De geselriedenis van den Kerstboom.
DE KERSTROOS.
Verteerbaariieid van het voedsel.
RECEPT.
14
Een met lichten behangen Kerstboom vin
den we op X>uitsohen bodem voor het eerst
vermeld in een gesohrift, dat de docent in
de rechten te Wittenberg Gottfried Kisz-
ling nit Zittau, in Saksen, in het jaar 1737
openbaar maakte en waarin men lezen kon
„Als het overreiken van geschenken toch
met zekere feestelijkheden moet gepaard
gaan, dan bevalt mij altijd nog het beste de
manier, waarop een vrouw, die op een hoe
ve woonde, dat deed. Op Kerstavond plaat
ste ze in haar kamers zooveel boompjes als
'personen, die ze iets geven wilde. Aan de
hoogte er van, de versiering en de pLaaie
kon ieder terstond zien, welke boom voor
hem bestemd was. Zoodra de geschenken
verdeeld waren en daaronder gelegd en
lichtjes op de boomen en daarnaast waren
aangestoken, kwamen de haren achter el
kaar in de kamer, bekeken de gaven en
ieder nam den voor hem bestemden boom
en de daaronder gelegde geschenken in ont.
vangst. Ten laatste kwamen de kneohts en
meiden in de beste orde binnen om hun ge
schenken te halen."
Een Duitscbe prinses, Maria Dorothea
von Wnrtemberg, derde vrouw van aarts
hertog Jozef, bracht in het jaar 1819 tien
Kerstboom in Hongarije.
Aan het Hof te München werd de Kerst
boom, in zijn tegenwoordige gestalte, ge
plant door een Badensohe prinses, koningin
Caroline, weduwe van Maximiliaan I. Tan
het Hof uit verbreidde zich het gebruik door
stad en land.
Door een Duitaohe prinses kwam de
Kerstboom aan het Fransche Hof. De eerste
Kerstboom versoheen in de Tuilerieën in
het jaar 1837 na het huwelijk der hertogin
Helene van Orleans, en wel op Oudejaars
avond.
In 1837 schreef de hertogin naar haar va
derland: „Op Kerstavond heeft de goede
Koningin mij het genoegen gedaan in het
geheim een mooien boom te versieren, dien
ze in mijn wit salon liet plaatsen, om mij
aan Duitschland te herinneren."
Koningin Victoria had jaarlijks Laar
Kerstboom, die door den prins-gemaal van
Sakaen-Coburg-Qotha in 1840 werd inge
voerd. De kostbaarste boom der Koningin
was de eerste, die 40 voet hoog was en be
hangen met passende geschenken ter waar
de van 200,000 Mark.
Een Engelsclie dame, de gouvernante van
den kleinen prins van Napels, den Italiaan-
sohen kroonprins, bracht den Kerstboom
naar Rome. Tot vreugde van haar ko
ninklijken leerling zorgde zij voor oen
Kerstboom, ook in Rome bekend. Volgens
een andere lezing bracht koningin Marga-
retba, in wier aderen van de zijde harer
moeder Duitaoh bloed vloeit, den Kerst
boom aan het Italiaansdhe hof.
De Kerstroos (HeHeborus niger) is een
ran onze dankbaarste overblijvende plan
ten, die in eiken tuin een plaatsje ver
dient, en tegen het' Kerstfeest vooral de
aandacht trekt, omdat zij dan in onze
bloemenwinkels zoo mooi in bloei staat.
En wanneer wij nu in het' eind van de
December-maand den tuin ingaan, kunnen
,wij ook daar een handvol rein-witte Kerst
rozen plukken.
In de afdeeling medicinale planten" van
menigen Hortps kan men eenige pollen Hel-
leborus gelijk haar officieele naam luidt
zien groeien en bloeien. Men achtte den
wortel vroeger van genezende kracht, en
of nu de patiënt aan kwaden droes, of aan
een andere ziekte leed, de would-be-dokter
wist er Bteeds raad op. Fluks werd hier of
Hjuu» de huid van den patiënt, meestal van
een paard, dubbel gevouwen, met een
scherp voorwerp doorboord en in het ge-
ihaakte gaatje een süikje wortel van de
Kerstroos gestoken en klaar was de
operatie
Wanneer wij nu een pot Kerstrozen koo-
pen, die in de warme plantenkassen tot vol
len bloei zijn gebracht, kunnen wij daar veel
genoegen van beleven. Wij beginnen met
een onderzoek der prachtig gebouwde bloe
men en begrijpen eerst niet waar de kelk
zit, totdat wij tot de conclusie komen, dat
de witte bladeren, die wij voor kroonblade-
ren aanzagen, de kelkbladeren zijn. Wan
neer wij deze wegnemen, zien wij'
kransje van licht-groene organen, die de
kroon vertegenwoordigen. Het zijn, zooals
bij nadere beschouwing blijkt, de honig-
bakjes (neotariën) vol met zoeten honig.
De Natuur heeft hier alle middelen in het
werk gesteld om tot haar doel te geraken,
n.l. het voortbrengen van zaden. Dit ia
blijkbaar noodig, omdat er maar weinig in
secten vliegen. Di© er zijn, worden dus eerst
aangelokt door de mooi gekleurde kelken,
die als even zoovele reclamevlaggetjes
dienst doen, en eenmaal daar gearriveerd,
ontvangen zij als belooning een potje
Kerstrozen-honig. Intusschen valt het on9
op, dat van het groote aantal meeldraden
er eenige met hun helmknopje tot over
den ingang van de honigbakjes zijn gebo
gen, zoodat het snoepende insect daarmede
in aanraking moet komen, wat geheel in
de bedoeling der Natuur ligt. Immers, bij
deze plant zijn de stamperbloemen eer
rijp dan de meeldraadbloemen, en het
vliegje, dat vliegt van de eene bloem op
de andere, brengt op die wijze het stuif
meel, bij het honigsnoepen opgedaan, d£dr,
waar het wezen moet. Dat; die bevruchting
regelmatig plaats vindt, bewijzen de tal
rijke vruchten, die wij elk jaar van onze
Kerstrozen oogsten.
Er is natuurlijk geen bezwaar, dat wij
bij afwezigheid van insecten in de kamer,
zolf het stuifmeel met een penseeltje over
brengen van de meeldraden der een© bloem
op de stempels van een andere bloem, waar
na in den regel vruchtvorming volgt.
Na den bloei wordt zij afgehard, om daar
na in den tuin een schaduwrijk plaatsje te
krijgen.
In onze flora is meermalen de Groene
Kerstroos gevonden, die ingeschreven is als
Helleborus foetidus, en in Januari kan
bloeien. Alleen in een verzameling Kerst
rozen, als die in de Kew-tuinen, heeft zij
eenige waarde.
Stille Nacht, Heilige Nacht.
Wie componeerde dit veelbekende lied1?
Is het van Michael Haydn 1 Neen, en dit
is niet algemeen bekend. In 1818, den 24sten
December, kwam de hulppriester Joseph
Mohr te Oberndorf an der Salzbach bij den
organist Franz Gruber met een gedicht, en
het verzoek daarbij muziek te schrijven
voor twee solo-stemmen en koor, met be
geleiding van gitaar. Dienzelfden avond
was de eenvoudige melodie geschreven en
in den Heiligen Nacht nog werd zij gezon
gen in de Nicolaaskerk te Oberndorf, zoo
als gezegd met begeleiding van gitaar, om
dat het orgel er slecht en onbruikbaar
was. Mohr zelf zong haar met mooie tenor
stem, en de componist de bas.
De boeren waren verrukt over die eere
melodie, en vermoedden niet, dazij de
wereld door zou gaan. Hoe ze uit het dorp
gebracht werd naar elders en in 1834 met
tekst (zes coupletten) in Gebhardts „Ju-
gendfreund" afgedrukt werd, weet men niet;
maar wel, dat Michael Haydn, die in Salz
burg woonde, lang voor den componist is
gehouden ten onrechte. Franz Gruber, in
1363 gestorven, kreeg op zijn grafsteen een
wijdend „Dem Schöpfer des wellbekannten
Weinach taliedes", Stille Nacht, Heilige
Nacht".
In alle oorden wordt het Duitsche lied
gezongen, de christelijke negers van Afrika
kennen het, missionnarissen brachten het
naar China.
Onder dit opschrift schrijft dr. J. de Groot
in „Vragen van den Dag" o.a.
Een vraag, die dikwijls gesteld wordt en
waarover tot voor korten tijd de „geleer
den" het niet eens waren, is deze: Wat is
gemakkelijker verteerbaar, bard of zaobt
gekookt ei'i
Uit opzettelijke proefnemingen is geble
ken, dat stukjes bard gekookt eiwit dés te
sneller verteerd worden, boe kleiner zij
zijn, en des te langzamer, dus o&voUcome-
ner, of als men wil slechter verteerd war
den, naarmate zij grooter zijn. Een bard
ei is zeer goed verteerbaar, indien bet
fijngewreven is, en het is des te beter ver
teerbaar, naarmate bet beter gekauwd
wordt. De betrekkelijk moeilijke verteer
baarheid zit niet in het gekookt zijn van bet
eiwit, maar in de slechte verdeeling. Het
zelfde veiTBohil doet zich voor ten opziohte
van rauw eiwit. In bet rauwe ei bevindt
zich bet Vloeibare eiwit in doorschijnende
vliezen ingesloten; door het eiwit te kloppen,
worden deze vliezen stukgeslagen en komt
het eiwit vrijdit is ook het geval, wanneer
men het eiwit eenvoudig met een schaar
knipt; de stukgeslagen of stukgelcuipte vlie
zen ziet men als vlokjes in het eiwit zweven.
Een goed geklutst ei nu is gemakkelijker
verteerbaar dan een ei uit dea dop, zóó in
geslikt, en meugt men een goed geklutst ei
aan met water, melk of bouillon, dan is het
nog gemakkelijker verteerbaar, om de een
voudige reden, dat het in dien toestand fij
ner verdeeld is.
Om dezelfde reden zijn kaaastof en boU»
vet in den vorm van melk veel gemakkelij
ker verteerbaar dan in afzonderlijken toe
stand.
Dat de wijze van toebereiding van groe
ten invloed is op de verteerbaariieid, daar
van kan bet ei ons ook tot voorbeeld strek
ken. In rauwen toestand is het eiwit vloei
baar en oplosbaar in waterdoor verhitting
stolt bet en wordt het onoplosbaar in wa
ter, dooh niet onoplosbaar in maagsap.
Roereieren zijn gemakkelijker verteerbaar
dan gekookte eieren, omdat het eiwit daar
bij poreuzer is, d.i. meer verdeeld en daar-i
door beter toegankelijk voor liet maagaap.
Gebakken eieren zijn 't slechtst verteerbaar;'
stukjes hard gebakken eiwit verlaten onver-
teerd het lichaam; men kan ze bij onder
zoek in de uitwerpselen weervinden.
Aangezien het voedsel des te beter ver
teerd wordt, naarmate het fijner verdeeld
1b, is het van zoo groot belang, dat wij onze
spijzen goed kauwen en niet haastig eten.
Door zorg te dragen voor het gebit, en de
tanden en kiezen, als er iets aan hapert,
niet te laten trekken, maar tijdig te laten
plombeeren, kan men menigmaal het ont
staan van maagziekten voorkomen.
Door het kauwen wordt de afscheiding van
speeksel bevorderd en door het speeksel on
dergaat h©t zetmeel, dat in vele voedings
middelen voorkomt, een zoodanige veran
dering, dat het omgezet wordt in meer op
losbare stoffen en dus reeds gedeelteb'jk
verteerd en in de maag beter verteerbaar
wordt, zoodat de maag minder bezwaard
wordt en van de werkzaamheid van den
darm in dit opzicht minder gevergd. Ook
om deze reden is het zoo noodig, zetmeel-
houdende spijzen zooals brood, aardappelen
erwten en boonen, en ook rijst, goed to
kauwen.
Kerstappelen.
Dit i6 een verrukkelijk kostje op Kerst-
avond.
Kies mooie, groote, zure afpelen. Boor
ze voorzichtig!. Om ze niet te splijten, is het,
misschien goed ze eerst van den eenen kant;
tot het midden te boren. Als gij ze geboord;
hebt, schil ze dan. Beboter een braadsch©-,'
tel en maak een deegje voor zes appelen,
dna beschuiten, drie eetlepels boter, wat-
kaneel en een weinig rum of marasquin.
Zet de appelen in ihet schoteltje, vul de
holten met het deegje en doe de rest cm
de appelen heeD. Overgiet allee met een
paar eetlepels gesmolten boter. Overscrooi,
alles met besohuitkruim en laat het in een;
warmen oven staan tot de appelen tacht,
zijn geworden. Breng ae in het schoteltje
op tafel.
