N°. 15485 Dinsdag 16 Augustus. A°. rero. <§eze (Courant wordt dagelijks, met uitzondering van- (§on- en feestdagen, uitgegeven. Dit nommer bestaat uit TWEE Bladen. Eerste Blad. Offieieele Kennisgeving. Kunst, letteren, enz. PRIJS DER ADYERTENTIEN: Van 16 regels /T.05. Iedere regel meer f 0.171. Grootere letters naar plaatsruimte. Kleine edvertentiën ran 30 woorden 40 0ent3 contant elk tiental woorden meer 10 Cents. Voor het incasseeren wordt/0.05 berekend. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden per week 9 Cents i per 3 maanden i Buiten Leiden, per looper en waar agenten gevestigd syn Franco per post f 1.10. 1.30. 1.65. fèrfffcUiftWET. Burgemeester en Wethouders van Leiden; Gezien art. 8, 1ste alinea, der Hinderwet; Brengen bij deze ter algemeene kennis 'dat door hen vergunning is verleend aan- J. KNOTTER en rechtverkrijgenden tot het oprichten van een smederij in het perceel Pieterskerkhof 1616a, kad. sectie G. No. 1182. En geschiedt hiervan openbare kennis geving door plaatsing in het „Leidsch Dagblad." Burgemeester en Wethouders voornoemd N. C. DE GIJSELAAR, Burgemeester. VAN HEYST, S -retaris. Leiden, den l6dën Augustus 1910. De Staatsraad i.b.d., Commissaris Ider Koningin in de Provincie Zuid-Hol land; Gezien het besluit van Gedeputeerde Staten dier provincie, van den 9den Aug. 1910 No. 6; Gelet op art. 11 der wet van 13 Juni 1S57 ((Staatsblad no. 87) Brengt ter kennis- van belanghebbenden, daf, ingevolge bovengenoemd besluit: lo. de opening der jacht op klein wild, vermeld in art. 17 der wet van 13 Juni 1857 (Staatsblad No. S7), voor dit jaar in "de provincie Zuid-Holland is vastgesteld op Zaterdag den 27sten Augustus aanstaande tnet zonsopgang; met uitzondering van de jacht op fazanten en hazen, waarvan de opening is vastgesteld op Zaterdag den len October aanstaande, mede met zonsopgang; 2o. van die opening voorts is uitgezon derd de uitoefening van het jachtbedrijf, •Vermeld in art. 15, lett. e der aangehaal- de wet "o. de korte jacht dagelijks en do lange )acht slechts driemalen 's weeks-, en wel des Woensdag, Vrijdags en Zaterdags mag •iworJen uitgeoefend. Deze kennisgeving zal in plano gedrukt, worden afgekondigd en aangeplakt, waar zulks te doen gebruikelijk is, alsmede in het Provinciaal blad cn in de Nederland- sche Staatscourant worden geplaatst De Staatsraad i. b. d., Commissaris der Koningin voornoemd, PATIJN. 's-Gravenhage, 11 Aug. 1910. Leiden, SS Augustus. Bij beschikking van den Minister van Marine zijn de navolgende plaatsingen enz. gelast met: 8 September 1910 luitenants ter zee 2de kl. F. Diephuis, thans geplaatst bij de- Kweekschool voor Zeevaart te Leiden, op non-activiteit gesteldC. J. J. Bruinsma geplaat-st bij voormelden Kweekschool. Voor het examen Fransch M. O. akte IA is te VGravenhage geslaagd mej. C. A. J. Pompe, van Leiden. Tot het houden van regiments-oefenin- gen onder leiding van den kolonel G. D. de Boon worden 29 dezer het 1ste bataljon van het 4d^ reg. infanterie uit Delft en het 2de en 4de bataljon van dat korps uit Leiden, per spoor naar Utrecht vervoerd om van daar naar de legerplaats bij Zeist te mar- cheeren. Het 3de bataljon van gemeld regi ment uit Gouda neemt eerst deel aan de •oefeningen in de Nieuwe Hollandsche Wa terlinie, daarna aan de regiments-oefenin- gen te Zeist. De heer P. van Hoven, cand. to Leiden, heeft aangenomen het beroep bij de Geref. Kerk (niet „Gemeente") te Hoogvliet. De Duitsche keizer, koning van Prui sen, heeft benoemd tot ridder 2e kl. in de Kroonorde met de ster, mr. A. D. W. de Vries, secretaris-generaal van het ministe rie van Justitie en tot ridder Be kl. in de Kroonorde mr. W. F. A. Mathon, substi tuut-officier van justitie bij de arr. recht bank te Roermond. De Koningin, de Prinses en de hof houding komen Woensdag a.s. rr.et een ex pres-trein om 5 uren 13 op het Loo terug. De Prins en Prinses Wilhelm von Wied en Prinses Louise zijn gisteravond cm 8 ■uren per lokaalspoor aan de halte Soestdijk aangekomen. Per hof rij tuig werd vandaar naar het paleis Soestdijk gereden. Zij zul len boden niet gevolg naar Scheveningen gaan. BENTHUIZEN. Op a.s. Vrijdag zal voor deze gemeente de loting voor de Nationale •Militie plaats hebben te Aiplien om kwart over elven, doch omdat er uit deze gemeen te maar vijf jongelieden aan de loting deel moeten nemen, zal men gezamenlijk met de gemeente Hazerswoude loten. HILLEGOM. De gewone postbode W., die zich schuldig maakt aan misbruik van sterken drank, -eir na ■lénigen tijd in liet-,ge sticht „Endegcest" verpleegd te zijn ged weest onlangs daaruit is ontslagen', verkeer de gisteravond weer zoodanig onder den in vloed van sterken drank, dat hij onder por litietoezicht per paard en wagen naar huis moest worden gebracht. Ten huize van don arbeider A. v. K. aan den Loosterweg heeft zich eien geval van besmet tel ijk 3 ziekte (typhus) voor gedaan. De bloembollenexport is in vollen ga Dg. Dagelijks worden honderden kisten naar het buitenland verzonden. Vooral de verzen ding naar de Vereenigde Staten is van be lang. (Jok Noorwegen en Zweden zijn be langrijke afzetgebieden. NIEUW VEEN. Naar aanleiding van het de vorige maand door Boerée herdachte 25- jarig veldwachterschap, werd hem heden een cadeau van de Raadsleden en den Secreta ris aangeboden in den vorm van een fraaie hanglamp. Heden is de weg van Papevcer tot Kat- tenbrug gereed gekomen en is de stoomwals op een motorvaartuig geladen om in de pro- ineie Groningen weder te gaan werken. NOORDWIJK. In een der vele zalen van Kurhaus „Huis ter Duin" trad gisteravond Albert Vogel op voor een talrijk, uitgelezen en aeer cosmopolitisch gezelschap dames en hoeren. Den heer Vogel is door beroemde mannen als Daim, Ernst von Wildenbruch. Tobler, en niet te vergeten door een beminnelijke vrouw van groot talent als Carmen Sylva, reeds zooveel lof toegezwaaid, dat wij het noode wagen, onze oprechte bewondering onder woorden te brengen. De reeds door gansch Europa bekende declamator begon gisteravond met „De Maecenas", door Johan .do Meester spe ciaal voor den heer Vogel vervaardigd. In dit heerlijk stuk proza bewonderde men beurtelings de zwierige losheid} waarmee de kunstenaar een gesprek weergaf, en den in bedwang gehouden hartstocht van iemand, wien de étikette verbiedt, uiting te geven aan zijn gevoel. De gansch e zaal hing aan de lippen van den kunstenaar, evenals bij het tweede stuk, dat hij reciteerde: „Die zwei Grena- diere" van Heine, waarbij men ^behalve het diepe gevoel, dat hij in zijn voordracht weet te loggen, óók bewonderen kon, zijn machtig stemgeluid, dat hij evenwel im mer in zijn macht heeft, hoe heftig de pas sage ook zij, die hij weergeeft. Daarna volg den kleinere gedichten, als „Lenore" van Burger, „das Grab" e. a. van Carmen Syl va, een gedicht van Felix Dahn, „Uchtend- stond" van Prosper van Langendonck, waarna hij de Kruissprook van Multatuli zegde. Hier vooral wist de lieer Vogel zijn audi torium diep onder den indruk van zijn machtig talent te brengen: de spot gilde en snerpte en sneed door de zaal, de satire, tóch reeds vlijmend van een man als Mul tatuli, zou den scherpsten satiricus in ver voering gebracht hebben. Voeg daarbij het machtige geluid, dat in de hooge zaal vol en krachtig klonk als van bazuinen, de groote wisseling van uitdrukking op het ge laat van den declamator, het beurtelings rollende flikkerende of spottend lachend, oog, en ge begrijpt, hoe alle gaven van den heer Vogel, geschoold en ontwikkeld als deze zijn, hem een plaats bereiden in de eerste rijen van hen, die de werken yan kunstenaars vertolken op een wijze, als die kunstenaars ze bedoeld hebben. De heer Vogel besloot met „Das Hexen- lied" van Ernst von Wildenbruch, die in dertijd over de vertolking door den heer Vogel zijn hooge tevredenheid en bewonde ring uitsprak. Wij hopen van harte, dat wij den heer Vogel nog eens spoedig weder in ons mid den mogen hebben. Openbare Vergadering van den Raad der gemeente Noordwijk op Donderdag 18 Aug., des namiddags te half drie. Punten ter behandeling: 1. Beëediging nieuwe leden. 2. Notulen der vorige vergadering. 3. Ingekomen stuk ken. 4 Aanvulling strandverordening. 5. Mededeelingen 'betreffende de strandver- pachting. 6. Voordracht Zetters. 7. Rege ling van Uitgaven 1910. 8 Boerenburger Laantje. NOORDWIJKERHOUT. De heer D. al hier, die met paard en brik naar de stad reed, ontmoette aan den „Noordwijker- hoek" een auto. Het paard schrikte er van, nam een zijsprong en kwam daardoor met voertuig en ai in de vaart terecht. De Kcoï D. wist er nog bijtijds af te springen. Na heel veel moeite en met vereende krachten van inmiddels toegeschoten werklui werd het paard levend uit het water gehaald. De brik is zeer beschadigd. De processie van Kier naar het graf van St.-Jeroen te Noordwijk vertrekt dit jaar eerst op Dinsdag 6 Sept. a.s. ZEVENHOVEN. De zware dorschkast, welke alhier door een brug heen gezakt was en in het water terecht is gekomen, is door een Amsterdamschen lichter gelicht, welk werk echter niet meeviel, daar ge noemd machinedeel ongeveer 5000 K.G. weegt. Voor den ondernemer een schade van ongeveer f 300. WAARDER. De heer V. d. Weyden, al hier, behaalde op de Internationale Hon- dententóonstelling, te VGravenhage gehou- den, met zijn Engelschen windhond teef „Geraldine" een tweeden en een derdei_ prijs. Biel S2achfhuis-e*a3)g3ori« II. In de eerste afdeeling wordt gesproken over de oorzaken van het tekort. In 1905 was dat f 1241, in 1906 f 3551, in 1907 f 9088 en over 190S f 8616 en in 1909 even f 10,000. Maar hierbij cr ent in 't oog te worden ge houden dat vóór hier een slachthuis be stond de vee- en vleeschkeuring jaarlijks aan de gemeente ruim f 3100 kostte. En dat cijfer zou zoovele jaren later zeker eer vermeerderd dan verminderd zijn. Wij hebben daarop ook meermalen gewe zen, als het groote tekort werd genoemd. In 1909 heeft dus de eigenlijke slachthuis exploitatie een tekort opgeleverd van nog geen f 7000. Men is zoo gewoon, zegt de oommissie, om over het tekort van de slachthuis-exploitatie in onzo gemeente te spreken alsof dit iets speciaal Leidsch is en alsof in andere gemeenten deze instel lingen haar kosten goed maken. En dat is zoo niet. Wel leverde dat te Groningen in 1905 nog een overschot op van f 4353 en dat te Maastricht van f 728, maar sinds dien sloegen de winstcijfers ook 'laar tot verliezen over. Utrecht heeft evenals Leiden altijd een nadeelig saldo opgeleverd m 1903 bedroeg dit reeds ruim f 93CO: En1 in Haarlem waar met 1 April 1907 met do exploitatie van het slachthuis werd begon nen bedroeg het tekort over 1908 niet min der dan f 18861. De Commissie had niet te onderzoeken, waarom in Haarlem het tekort zoo schrik barend hoog is; wij vermoeden dat de oor zaak ook daar gelegen is in lïet feit, dat de inrichting op zeer grootsche leest is ge schoeid. Wat het Leidsche Slachthuis betreft, de Goitunissie heeft het al dadelijk gezegd; de opzet van het geheel is er te groot geweest en daardoor de stichtingskosten te hoog. Zij bedroegen bijna f 456,000, terwijl deze in Groningen met een bevolking van 78.0CC slechts f 12,000 meer bedroegen. En in Nij megen, dat slechts 3000 zielen minder telt, bedragen de stichtiïigskosten f321,000 c f ruim een en een kwart ton minder. Het werd Kier dan ook gebouwd voor een bevolking van 70 a 75,000 zielen. Bij de toen reeds bekende wetenschap, dat orze bevolking slechts weinig toeneemt en c at deze toename uitsluitend veroorzaakt wordt, doordat het cijfer der geboorten, dat der sterfte overtreft, zoodat naar even redigheid de arbeidersbevolking daaraan, een veel grooter percentage levert, dan an dere klasse der bevolking was dit op zijn minst genomen onvoorzichtig. Het vleesch- gebruik kon uit den aard der zaak niet sterk toenemen. Een slachthuis te bouwen vooi 75,000 inwoners, terwijl Leiden nog geen 58,000 inwoners telde, was op zichzelf ze ker niet goed gezien. En het mag verwon dering baren, dat de oppositie zich bij de oprichting daar niet tegen ge richt heeft. Had zij kunnen bewerken, dal men een inrichting van veel bescheidener omvang had gebouwd, zij zou zeer nuttig Lebben gewerkt. Wij meenen echter ons te herinneren, dat den oprichters de Leidsche exportslagerij voor de oogen zweefde en dat de meerdere ruimte daarmede in verband stond. Ln het verslag der Commissie wordt daarvan niet gesproken. Hoe het zij, wij hadden hier zeker kun nen volstaan met een Slachthuis voor f 300,000 of f 150,000 minder en dan hadden we heel wat minder rente behoeven te be talen en met een kleinere aflossing kunnen volstaan. En het is juist dezê groote rente en aflossing die de exploitatie bijzonder zwaar drukken. Wij begrijpen dan ook niet, hoe de com missie bij het constateeren van het feit, niet als haar meening wil uitspreken, dat Vet slachthuis t e groot is opgezet. Zij be treurt het slechts dat de bevolking van Leiden niet zoo snel is toegenomen als men bij de oprichting meende te mogen ver wachten. Wij daarentegen meenen dat het al te naïef gedacht was1 te meenen dat in de eerste 10 b 20 jaren de bevolking van Lei den van 57,000 tot 75,000 zou stijgen. Ware het een industrieele onderneming ge weest zooals een gas- of electriciteitsfabriek waarbij behalve de aanwas der bevolking" nog zoovele andere factoren invloed uitoe fenen, dan ware het nog wat anders ge weest. Nu is de commissie heeft het zelf ge zien op do drukke slachtdagen de eeno helft der varkenslial nog niet voor de helft in gebruik en kon ook de runderhal met do helft der ruimte volstaan. Wat een schade, behalve de re°ds ge noemde meerdere rente en aflossing aan onderhoud en bediening. Wij hebben hier dus één, en een der voor naamste redenen van de vergelijkenderwijs min gunstige exploitatie. We wisten het eigenlijk ook wel, maar de comm'ssie heeft het nu nog eens uitdrukkelijk bevestigd en als het ware officieel vastgesteld. De veel al uitgesproken meening als zou de slechte bouw van het slachthuis oorzaak zijn van de abnormaal hooge onderhouds kosten, heeft het door do commissie inge stelde onderzoek niet bevestigd. Vergele ken met andere slachthuizen maakt Leiden in dit opzicht lang geen slecht figuur. Verzakkende vloeren, barstende tegel- wandbckleedmgen hebben niets specifiek Leidsch zegt de commissie; in andere oudere slachthuizen vinden ze het geregeld terug. Het schijnt dus iets specifieks van slachthuizen te zijn Men had zich hier dus bij de oprichtüng kunnen spiegelen aan de andere slachthuizen dio ons tot model heb ben gediend en een beetjo anders moeten bouwen. Waar blijft dat door allerlei malheur aan pompen en wanden althans in de eerste ja ren veel aan onderhoudskosten is uitgege ven ook te Leiden. Gaarne echter plaatsen wij de verkla ring van de commissie dat de jaarlijksche onderhoudskosten van het Leidsche abbat- toir, zeer wel een vergelijking met de on derhoudskosten van andere slachthuizen kunnen doorstaan. Immers, zoo spreekt de commissie terwijl liet gemiddelde van de kosten van onderhoud en machinemate- rialen over de jaren 19041908 in Leiden zij is geneigd te zeggen s 1 e o ht s f 4732 bedroeg, wijst daarentegen Gronin gen een gemiddeld aan van f 7591, Nijme gen van f 4991 cn Utrecht van f 8561. Meermalen heeft de oommissie de mee- ning hooren uitspreken en dat ook nog bij bezoeken, welke zij aan andere slachthui zen brachten dat het niet zoozeer de groo te bedragen aan rente en aflossingen zouden zijn, die onevenredig zwaar op de exploita tie van ons slachthuis drukken, als wel de onoordeelkundige wijze, waarop de beta ling van rente en aflossing zijn geregeld. De commissie heeft daaromtrent een uit voerig onderzoek ingesteld dat wij hier tot onzo spijt met het oog op de ruimte niet kunnen volgen. Zij komt echter, tot de hoewel schoor voetend uitgesproken meening dat in plaats van het gevolgde systeem van aflossing het boter ware geweest, dat men ten behoeve van het slachthuis een annuïteitsleening ware aangegaan. Gedurende de jaren 1904 tot 1960 zou een jaarlijksche annuïteit van ongeveer f 19000 verschuldigd zijn gewreest. Vergelijkt men dit bedrag met de bedra gen welke tot dusverre aan rente en af lossingen te zamen zijn betaald dan blijkt dat er thans jaarlijks bijna f 3000 meer wordt uitgegeven. Hier staat echter tegenover dat in de eerste vier jaren der exploitatie de exploi- tatierekenng zeer zwaar door die annuïteit zou -zijn gedrukt geworden. Heeft men, wetende hoe sterk de oppo sitie tegen het slachthuis in de eerste- ja ren was, daarom van deze regeling afgezien? De commissie ziet hierin een middel om het tekort van het opnbaar slachthuis al thans voor het eerst volgend tiental jaren niet onbelangrijk te verminderen. Immers, welke. ook de voorwaarden mogen zijn, waaronder de gemeente haar leeningen ten behoeve van den bouw van het slachthuis beeft aangegaan, zoo behoeft niets haar toch te beletten om de lasten, welke die leeningen ieder jaar aan de gemeentekas opleggen op een andere wijze ten laste van hef slachthuis te brengen. En daartegen kan te minder bezwaar bestaan, omdat im mers het slachthuis geen oommercieele boekhouding heeft zooals de gasfabriek. Alle ontvangsten en uitgaven van het slachthuis Joopen over de gemeentekas, en de rekening dier instelling is dan ook niets anders dan een zuivere exploitatierekening een eenvoudig overzicht van de ontvang sten en uitgaven der inrichting van een bepaald jaar. Voegt men nu bij die uitgaven in plaats, van de in werkelijkheid door de gemeente betaalde rente en aflossing, K'ét bedrag van de bovengenoemde annuïteit dan is hiermede voor 1910 het tekort van het slachthuis met pl. m. f 2800 verminderd. Voor de gemeentekas zal deze regeling echter geen voordeel opleveren zooclat het per slot van rekening dan toch op hetzelfde neerkomt; alleen het groote tekort van het slachthuis is met f 2000 k f 3000 vermin derd. Wil het rapport der vijf Keeren effect hebben, dan moeten de conclusieën later nader in den Raad besproken worden. Wij zullen er dan wel meer van hooren. En het zou ons niet verwonderen dat het oud6 leening- en aflossingssysteem zijn verdedi gers ook nog wel zal Lebben. De heer Ju- ta, die wethouder van financiën was toen. de leoningen van Ket slachthuis gesloten, werden, en de heer Drucker, die destijds voorzitter van de Commissie van Finan ciën was, wisten toch ook wel wat zij deden^ Een nieuw protest tegen de Borromaeus-< encycliek heeft het dicht gezien. Vanwege het comité ten voordeele van de Gustaaf-Adolf-Vereeniging is dit geschrftje door zijn zeer kleinen prijs algemeen ver krijgbaar gesteld. Het boekje is de schriftelijke weergave van het te Rotterdam op 30 Juli j.l. op den protestavond gesprokene. Van verschillende zijden is toen de wensch kenbaar gemaakt om het gesprokene te bezitten. Hieraan meenden de predikanten, die 't woord voer-! den, zich niet te mogen onttrekken. Deze predikanten zijn G. H. Wagenaar, J. Bergman, L. R. Oldeman, F. Dijkema eD J. P. van Melle. Speenhoff doet in ,Tivoli" te Rotterdam een vroolijk stuk van Kern opvoeren, dat nu de kermis is afgeschaft, den Rotterdammers wat vrooliikheidstroost moet brengen. Vooral Speenhoff's vrouw schijnt haar rol met de lieve charme van haar persoonlijk heid waarde te geven. Het Loodwit-vr aagstuk. beoordeeld door Prof. dr. H. Wefers Bet- tink, oud-hoogleeraar te Utrecht. „De vergiftige werking tvan het loodwit is, zeker naast de chemische quaesfcie, voor een belangrijk deel aanleiding geweest tot het reeds in de achttiende eeuw aan de or de stellen van het loodwitvraagstuk, dat daarna feitelijk voortdurend aan dó orde gebleven ia." Aldus lezen wij in den aanvang van deze brochure. Van hooger hand werd het zink wit voor schilderspractijk gesteund. Minder schadelijk is dit voor de gezond heid. Als vak-materiaal niet zoo voortref felijk evenwel. De schrijver van deze brochure gaat de samenstelling van deze beide stoffen nauw keurig na en komt er toe het loodwit den voorkeur te geven. Dure plioht vindt hij het van de Regee ring voor den omgang met loodhoudende verven (bereiding, toepassing, verwijde ring) „zoodanigo bepalingen te ontwerpen en streng toe te zien, dat daaraan de hand wordt gehouden, dat de schade aan de ge zondheid van hen, die met loodhoudende verfstoffen omgaan, tot het kleinst moge lijke minimum worde beperkt. Dan zal do veiligheid van den arbeider gewaarborgd zijn en tevens do bloei der loodwitfabric- ken niet worden geknakt." Roomsoh Tooneel. Men leest in „De Tijd": „Het nieuw Bijbelsch treurspel, dat wij hier aankondigen, beteekent een daad, wel ke eerst haar volle waarde en licht zal krij gen door de uitvoering den 17den Augustus a. s. in het kunstzinnige milieu van het seminarie te Sint Mioliiels Gestel, waar een traditie van gewijd tooneel de spelers wak ker houdt. „Amsterdamsche studenten voerden een paar jaar geleden de BornierThijms „Dochter van Roeland" op, en vinden thans overvloedigen bijval en geld voor een sanatorium met een boeiend blijspel; Von dels klassieke tooneelfiguren zijn herhaal* del ijk de luister van seminarie- en college feesten geweest; „Elckerlyc" en „Adam in Ballingschap'' hadden het succes van twee seizoenen; roomsche dilettant-gezel-, schappen vinden in welverzorgde uitgaven voor hun répertoire een ongevaarlijke lite ratuur, welke nog geregeld aangroeit men kan waarachtig niet zeggen, dat aan het roomsche tooneel belangstelling ont breekt. En toch staat die belangstelling nog maar in haar aanvang, zij veegt de baan om verder te komen, want het nieuwe roomsche tooneel, dat niet vermaak-alleen of stichting-alléén bedoelt te zijn, moet nog voor het groote deel geschapen worden. Ge zegend de daad van kapelaan Smulders, die er voor kunst en stichting een begin mee maakt „Want stichtelijke kunst is het bijbelscha treurspel, dat deze geestelijke poëet, wiens „Cantica Graduum" den ingang tot' de mystieke schoonheid der heilig© berlie" ning van menig priester heeft begeleid als met wierookslagen voor de seminaristen van het bisdom 's-Hertogenbosch heeft ge* dicht. De parabel van den verloren zoon,, onuitputtelijk voor ascese en kunst, hoeft» hem rijke en ontroerende gegevens geboden^

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1910 | | pagina 1