BLOOKERS
CACAO;
1
PORT - STEUR.
Utrstollingen aan (jouden en Zilveren Voorwerpen,
Jongensbroeken
KOOP,
BUSSEN
DAALDERS
No. 15287.
XiEIDSCH DACkBLAD, Dinsdag* 21 December. ïweede Blad.
Anno 1909,
Vervolg Advertentièn.
OBiEVSOT
J. C. BCORT.
Eaarl suaat 122.
Donkerstee^ 3.
IEID3N
Zonder Kapitaal en zonder Risico
A»bOEBRs. STEUR,
v. MOSSU31 DU CHATTKL,
Raarüemmers^raai 14. bieime Rijn 55.
gij betaalt minder
en krijgt betere kwaliteit.
Tweede Kamer.
IN ALLE MATEN EN
DIVERSE MODELLEN.
TEL. IN i ERC. 787.
12*1 19
kan iedereen zijne inkomsten vermeerderen.
PERSONEN, onTorscbllliflr welken etend en welk beroep, ge
lieren te ee'irUren met opgaaf ran hnn togenwoordiftn werkkring onder i
No. 821 a/b. Centr. Adr.-Bur. MAX R. NUNE3, Amsterdam. 3797 20
(Het vanouds bettende medt)
Te Leiden uitsluitend verkrijgbaar bij de firma
C. R003ENBURG Jzn., Haarlemmerstraat 20.22.
12 20
worden in den kortst mogelijken tijd uitgevoerd door
Goud* en Zilversmid.
VKBKFL1ATSEH EW UAGAZIJUKNi 43(57 80
TeScfaonn. 92. Telefoonn. 567*
Speciale inrichting veor het aetten en verwetten Tan Edelgesteente.
in plaats van losse cacao of poederchocolade,
vierkante bussen van I ons. 18 CtSv
m I? pond. 42 I2 f
m m pt I pOfld. 60
m m h 2 pond. 150
4359 128
Voort-gezet werd gistornamiddog het al
gemeen debat over de
Oorlogsbegrooting.
De Voorzitter, mededeelend, dat er
nog verschillende sprekers zijn ingeschre
ven, dringt op kortheid aan ton einde te
trachten Donderdag a.a. met de Staatsbc-
grooting gereed te komen en wel zonder dat
dien dag nog een avondvergadering noodig
zal zijn.
Kwam men gisteravond met Hoofdstuk
V (Binnenlandsoae Zaken) niet gereed, dan
zou daarmede Dinsdagooktend, na afdoe
ning van eenige kleinere wetsontwerpen,
worden voortgegaan.
De heer TerLaan bestreed in de eerste
plaat-s de voorgenomen uitbreiding van het
contingent tot 23,000 man, waarbij het zelfs
wel niet zou blijven, naar hij vreesde, waar
de Minister immers verklaard heeft, dat het
eigenijk op 2^,500 man zou moeten ge
bracht worden. Van de belofte, dat uitbrei
ding van het contingent tot verkorting van
den diensttijd zou leiden, is niets gekomen.
Naar spreikers overtuiging ia de tegenwoor
dige Minister mili'aristischer dan oenig an
der Minister van Oorlog en is zijn richting
verderfelijk. Vindt de Minister een bevrera
gende oplossing voor het blijvend gedeelte,
dan zullen de soc;alisten hem daarin steu
nen. Ernst:g overwegen do socialisten de
weder-indiening der rootie-Talma, om te
doen ondcrzo:kc-n waarop bezuinigd kan
worden.
De Minister wil de viermaanders afsohaf-
fen; durft hij beweren, dat de proef met hen
eerlijk genomen is? Spr. keurt voorts ten
stelligste h?t duel af. De Minister heeft
daarover zijn afkeuring niet scherp genoeg
uitgesproken. Niemand heeft verwacht, dat
er bloed zou vloeien, maar 't is als prece
dent zoo slecht. Ook de decoratie van den
kolonel Roest van Limburg, die van machts
misbruik is beticht door het Hooggerechts
hof, wordt d^or spr. g laakt. Nog betoogde
spreker, dat het met de rechtsbedecling in
liet leger slecht gesteld is, keurde hij het
capitulantenstelsel af èn critiseerde hij de
houding des Ministers tegenover de onder-
officierenvereenigirg ,,0ns Belang", cue
toch door haar optreden den onderoffioieren-
stand op peil houdt. Zeer scherp (zóó, dat
spr, eenige malen door den Voorzitter moest
geïnterrumpeerd worden) laakte spreker de
houding van de militaire autoriteit tegen de
sociaal-democraten, die eenvoudig z, i. buit
ten de wet worden gesteld.
De socnlist'sohc bladen word n geweerd,
de toegang tot de gehouwen drtr sociaal
democraten wordt verbrdc, in é^n wcord,
het is een toestand, ens vrije Nederland
onwaardig. Spreker sprak er zijn diepste
verachting over uit. Ton slo'te berd ritte
spr. pos t'ever'.etering van de mil taire
amb-c'.itslieden.
De heer Duymaer van Twist
bracht hulde aan den vorigrn m'n st?r
Sabron en juio'jte het zeer toe, dat de
tegenwoordige M n.ster zich met de grond
slagen der legerhervorming van dien be
kwamen voorgang.r kon verecnigen. Hij
zette uiteen hoe verkeerd het is van leger
vorming een ocl tieke zaak te maken, want
dan loopt het steeds mis. Spreker juichte
het toe. dat de Minister het Kcn'nkJiik be
sluit y"d iros w 1 w"zigen. want Hechts
door herziening van die bejal ngeu zal ons
reservekader te behoud n zijn. Spreker
hield een betoog, dat dit kab net, ook op
militair gebied, 't verwijt van reactioDjoair
niet verdient.
Lettende op h*t ho ge eindcijfer d r b>-
grooting, ruim 28$ millioen, hoopte spr.,
dat de Minister zijn bem'ddel ng zou schen
ken voor de instelling van een Staatscom
missie als indertijd door den heer Talma
gewcnscht (Dageau der besteding van de
voor oorlog toegestane gelden, cm zoodoen
de tot bezuiniging te geraken).
Langdurig stond spr daarna stil bij do
kaderkwestie, die rog steeds zeer onvol
doende geregeld is Vooral hij de artillerie
is het incompleet zeer groot; de encadree-
rin<* van- de Landweer wekt groote bezorgd
heid; verbetering ia niet slechts door betere
soldij regeling te verkrijgen, maar vooral en
voornamelijk door invoeriDg v-n het capi-
tulantenstclseL
Voor vermindering van het beroenck'der
is op d.t oogenblik allerminst dj tijd g ko
men. Kaderpliokt is een moeilijke zaak,
maar hij hoopte, dat de Minister er zijn
aandacht aan zal wijden. Zoo gaf hij b.jv.
in overweging, tot onze universiteiten geen
jongelieden toe te laten, d.e niet in een of
1 anderen rang in ons leger gediend heb en.
Het vereenig ngsleven in dienst b.s ra
kende, critiseerde spr. scherp de ond rof-'i-
cierenvereeniging ,,Ons Belang", d e wel
verre van cp te bouwen, afbrekend optreedt
j en tevredenheidszin tegenwerkt in plaats
j aan te kweeken. In dit verband laakte cpr.
zeer dc samensmelting van ,,Ors Belang''
met Onderlinge Voorzorg", waard-or de
I belangen van velen zijn geschaad. Onder
officieren, die niet langer lid wilden blijven
van de saamgesmolien Vereen'girg, wer
den in drieërlei opzicht geschaad n ar
aanleiding van hun vroegeren band met
„Onderlinge Voorzorg" Ten onre t?
meent de Regeering, d .t door die fusie geen
reohten geschaad zijn. In e'k geval ver
heugde het spreker, dat veel Christelijke
onderofficieren de gelederen van dien Bond
verlaten hebben. Maar het is, in vr'anl
met een en ander, een dure plicht, de
rechtspositie der onderofficieren te ver
zekeren.
Ten aanzien der zaak van den kol nel
Roest van Limburg betoogde spr., dat de
oud-minister Sabron n'et het verw:Jt ver
diend?, dat hem in deze zaak gema kt is.
De heer Eland verklaarde het met den
heer Thomson o. a. eens te zijn ter zake
van het tweeploegenstelsel, de kwestie der
schadeloosstellingen en vr 'stell'ngjn. en de
verkorting van don eersten oefentijd; en in
zake de kwestie-Roest van L;m:burg de
meen:ng van den heer Sass? te deelon.
Snreker oordeelde uitbreiding van de jaar-
lijksche lichting zonder over te gaan t-ot
verkorting van den kazemed enst te duur.
Dit zou ook geen economis-h stelsel zijn,
Spreker was voor hot behoud v?n de be-
shannde legersterkte, voor irkr:mt>ing van
den eersten oefentijd, voor behoud der
herhalingsoefe-in^en, mits met verkor'ing
van duur, terwijl hij den lards'o-ra
we«schte te zien aangewezen voor mo' ili-
«wtie-dekking. Spreker bepleitte voorts heb
aanbrengen va-i centrale vrwarni'ng en
electrische verlichting in de kazerne.
Avondvergadering.
De beraadslaging werd voortgezet over
Hoofdstuk V (Binnen). Zaken).
Bij art, 152 (subsidiën aan inrichtingen
voor handelsonderwijs) drong de heer D e
Kanter er op aan de subsidie aan han
delsscholen niet langer afhankelijk te stel-
I len van een bijdrage der provincie.
De heer Van Asoh vanWijck drong
er op aan om een commissie te benoemen,
I ten einde inzake de subsidieering der han-
delsscholen tot eenheid te komen door het
geheele Rijk.
i De heer S m ee n g e vroeg verzekering
van Rijkssubsidie aan de handelsschool te
j Stad Hardenberg, onafhankelijk van het
provinciaal subsidie.
De heer Ter Laan bepleitte eenueid
van stelsel op het gebied der stenographic,
terwijl de heer De Savornin Loh-
j man meende, dat men de zaak der steno
graphic vrij moest laten, omdat met ver
schillende systemen goede resultaten wor-
den b:reikt.
De Minister van BinnenL Za
kken wees op de moeilijkheid, om, inzalre
j het verleenen van subsidie, uitzondering te
1 maken. Laat bet Rijk den eisch van bijdra
ge van de provincie los, dan wordt de pro
vincie uitgeschakeld. Over stenographic
wilde de Minister geen gevoelen uitspraken,
i Wanneer Den Haag bij den Minister mocht
aankloppen om steun in de bedoelde rich
ting, dan zal dit aanleiding zijn voor den
j Minister om zich met de kwestie bezig te
houden.
Bij den post (subsidiën aan scholen voor
bepaalde vakken) pleitte de heer Van
Asch van Wijck voor oprichting van
een vakschool voor heil-gymnastiek en inaa-
I sage door een Rijkssubsidie.
De heer Bos betoogde, dat men parti
culiere verecnigingen, welke bepaalde vak
scholen oprichten, moet steunen; maar
geen Rijksscholen moet oprichten. Daarom
achtte spreker de oprichting van een Rijks
school voor leerlooiers en schoenmakers te
Waalwijk een zeer verkeerd precedent.
Met den heer Hubrocht stelde de heer
Bos een amendement voor, om aan art. 156
toe te voegen een littera t: subsidie voor
een sohoenmokers- en eer looi ersscbool te
Waalwijk f 10,000. Dan kan de Minister
rich in verbinding stellen met de bonden
van schoenmakers en leerlooiers, om te ko
men tot oprichting van deze schooL
De heer L o e f f begreep dit amendement
niet. Het is noodig, dat er eon vakschool
komt en aan t beginsel, door den heer
Bos verdedigd, mag de school to Waalwijk
niet worden opgeofferd. De gemeente geeft
f40,000, dus de stoot is gegeven door het
particulier initiatief.
De heer Ter Laan bestreed de theorie
van den heer Bos en betoogde, dat een
Rijksschool beter aan het doel zal beant
woorden. Een bijzondere school wordt te
veel ingericht naar de plaatselijke behoef
ten. Tegen een subsidie voor een vakschool
voor massage had spr. geen bezwaar. Thans
loopen honderden kwakzalvers rond, die
een kind kunnen verknoeien.
De Minister kan een vakschool voor
massage niet ondersteunen zonder advies
van de medische wereld te hebben inge
wonnen. De Minister zou geen Rijksschool
te Waalwijk hebbrn voorgesteld als op an
dere wijze de zaak mogelijk was geweest.
De Minister ziet geen anderen weg om de
school tot stand te zien komen en wijst er
op, dat de gemeente Waalwijk f 40,000 bij
draagt in de kosten voor den bouw. De mo
tie achtte de Minister een geldbrief zonder
adres. In principe heeft het amendement
's Ministers sympathie, maar deze Rijks
school is onvermijdelijk.
De stemmen over het amendement-Bo9
staakten (29 tegen 29). Mitsdien zal Dins
dag vóór de pauze een nieuwe stemming
worden gehouden. Bij artikel 158 (aankoop
van grond, enz. voor een Rijksrietvlecht-
school te Noordwolde) kwam de heer Van
Foreest op tegen de hooge kosten der
stichting van deze school. Spr. stelde een
amendement voor, om den post met f 15,000
te verminderen, welk amendement door den
Minister werd bestreden, waarna de heer
Van Foreest zijn amendement introk. Bij de
afdeeling lager onderwijs werd de vergade
ring verdaagd.
Heden kleine wetsontwerpen.
De heer Schaper heeft een amendement
voorgesteld cp Hoofdstuk V B nnen'and-
sche Zaken en wei om een nieuw artikel
218bis in te voegen en daarop uit te trek
ken 5150 voor tijdelijk subsidie aan
openbare leeszalen.
De bedoelirg is, zoolang het onderzoek
m deze quaestie hangend? 1% afgescheiden
van eventueel© plaünen r:or de to'k mat,
althans den openbaren leerza'en die reeds
subsidie genoten, deze te hergeven.
Een beschouwing.
Men schrijft ons uit Voorhout:
Zouden wij aan een keerpunt staan?
Zouden wij bij het vele dat wij niet heb
ben, toch eens iets krijgen wzCarvan wij
straks kunnen zeggen, dat hebben wij wèl?
Niemand weet het nog, allen wenschen
en bouwen; hopen en vertrouwen; laten
wij 't daarom nader beschouwen.
't Is volgens ouderen van dagen 50 ja
ren geleden, volgens anderen langer, maar
toch in lange nog geen eeuw geleden, dat
ons dorp een dorpske was, en voor 't zie
lental slechts 't cijfer had te boeken van
omstreeks vijfhonderd. In tegenstelling van
ons naburig Valkenburg, waarvan ik al
eens vertellen hoorde, dat in vijfhonderd,
jaar, de' bevolking het nog niet tot het
dubbele aantal van toenmaals kon bren
gen, brachts ons Voorhout het van 500
in veel korter tijdperk tot boven de viermaal
vijfhonderd of twee duizend zielen heden.
Een vooruitgaande plaats, in een welva
rende streek, een plaats, waar handel, tuin
en landbouw welig tieren, waar de wegen
verbeterd, de woningtoestanden in orde ge
bracht zijn, het vervoer naar te stellen
eischen is ingericht; waar het vereenigings-
levcn bloeit, cn op politiek en sociaal ge
bied naar ontwikkeling wordt gestreefd,
evenals naar verkrijging van meerdere
vakkennis, waar wordt opgebouwd wat
goed kan zijn voor de gemeente met ijver
cn toewijding, en waar ook op verschillend
gebied wordt uitgeoefend critiek, die ge
zond is en opbouwend, dit is geworden
Voorhout.
Maar ook ongezonde, onbillijke, afbre
kende critiek wordt nog maar al te vaak
klakkeloos neergeschreven. En voor dat
domme doen, dat iets begonnen goeds wil
te niet doen, roep ik de hulp in van pen,
inkt en drukpers, om nog terecht te bren
gen, tegen te houden, te redden wat door
enkeier ondoordachte onbezonnenheid kon
omver geworpen worden.
't Was de vorige weck dat onze achtens
waardige Vroedschap zooals bijna altijd,
bijna of geheel voltallig vergaderde in ons
nog niet zoolang naar de laatste eischen
nieuw gebouwd Raadhuis.
Op zichzelf is dat niet zooveel belang
rijks, of beter gezegd bijzonders, want dat
heeft, al naar de behoeften, tien-, twaalf
maal plaats per jaar.
Behalve het gewone vormelijke en ad
ministratieve dat te behandelen was, ken
merkte deze vergadering zich door bespre
kingen, welke een zeer actueel punt golden;
en 't was blijkbaar een zaak van groot, van
algemeen belang, want heel onze Vroed
schap kwam op voor de wenschclijkhcid,
de noodzakelijkheid ora de behoefte m meer
of mindere mate aan te toonen of te be
spreken.
Volgens het vrij nauwkeurig verslag in
uw blad, kwam de heer v. d. Hulst met
(ie vraag voor den dag hij wierp het
balletje op of n u niet de tijd daar was
dat in deze gemeente zich een geneesheer
vestigde.
Dat deze zaak urgent was behoefde hij
blijkbaar niet aan te toonen, al deed hij
dit met een paar sprekende staaltjes; noe
mend feiten wat maar je ware is. Algemeen
waren de leden dezelfde meening toege
daan, omtrent de behoefte, maar er wer
den toch nog bezwaren ingebracht wat
woning en praktijk betreft.
Het heengaan van den naburigen dok
ter, omtrent wiens vertrek geruchten gin
gen, was een sterk wapen voor den voor
steller of ter-sprakc-brengcr om op spoed
aan te dringen, en wat ons werkelijk goed
kan aandoen, een der wethouders wilde al
in beginsel eenige financicele offers bren
gen; eenige subsidie verstrekken.
Als men nu weet dat de Voorzitter en
nog een raadslid wezen op den financieelen
toestand der gemeente, die niet dulden kan
dat andere dan strikt noodzakelijke uitga
ven geschieden, dan moet men toch zeg
gen dat althans die twee (v. d. H. cn W.)
voelen dat het algemeen belang niet mag
worden geschaad om een, als is 't dan ook
een blijvende, uitgaaf van, (wij nemen aan
dat een jaarwedde van 333 k 400 gld. als
gemeente-geneesheer wordt toegekend) 200
k 300 gld.
De kosten voor geneeskundige diensten
c.a. f 75 per jaar van nu, vallen daar dan
natuurlijk onder.
Over het egoïstisch gezegde van een der
leden dat de „briefjes" na Nieuwjaar niet
lager zullen zijn, willen wij liever maar
niet spreken. Daarin zou men zoo lezen
dat dat raadslid gedeeltelijk vrije genees
kundige hulp zou vervrachten, of althans
de meerdere uitgave der gemeente op hem
zou terugstralen. Doch zoo bedoeld is het
toch zeker niet, want werd door hem al
niet grond beschikbaar gesteld by voor
komen van woningbouw?
Intusschen, de vruchten van die bespre
kingen zijn niet gering te achten, en voor
dat weer een vergadering van den Raad
zal- worden gehouden zal een adres dat
college bereikt hebben met de noodige
klinkende namen, cn dan blijft de gemeen
testeun niet uit.
Uit de school klappen mag niet, maar
zeggen dat er al lang in gewerkt wasf
en nu met ijver en spoed de zaak onder
handen genomen is door personen die een
goeden uitslag ons doen verzekeren, mag
wel. De onnoozele paar honderd gulden,
welke het dc gemeente kosten kan, kun-
nen nooit zwaarder wegen dan het voor-
1 deel in de zaak gelegen, dat een dokter
woont in eigen gemeente. Hoe vaak heb
ben al mcnschenlevens op 't spel gestaan
door 't lang uitblijven van hulp en moet
zoo iets nog langer duren? En vaker nog
i zal 't voor gaan komen, want het zielental
neemt steeds toe.
Neenl Onze Vroedschap is niet zoo nul-
lig en knullig dat ze nu niet doortasten zal
en de zaak tot een goed einde brengen.
En gehoord hun goede gevoelens cn be
doelingen, en den ernst waarmede wordt
aangevangen, zullen zeker de onzinnige en
domme opwerpingen welke reeds nu neer
geschreven zijn, geen opgeld bij de leden
doen, en eer nog tot doorzetten aansporen.
't Is eigenlijk geen praat om er op in
te gaan. Dat die dokter ook altijd niet
thuis zal zijn? Nu? Maar 't zal toch een
groot verschil zijn om 't ergste eens te
noemen; of men als men komt van dert
„Drechsbcrg", en de dokter is b.v. in de
„Knip" of aan de Vaart, of andersom, of
dat men naar Noordw'ykerhout gaat en
men mag dan nog een uur of meer verder
de „Zilk" in. Of men komt hier van 't
dorp naar Sassenheim cn dokter is som;.-
net naar „Kaag" of „Meer."
Doch 't is maar beter op zulke ondo>r-<
dachte redeneering niet in te gaan dial
er te groote en te veel belangen by op
't spel staan.
Wij zouden deze beschouwingen iciu>
nen eindigen, doch voelen ons gedrr nge-
nog een feit van bctcekenis voor ouzo
gemeente hieraan toe te voegen.
Eenerzijds met genoegen namen wij ken-'
nis van dc erkenning zijner diensten, doo'
H. M. de Koningin, van den heer A. v/n
Sonsbeeck, door zijn benoeming tot Par-
gemecster der gemeente Goirle bij Til
burg. Anderzijds met leedwezen do'.n wij
mededeeling daarmede in verband, van het
vertrek binnen enkele weken, van onzeo;
hooggeachten gemeente-secretaris.
Lang zal de eenvoudige, stille werker
voor onze gemeentebelangen in dankbare
herinnering voortleven en wij hopen dat
Goirle minstens even lang zal kunnen bo
gen, op hetgeen het heeft gewonnen wat
wij verloren.
Q. en X.
Gouverneur Generaal Idenburg*
Het stoomschip Rembrandt" der stoom
vaartmaatschappij „Nederland," waarmede
do gouverneur-generaal idenburg oen
overtocht naar Batavia maakte, arriveerde
18 dezer dos voormiddags om 7 uren te Tan-
djong-Priok. Het stoomschip legde het
traject Gcnua-Tandjong-Priok af in den tijd
van 22 etmalen en 10 uren, inbegrepen
oponthoud, veroorzaakt dojr het aandoen
▼on Colombo, Sabang en Singapore.
De nieuwo gouverneur-generaal ontmoet
te te SabaDg den gouverneur van Atjeh en
Onderhoorigheden H. N. A. Swart en den
resident van Sumatra's Oostkust, den heer
J. Ballot, welke laatste do reis naar Sin
gapore medcinaakte, waar de Leer 'denburg
een bezoek bracht aan den gouve.neur der
Straits Settlements.
Zooals gemeld, heeft gouverneur-generaal
Idenburg Zaterdag het bestuur te Batavia
aanvaard.
De aankomst van den nieuwen gouver
neur-generaal en het overgeven van het be
stuur hadden een regelmatig verloop over
eenkomstig het programma.
Bij de audiëntie hield de aftredende gou
verneur-generaal Van Heutsz een rede, die
naar aan do „N". R. Ct." wordt geseind,
een politiek karakter droeg en wenken voor
een regeeringsysteera bevatte. Het was een
schitterende rede, die daverend werd toege-
j uicht.
Gouverneur-generaal Idenburg antwoord
de kalm en deelde mede, dat Lan den beo;
Van Heutz het Grootkruis der orde van de 5
Nederlandschen Leeuw was verleend.
Het weder was gunstig. Er was groote
belangstelling.
