Verlovingsringen.
„Labor Vindt".
HAMMOND"-SCHRUFMACHINES
In de KoMaal
Tandarts Regensburg
NUTRICIA's
gecondenseerde Karnemelk,
LOURENS BOSCH,
SIGARENMAGAZIJNEN
„BOLIVARIS",
p. n. m§TEm.
Safe Deposit
PERSOVERZICHT.
ffi
Êreote voorraad.
Aile maffen.
Biilljke prijzen.
W. v. ROSSUM HU CHATTEL.
Haarlemmerstraat 114. - Nieuwe Rijn 55.
99
met direct ziciitbaar sciarift,
AgentenGESRs. STRAATSBURG. „De Leidsche Wielrijschool".
zuivere Preanger-Koffie
iHIVAi
DBKKER's Pijpenbazar,
De Administratie van het „Leidseh.
Dagblad" belast zich met het plaatsen
van Advertentiën In alle Bladen-
Dis heersijke Limonade-Siroop
MEUBELEN,
tjt-A
Instalwuiën .1
/EWfiktiUnsiailaiiirtl
'E.VOCKINGj
Hëqgewocnl N^7, LEIDÉN
1 Bujsow'ave&q'patiS®
\yïl
JENEVER en
B R A N D EWI J
9
fO.72, fO.SO en fO.OO p. Liter.
5 UUNKEKSTEEG 5.
A. L. REBMERIftGER ZONEN,
Commissioimairs in Efiecten. Rapenburg 106—108.
„De Gelderlande r", de vervanging
ivan den lieer Idenburg door den heer De
iWaal Malefijt als minister van koloniën
vermeldende, schrijft:
Dit bericht zal in brceden kring ernstig
betreurd worden. De heer Idenburg had de
achting van alle partijen wegens zijn groote
kennis van koloniale toestanden en zijn
idoale bedoelingen.
Zijn heengaan is voor het ministerie een
*waar verlies. Voor zijn opvolger is het
geen aangename taak de politieke nalaten-
sohap van een Idenburg over te nemen.
Moge de heer De Waal Malefijt er in
elagen Idanburgs verlies zooveel mogelijk te
vergoeden. Hij heeft zich in den laatston
tijd ontegenzeglijk met grooten ijver in ko
loniale zaken ingewerkt.; maar zijn gebrek
laan practische ervaring en zijn kennis van
sommige eigenschappen dio bij minister
Idenburg wel aanwezig waren, zullen het
hem niet gemakkelijk maken in de Kamer
hetzelfde prestige te verwerven, dat Iden
burg ziah verzekerd had.
De afgetreden minister zal waarschijnlijk
wel de opvolger worden van gouverneur-ge
neraal Yan Heutsz, waardoor tevens conti
nuïteit in het' Indische regeeringsbeleid
0ou verkregen zijn.
Het „Ufcrechtsnh Provinci
aal en Stedelijk Dagblad"
schrijft o.m.
De heer De Waal Malefijt is niemand
zal dit tegenspreken een alleszins ach
tenswaardig burger, met vele goede hoeda
nigheden. Ijverig en nauwgezet toonde hij
zioli een zeer stipt burgemeester van West
broek en Achttienhoven. Uit den tijd van
zijn lidmaatschap der Gedeputeerde Staten
van Utrecht kan men iets dergelijks hoo
ren. Ook als lid der Tweede Kamer toonde
hij (afgezien van enkele overbekende onhan
digheden) diezelfde eigenschappen. Maar
beteekenend verder dan de Loosdrechtsche
plassen en de eischen van het a.-r. actie
program pleegde zijn blik niet te gaan. En
tot dusverre bestond de raeening in Neder
land, da.t er voor het ministerschap ook nog
wel iets anders werd vereischh
Goede politiek bracht altijd mee, dat voor
bet bestuur der Koloniën van uit IndiÖ
.Voorstellen werden gedaan, die in Den
Haag werden gekeurd en overwogen. Yoort-
aajn zal dat Jjaahste wel «beperkt moeten
worden tot het teekenen voor gezien,
'omdat 't ondenkbaar is dat de
nauwgezette administrateur uit het
'Utreohtsche polderland zich zal
gaan vermeten de voorstellen van Van
Heutsz en strakB van Idenburg te gnan be-
oordeelcn. En het staat dus wel vast, dat
in strijd mot elk goed constitutioneel be
grip voortaan niet Den Haag, maar Bui
tenzorg zal regeeren.
Dit klemt nog te meer nu de Staten-
Generaal, mede door den uitslag der jongste
.Verkiezingen, zoo moeilijk de taak van be
oordeeling en keuring kunnen overnemen.
Geen Pierson als uitnemend kenner der
Indische financiën, geen IJzerman, geen
Van Kol en gen Yan Deventer is straks in
de gelegenheid den minister van koloniën
in Indisobe zaken den weg te wijzen. Geen
Fransen van de Putte of Pijnacker Hordijk
kan in de Eerste Kamer dit zoo noodig
werk verrichten. Het pas gekozen Kamer
lid voor Sneek, de lieer Colijn, zal dus het
curatorschap moeten dcelen met den heer
Bogaard 11
Verlokkend is dat uitzicht niet. Indië
Verdient waarlijk een beter behandeling.
„La Curée" (de verdeeling van den buit)
fechrijft de „N ieuwe Arnhemsche
Courant" boven haar artikel, waarin
feij o. m. zegt:
De heer De Waal Malefijt minister van
Koloniën
Ongetwijfeld is de vroegere zeepfabrikant
en burgemeester van het 589 zielen tellende
Achttienhoven, een respectabel man en wel
licht een goed Christen", maar overigens
behoort hij, buiten de antirevolutionnaire
kringen, tot de mindere goden, over wie
niets te zeggen valt. Dc enkele malen dat
hij bepro.efde een minder b scheiden rol
letje te spelen, eindigde dit pegen in een
succes de rire.
En wat van zijn kennis van Indie en van
Indische toestanden en belangen is geble
ken, uit enkele even lange ais onb-tceke-
nende redevoeringen, zou zelfs niet tot aan
beveling kunnen strekken voor de minst
verantwoordelijke betrekkiifg in Indië, laat
staan dan voor de meest verantwoordelijke,
die van minister van koloniën, belast om
van uit Den Haag ons Rijk van Insulinde
te besturen.
En dat op een tijdstip, waarop diepgaan
de kennis van land en volk zoo dringend
van noode is* om met vas»o iiand de kolo
niale bark te midden van eurasische, Ja-
pansche en Chineesehe klippen, in veilige
haven te brengen; nu hij, ten gevolge van
het heengaan van mr. Elias, den beproef
den steun van dezen secretaris-generaal,
doorkneden in Indische aangelegenheden,
zal moeten missen.
De meest bekende eigenschap van den
heer De Waal Malefijt is zijn onverdachte
aanhankelijkheid aan dr. Kuyper en de
antirevolutionnaire beginselen. Doch deze
eigenschap en de omstandigheid, dat hij
enkele malen benoemd werd tot rapporteur
van de Indische begrooting, door de stem
me u zijner reehtsche geestverwanten, stem
pelen hem toch. waarlijk niet tot den man
aangewezen voor het ministerschap.
Uit deze benoeming spreekt een minach
ting voor Indië en de Indische belangen,
welke niet kan nalaten ergernis te wekken
in Indische kringen. Zij is een bedroevend
staaltje van het „de buit voor de overwin
naars 1"
„D e Standaard" bespreekt de loop
baan van den heer Idenburg en zegt naar
aanleiding van zijn aftreden als minister:
Geen wonder dat er een gevoel van ernsti
ge teleurstelling opkomt bij het vernemen,
dat deze algemeen gewenschte man zijn mi
nisterschap neerlegt, juist aan den aanvang
van de nieuwe periode, die dit Kabinet in
gaat.
Doch vindt het gerucht dat loopt, gehéél
bevestiging, dan blijft de eminente arbeids
kracht van den heer Idenburg voor Indië
verzekerd en staat hij straks gereed, om den
zetel van Gouverneur-Generaal te beklim
men.
Dien man te weten op den troon van Bui
tenzorg, het zal eveneens een gevoel van ge
rustheid schenken. Naar wij vertrouwen,
zal, wanneer die benoeming inderdaad ge
schiedt, ze toejuiching vinden bij zeer velen
in den lande.
Doch dit gaat de toekomst aan. Yoor het
heden zien we op het huidige kabinet, en
vinden het heengaan van den heer Idenburg
in alle opzichten een verlies.
De heer Do Wa-al Malefijt., in de plaats
van den heer Idenburg benoemd, neemt een
zeer zware taak voor rijn rekening. Iden
burg op te volgen, het is iets waar moed toe
behoort; en uit de stemmen, dio nu reeds
opgaan in de pers, blijkt, dat de heer Male
fijt dien moed zal behoeven. De teleurstel
ling over het heengaan van den heer Iden
burg verleidt enkelen tot onbillijke beoor
deeling van zijn opvolger.
Dat de heer Malefijt zich voor deze taak
vinden liet, bewijst reeds, dat hem moed
'en geestkracht niet ontbreken. Gedurende
vele jaren trad hij voorts in de Antirevo
lutionnaire partij als koloniaal woordvoer
der op, en spreidde daarbij een kennis van
zaken ten toon, die meifigraaal verraste.
Het blad beslnit:
En vooral wanneer het- waar mocht blij
ken, dat de heer Idenburg voor den Buïten-
zorgsehen troon bestemd is, kan men er ze
ker van zijn, dat de hartelijke samenwerking
van deze twee mannen, Idenburg en Male
fijt, veel voor Indic zal uitwerken.
,,H et Centru m" is ook van oordeel,
dat het aftreden van den heer Idenburg een
verlies is voor het Kabinet^ terwijl rijn te
verwachten benoeming tot gouverneur-gene
raal een aanwinst zal zijn voor Ned.-Indië.
Het blad memoreert wat de heer Idenburg
in de Kamer en tijdens zijn gouverneur
schap in de W ;st presteerde en vertrouwt
dat hij te Buitenzorg niet minder op rijn
plaats zal zijn als te Paramaribo en aan
het departement op het Plein.
Wat de heer Do Waal Malefijt als lioofd
van dit departement zal prestoeren, moet
nog blijken, volgens ,,H et Centru m".
Ongetwijfeld is de afgevaa. ligde voor
Breuk el en een scherpzinnig en werkzaam
man. Een, die ook in het debat zijn man
staat. In de laatste j'arcn was hij door rijn
partij aangewezen, om bij de behandeling
van Ind. aangelegenheden het woord te
voeren. Dat een liberaal minister, de heer
Fock, hem benoemde tot curator der Indi
sche Bestuurs-Academie geeft getuigenis,
dat zijn werken en weten op koloniaal ge
bied ook door tegenstanders wordt erkend.
L.n Indische specialiteit, gelijk zroo-
velen zijner voorgangers, is de heer Ma
lefijt zeker niet; maar deze omstandigheid
kan evengoed een voordael als een nadeel
wezen. Juist van „specialiteiten", is wel
eens geuegd, heeft Insuljnde... het meest te
verduren gehad
Wordt dus de heer De Waal Malefijt, bij
zijn optreden als raadsman der Kroon, niet
met dezelfde hooge verwachtingen begroet,
als verleden jaar zijn voorganger, het lijkt
ons minstons voorbarig, om, gelijk in som
mige bladen geschiedde, reeds nu over de
zen minister het vonnis te willen strijken
Een selfmade man van rijn bekwaamheid,
werkkracht en ervaring heeft er minstens
recht op, dat men wacht op rijn daden en
hem daarnaar beoordeel©.
„H etHuisgezin" acht het heengaan
van den heer Idenburg een ernstig verlies,
maar als 't bedenkt welke gewichtige belan
gen in Indië te behartigen zijn, dan kan men
niet anders dan zich neerleggen bij het be
sluit van den heer Idenburg.
Ten aanzien van don nieuwen minister
van koloniën past volgens het blad een
afwachtende houding.
Een Indische specialiteit kan men den
heer De Waal Malefijt, al voerde hij in de
Kamer over koloniale aangelegenheden nog
al eens het woord, niet precies noemen,
hem in de verste verte niet met den heer
Idenburg op één lijn stellen.
Men kan alleen zeggen, dh-t hij niet ten
volle heeft beantwoord aan de verwachtingen
die men, nadat hij in do Tweede Kamer had
zitting genomen, van hom koesterde. Alleen,
dit kan minder de schuld zijn van den heer
Malefijt, dan wel van den roep, dien rijn
vrienden hem deden voorafgaan.
Er is wel eens voorspeld, dat de profeten
mantel van dr. Kuyper te eeniger tijd op
den heer Do Waal ^lalefijt zou overgaan,
maar hiervoor rijn de schouders van den
afgevaardigde van Breukelen niet berekend
gebleken; hij bleef te ver beneden de ont
zagwekkende statuur van den grooten lei
der.
,,D e Nieuwe C o uraDt" ziet 'den
heer Idenburg met groot leedwezen den mi
nisterszetel verlaten en aegt, dat het wel
ernstige redenen moeten rijn, die hem tot
dezen stap bewegen. Zijn bestuurstalenten
en zijn karakter werden door politieko
vri enden en tegenstanders om het zeerst ge
waardeerd, en hij bevond zich in een gansch
uitzonderlijke gelegenheid om groot en duur
zaam werk voor de koloniën tot stand to
brengen, had tijd in overvloed voor zich,
een 'machtige regeeringspartij achter zich
en een uiterst welwillende oppositie tegen
over, neen naast zich.
Deze minister wordt nu vervangen door
een partijgenoot, wiens bestuurswerkzaam
heden rich nimmer uitstrekten buiten do
gTens der prov.incie Utrecht, die de kolo
niën nimmer aanschouwde en dien zelfs in
de Tweede Kamer niemand ooit beschouwd
heeft als koloniale specialiteit. Bovendien
deed hij nooit van soodanige bekwaamhe
den of eigenschappen blijken als het gemis
van bijzondere kennis of bevoegdheid voo*
het hom toevertrouwde deel der regeerings-
taak zouden kunnen vergoeden, zoo niet
doen vergeten. Yan dezen man moet nu de
leiding en de kracht uitgaan in een Kamer,
die haast peheel ontbloot is van kenners
van onze koloniën.
Naar verluidt is do heer Idenburg be
stemd om den gouverneur-generaal op te
volgen. Maar al zal „De N. C." de eerste
zijn om daartoe zijn volle bevoegdheid te
erkennen, dat maakt de persoonswisseling
hier te lande niet minder bedenkelijk.
Het kan niet anders of met het plaats
nemen van een man als Idenburg op den
Buitenzorgschen troon en zijn vervanging
op het Plein door den afgevaardigde voor
Breukelen, zal de regeeringszetel feitelijk
van hier verplaatst worden naar Java. Men
zou hierin kunnen berusten, in do overtui
ging dat er voor Indië door een man als
Idenburg daarginds wellicht nog meer te
doen valt dan hier. De vroegtijdige porte
feuille-wisseling, maanden voordat de heer
Idenburg den nieuwen post zal gaan beklee-
den, doet trouwens vermoeden, dat deze bij
zijn opvolger gedurende diens eersten bc-
windstijd als repetitor dienst zal doen, iets
waarover men zich slechts kan verheugen,
al is deze functie tot nog toe in ons regee-
ringsstelsel niet bekend. Maar wat wel valt
te duchten is, dat van nu af aan, terwijl de
heer Idenburg Indië gaat besturen ondanks
den minister Malefijt, het Departement in
Nederland ons het beeld te zien zal geven
van een ruivero ambtenaarsregcoring on
der contróle van de heeren Bogaardt, Yan
Ylijmen en Colijn.
Aan het gebeurde met den heer Mijer on
der het ministerie-Heemskerk-Yan Zuylen
in 1866 herinnerende en erkennende, dat de
pevallen verschillen, zegt „De N. C." ten
ölotte
Maar aan critiek zal toch ook deze por
tefeuille-wisseling, indien niet gansch onver
wachte mededeeïingen van de regeoringsta-
fel haar in een nieuw licht stellen, naar ver
dienste blootstaan. Dat de belangen van
land en koloniën zouden vorderen, dat een
lid van de antirevolutionnaire partij, hoe
weinig ook voor dat ambt aangewezen, aan
bet begin eonor regeeringsperiodo het moei
lijke departement van koloniën komt over
nemen uit handen van een ministerieelo
kracht van den eersten rang, opdat deze
daarginds een post kan gaan vervullen,
waarvoor onder rijn krachtige leiding als
minister toch zeker wel andere geschikten
en bekwamen vielen aan te wijzen het zal,
dunkt ons, niet gemakklijk zijn daarvan het
land te overtuigen.
,H et Y o 1 k" acht de beide benoemin
gen slechte gevolgen der antithese- on koa-
litie-politiek.
„Het zou misschien anders rijn gcloopen,
indien het „H andelsblad" niet met
zijn Sweerts-onthullingcn was gekomen.
Dan was er ten minste een candidaat meer
geweest voor het gouverneur-generaalschap,
en had Idenburg wellicht met een gerust
geweten op het Plein kunnen blijven. Nu
bleek hij voor Indië niet gerost, als hij self
niet den poet van onderkoning ging beklee*
den. Het is trouwens de vraag, of'de heer
Idenburg zolfs in den heer Sweerts iemand
geschikter voor het gouverneur*
generaalschap dan rijn eigon nederig per*,
soontje, en het is zeker, dat de benoeming
van den heer Sweerts aan het machtige
geestelijk element in de katholieke partij,
onderricht van* de liefdegaven van den
Haagschen burgemeester aan de antirevolu-
tionnaite partijkas, hoogst onaangenaam
sou* zijn geweest.
Het blad wil niet meedoen aan de actio
tegen den heer De Waal Malefijt, het er-
kent:
„dat do manier waarop minister Iden
burg feitelijk zichzelf tot gouverneur gene
raal heeft benoemd, en op zijn miDistors-
stoel een strooman heeft gezet, een karakte
ristieke regentenstreek is, in alle opzich
ten in strijd met een demokrat.isch regee-
ringsstelscl. Maar wij zien in dit stuivertje
wisselen van de hecren aan het Inatje een
veel ernstiger feit. Er zijn in Indië zeot
groote vraagstukken aan de orde. Toon en
kele jaren geleden een zware crisis Java
teisterde, toen de Indische begrooting dreig
de met zvrnre tekorten, is de periode der
zoogenaamde ethische koloniale politiek be
gonnen, die leefde bij het beginsel: geef de
melkkoe wat lijnkoek, de uiers worden"
droog. Met cynisch egoïsme is toen Tndië'u
financieele zelfstandigheid geproclameerd
zonder teruggave van de gestolen millioe
nen heeft de kolonie de boodschap gekre
gen: voortaan moet gij uzelf bedruipen.
Maar tegelijkertijd ia het. openbreken van
de Buitenbezittingen, op koeten van den
Javaan, doorgezet in een tot nog toe on
gekend tempo. Expedities gingen naar al
len kant; in Borneo, Celebes, Sumatra, erf
op de kleinere eilanden rijn heolo strekeiï
onder ons onmiddellijk gezag gebracht, voor
den Europeeechen kapitalist zijn overal
nieuwe exploitatiemogelijkheden geopend..
Dit imperialisme ging gepaard met een dub
bel-overgehaald militaristisch streven, om
Java gereed te maken ter verdediging te
gen den buitenlandschen vijand, dat nog wel
niet tot verwezenlijking is gekomen, maar
toch een zeer wezenlijk gevaar is.
„D e Nederlander" schrijft:
Het aftreden van den heer Idenburg als
Minister van Koloniën heeft in do porB een
algemcene teleurstelling gewekt, volkomen
verklaarbaar bij het heengaan van een zoo
bekwaam en sympathiek bewindsman ais
deze Minister.
Tegelijkertijd heeft vooral de pers deC
linkerzijde een stormaanval gedaan op den
door H. M. do Koningin tot zijnen opvolger,
aangewezen heor De Waal Malefijt Men
heeft zich niet ontzien te spreken van eer;
„vordceling van den buit", van een „uit*
sluitend politieke bonoeming", en boveSp
dien heeft men do gesdhiktheid van d©3
nieuwen bewindsman op onaangename wijze
in publieke disoussie gebracht.
Het wil ons voorkomen, dat dit oordoe*
len uitermate voorbarig en oppervlakkig is.
Men vergeet daarbij, dat het materiaal,
waaruit Ministers worden gemaakt, ma&,
zeer schaars voorhanden is, en ook, da
iemand wel een goed Minitaer kan zijn,
is hij niet bepaald een „specialiteit".
De lieer De Waal Malefijt heeft ris pu
bliek man een eervollen staat van dienst.
Dat hij als Kamerlid op het glibberig veld
dor politiek misschien wol eens gestruikeld
is, kan men den nieuwen Minister mcjilijk
als grief aanrekenen. In de Kamer heeft
hij meer dan eens getoond, dat hij voor de
Koloniën een warm hart heeft niet alleen*
maar ook dat hij zioh zoo goed als moga*
lijk is voor hom, dio de Koloniën niet uit
eigen aanschouwing kent, van haar lovoh
en bohoeften op do hoogte stelt.
Laat men dus afwachten of dit aan den
Goud- en Zilversmid. 9806 SO
1289 24
VU AAGT MACHINE OF» PROEF!
brandt men dagelijks op
Duit3che wjjz'e 389 12
uitmuntende door yeur en smaak.
Prijs per 5 ons 60 Cent.
VERK0UW&ST0K11UYZEN,
NIEUWE RIJN 47.
i
Wil zooveel
mogelijk de
Zondagrust
van uw naasten eerbie
digen. Koop niet op
Zondag wat gij op andere
dagen kunt bekomen.
1284 8
Is lol 3 Sepiember afwezig.
Yoor Kunsttanden kan men
zich vervoegen: Laan van Meer-
dervoort 157, I>en Jllang.
9263 8
Dr.TfflfffliHGsj
|Tandpasta
3 Prijs persei
ahitiEFasoE?
7264 10
met tarwe of rijstebloem, Systeem Dr. THOMAS.
Eenig voedsel voor zuigelingen.
Wordt gebruikt in de voornaamst» kinderziekenhuizen als: Blnnon-
Gasthuls te Amsterdam, het Sophia Kinderziekenhuis te Rotterdam, enz.
Prijs per bns voldoende voor 1 Liter Karnemelksoep 25 Cts.
Verkrijgbaar voor Leiden en Omstreken aan ons Filiaal
Korenbrugsteeg No. 3. 9266 82
HAAELEJIJtEBSTUAAT 853.
GROOTSTE KEUZE: Rookbenoodigdlieden.
Hot Goedkoopste adres voor Wederverkoopers.
S963 12 Beparatiën spoedig, net en bllltyk.
der Tuinbouw-311j. „Gelderland" te Neede, li bfl ons verkrijgbaar
per Flesch. (Citroen, Frambozen, Grenadine, Orangeade, Sinaasappel).
Firma KOESTS FEENSTBA, P.-K. Koorstee* 14.
8040 10
van alle voorradige
Nieuwstraat 34.
6749 10
K. VIJLiBBIEF.
Rapenburg 66. Tandarts.
8871 4
nmmn
.LLCTRISCHEjl
ATcrfTjgnXMCHiN
lu ,*(LTW™m ,^1
IMZ jaren gafenkiF
[i in WOONHUIZEN
I E In HUUR f ift
J 2 ,i I 'S 'i il
9224 14 2a
Ity
BU «fhiloa tunchen 9 «n 4 aren wordt 5 korting gegeven.
Filiaal te LEIDEX:
Vraagt het merk:
de beste 2I/1-Cts.-Sigaap. 9176 50
TELEFOON 186.Filiaalhouder.
VEILIGE BEWAARPLAATS voor Effecten, stukkon
van waarde. Goud en Zilver, enz., der firma 8680 20
