Eerste Kamer.
Vergadering van cnderwifzers en onderwijzeressen
in het arrendisstmtnr fllkemadt
Gisteren had te Noordwijk-aan-Zee in de
groofce zaal van badhotel Konijnenburg de
tiende, jaarlijkscbe vergadering plaats van
onderwijzers en onderwijzeressen bij Open
baar en Bijzonder Onderwijs in het Arron
dissement Alkemade. Zij werdj schrijft men
ons, bijgewoond door 157 personen, waar
onder een 30-tal Eerw. Zusters.
Het gemeentebestuur van Noord wijk was
vertegenwoordigd door den burgemeester,
jhr. W. C. van Pnnhuys, en den secretaris,
den l eer E. de Gr.oot, die de vergadering
van het begin tot het einde bijwoonden.
Ook de schoolopziener in het district Gouda,
de heer P. Boswijk, woonde de vergade
ring bjj.
De ar r on dissements-sch ooiopziener, mr.
S. A_ d'Engelbronner, opende om half-
twaalf de bijeenkomst met een woord wan
hartelijk welkom aan de opgekomenen.
Spr. herdacht in hartelijke bewoordingen
de nagedachtenis van den heer C. Quak, in
leven hoofd der school met den Bijbel te-
Ver-A ar.
Vorder stelde hij voor, drie cheers aan te
heffen ter eere van drie jubilarissen, die in
het afgeloopen jaar hun zilveren am'btsfeest
mochten vieren. Het waren de heeren J.
"Bprenger, A. van Boon en J. J. A. v. d.
Starre, respectievelijk hoofd der H.-K. Bijz.
School te Zevenhoven, en onderwijzers te
"Leimuiden en te Hillegora.
Spr. had verder eenige verzoeken aan de
hoofden der scholen omtrent de modellen
en staten, door dezen aan hem in te zenden.
De notulen der vorige vergadering wer
den gearresteerd.
Meegedeeld werd, dat het heen en weer
zenden van hoeken der arrondissements-
leesbdbliotheek (gevestigd te Liss© in de
Op. Lag. School) voortaan niet meer koste
loos onder „dienst" kan geschieden. De
kosten zullen echter desgewenscht door de
bibliotheek worden gedragen, terwijl men
aanvragen van boeken direct als „dienst"
kan richten tot den arrondissementsschool
opziener, woonachtig in Den Haag.
De heer Kingma, hoofd der Op. Lagere
School te Lisse, en belast met het beheer
der bibliotheek bracht daarop verslag der
boekerij uit, vermeldende, dat het aantal
boeken, behalve door aankoop, ook door
schenkingen wederom vergroot is. De heer
G. Bulten, van Zilk, hij H ill eg om, zag gaar
ne het Rapport der Ineenschakelingseom-
inissie opgenomen. Spr. wees op de uitga
ve van Gebrs. Belinfante, in Den Haag, die
maar eenige gulden^ kost.
In het bestuur werden gekozen de hee
ren J. H. Verleur, hoofd een er Bijzondere
School te Hillegonii en H. J. Post, onder
wijzer aan de R.-K. Par. M. U.. L. O.-School
te Hillegom.
De rekening en verantwoording van den
penningmeester, gezien en accoord bevon
den doOT een verificatie-oommissie, wees
aan f 154.30| inkomsten, f 50.45 uitgaven,
zoodat er een batig aaldo viel te const atee-
ïen van f 103.85^.
Daarna kreeg mevrouw F-lotbuisVan
Dommelen het woord, om te spreken over
,,de kunst van spreken, lezen en zeggen, toe
gelicht door brokken dicht en ondicht van
enkelen onzer beste auteurs"
De zeer begaafde spreekster betoogde,
nadat rij door een kleine inleiding tot haar
onderwerp was gekomen, dat men moet be
ginnen, en op zoo jeugdig mogelijken leef
tijd, met het ontwikkelen en oefenen van
de spreekorganen, In de jeugd rijn drie or
ganen nog teer en buigzaam Dan kaai men
spelenderwijze toeren, wat later uren van
inspanning zou kosten. Ieder kan door oefe
ning een „goed" leaeT worden.
Onze schoone taal is waard, dat re goed
en mooi gezegd -en gelezen wordt Spr.
droeg voor het gedichtje van Hegje ,,On®e
Taal". Dat versje wordt in de hoogste
klasse der lagere school door de leerlingen
ook gelezen, „gelezen" ja, maar niet ge
voeld, omdat... nu ja... omdat de meeste
onderwijzers de kunst van lezen niet goed
verstaan. Met Willem Kloos zou spr. leer
stoelen wensohen opgericht, om de kunst
van lezen aan te kweeken. Die kunst moet
niet alleen geleerd worden door onze aan
staande kunstenaars en critici, maar voor
al door onze aanstaande onderwijzers. Spr.
vlocht tussehen haar betoog de door haar
prachtig gedeclameerde lofrede, die Van
Deyssel op het Proza hield.
Er rijn maar weinig menschen, die van
nature een mooie spreekstem hebben; die
moet gevormd, ontwikkeld en vervolmaakt
worden.
Spr. staat stil bij de techniek der stem-
vorming, om daarna te betoogen, dat de
„natuurlijke" stem moet -ontwikkeld en ge
bruikt worden. De stem moet worden „be
schaafd" tot een aangename, buigzame, wel
luidende. Voorbeelden van een ellendige
uitspraak, nog wel door onderwijsmannen,
komen indirect het betoog der spreekster
kracht bijzetten.
Wie zich technische vaardigheid heeft
weten eigen te maken, is daarom nog geen
kunstenaar; hij is een „goed" lezer. De
Lagere School moet van haar leerlingen
zulke goede lezers trachten te maken. Om
declamator te worden, moet men talent
hebben. Spr. ging daarna meer in den
brecde na, waarop een declamator rooal
heeft te letten. De leesknnstenaar of decla
mator (de verzenzegger o.a.) beeft tot taak,
kunstwerken op kunstvolle wijze te vertol
ken. Daarbij heeft hij vele zaken in het
oog te houden: eenvoud en diep gevoel.
De declamator is geen toon celspeler, even
min als de concertganger een operazanger is.
Spr. geeft aan, hoe bijv. Multatuli'fl
„Saidjah" gezegd moet worden, en hoe
niet. Daarna behandelt zij, hoe men „schil
dert met de taal".
Zij declameert o.a'. „Sclir ijverken" va®
Guido Gezelle, ,.Lied van de Zee" van He
lena LapidothSwart, „Lief Elsje" van
Ten Kale, fragmenten- uit „Lioba." van Van
Eeden, fragtacalen uit Vondels „Lucifer",
Spr. besloot met te zeggen, dat zij haar
moeite beloond zou achten, als zij de ver
gadering tot de overtuiging gebracht had,
dat er veel vast zit aan de kunst van
lezen en spreken en zeggen, en als zij,
behalve waaideering, ook wat liefde voor
de schoone kunst mocht wekken, terwijl zij
hoopte, dat allen het met haar eens zouden
zijn, dat de kunst van lezen nog te weinig
beoefend wordt op onze scholen (L. O.-,
M. U. L .0 - en M. 0.-scholen).
Aan het slot droeg de spreekster nog en
kele verzen voor van Verwey, Gezelle en
Vondel.
Herhaaldelijk was de rijkbegaafde vtouw,
die zoo heerlijk spreken, zoo gezellig cau-
seeron, zoo eenig dcclameeren kan, luide
toegejuicht. Het warme dankwoord van den
Voorzitter, alsmede de bloemenhulde, haar
gebracht, waren welverdiend en oogstten
lui don bijval bij de vergadering.
Na de pauze zong mej. Hooksema, onder
wijzeres uit het arrondissement, op niet
onverdienstelijke wijze een negental liederen,
waarvan vier Duïtsche (waarom en vijf
Hollandsche (kinderliederen van Loots) Ook
mej. Hoe'; soma werteii bl emen vereer!, ter
wijl haar lief gezongen liedekens warm
werden toegejuicht. De voordracht van mej.
v. d. Velden over het „onderwijs in de nut
tige handwerken", werd bijna uitsluitend:
door vrouwelijke bezoekers bijgewoond. De
heeren hadden blijkbaar weinig pleizier in
vak X.
Aan h-ot slot der vergadering ('t "Was vijf
uur geworden) voerden de heeren Boswijk
en jhr. Van Panhuys het woord, beantwoord
door den arrondisscme.nts-schook>pziener, die
de gezellige vergadering sloot-
Nationale teil toonstelling; voor huis
vlijt vanwege den Volksbond tegen
Drankmisbruik*
In verschillende afdeelingen van den
Volksbond tegen Drankmisbruik werden in
de laatste jaren Huisvlijttmtootnstellingen
gehouden. Ook de Leiasche af dealing bleef
in dezen niet achter en wij herinneren ons
zeker allen nog wel het succes, dat deze
tentoonstelling had.
Het Hoofdbestuur van den Volksbond zelf
zet nu de kroon op het werk der afdee-
lingen,. door het organiseeren van een na
tionale tentoonstelling op dit gebied te
Scheveningen, die hedennamiddag plechtig
is geopend.
Op werkelijk grootsche wijze werd deze
tentoonstelling opgezet en de uitvoering is
daarmede geheel in overeenstemming. Het
eere-voorzitterschap -er van werd welwillend
aanvaard door Z. K. H. Prins Hendrik der
Nederlanden; in het •eereoomité namen man
nen met de hoogste Staatsambten plaats; de
algemeen© commissie bestaat eveneens uit
hooggeplaatste mannen; voor elke afdeeling
bestaat een bijzondere commissie, terwijl in
verschillende dealen des lands sub-commis-
rnies werkzaam zijn geweest om er voor
te zorgen, dat de inzendingen' uit verschil
lende deelen des land binnenkwamen, en
zoo is er een verzameling bijeengebracht van
zóó 'grooten omvang en zoo groote verschei
denheid, 'dat er nu reeds gezegd kan wor
den dat deze tentoonstelling zal slagen en
in breocLe® kring belangstelling zal wekk-m
voorhuisvlijt, terecht een plant ge
noemd welke in den kuis-dijken kring ge
kweekt, slechte in de atmosfeer van het
huiselijk 'geluk tot bloei komt.
Men had voor het bijeenbrengen van deze
talrijke Vruchten van welbestede win ter-
avonden ui t <Le gezLnnea van -al to oorden
ouzos la Wip on van schier alken stand, geen
betere plaats kunnen uitkiezen dan Scheve-
ningen, bah ij de residentie, in den zomer
het groote aantrekkingspunt van zoo velen,
die door reislust worden aangegrepen. En
wie, -die dezen zomer Sche veilingen bezoekt,
zou deze tentoonstelling voorbijgaan en hoeve,
len zullen er zijn, die, om haar te zien
Scheven ingen zuil-en bezoeken J
Aan de Nieuwe Parklaan, vlak v-oor
den hoofdingang houdt de etactrische tram
halt verrijst een luchtig opgetrokken,
groot gebouw van heel wat oppervlakte, de
wanden 'frisch wit, een aardig torentje er
op -en in het front in kleurige letters„Na
tional© tentoonstelling van den "Volksbond."
Daarvoor is een terras en een park-achtig
aangelegde tuin, waarin met bloemen looi
ook nog eens de bestemming van het ge
bouw staat geschreven. Verder ©enige hel
der witte gebouwtjes, voor controle, enz.
en daarmede in scherp contrast een sjofele
plaggenhut d)er Friesche heide, dio aan het
einde van den linkervleugel zijn ingeval
len rieten dak even boven de oppervlakte
verheft.
Twee ingangen leiden naar -de Centrale
hal, waar vdór de Kunst- en Feestzaal en
verder aan weerszijden de verschillende af-
deelingen. Aam het uiteinde redits een thee-
salon links is een vleugel aangebouwd, aan
het -einde waarvan een restaurant en een
ruimte voor muziek, enz.
Gister namiddag werd de peas door het
bestuur in de Ximstzaal, waar yam de wan
den met oude en nieuwe schilderijen prij
ken we zagen er o.a. een oud doek Stad
houder Frederik Hendrik voorstellend©
geheel overeenkomend met dien van de
Leidsche Maskerade, ontvangen.
De voorzitter prof. dr. S. D. van Veen,
uit Utrecht, heette de talrijk© vertegen
woordigers van <le pers hartelijk welkom en
deelde hun mede dat het bestuur gaarne
bereid was haar alle mogelijke inlichting-en
te verschaffen. Dit deed het niet enkel uit
welwillendheid, ook uit eigenbelang, want
het begreep dat de pers veel kan bijdragen,
tot het welslagen der tentoonstelling, wat
ook weder is in het belang van d© zaak der
huisvlijt zelf. De heer dr. Eastern, hoofd
redacteur van het „Nieuws van Den Dag",
dankte namens de aanwezigen voor deze
hartelijke woorden. "Wanneer de pers heden
reeds kennis nam van de bijeengebracht©
producten, dan was ook dit niet enkel eigen
belang. Het verder liggend doel was daar
in e do het algemeen belang te dienen.
Hierop werd onder geleide van den al-
gemeenen voorzitter en den algemeenen se
cretaris de heeren prof Van Veen en H.
vap Mandor© de tentoonstelling bezich
tigd, die echter nog niet geheel gereed was.
Overal was men met het uitstallen nog in
volle actie
Er rijn twaalf afdeelingen.
De eerste af deeling geeft een voorstel
ling van den oorsprong, de geschiedenis ec
ontwikkeling der huisvlijtbeweging in ons
land. Bij deze afdeeling behoort o.a. het
Tsaar-Peter-huisje te Zaandam, op werke
lijke grootte geïmiteerd.
De tweede afd. bevat de inrichting van
een mod el-hu isvlijtschool. Hier zullen ook
spreekbeurten over de huisvlijt georgani
seerd worden. Dan volgen in verschillende
afdeelingen houtbewerkingpapierbewer-
king; nuttige en fraaie handwerken van
de eenvoudigste tot de meest kunstvolle;
teekenhout, calligraphie en heraldiek, schil
derkunst enz.)verscheidenheden als post-
zegelwerk, scherfwerk, spat-, zeef- en walm-
werk; versieringskunst uit waardelo'ozc
grondstoffenverzamelingen, natuur-histo-
xisehe en algemeens, en eindelijk inzendin
gen van instellingen of van bijzondere per
sonen waarbij collecties van gestichten en
huisvlijtscholen.
Verder huisvlijfcproducten uit de kolo
niën en uit het buitenland. Deze afdeeling
staat buiten mededinging, en dient deels
teT opluistering, maar in sterker mate nog
ter leering van wat andere landen aan-
prachtig werk te zien geven. Voor Oost en
"West zorgde een afzonderlijke commissie
voor de inzendingen, en tevens zijn verschil
lende landen in e» buiten Europa vertegen
woordigd.
Ten sl°fte wordt de huisvlijt als propa-
gan da-middel van den Volksbond op aan
schouwelijke wijze voorgesteld.
Elke afdeeling is weder gesplitst in on-der-
afdeelingen en deze weder in klassen.
Het gaat niet aan hier op do afzonderlijke
inzendingen de bijzondere aandacht te vesti
gen, doch we mogen niet verzuimen te wij
zen op een inzending van 26 kloosters uit
het- Zuiden des lands, waarvan vooral op
het mooie schilderij van Koningin Wühelmi-
na met Prinses Juliana naar het laatste
portret in natuurlijke kleuren in enkel
naaldwerk uitgevoerd door de zuster -»wm
het klooster: „Het arme kind Jezus" të Sim
pel veld vervaardigd, een zeldzaam kostbaar
stuk, H. M. aangeboden.
Ook zal de aandacht getrokken worden
door een elecfcriseh© trambaan, waar op een
eleetrisohe tram zonder wagenbestuurder
zich in verschillende richtingen beweegt,
door mooi en kostbaar snijwerk uit Ensche-
dee, door kunstige mini., tuur machinerieën,
©p zeer minutieus gebouwde schepen en
vaartuigen waaronder een zeer kunstig in
gerichte boot geheel eleetrisch gedreven,
vervaardigd door een eenvoudigen wagen
maker in de buurt van Rotterdam.
Aardig is ook een volledig© verzameling
van wat er op ©en veldtocht noodig is van
den voormali gen .sergeant bjj het 6 de reg.
inf. te Breda, thans commies bij -de be
lastingen, Th. de Rooi ailsook een inzending
sekerfmozaiek van A SomsLar uit Rijper-
kcTk, enz., enz., enz.
Vestigen we ten slotte de aandacht op
een kamer, waarin een werkmansgezin, man,
vrouw, kindereu en ©en oudo grootmoeder,
rich in hun vrije uren onledig houden met
huisvlijt. Allen, tot -den klein-cn jongen toe,
zijn rustig en vreedzaam bezig. Vader lo;sst
tot verpoozing luidop de courant, waarnaar
de anderen, hoewel hun handen blijven gaan,
ritten luisteren. Een mooi stuk propaganda
voor Huisvlijt.
Men moet echter met den catalogus, die
spoedig zal verschijnen, in de hand door
d© zalen wandelen en zelf van hot vel©
bezienswaardig© bet mooiste uitzoeken -en 1
bewonderen. Het spreekt wel vanzelf dat
onder die duizenden voorwerpen ook heel
wat gevonden wordt dat evengoed had kun
nen blijven bij d© vervaardigers, doch voor
een billijke beoordoetbig van huisvlijt moet
natuurlijk rekening worden gehouden met
den persoon, -die het heeft vervaardigd, met
de omstandigheden waaronder en de grond- 1
stoffen waarvan het is gemaakt.
Vrij kunnen ten slotte ieder aanraden deze
tentoonstelling te bezichtigen. Er is va#
ieders gading.
D© Encycliek.
Dr. A. W. Bronsveld schrijft aam het
„Ufcr. DM.":
Uit een bericht, verneem ik, dat de zaak
gelastigde van den Paos in Den Haag aan
om©n minister van B ui tenlandsche Zaken
verzocht heeft, aan H M. de Koningin des
Pausen smart tc betuigen over de ver
keerdopvatting van een passage in zijn
jongste Encycliek. Hij heeft daar noch het
Huis van Oranje, noch onze andere helden
en martelaren op het oog gehad.
Onwillekeurig denkt men hier aan het
bekende: „qui s'exouse s'aocnse". Immers,
heeft, voot zoover wij weten, onze Ko
ningin Haar gevoelens over de Encycliek
aan den Paus niet kenbaar gemaakt.
Verder komt, als vanzelf, de vraag in
ons °!P - aan wie zou de Paus, bij bet schrij
ven van rijn Encycliek wel gedacht hebben?
De Duifcsche protestanten waren bet niet;
dit wisten wij reeds. Nu vernomen wij,
dat de Nederlanders het ook niet waren.
Eenige opheldering is hier niet onge-
wensctïi; al is het natuurlijk voor ons een
groote verlichting en voldoening te hooren,
dat, naar liet oord oei van den Paus, onze
Oranjevorsten en voorouders niet behooren
tot. het gezelschap van „de vijanden van
Christus' kruis, wier God hun buik was."
Het is nu maar te hopen, dat de minister
van buiteiüandsche zaken, toen hij de op
dracht ontving van den pauselijken zaak
gelastigde, Teeds kenni5 had genomen van.
de Encycliek. Gelijk men weet, was dat nog
niet het geval, toen in de Tweed© Kamer
de interpellatie-Van Doorn plaate had.
De katholieke bladen leggen bij het be
spreken van het communiqué in de „Staats
courant" van j.l. Zaterdag nadruk op de vre
delievende gezindheid ra.il den Paus, welke
uit de .roededeeling van den zaakgelastigde
van den H. Stoel aan den minister van Bui-
tenlandsehe Zakon blijkt
Het hoofdorgaan der katholieken, „De
Tijd" schrijft, na mededeeling v j het stuk:
„Dat Z. H. de Paus langs offieieelen weg
bovenstaande mededeeling tot onzo regee
ring richtte, zal door eiken onpartijdige als
een bewijs van bijzonderen tact worden be
schouwd. Zin en bedoeling der Borromaeus-
Encycliek waren duidelijk genoeg, en alleen
kwaadwilligheid, onverstand en politieke
hartstocht konden uit enkele uitgebroken
teksten beleedigingen lezen van ons geliefd
Vorstenhuis en van protestantsche mede
burgers, wier goede trouw niet aansprakelijk
kon worden gesteld voor wat in vroeger
eeuwen gebeurd mag zijn. Te rectificeeren
of te verontschuldigen was er vooral na
de bekende uitlegging aan de Pruisische re
geering volstrekt niets en goschiedt ook
niet ïn -de bovenstaande verklaring. Des te
meer moet het echter'-op prijs worden ge-;
steld, dat de H. Stoel, aan wien H. M. de
Koningin ter gelegenheid der eerste Vredes
conferentie in 1899 den bekenden brief
schreef, zich door reuenen van edelmoedig
heid liet leiden, om door voormelde nota al
len schijn en schaduw weg te nemen van
bedoelingen, welke den Paus als -vredevorst
bij uitnemendheid immers ten eenenmale
vreemd zijn.
„Het Centrum" zegt, dat de Paus, geheel
uit eigen beweging aan onze regee-
ring een verzekering heeft do.en geven, wel
ke alle misverstond en eiken twijfel
omtrent de bedoeling der Encycliek uitsluit.
Het blad betoogt dan verder dat de heer;
Van Doorn in de Tweede Kamer van de be
doelingen des Pausen en van de strekking
der Encycliek een foutieve interpretatie
heeft gegeven, waarom het niet aanging
hem een pluim op den hoed te steken. Nie
mand .zal toch beweren, dat de Paus, ter
wille van den heer Van Doorn, de -bedoe
ling der Encycliek heeft gewijzigd. „Het
Gentrum" weet niet^ of nu alle protesten
zullen eindigen, maar voor heb blad is
hoofdzaak, dat do Paus een nieuw bewijs
van zijn verzoenende gezindheid, 'n te waar-
deeren blijk van belangstelling voor onze na
tie en haar verheven Souvereine heeft wil
len goven.
„De Residentiebode" wijst ©r op, dat door
„De N. Ct." volkomen terecht is opge
merkt, dat onzo regecring eerst hij het af
leggen der verklaring van j.l. Zaterdag ken
nis heeft gekregen van het Pauselijk stuk.
Maar daarom lag dit stuk -ook voor dien
tijd buiten do bemoeiing van onzo regee
ring, Eerst d|oor het afleggen der Zater
dag medegedeeld© verklaring heeft de No-
derlandsehe irogoering daarmede langs of
fieieelen weg kennis gemaakt, terwijl tevens
daardoor aan d© Encycliek alles is ontno
men, wat onaangenaam scheen to klinken
voor H. M. de Koningin, ons geëerbiedigd
Vorstenhuis, en onze nict-katholicke land-
geDootcn.
De „N. R. Ct." is van meaning, dat het
besluit van liet Vat-icaan om aan hei Pro
testantsche deel van ons volk een zekere
genoegdoening te geven, veel zal hebben ge
kost aan den Paus en het besluit stellig
mi-et zonder dringend© reden genomen is.
Hei blad vergelijkt d© verklaring aan
©nze regesring met die aam de Pruisische
megeering gegeven eti merkt dan op, dai
do Paus vooral bekommerd is over den
indruk, dien d© Encycliek op het Duïtsche
volk heeft gemaakt, maar, wat ons land
betreft, schier allean om den pijnlijken in
druk, dien zij op H, M do Koningin kan
gemaakt hebban. Wat ons pnotesteerend Pro-
testant-sch volk, predikanten on toeken, ker-
keraden, classicaio vergadcringem -en synoden,
betreft, het spijt den Paus to hunnen op
zichte enkel dat d© Encycliek verkeerd is
uitgelegd. Een betuiging van „achting en
genegenheid" voor ons volk blijft uit.
Ook ziet de „N. R. Gt." nog een eigenaar
dig verschil tussalien do twee stukken. Im
de mota aan do Pruisische rqgeeriug heet
het, dat de Paus gaonorlei bedoeling hooft
gehad do niet-kalholiekcn in Duitschlajid
©f hun vorsten to krenken, maar wordt er
gezwegen van d© Duitsch© vorsten en vol
ken uit -den tijd dor Hervorming. In do
inodedoeling echter, voor H. M. do Koningin
bestemd, lozen wij, dat er niet is gedoeld
op d© vorsten ((prinsen?) uit hat Huis van
Oranj©-Nassau, noch op ons Protestantsche
Volk uit dien tjjd-
De „N. R. Ct." wil zich echter -hierin
mi-et verdiepen en besluit mot te vragen*
wat onzo protestoerende Protestanten thans
zullen doen? De Paus trekt zich hun vcr-
<ontwaareliging blijkbaar niet aam. Doden zij
wijs zich de Encycliek aan to trekken?
De (anti-rev.) „Rotterdammer" merkt het
volgende op:
„Voor de „Protestanten", di-3 mtonden aam
de ©er van het Huis van -Oranje en aan
het bloed onzer martelaren verplicht to zijn,
op te moeten, komen tegen de bekende pas
sage uit d© BoCTomaems-eueyclick is nu wel
do voornaamste red-en om een verdere actie
er tegen met ©enig goed recht te kunnen
verdedigen, vervallen.
Of nu, gelijk „D© Residentiebode"
meent, „voor ouzo Protestanten lamdgenoo-
ten de laatst© aanleiding om eenige gevoelig
heid ov©r do BctrroiiLaeiis-oncycliek te too
rnen, is weggen-omen", wagen wij te bet wij-
felen.
De Paus moge door deze verklaring, even
als die aan den Koning van Pruisen, het,
naar de meaning van velo Protestanten',
krenkende van de bekend© passage uit de
encycliek voor de vorsten en volken
van bepaalde lande® hebben weggenomen,
deze woorden in haar algemeenheid
behouden in hum oog tegenover de vorsten
en de voormannen der Hervorming hun
kracht.
Tenzij, door meer verklaringSQ van den
Paus er tem slotte gom land of volk iu
Europa, waar de Hervorming van dc 16 de
eeuw wortel schoot -en waarop dam 's Pau
sen wooixi-en van toepassing kunnen worden
gebracht, meer overblijft, of het Hoofd der
R-Katholto-bo Kerk yerkkiagt, dot rijn
woorden in de allereerste plaats sloegen op
do „uitwassen" der Hervormingen, o.a. dc
dol-zinnige beweging der Mennonieten <cn Doo.
perschen, die trouwens dooi- all-e Protes
tanten ernstig worden afgekeurd."
Reuter seint uit Rome:
„Naar aanleiding van een telegram uit
Den JBLaag meldende, dat de zaakgelastigde,
van den Heiligen Stoel den 6den Juli ceD
brief aan den minister van bniftenlaudscho
raken heeft gericht, waarin hij het leed we
zen van den Paus uitspreekt over de uit
legging, die men in NedeiLamd aan de en
cycliek „Edifcae saepe" 'heeft gege-ven,
schrijft de .„Osservatore komano", dat uit
inlichtingen, die het blad heeft .ingewonnca?
blijkt, dat de zaakgelastigde van den Hei
ligen Stoel-te dien einde nooit .©enigen ibriei
aan den Ne der Landsch en minister van hui-
terilandsch'e zaken beeft, gericht."
De „N. R. C." laat hierop volgen:
Deze tegenspraak van h-et V-aticaanschc
blad geldt, gelijk mem merkt, uiet de me
dedeeling in de „Staatscourant" want
daarin is van geen brief of Bejaag ander .ge
schreven stuk sprake maar een blijk
baar -onjuist bericht, dienaangaande uit
Den Haag maar Rome gezonden. In een
Renter-telegram uit Den Haag, in de „Ti
mes" opgenomen, zien wij dat ook van een
geschreven stuk wordt gesproken. Dat is
natuurlijk een vergissing. De Staatsert."
zei enkel, dat de zaakgelastigde den minis
ter had „medegedeeld" .enz„ in met mid
den tateade of het schriftelijk dan wel
mondeling was geschied
„Als wij de verklaring van de „.-Qsser-
vatore Romano1'' niet verkeerd uitleggen,
weten wij dus alvast, dat het een monde
linge boodschap is geweest. AOs die nu maar
niet verkeerd is overgebracht of- misver-
staan 1"
Ook _„Be N CrtP mofkt op, dat rn d6
verklaring welk© «de Slaaitseouranit'j.-L
Zaterdag bevatte, niet werd gesproken van
een schTijvcin, dat :de nrmister van den
Pauselijken zaakgelastigde zou hebben ont
vangen. Alleen werd gezegd, dat de zaak
gelastigde de uit Rome ontvangen opdracht
aan den minister van Buitenlandsche Za
ken had medegedeeld. Ts de inlich
ting van het Romeimsche blad juist., dan zou
dus de -zaakgelastigde van den Paus de na
dere verklaring mondeling aan den
Minister hebben overgebradht.
Im De Nieuwe Courant" 'leest -men nog".
„Volgens een particulier 'telegram urt Den
Haag aan de Hamburger NacliTichten zou
H. M. de Koningin door bemiddeling van
den minister van bulterilandsohe zaken den
pauselijken zaakgelastigde haar pijnlijke
verwondering hebben doen kenbaar maken
over de in de Borromaeiis-encycliek voorko
mende uitdrukkingen betreffende de Oran
jevorsten en de voorouders harer Protes
tantsche onderdanen. De pauselijke ver
klaring van Trijdag jl -(bedoeld is-: "Woens
dag jL) zou dam atis ©en antwoord disarop
te beschouwen rijn."
Vergadering van gisteravond, aangevan
gen te kwart voor negenen.
Mededeeling wordt o„a. gedaan van een
ingekomen dankbetuiging van H. M. de
Koningin, voor ihet door de Eerste Kamer
gezonden adreg v.an rouwbeklag, in anti
woord op de gezonden mededeeling betref
fende het overlijden van H. K. H. me
vrouw de prinses von Wied.
Besloten wordt, in afwijking van 'het re
glement van erde, niet <over te gaan tot
het opnieuw samenstellen der -afdadingen.
Besloten wordt voorts, de wetsontwerpen
betreffende de (Stronten, <de reorganisatie
van den Indischen Geneeskundigen Dienst,
en de -comptabilitei tsw etten in 'bclucndeling
te nemen, behoudens -een ander voorstel
van de centrale commissie -onmiddellijk
na de wederbijeenkomöt der 'Kamer, daar
nu de tijd te kort werd tgeaokt voor een
grondig onderzoek.
Heden, Dinsdag, te elf Tjren, behandeling
van het voorstel van wét van de heeren
Van der Meden en De 'Geer, tot regeling
der bevoegdheden, verbonden aan de akten
van bekwaamheid, vermeld in urt. 56 A en
3B 'der wet van 17 Augustus 1878 -uitgereikt
in het jaar .1890 en andere wetsontwerpen,
rakende het Departement van Binnenland-
scho Zaken, en daarna voortzetting der be
raadslaging over het wetsontwerp tot ver
hooging van hoofdstuk 7 B der Staatsbe
groting voor 1910; 17de predikant Ned.-
Herv. Gemeente .te Rotterdam. Voorts .de
andere aan de orde gestelde wetsontwer
pen.
Staatsboschexpïoitfttie in N.-Indië.
De and-chef van het boschwezen in Ned.-
Indië, de heer A E J. Bruinsma te Nijme
gen, heeft aan de Tweede Kamer een ad*es
gezonden waarin hij er op aandringt de
staatsexploitatie der bossche® op Java niet,
meer kracht ter 'hand te nemen.
De adressant verzoekt, dat art. '10 van'
het boschreglemcnt voor Indië zoodanig
worde gewijzigd, dat tot staatsexploitatie
van al de djatibosschen in beginsel worde
besloten.
Prof. Rutgers.
Naar „De Ned." verneemt, zal prof
Rutgers, die is afgetreden als hoogleeraar
van de Vrije Universiteit, binnen niet al te
langen tijd naar Oost-Indiö vertrekken, om
er de gast te zijn van gonv.-gen. lèLenburg.
De 71-jarige ©ud-hcogleeraar, wiens zoon
in bet huwelijk zal treden met veen dochter,
van den heer Idenburg, zal dat hu-welijk
inzegenen.
