeds twaalf jaar geleden, dezelfde zaak
bij een vrijz.-democraat verdediging vond.
„Men ziet wel", dus besluit „Land cn
Volk" „dat. dc antithese niet altijd zoo
loopt als dc fanatieke verdedigers wel zou
den wensdhen. Daarom worden die afwij
kingen dan maar verzwegen."
Dit is leelijk© beschuldiging.
Maar ze is onjuist tevens.
Want. dat de redactie van „Land c n
Vol k" „voor 'l eerst" in .,D e Neder
lander" vond vermeld, dat haar Utrecht-
sche geestverwanten en de socialisten niet
met de liberalen, meededen, heeft zij aan
zicbzelve te wijten.
Zij had dit reeds kunnen lezen in
„H et C e ii t r u m" van. 20 Januari, in
een driestar aan het hoofd onzer (kolommen.
Van v.e r z w ij g e n is' dus, onzerzijds
althans geen sprake geweest, en de Haag-
sche redactie moest toch eigenlijk te veel
respect en coilcgiaiiteits-gevoel bezitten
voor andere bladen, al zijn die dan van
Rechtsom hen te verdenken opzet-
t e 1 ij k zulk een minne tactiek in prac-
tijk te brengen.
Overigens wensohen wij, nu deze zaak
toch is aangeroerd, nog even te doen op
merken, dat ook onjuist is de voorstel
ling, alsof d e vrijzinnig-democraten in
den Utrechfcschen Raad zich voor de
subsidieering hadden veilklaard.
Van do. drie waren er twee voor, ter
wijl de d e r d e tegen was.
Zóó mooi als „Land en Volk" het
nu wil deen voorkomen,, was de houding
der vrijzinnig-democratische- fractie, met
alle waardeeriiig voor liet optreden der
beide voorstanders, dus niet.
In ,,D e Standaar d" kwam voor een
hoofdartikel, waarin gewezen wordt op den
thans voor den Staat bestaanden
plicht tot invoering van een w e t,
regelende de verzekering
tegen ziekte, enz.
Bij de Sociale Verzekering aldus vangt
bet artikel aan kan men spreken van een
zedelijken plicht, in zooverre eigen over
tuiging er toe dringt. Verplichte verzeke
ring in de gangbare beteekenis echter ont
staat eerst, zóo de Overheid dien zedelij
ken plicht in een rechtsplicht omzet. Dit
laatste nu keurt de eenzijdige lofzinger van
het vrije initiatief in. de Overheid af, en de
vereerder van den Rechtsstaat, zingt in
koor met hem mede. Op dit standpunt zit
men dogmatisch Vast, weshalve verdere be
spreking van het vraagstuk met wie zoo
oordeelt doelloos is. Dan toch zou men, om
vooruit te komen, eerst moeten trachten
over de kwestie van de. roeping yan den
Staat tot éénheid van inzicht te geraken,
en dit ware in een debat over heb Verzeke
ringswezen uiteraard een volstrekt onbe
gonnen werk.
Er is onder ons niemand, die er zich niet
van harte in verheugen zou, indien het
vrije initiatief ten onzent in staat bleek, de
alzijdige verzekering op elk terrein onder
heel ons volk te doen doordringen, en even
vast staat aller eenparige overtuiging, dat
bet voor Volk en Overheid beide de meest
gewenschte toestand zou zijn, indien de
veerkracht van bet volk de Overheid van
alle taak ten deze ontlastte. De klacht is
maar, dat' dit particulier initiatief dusver
gemeenlijk te kort schoot, en nog altoos te
kort schiet, en dat alle uitzicht faalt, dat
dit binnen afzienbaren tijcl beteren zal. En
uit die klaclit rijst' de "overtuiging op, dat
de Overheid niet langer mag stil zitten, en
haar plicht zou verzaken, zoo ze nog langer
werkeloos bleef.
Dan wordt in den hxeede aangetoond
waardoor bij den schrijver de meening vast
staat, dat particulier initiatief m deze te
zwik.is: wie zelf sterk is heeft weinig lust,
om, zooals dat vooral bij onderlinge verze
kering sterk uitkomt, voor den zwakke
mede te betalen. Ook is noodig, dat men van
jongsaf begint' premie te bét alen, daar an
ders de druk veel te zwaar .is; maar de
jeugd is zorgeloos en eerst als men oud is,
denkt men aan verzekering; maar dan is
het te laat.
Uit dezen hoofde, zoo lezen we dan
vérder en blijkens de ervaring, staat het
daarom vast, dat een. alles en allen omvat
tend Verzekeringswezen er niet komt, of
de Overheid moet het- als plicht aan pa
troon en arbeider opleggen. Het is niet
waar; dat de voorstanders van Verzeke-
ringsplicht geen eerbied voor het particu
lier initiatief hebben; de zaak is maar, dat
zij dit initiatief niet' boeken als een denk
beeldig ideaal, maai' het aanslaan op de
juiste waaide, die het in de realiteit heeft:
Er is geen keuze dan tusscheri deze twee:
Het Verzekeringswezen komt niet tot
stand, óf het moet door de Overheid ge
ordend worden.
De verwachting dat' men door een goed
ingericht Verzekeringswezen de krocht van
liet Socialisme breken zou, is een utopie.
Zie het maar aan Duitscbland. Als er Ver
zekering in goeden zin komt, roept men om
Staatspensionneering. En als de Staatspen-
sionneering, gelijk in Engeland, er kwam,
zou men blijven roepen om gelijkmaking
van liet inkomen. Op den wortel eener stel
selmatig gekweekte ontevredenheid kan
nooit tevredenheid bloeien.
Ons pleiten voor den Verzekeringsplichti
komt daarom allerminst voort uit Socialis-
tenvrees, maar uit plichtsgevoel. Wij zijn
overtuigd, dat het' lijden gemeenschappelijk
moet worden gedragen. Wij staan voor het
feit, dat het particulier initiatief dit niet
kan realiseeren. Wij zien aan Duitschland
en Oostenrijk, dat de Overheid ten deze
het jammerlijk te kort schietend particulier
initiatief kan te hulp komen. En daaruit
volgt voor ons de plicht, dat de Overheid
doe, wat buiten haar niemand doen kan.
Ons idéaal ligt' hooger. Ook ons zal het
toelachen, zoo vroeg of laat in de volks-
usantïe het Verzekeringswezen zoo zal zijn
bezonken, dat het particulier initiatief de
hulp van de Overheid derven kan. Maar
juist om die usantie in het volk te brengen,
is thans èn optreden èn doorzetten van de
Overheid onmisbaar.
GroiHlwetftlierxieniug en
Vrouwenkiesrecht.
De Nationale Vrouwenraad van Neder
land, welke is samengesteld uit 33 vereeni-
gingen, heeft een adres gezonden aan de
Staatscommissie voor Grondwetsherziening
om er met do meeste kracht op aan ie drin
gen, dat' deze Commissie bij haar voorst-d
ien tot wijziging der Grondwet de verwij
dering der grondwettelijke belemmeringen
van de uitvoering van het actieve en pas
sieve kiesrecht voor dc vrouw moge voor
staan.
De Leidsche Hoogeschool,
honderd jaar gaSeden.
De 336ste verjaardag der Leidsche Hoo
geschool wordt heden zonder openbare
feestelijkheden herdacht'. De gébrüikelijke
serenade zal naar aanleiding van het ver
lies, dat het Studentenkorps leed door den
dood van zijn lid Bernard Holthaus, niet
plaats hebben. Ook de rijjool bleef achter
wege.
Wel kwamen hedennamiddag curatoren,
hoogleeraren, studenten en belangstellen
den in het Groot-Auditorium der Academie
bijeen, waar de Rector-Magnificus, prof.
dr. P. J. Blok, een echt' vadevlandsche rede
hield over: „de Leidsche Hoogeschool,
honderd jaar geleden."
Spv. herinnerde er aan dat heden voor
honderd-jaren volgens oude, thans helaas
op bevel des wetgevers losgelaten gewoon
te, de nieuwe Rector-Magnificus, de hoog
begaafde Scbald Jusfcmus Brugmans zijn
rectorale waardigheid aanvaardde.
Men ireesde dat hot voor de laalste maal
zou zijn dat de aloude hoogeschool van
Holland en Zeeland haar verjaardag zou
vieren op de vanouds gebruikelijke wijze.
Sedert Juli 1810 was het koninkrijk Hol
land bij Frankrijk ingelijfd en geruchten
van eerstdaags in te voeren ingrijpende
veranderingen waren in omloop gekomen.
De hoop van allen, die met de Hoogeschool
in betrekking stonden, was gevestigd op
den nieuwen Rector, den voormaligen pa
triot, thans overtuigd voorstander gewor
den van de inlijving bij Frankrijk. Maar
op den toren onzer Academie stond de
Fransche vlag. Velerlei waren de zorgen,
want ook de. Leidsche Hoogeschool had ge
deeld in het deerlijk verval der instellingen
van de oude Republiek.
De talrijke vreemdelingen, die in de 17de
en 18de eeuw haic roem hadden verspreid
tot in verre lan.cten, waren na de woelingen
van 1795 tot slechts zeer enkelen geslon
ken. De ruime privileges, die van de hooge-
school een Staat in den Staat vormden,
waren sedert 1795 scherp bestreden. De
professoren waren onder de oude bcdeeling
alleen justitiabel voor het Hof van Holland.
Op dat bolwerk, op het Forum Academi-
cum, hadden de nieuwlichters in stad en
land hun scherpste aanvallen gericht en bij
keizerlijk decreet werd het met alle andere
fora privilegiata afgeschaft.
Doch er waren nog andere, wetenschap
pelijke bezwaren tegen de oude instelling.
De gansche instelling moest worden her
vormd in hoofd en leden, had B i 1 cl e r-
d jj k in twee scherpe memoires aan ko
ning Lodewijk geschreven. Maar wat er ook
mocht gebeuren, één zaak stond reeds vrij
vast: het H. O. in de ingelijfde departe
menten van het koninkrijk Holland zou ge
bracht worden onder de alle onderwijs in
?t Fransche Keizerrijk omvattende „Univer
sity Impériale." Ook te Leiden bleef men
in sombere afwachting wat de tijdsomstan
digheden zouden brengen.
Bij Keizerlijk decreet van 22 October wer
den Leiden en Groningen, als eenige acadé
miën als deelen van de University de 1'Em
pire verklaard. Dauik zij Brugman'» handig,
heid werd de leerstoel, der door het Fran
sche bewind geminachte Nederlandsehe let
terkunde gered. Ook wist hij van den keizer
gedaan te (krijgen, dat voor ons land de in
Frankrijk gebruikelijke verspreiding der
faculteiten over verschillende steden in het
Academie-district ntet zou plaats hebben,
zoodat van de beide Nederlandsehe Acade
miën het aloude universitair karakter be
houden zou blijven.
Belangrijke zaken vielen in 1811 en 1812
te Leiden niet voor. Na do groote vacantie
in 1812 begon de nieuwe organisatie in wei*-
king te treden. De rector Brugmans was
het hoofd der instelling, die alle onderwijs
in haar distriet zou cm vatten. Het duurde
nog tot 3 November eer alles gereed was
voor de plechtige installatie der nieuwe
instelling. Zij had plaats niet in het toen
reeds voor een dergelijke pleohtigheid te
klein, geachte Groot-Auditorium, maar in
de Pieterskerk. Prof. Brugmans hield een
Latijns che. redes, waarvan zijn collega Sï'e-
genbeek later verklaarde, „dat liaar inhoud
uit don aard der zaak het echt Neder-
landsch hart niet in allen deele voldoen
kon,"
En toen begon het eerste jaar, Hef e enige
gelukkige voor de geschiedenis onzer Hoo
geschool als Fransche instelling. Te midden
van alle krijgsrumoer bestuurde Brugmans
met knaohtige wijsheid onze Academie.
Met kraoht werd de hand gelegd aan de
lang dringend noodzakelijke verbetering
van het Academiegebouw, aan den houw
van vier nieuwe gehoorzalen iii het Hof van
Zessen op de Papengracht, aan de catalogi
seer! ng van den inhoud onzer Bibliotheek
en de betere inrichting dei* bestaande ver
zamelingen. Een onschatbare dienst bewees
Brugmans met name aan de bibliotheek,
toen bij de van Parijs nit gedane pogingen
om een. aanval te doen op bare rijke verza
meling handschriften wist te voorkomen
door dc voorstelling te wekken dat de hand
schriften „niet veel waard" waren, een
leugen o-m bestwil, die men zeker Brugmans
gaarne zal vergeven.
Zoo kwam het voorjaar van 1S13 waarin
ernstige volksbewegingen plaats hadden,
voornamelijk gericht tegen de conscriptie.
Een plunderzieke hoop Rijnlandschc boe
ren rukte ender de Oranjevlag naar Leiden
op, overrompelde de stad, sloot de poorten
voor de reeds aanrukkende Fransche troe
pen cn begon mot een deel der fabrieksbe
volking het stadhuis te plunderen. Toen bo
den verscheidene studenten zich echter bij
de stadsregeering aan en openden de poor
ten voor dc Fransche troepen. Evenwel in
het najaar van 1813 begonnen zich ook in
de Academie-wereld de voorteekenen te
openbaren van de hoop op de naderende
verlossing van bet vreemde juk. Het was t
October, dat Van der Palm, hoogleeT-
aar in de Oostersphe talen, in zijn Oranje
kleurige toga een moedige voor alle vader-
landsehe 'harten opwekkende Latijnsche re
de tot de academische jeugd hield, waar
voor hij bij de overheid in Den Haag. werd
geroepen en sedert een verdachte werd.
Hoe verder het bevrijdingswerk vorder
de, hoc nicer de dagen van het rectorschap
voor Brugmans waren geteld. Op 4 Decern-
ber reeds wordt bij vorstelijk decreet de
oude landshoogeschool hersteld en den Gdeif
December wordt Brugmans vervangen door
Kemper, die met Van der Palm als secre
taris, tien dagen later zijn functie aan
vaardde.
Met het optreden van Kemper, onder dsw
a louden ritei van Rector-Magnificus, oegint
de nieuwe levensperiode onzer insteliixjg.
Bijna een eeuw is sedert vérloopen,
zeide spr. en met voldoening mogen \»«j
terugzien op die eeuw, waarin onze Umr«r-
siteit, met name in onze dagen van alge-
meene herleving der Nederlandsehe volks
kracht in velerlei richting, naar haar krach
ten heeft medegewerkt aan het groote
we/k van ontwikkeling onzer geestelijke,
onzer wetenschappelijke, onzer nationale
beteekenis. Op dit laatste woord legde de
spreker ten slotte vooral den nadruk.
Welnu, mijn toehoorders zoo besloot
de feestredenaar laat ons allen de ver
plichting tegenover de Nederlandsehe natie
voor oogen houden, opdat men van onze ge
liefde Alma Mater moge getuigen, gedach
tig aan een fier woord uit de grijze oud-
beid: de Leidsche Universiteit versmaadt
het.de eerste te willen h e e t' e n, maar
zij begeert het te z ij n.
Op de met enthnsiasme uitgesproken
rede volgden aan het slot daverende toe
juichingen.
SPORT.
Standen.
Hookey.
Nederlandsehe Hockey en Bandy Bond.
Tweede Kiaase C.
No.Vereoniglugeu. i o
1. Leidon 8 7 1 14 32 8 1.7B
2. G.H.C. 8 5 2 11 28 0 3.87 -
8. Ds Musschen II 7 3 1 8 7 17 16 1.—
4. Amsterdam IIB 8 2 6 4 13 29 0.60
5. H.H.V. II 7 1 2 7 35 0.20
Air.! Voetbal. _J |_j
'jj Nederlandsehe Voetbal-Bond. J J
Westeiyke Tweede Klasse A.
1.
Concordia
13 11
2
22
44
17
Leo
O
A.F.C.
17 13
2
2
28
53
20
1.64
s.
D. V. S.
16 10
2
4
22
45
20
1.37
4.
Kampong
15 7
8
6
17
27
27
1.18
6.
D. V. V.
15 G
8
6
16
33
27
1.—
6.
V. V.A.
37 6
2
9
14
83
83
0.32
7.
Neptunus
13 4
2
7
10
29
39
0.76
a
Achillea
17 4
2
11
10
24
41
ons
Q
v.u.c.
14 3
2
9
8
16
41
0.67
10.
AJax
15 3
12
6
18
49
0.40
Westelijke Derde Klasse B.
1.
Aerxes
9 8
1
16
36
4
1.77
8.
Olympia
9 4
3,
2.
11
27
16
1.23
4.
D. 0.8.
10 5
2
3
12
24
12
1.20
2.
Hermos
10 5
2
8
12
21
12
1.20
De Sportman
lö 3
1
7
13
34
0.70
6.
B.V.C.
10 3
7.
6
17
30
0.60
7.
G. en J.
10 2
S
4
11
40-
0.40
Reserve Tweede Klam B.
L X). v. V. II 8 6
Kampong II
V. F. C. II
Concordia II
Hercules III
AJax II
- 14 81 6
8 10 28 13
3 10 20 21
4 8 23 24
4 6 14 23
7 - 4 83
1.75
3.11
UI
3.-
0.85
Leidsche Voetba 1-B oud.
Tweede Klam.
1.
L.Y. C. E.
6
3 2
1
8
16
11
3.35
2.
Beresteyu II
7
4 1
2
9
14
10
1.28
3.
D. O. S. L. II
8
5 -
8
10
22
23
1.26
4.
L.V.V. 11
7
2 2
3
6
13
17
0.86
5.
Leidsch Hercules
6
2 -
4-
4
90
15
0.66
6.
De Sportman III
C
1 1
4
3
8
17
0.50
Derde Klagte A.
1.
Do Sportman JV
4
9 -
1
6
12
9
1.60
2.
AJax IV
3
2 -
1
4
9
9
1.83
3.
Bereateyn III
6
3 -
U
6
14
11
1.20
4.
Leidsch Hercules II
4
2 -
2
4
13
6
1.-
0.
Leidsch Hercules III 4
4
6
IS
Derde Klaase B.
L
L.F.C.
4
4
8
22
4
2.-
2.
L. V.C.E. II
4
2 1
1
5
7
4
156
3.
L.V.V.1II
5
1 1
S
8
8
11
0.60
4.
D.O.8.L. Hl
3
8
2
20
Korfbal,
Nederlandaohe Korfbal-Bond.
Eente Klam Zuid.
Velox
A.L.O.
Ami cl tia
Viteosc
- - 14 52 13
- 8 10 51 37
2 8 6 34 40
1 5 3 84 46
1 1 16 44
2.-
3.42
aso
0.42
0.19
Opgave van pereonen, 41e alch te
Leiden hebben gevestigd.
J. C. C. Struick, Maredijk 30, monteur.
M- H. Dello, Pieterskerkhof 34.
H Hendriks, Korte Mare 11, barbier-
M- B- J, Simonis, R.-K. Licfdege^iebft
Pelikaanstraat.
C J, Yolker en gezin, Lusthof'laan 9, let
terzetter.
JKruytbosch1, Apothekersdijk 25 A.
A H. M. van. den Burg, Oude Singel
correspondente.
M- Heemskerk én gezin, Lange Mare 25,
veldarbeider.
J EdixJicven, Pieterskerkhof 24 A.
M. W. W. van den Abèelen en gezin,-
Plantsoen 83, O.-I. ambtenaar met verlof.
J Dieklhubor en gezin, Hekkensteeg I;
brouwmeester.
J Subert en gezin, Utr. Jaagpad 65, motlv
teur.
G G. Kastelein, Hooge woerd 86 Adienen-
bode.
"VV Ch. Meyroos, Witte Singel 58.
J. P; Lom morse, Donkerstèeg 17, slagejf.
C C. F. M. Bogacrte, Bree«stra3.t 85. j
."Wed Vos—Cuts, Groenhovenstraat 4-
~W Staffeleu en gezin, Spoorstraat 15»
bakkersknecht.
J B. Somers, HoogeWoérd 150, ka#-:
tcorbedicndc.
J A. Stol en gezin, BoerKavestraat 2Q.
C. van Yelzen en gezin, Langegracht 90
depothouder.
E. C. Mokveld, Haarlemmerstraat 138 A}
winkelbcdiend'3.
