f
s69
Burgert Stand van Leiden.
Gemeentelijke Arbeidsbeurs.
De exploitatie van liet Openbaar
Slachthuis te liefden.
Eindelijk dan is het verslag van de com
missie beLast met heb instellen van een
onderzoek naar de oorzaken van het tekort
op do exploitatie van het Openbaar Slacht
huis alhier en naar de middelen waardoor
'dat tekort kan worden verminderd of go-
dekt, verschenen. Het is een zeer lijvig stuk
jen telt niet minder dan 87 bladzijden druks,
groot formaat met nog 15 bijlagen.
Onder voorbehoud nader op dit niet onbe
langrijk stuk terug te kom::1, geven wij er
heden reeds een overzicht van.
Men weet hoe de oommissie tot stand is
gekomen. Het voorstel van B. en Ws. van
den 19den Januari van het vorige jaar, om
rnet het oog op de exploitatie van het
Openbaar Slachthuis tot een verhooging
van enkele der aan dio inrichting geheven
Vechten over te gaan, gaf aanleiding tot het
indienen van een motie van den heer Aal-
berse om het heffingsvoorstel aan te hou
den en uit den Baad een commissie van
vijf personen te benoemen bot onderzoek
,van de vraag, welke do oorzaken zijn van
het groote tekort, dat de exploitatie van
het Slachthuis oplevert, en op welkö wijze
dat tekort kan worden verminderd of ge
dekt.
De heer Fokker vulde deze motie nog in
zooverre aan dat de oommissie, een crediet
van f 250 zou worden verleend, met welke
aanvulling do motie-Aalberse werd aange
nomen met 19 tegen 12 stemmen.
Nog in diezelfde vergadering van 4 Febr
■ging dc Raad over tot de benoeming van de
deden der commissie en werden als zoodanig
benoemd de heeren J. Bosch, A. Corts, mr.
j!A. J. Fokker, D. van Gnitdng en dr. C. F.
<.Th. J„ Meuleman.
i Als voorzitter der Commissie trad op dr.
.(Meuleman, terwijl de gemeente-secretaris,
mr. De Vries van Heyst, daartoe door de
commissie uitgenoodigd, zich bereid ver
klaar do haar als secretaris ter zijde te
staan.
Do commissie, die voor het eerst op
(Vrijdag 5 Maart ten Baadhuize bijeen
^kwam, heeft in het geheel niet minder dan
;23 avondvergaderingen en een middagver
gadering aan haar taak gewijd. Zij bracht
tweemaal een bezoek aan het Slachthuis
'alhier en bezocht zes slachthuizen in ande
re gemeenten, n.l. die te Utrecht, Gronin
gen, Nijmegen, Maastricht, Alkmaar en
Haarlem.
Twee vergaderingen werden ook bijge
woond door den directeur van het Open-
jbaar Slachthuis alhier, terwijl ook op enke
le vergaderingen waren uitgenoodigd de
klagers I. Zand voort, J. van der Steen, I».
|iA- Werner, W. Th. A. Bergers, M. F. Ta-
fveme, G. W. Zandvoort, C. Wijnnobel, S.
iW. Marsman, G. van Leeuwen, E. Noze-
ïnan en J. Biethoven. Een vergadering werd
bijgewoond door den heer D. Luiting, sla
fer te Alkmaar, tevens lid van den gemeen-
eraad en lid van de slachthuisoommissie
aldaar.
De Commissie beschouwde hun opdracht
terecht als tweeledig: lo. het instelleD van
een onderzoek naai* do oorzaken van het
groote tekort dat de exploitatie van het
slachthuis oplevert.
2o. het instellen van een onderzoek naar
cle wijze, waarop dat tekort kan worden
yerminderd of gedekt.
Bij het onderzoeken naar de oorzaken
iVan het tekort bleek al spoedig, dat een te
kort iets speciaal Leidsch is en dat ir aode-
Cre gemeenten deze instellingen haar kosten
goed maken.
Het Groningsche Slachthuis, dab id 1905
|nog een overschot opleverde van f 4353,
(vrees in 1907 reeds een nadeelig saldo aao
jran f 1804; in Nijmegen bedroeg het nadee-
dig saldo in 1907 f 4028, in Maastricht in
jdat jaar f 2118, in Utrecht in 1903 f 9321,
fterwiil in Haarlem, waar op 1 April 1907
cruet -de exploitatie wed begonnen, het te
'hort over 1908 niet minder bedroeg dan
ff 18,801. Treedt dan door dit alles het te-
jkorb van het Leidsch e Slachthuis in eeD
lander licht, dit neemt niet weg dat het te-
[kort er is en over 1909 niet minder dan
if J0,000 bedragen heeft
En de vraag was nu: Welke zijn de oor-
raken van dat tekort, of liever- welke zijn
'de oorzaken waarom de exploitatie van het
'Leidsche Slachthuis betrekkelijk een zooveel
grooter tekort oplevert dan die van de mees
te andere Slachthuizen, waarmede het Leid
sche Slachthuis genoeglijk kan worden ver
geleken t
Bij de opsporing dier oorzaken waren ai
'dadelijk twee dingen wel te onderscheiden.
Die oorzaken kunnen namelijk wortelen in
'de stichting van het Slachthuis zelve, den
opzet van 't geheel en, in verband daarme
de, in de wijze waarop de betaling van
rente en aflossing van de sticHtingskosten
is geregelden zij kunnen hun oorsprong
vinden in het eigenlijke bedrijf, in de ex
ploitatie Delve.
Het resultaat van het onderzoek in hoe-
Verre het jaarlijksoh tekort van het Slacht
huis aan den bouw zelve der inrichting be
hoort te worden toegeschreven, resumee-
rend, komt de commissie tot deze drie con
clusion
lo. Het feit dat bij den gebeden opzet van
het Slachthuis op een belangrijk grooter
aantal slachtingen gerekend is dan tot dus
verre plaats hadden en vooralsnog mogen
worden verwacht, dat de betaling van if fl
ic en aflossing onevenredig zwaar drukken
bp de exploitatie;
2o. de mcening dat de mindere deugde
lijkheid van don bouw van ons slachthuis
dc reden zou rijn, waarom de onder
houdskosten hier onevenredig hooger zou
den zijn dan in andere slachthuizen, vindt
geen grond in hetgeen het onderzoek daar
omtrent in andere slachthuizen heeft opge
leverd
3o. het tekort van het Slachthuis kan ïn
het eerstvolgende tiental jaren met een be
drag van f 2000 a f 2800 worden vermin
derd, indien in plaats van de werkelijk
betaalde bosten van rente en aflossing, een
vaste annuïteit ten laste" van de exploitatie
wondt gebracht.
Wat de exploitatie in engeren rin aan
gaat, is de commissie geblekeny dat do uit
gaven in vergelijking met die van andere
slachthuizen, hetzij men bij de beoordeeling
dezer cijfers het zielental dier verschillende
gemeenten, 'tzij men, en dit vooral, het aan
tal geslachte dieren in aanmerking neemt,
to Leiden bovenmatig hoog zijn. Leiden met
een bevolking van 57,500 zielen wijst op een
totaal uitgave van f 33,753, terwijl bijv.
Utrecht met bijna 115,000 zielen, dus juist
't dubbele, slechts een gemiddeld totaal van
f 47,425 aanwijst. Een vergelijking met Gro
ningen doet Leiden nog ongunstiger uitko
men.
Maar vooral wordt de vergelijking voor
Leiden ongunstig, wanneer men tevens op
het aantal slachtingen let, dat immers in
Groningen 38,410, dat is dus bijna 21 maal
zooveel als in Leiden bedraagt (15,739)
terwijl de uitgaven slechts f 3700 hooger zijn
dan in Leiden.
Bijna in alle onderdeelen der uitgaven is
Leiden duurder dan andere slachthuizen.
In de kosten van veevoeder staat Lei
den bovenaan. De posten gas- en water
verbruik zijn voor Leiden niet gunstig.
In do «rubriek bureau- en laboratorium-be
hoeften neemt Leiden de eerste plaats in.
Over het verbruik van steenko
len, hoewel deze uitgave een zeer belang
rijke factor voor het budget van een slacht
huis uitmaakt, is er echter geen reden om
over het Leidsche cijfer te blagen, evenmin
over de kosten van onderhoud en het ge
bruik van machinematerialen.
Het cijfer der bezoldigingen is in
Leiden bijzonder hoog. Let men op 't totaal
aantal ambtenaren en werklieden dat aan
de verschillende slachthuizen verbonden is,
dan maakt Leiden 'n ongunstig figuur. Lei
den heeft er 22. Groningen, met 2-1 maal
zooveel slachtingen, ook 22. Nijmegen 17
k 19, Maastricht 15 k 16 en Utrecht (twee
maal zoo groot) 29 tot 31.
Het salaris van den directeur jn
Leiden is hoog f 3000 met personeel© toe
lage van f 500). In Groningen bedraagt bc*t
salaris van den directeur f 2500f 3000 eD
in Utrecht f 2000f 2500.
De a d j u n c ted ireote u r wordt in
Leiden belangrijk lager bezoldigd dan in
andere slachthuizen, nl. f 400 a f 600 minder
De verklaring ligt in het feit dat de ad
junct-directeur tevens gemeente-veearts
is en als zoodanig f 500 verdient. Dit komt
dus aan de exploitatie ten goede.
In het veel grooter© Utrechtsche slachthuis
zijn evenveel keurmeesters als in Leiden.
De salarisseD dier beambten zijn in Leiden
niet hooger dan elders.
De boekhouder verdient in Leiden belang
rijk meer daD in andere slachthuizen.
Het personeel de* machinekamer, een
1st© en een 2de machinist en twee stokers,
is in Leiden niet- grooter dan elders.
De bezoldiging der stalknechts,
werklieden er oppassers is hier niet
hooger: dar. eldwt». Maar wel komt het de
Commissie vooiv dai- hei. personeel hier bo
venmatig sterk ir. Waar Groningen met
in an koo volstaan, moet Leider, aan 7 man
genoeg hebben. Bi,v wat schipperen en
plooien en bij een andere arbeidsverdeeling
zou, meent de Commissie, eenigs verminde
ring van personeel mogelijk blijken.
Wat de tctaal-oL tvrngsten betreft,
maakt het Leidsche cijfer oj zichzelf niet
zulk een slecht figuur. Dc totaal-ontvang
sten van de verschillende- slachthuizen hou
den vrijwel gelijken tred met de bevolkings
cijfers der gemeente. Men kan voor Leiden
mot een bevolkingscijfer var 58,000 over een
ontvangstcijfer van f 47,689 niet ontevreden
zijn Maar geheel anders wordt de zaak als
men tevens op de uitgaven let en ook reke
ning houdt met de wegens rente én aflossing
verschuldigde bedragen. Dan wordt de ver
houding weer zeer ongunstig. Immers ter
wijl in Leiden de ontvangsten de uitgaven
overtreffeD met gemiddeld f 14,000 bedraagt
dit surplus in Groningen ruim f25,000.
Dc ontvangstposten worden nu door de
oommissie afzonderlijk nagegaan.
De opbrengst uer slanhtgelden, verre
weg do belangrijkste bron van inkomsten
aan ieder slachthuis, is in Leiden vergelij
kenderwijze zeer gering. Dit is niet te wij
ten aan een lager tarief, maar aan het
geringere aantal slachtingen. Het vleesch
gebruik schijnt in Leiden dan ook minder te
zijn dan elders.
E enige verhooging der slachtloonen zou,
meent de oommissie het slagcrsbedrijf nog
wel kunnen velen.
In de opbrengst der stalloonen be
hoeft het tekort van het Leidsche Slacht
huis niet to worden gezocht. De opbrengst
overtreft verre die van andere slachthuizen.
De opbrengst der w e e«g 1 o o n o n
blijft in Leiden echter weer ver bij andere
slachthuizen achter* veroorzaakt hierdoor
dat ook aan de Stadswaag wordt gewogen.
Ook van het koelhuis wordt in Leiden te
weinig gebruik gemaakt. In de jaren 1905—
1908 maakten in Leiden gemiddeld slechts
55 personen van het koelhuis gebruik, te
gen 96 in Groningen, 82 in Nijmegen, 131 in
Maastricht en 135 in Utrecht.
Volgens den directeur ligt dit aan het
irrationeel gebruik dat de slagers van het
koelhuis maken, volgens de slagers is de
prijs te hoog. Maar dit laatste kan moei
lijk worden toegegeven als men' bedenkt
dat in Maastricht de prijs f 25 per cel is
tegen f 20 te Leiden.
De opbrengst van den ijsverkoop laat te
Leiden te wenscben over. De slagers ma
ken er niet genoeg gebruik van. De com
missie zou willen adviseeren dat evenals te
Nijmegen het ijs bij de slagers werd ge
bracht.
En zoo komt do commissie eindelijk tot
de middelen, die moeten worden aangewend
tot vermindering van het tekort. Voor een
deel liggen zij reeds opgesloten in het vo
renstaande
Bij het ontstaan van een" eventueele va
cature het salaris van den diretceur terug-
brongen tot f 2500f 3000.
Vermeerdering van het personeel met
een keurmeester-opzichter of wel vervan
ging van twee 'keurmeester-opzichters door
een keurings-veearts.
Het salaris van den boekhouder bij even
tueele vacature met f 200 verminderen.
Het personeel met een stoker vermeerde
ren en des zomers écn hulpstoker in dienst
nemen, dat een besparing van f 350 sou op
leveren.
Het aanta-l stalknechts met één vermeer
deren, wat een besparing van f 525 per jaar
zou opleveren. i
Op steenkolen, duinwater en veevoeder
zal en kan worden bezuinigd, meent de
Commissie.
Wat de ontvangsten aangaat zou
den de stalloonen wel iets kunnen
worden verhoogd, evenals de wee g 1 o o-
n e n en de keurloonen van ingevoerd
vlee6ch.
De ij s verkoop zou, meent de Com
missie, belangrijk kunnen worden uitge
breid.
Bespaard zou zoo kunnen worden f 250C
en de ontvangsten zouden ongeveer f 200C
meer kunnen opbrengen.
Maar het tekort op de begrooting van het
loop end e dienstjaar wijst een bedrag van
f 12,643 aan. Er zou dus nog altijd in een
tekort van ruim f 8000 te voorzien zijn.
De vraag is dus zeker alleszins op zijn
plaats: Zijn de aan het Leidsche Slachthuis
geheven slachtgelden nog-voor verhooging
vatbaar 1
Na uitvoerige beschouwing komt de com
missie tot een bevestigend antwoord, mits
een verhooging van de slachtgelden ge
paard gaat met een verlaging van het xccht
van het gebruik van het koelhuis. Daardooi
zou, hoopt de Commissie, het gebruik dei
koelcellen toenemen en de verlaging zou
ten slotte nog een vermeerdering van in
komsten ten gevolge hebben.
Voor koeien en kalveren geeft de commis
sie een verhooging van f 0,50 in overweging
en voor varkens een van f 0.20, waardoor
een totale opbrengst van f 4000 zou worden
verkregen.
A'lles te zamen genomen zou dus een be
drag van f 8500 meer verkregen kunnen
worden cn bet tekort zijn geslonken tot op
ruim f 4000.
Ten slotte pleit de commissie er voor,
dat er meerdere voeling worde gehouden
met de slagers. Zij moeten kunnen worden
gehoord. Niet langs den omweg van B. en
Ws. en den Baad en de Slachthuiscommis-
sie en den diercteur, niet overbergen van
papieren, van nota's rapporten, adviezen
en praeadviezen, maar rechtstreeks ter
plaatse waar zulks behoort en waar zij het
spoedigst kunnen worden geholpen. Zal een
slager behoorlijk in de gelegenheid gesteld
worden om ook van zijn inzichten op het
gebied der Slachthuis-exploitatie te doen
blijken, is een eisch, die hem, naar de
commissie meent, redelijkerwijze niet kan
worden ontzegd. Alleen dan toch" kan een
goede gang van zaken op een openbaar
slachthuis op den duur verzekerd zijn.
394ste ATAATBJiOTEBU.
Trohfalai tsb Woensdag 10 Ao£.
2de Klasse. Sde Lijst.
No. 11371 f lOOO. Nos. 8774, 11800,
19862 /"400. Nos. 8044, 15394 f 200.
Noa. 4295, 4538, 5937, 9524, 10920, 15536
18605 f 100.
Prijzen
van ^30.
7
2571
5349
7963
10665
13176
1571S iS349
3*
2775
68
8040
87
*3483
79 75
15'
2820
5433
92
99
*35°6
15S29 80
73
31
46
8153
10720
37
35 86
236
38
71
8224
25
47
15916 18419
68
70
81
7i
40
89
33 *8643
3°3
78
89
84
43
13605
16000 44
15
79
5533
833'
88
10813
90
23 63
5»°
96
56
44
1372*
49 77
41
2997
68
53
57
89
77 18734
55
3029
5611
8410
85
13801
16144 68
735
3109
40
13
10925
39
1622S 18815
94
73
5763
8546
75
53
51 28
854
3264
5833
91
96
1393°
77 32
73
3349
5*
97
HC04
74
84 93
925
3412
596S
8651
58
14028
SS 18940
76
3509
70
66
ui 10
37
16306 95
1039
53
82
8837
12
78
14 19005
1102
360S
6001
40
93
14102
44 *5
19
63
52
96
15
56 19109
33
3756
66
69
11227
33
6* 57
47
e74
6157
71
11402
5*
16506 75
1273
385°
9i
8963
9
14290
5* 19233
I323
54
9s
626O
90
49
95
99 54
25
57
S093
7i
*4329
16759 73
48
3931
7f
9178
"53i
64
16803 19407
5o
4038
76
9211
74
14426
13 26
1435
53
82
70
11641
49
15 28
59
4103
6314
93°6
«745
65
21 75
79
25
6430
39
82
83
16999 19533
88
49
68
40
85
*4538
X7039 50
1501
86
6552
9457
11815
45
54 19636
4
97
75
86
36
62
171*9 7*
29
4230
76
9552
66
75
172*3 19804
97
45
6616
9621
94
14610
49 24
99
79
52
97*5
11940
90
I7327 46
1752
4341
80
25
12089
14728
47 85
71
96
83
43
12106
76
81 19920
86
4537
6709
68
47
14868
17403 24
1810
51
19
9873
88
14742
79 5*
98
64
40
86
12312
93
17500 20017
1920
7°
41
9909
29
I5037
29 44
61
4"oo
6844
34
76
59
48 59
70
18
60
79
12422
72
90 20122
86
22
62
10041
12536
15206
17645 40
2051
J9
r 73
44
12616
4*
87 48
2134
4709
6901
10109
20
9I
92 20202
2223
26
44
51
34
95
I7726 43
3*
67
7008
«5
55
*5357
42 54
42
24
10298
85
1549*
17855 57
79
4^53
7U7
10405
12716
*5509
17975
1S023 2o344
85
49io
75
2o
55
24
9i
11
7307
36
12S13
29
38 20456
2300
47
16
42
129*4
58
57 20543
2404
5063
21
57
*9
7*
95 62
7
75
7484
IOS» 2
S9
1560S
18123 74
x6
83
7622
22
13002
12
64 20653
43
5!o6
64
3o
18
21
1S214 20876
44
59
77° 2
5i
131*9
5*
38 20917
60
75
60
75
35
54
18301 44
70
5337
66
10649
46
84
Telegrafisch weerbericht,
tui waarnemingen in den morgen van 10 Aug.
Medegedeeld deer het Kon. Ned. Meteer. Inatitant
te De Bilt.
Hoogst© barom ete rstand 77Ö.2 te Horta;
laagste 754.5 te Riga.,
Verwachting tot den avond van 11 Aug.*.
Meest matige noordoostelijke tot noorde
lijken wind. Half bewolkte lucht. Waarschijn
lijk droog weer.. Dezelfde temperatuur..
SPORT.
Sportagenda.
Vrijdag 12 Augustus.
Schieten.
Loosduinen: Internationale wedstrijden.
Zwemmen. 1 f
E. Meyer, do bekende Arastér'damscho
zwemmer, heeft getracht de Zuiderzee van
Stavoren naar Enkhuizen over te zwemmen,
doch dank zij den stroomingen moest hij
het na 5 uur 24 minuten opgeven.
Gisteren besloot hij nogmaals een' kans
te wagen. Thans mocht het hem gelukken
van Stavoren Enkhuizen te bereiken in .6
uur 46 minuten. L-
I' 1 Schieten. 1 I"
Internationale wedstrijden te Loosduinen.
Korpswedstrijd Oranje:
1. Instructiebataljon 'met 32 punten.
2. 8ste reg. inf. met 31 punten.
3. 3de reg. vesting-artillerie met 31 punten.
4. 5de reg. inf. met 30 punten.
6. 4d e reg. in f, (Leid e n) mét 30
punten. t
Wedstrijd Ockcnburgh.
E. A. v. Wel y (L e i d e n) 96 Hi 94
190 punten.
Wedstrijd Vaderland:
1. F. J. v. Bi enen met 45 punten.
2. E. Cohen met 45 punten.
3. G. A. M. Saraber (Leiden) m'ït
44 punten,
Vliegtocht i n.F r a n k r ij k.
Beuter seint uit Nancy:
De vliegers Leblanc en Aubrun zijn gis
terochtend alhier aangekomen uit Troyes.
Zij hebben een zeer goede reis gehad.
GEBOREN: Jacob, Z. van B. Hoogkamer en J.
van der Bent. Nicolaas, Z. van W. J'EcIuseen
J. C. Kling. Franciscus Marie, Z. van F. de Zwart
en M. NV. Bink. Catharina Maria, D. van H. v«n
Oosten en H. YV. Koree. Elberta,D. van L. Fontein
en A. C. de Graaf. Antonias Henricus Johannes,
van J- Ligtvoet en H. J. M. Aniba. Jaunetje,
D. van B. v-n Houten en A. Kasteele. Jacobus
Francisous, Z. van I. N. W. Bohemon en M. A.
Michels. Cornelia Jacoba, D. van J. Pieket en E.
Wogemaker. Elisabeth, D. van M. v. d. Heyden
en M. de Bruin. Johannes, Z. van JRoefstra en
J. F. Heymans. Jau Kryn, Z. van J. den Braber
en K. Oost erom. Franciscus, Z. van H. Backer
en J. W. C. Rademakors. Jacoba Catharina, D.
van J. W. Snel en J. 0ptendree9. Petronella
Jacoba, D. van H.N. Geysman en P. J. van Ka twijk.
Gerardus, Z. van J. P. van NVolde en A. Stuart.
Abraham, Z. van D. van As en NV. C. S. Flippo.
Elins Abraham Thomas, Z. van E. A.T. Vogelea-
zang en M. Korenhof. Andr:es Pieter Z. van
W. van der Heyden en C. Spek. Elizabeth D.
van U. fiJ. van Nes en S. A. C. van der Pol.
Karei, Z. van K. Bakker en J. Stol. Willem,
Z. van I. Delmeer en J. Stikkelorum. Dagobert,
Z. van E. Levio en J. Spiegel. Maria, 1). van
W. Miltenburg en A. J. van Kuyk. Elizabeth,
D. van M. de U' it en G. vau der Linden Johannes
Gerardus, Z. van I. van Heuzen en C. van Putten.
Hermanus, Z. van W. de Roode en C. Spies. Louise
Wilhelmina Apolonia Maria, D. van J. Petit en
F. J. Re ehert.
GEHUWD: I. Poom jm. en A. Sloos jd. J.I.
Arbouw jm. en C. Schouten jd. B. de Groot
gesch. m. en C. H. Cordes jd. J. Benniug jm.
en J. M. Sloos jd. A. Ladan jm. en J. P. van
der Linden jd.
OVERLEDEN: J. C. van Biemen M. 68 j.
D. Heijmans W. 50 j. J. F. L. Rietdijk M. 53 j.
Levenl. D. v. G. Schroef geb. Gijsenij. J.C Fontein
D. 76 j. G. P. Trouweo geb. Neuteboom V. 27 j.
S. M. Blum geb. Van der Steen W. 85 j. A. de
Haas W. 65 j. G. Post L. 5 j. J. van der
Keur Z. 20 m. Ar Verver M. 74 j. Levenl.
Z. v. A. A. H. Laban géb. Visser. M. van den Hoek
geb. De Ruiter W. 84 j. J. Hannaart D. 3j.
F. J. de Jong M. 58 j.
Do uitsluiting to Enscliedee.
De gecombineerde organisatiebesturen
hebben gisteren het volgende antwoord ge
richt aan Leb comité uit de Fabrikantenver-
eeniging:
Wij erkennen de goede ontvangst van uw
schrijven d.d. 5 Aug. j.L, hetwelk evenwel
de organisaties noch de stakers kan bevre
digen.
Het verbaast ons ten zeerste, "aar u
schrijft, dat na uw nauwgezet onderzoek
omtrent de grieven der arbeiders der firma
Menko geen verwijt kan worden gemaal:t cn
dat zulks evenmin ten opzichte der bazen
het geval is.
Dat zegt n, nadat u door de commissie
uit de arbeiders der firma Menko feiten zijn
medegedeeld, die menig patroon aanleiding
zouden geven zulk© bazen onmiddellijk te
ontslaan.
Deze feiten zijn grootendeels ook nog
bevestigd geworden door de 14 arbeiders,
welke door u zeiven zijn uitgenoodigd om
gehoord te worden. Bovendien is bij de con
ferentie van Woensdag 3 Aug. jL door den
voorzitter van uw comité der firma Menko
in overweging gegeven in verschillende van
desa© toestanden verandering le brengen..
Wij geven toe, dat vergissingen cn feu
ten" menschelijk zijn maar daarover loopt
de kwestie bij de firma Menko niet. Het
geldt hier een staking, die in hoofdzaak is
uitgebroken, doordat de bazen schromelijk
hun functie misbruikt hebben en steeds lui
ten hun bevoegdheid traden, die de arbei
ders opzettelijk plaagden en' zich schuldig
hebben gemaakt aan de meest brutale wil
lekeur zooals het in geen enkele fabriek te
Ensohedeo, voor zoover ons bekend, voor
komt. Daarom verwijzen we nogmaals naai
de hierboven beschreven clausules.
Ter motiveering nog slechts het volgende
feit:
Een jongen werd ziek én moest thuis blij
ven. De vader van dien jongen, die ook in
deze fabriek werkzaam was werd tot
viermaal toe aangezegd dat hij voor den
jongen een noodwever in de plaats moest
stellen, hoewel hij daarin, ondanks zijn
moeite, niet slaagde. Ten einde raad bracht
de man, bevreesd, dat anders ontslag of
boete zou volgen, zijn ziek kind weer mede
naar de fabriek. Dit feit trok onder de an
dere wevers zoo de aandacht, dat deae den
vader onder het oog brachten, dat het on
verantwoordelijk was, het kind in dien toe
stand in de fabriek te doen blijven. Het- ge
volg hiervan was* dat de jongen opnieuw
thuis bleef, waarop 50 cent boete volgde,
niettegenstaande dit o.i. in strijd is met
art. 5 van het Fabrieksreglement.
Waar dergelijke handelingen voorkomen,
daar verwondert het ons ten zeerste dat U
durft te verklaren, „dat de arbeiders der
firma Menko in het algemeen een goede
behandeling ondervinden.'' Omtrent de cij
fers, door U opgegeven, betreffende het
boetesysteem bij de firma Menko merkten
we het volgende op:
Volgens de verslagen van het Ziekenfonds
voor Enschedé en Lonneker is aan boete
geheven in 1906 f4085,19 op een totaal ar
beidsloon van f3.529.470. dus gemiddeld
per f 1000 loon aan boete f 1,15. Deze ciij^
fers waren respectievelijk in 1907 f 4607,83
op een arbeidsloon van f 3,780.522. dus ge-;
middeld aan boete per f 1000 f 1,21. In
1908 f 512S,91 op een arbeidsloon van
f 3,958,480 dus per f 1000 f 1,30. In 1909
over een half jaar f 2333,64, d.L over een
jaar f 4667,23 op een arbeidsloon van
f 4,334,156. dus gemiddeld aan boete per
f 1000," f 1,07, zoodat op f 1000 arbeidsloon
aan boete werd geheven door de gezamen
lijke fabrikanten in 1906 f 1,15 in 1907 f 1.21
in 1908 f 1,30 in 1909 f 1.07, terwijl volgens
Uwe opgave de firma Menko alleen in 1909
op f 1000, f 1,24 hief en in 1910 zelfs f 1,70.
Hiermede willen we volstrekt niet bewe
ren, dat de boete, bij andere firma's billijk
zijn, doch begrijpen niet, hoc U kunt ver
klaren, dat bij de firma Menko geen hooge
boet:n worden geheven.
Wat nu Uwe concessies betreft, dienaan
gaande deden wij U mede, dat de arbeiders
met instemming kennis hebben genomen,
dat eenige verbetering is toegezegd, in het
bezoeken der doctoren, dat het ledigen der
privaten na fabriekstijd zal plaats hebben,
dat een electrische klok aan den fabrieks
ingang zal worden geplaatst en dat de
vrije dagen behouden blijven, ook bdj ver
wisseling van getouwen. Nochtans zijn wij
van meening, dat deze concessies niet vol
doende zijn om een goede verstandhouding
in de fabriek te waarborgen, daar nog
altijd het willekeurig optreden der bazen
de hoofdgrief is.
Om deze te bereiken namelijk een goede
verstandhouding tusschén de bazen en de
arbeiders, stellen wij u voor:
lo. Den arbeiders wordt in de toekomst
een humane behandeling van de zijde der
bazen door de firma Menko verzekerd.
Speciaal dit betreffende, verklaart zich
de Fabrikantenvereeniging bereid, om, wan
neer hierover eventueele kwesties rijzen en
deze tusschén de firma en een commissie
uit haar arbeiders niet tot een bevredigen
de oplossing gebracht kunnen worden,;
deze met de besturen der organisaties te
onderzoeken,
2o. Een arbeider* die ziek wordt, mag
niet godwongen worden, orp straffe van
boete of ontslag, een plaatsvervanger te
stellen.
3o. Betere verdeeling der kettings en wel
zoo, dat op zes getouwen zooveel mogelijk
slechts een zware ketting voorkomt; op vier
getouwen alleen ook één zwareop vier ge
touwen met een hulp twee zware. Op zes
getouwen komt sleohts één geboomde ket
ting voor. Mochten omstandigheden het
noodzakelijk maken, om meerdere zware
of geboomde kettings te laten verwerken,
dan bestaan daartegen geen bezwaren,
mits de verdeeling gelijkmatig plaats vindt,
4o. Voldoendo hulp door touwbazen.
Is een der touwbazen tijdelijk afwezig dan
dient voor hem een plaatsvervanger te wor
den gesteld.
U tracht telkens weer den indruk te ves
tigen als zouden de organisaties der aibei-
ders verantwoordelijk zijn voor deze sta
king. Evenals vroeger moeten wij deze
voorstelling van zaken beslist afwijzen. Uit
do feiten, door de arbeiders zelve aan u
medegedeeld en uit bovenstaande boetecij-
fers blijkt; maar al te duidelijk, dat spe
ciaal onmiddellijk voor het uitbreken der
staking de toestand bij de firma Menko
dringend verbetering ecschte. Indien deze
firma eenig begrip had gehad van den ernst
der grieven, dan zou ze ongetwijfeld de
arbeiders niet genoodzaakt hebben tot een
staking, doch integendeel de grieven heb
ben weggenomen. De verantwoordelijkheid
van dit conflict rust dus allereerst op haar
en op uw vereeniging* die thans tegenover
cijfers en feiten nog poogt to ontkennen,
dat er tot staking alleszins rede was, draagt
met de firma Menko ook de ve/antwoorde-
lijkheid vóór de voortzetting van een strijd
dio bij slechts weinig goeden wil uwerzijds
binnon eenige dagen tot het verleden zou
hunnen behooren.
In het belang der industrie en van
gansch de bevolking geven wij u dus ernstig
in overweging bovenstaande voorstellen
aan te nemen, Hoogachtend,
Volgt onderteekening.;
De' twéé gémtolesteerde ba 2x311 gingen" gis
termorgen niet weer in de fabriek Boom-
weg werken. Een pa-ar honderd werklie
den bevondeü zich' in dc buurt der inrich
ting; het was er rustig.
Gisteravond was het bij de fabriek van
do firma (Menko aan den Rooinweg weer
zeer druk. De menigte trok stadwaarts én'
veroorzaakte in de Oldenzaalsche straat én!
aan den Loseerschen weg relletjes, welke
de politie met de sabel moest onderdrukken.
In de binnenstad was het den gehoelen
avond zeer rumoerig. Telkens moesten de
bereden marechaussees en de politie changes
jn'aken, waarbij menigeen klappen opliep.
Een 3-tal personen, dat geen gehoor wildé
geven aan de bevelen', werd in arrest ge
stold. De politiewacht is met 25 man ver
sterkt.
Heden of morgen vergadert het eomité
der f abrikanten-ver eeni gi ng.
1 reiziger, 4 timmerlieden, 1 schilder,
loodgieter, 1 boekbinder, 1 kleermakersjon-
gen, 1 banketbakker, 2 bakkers, 2 tuinlieden,
7 loopknechten, 2 loopjongens, 5 losse werk
lieden, 3 werksters, 1 waschvrouw* 1 meid-»
huishoudster^
