0e Landbouwtak Porijzer Modelhoeden, Te huur gevraagd: Sigaren (in Depót.) Simplex-Rijwielen met 30°|0 korting. d L E. VODCES, Klarenii£eksiraai33 te Haarlem. PIMENVEIUG. I A. BUZEMAN DE NEVE, J P. DU CROIX, Apotheker. No. 15059. IiEIDSCH DAÜBLAD, Donderdag' 25 Maart. Tweede Blad. Anno 1909. De vereenvoudigde spelling. Verband- trommels. Gemeente-Gasfabriek Lisse. Firma KOERTS FEEHSSTRA, DE NEDERLANDSCHE STANDAARD MULT8PLECATOR, f 3.35. J. J. SLEIJSER, Hoogewoerd 17. Alle modellen 1909 met volle garantie door geheel Nederland. L J. DEN HOLLANDER, Legaardappeüen, Friesche Eigenheimers. tar. v. d. KL00SS-AM1A Groene Planten, Heesters, Vruchtboomen, enz. N. Rijn 49, hoek Hartesteeg, ChapeSSerie-Hceden en Nouveautés. CALKOEN £0., I Breetraat 101. Leiden. Geschreven door een voorttander dier spelling. (INGEZONDEN II (Vervolg.) Wat willen de rereenTondigere t Eenvoud Is het kenmerk yen het ware. De geslachten van vele zelfstandige naam woorden bestaan slechts op papier, zelfs de tegenpartij erkent dat. Ieder weet dat woor den als man» bro_edor, vader mannel. on vrouw, zuster, moeder vrouwel. lijn, maar wie vindt nu iets manneliks aan 't woord triangel of vrouweüks aan sa bel? W ij n is mannel., maar men „zegt" Ze is lekker 1 Kaohel is vrouwel., tooh „zegt" -menH ij gaat uit I" Als bewijs hoe het gezond verstand soms in gedrang kan komen door de dwaze ge- slachtsregels diene het volgende: De eerste regel over de geslachten luidt: „mannelik zijn de namen van mannen". Hierop zal zeker niemand iets afdingen. Dit wordt ech ter anders als we dit tranendal voor het rijk der schimmen verwisselen, want schim is volgens De Vr. en Te W. vrouwelik. Al was men dus hier nog zulk 'n flinke kerel, dat maakt niet uit, zijn we eenmaal aan de boorden van de geheimzinnige Styx gekomen, dan wordt men door De Vr. en Te W. plotseling in een vrouw veranderd. Dat is gekl Nu zou men als men niet al to prat is op zijn mannewaarde kunnen zeggen: „die dan lèèft, dan zorgt!" ware het niet dat dié aanstaande .gedaantewisse ling ons reeds nu last veroorzaakt; want als men moet schrijven over do schim van een man moet men dan hem of haar ge bruiken? Deze kwestie had nog kort geleden prof. Muller op te lossen. Deze schreef in het Museumx) „De schim van den Utrecht- „schen hoogleeraar Visscher kan nog geen „rust vinden, wegens de haar als oen vloek „vervolgende Mnl. cacographie" enz. De hooggeleerde koos haar en deed zijn taal gevoel geweld aan ter wille van een geslacht dat slechte op papier bestaat. Multatuli dacht er anders over 1 De anargio in de geslachten heeft Kolle- wijn in verschillende artikelen op schitte rende wijze aangetoond. Belangstellenden kunnen we daartoe verwijzen naar zijn „Op stellen", waaruit we niet kunnen nalaten enige vermakelike voorbeelden hier mee te delen. Zo lezen we op blz. 105106: „"W ij f jet olifant is mannelik en mannetjes hyena vrouwelik Volgens de spraakkunst moet men schrijven„We zagen in Artis eene woedende mannetjeehyena en eonen buiten gewoon tammen wijfjesvink." Dat men van die mannetjeshyena dus zou moeten •chrijven z ij versoheurde haar wijfje, ligt voor de handde meeste grammatika's be waren echter op dit punt een geheimzinnig (rtilzwijgen." En verder: „kievit en koekoek zijn man nelik, omdat er de naam vogel onder ver staan wordt. Maar moesten dan de namen van alle vogeb niet mannelik zijn? Is lijttervogel en mees vogel niet even good of slecht als kievit vogel en koe koekvogel? Waarom is eend vronwe- lik, men zegt toch eendvogel?... Van de Donau en de Taag „behoort" men. te zeggenH ij is buiten z ij n oevers ge treden. Maar de Mississippi en de Waal treden buiten haar oevers I Het kost moeite om er ernstig bij te blijven; en dat lukt helemaal niet als men de regel leest dat de namen van rivieren mannelik zijn, „wanneer men er het mannelike stroom of vloed bij verstaan kan" en vrouwelik „wanneer men er Museum No. 6. 1909. Blz 211. Zie bijv. hieroverDr. P. J Cosijn, frNederl. spraakkunst''. Etymologie. rivier of boek bij denken kan." Stel u een klas voor, waarin de belangrijke vraa# beantwoord wordt of men schrijven moet d e of d e n Ob Het antwoord is afhankelik van een andere vraagIs de Ob een stroom of een rivier? De onderwijzer voelt er veel voor do Ob een stroom te noemen, maar zijn leerlingen halen zegevierend een aard- rijkskunde-boekje voor den dag, waarin de Ob wel degelijk een rivier heet. Er is meer moois. Namen van bergen zijn mannelik. Men bestijgt dus don Jungfrau. En Vosmaer had het mis» toen hjj op „de Ida" schreef." Zo gaat Kollewijn voort nog meer dwaas heden aan to halen, over de geslachten van steenen, vruchten, muziekinstrumenten,s) eigennamen van schepen, om eindelik de ver zuchting te slaken: „Die geolachtsxegoling in onze taal... I Zal men er om lachen? Zal men er zich aan ergeren?" Dio geslachtsregeling geeft het duidclikste beeld van het vele nutteloze dat deze spelling aankleeft, en men behoeft niet eens met de vereen voudigers door dik en dun te gaan om te erkonnen dat herziening hier dringend nodig is. Dit wordt gelukkig ook door schrijvers van nieuwere leerboeken meer en meer ingezien. Zo schrijft bijv. Dr. N. van Wijk in het Voorbericht van zijn handboek „Do Neder - landscho taal'"„Het komt mij voor, dat wij bij het schoolonderwijs in Nederland- sche taal en grammatica vooral hiernaar moe ten streven, dat de leerlingen een goed inzicht krijgen in de levende taal4), die zij dagelijks spreken;... en ik geloof, dat het tegenwoordig taalonderwijs maar al te vaak absoluut niet voldoet aan dezen eiscli, en daardoor eer schadelijk werkt dan nuttig. Er wordt dikwijls heel wat tijd bestoed aan het leeren van grammatica-regels, die menig een nu eenmaal kennen moet (vooral met het oog op 't zgn. „juiste" schrijven en spellen), maar die in 't geheel niet gelden voor de gesproken taal4)... Boven dien komt het mij voor, dat de meeste leer lingen von gymnasia en H. B. S. 't in het „zonder taalfouten schrijven" toch niet veel verder brengen, dan zij het gebracht Hebbep bij 't verlaten der lagere school, hoeveel kost baren tijd men ook zon willen besteden aan bet aanleeren van allerlei regels." Zo lezen we verder over de geslachten: (BI. 188): „Ook in 't Nederlandsch kunnen we elk woord, dat niet onzijdig is, dus elk woord, dat het lidwoord „do" voor zich kan krij gen, mannelijk ot vrouwelijk noemen: man nelijk is het als het door „hij", vrouwelijk als het door „zij*' kan worden aangeduid. Do meeste woorden zijn dus mannelijk, als we ten minste letten op de besohaafde spreektaal." Over de lidwoorden (blz. 119): „Bi onze beschaafde spreektaal zegt men regelmatig (behalve bij onzijdige woorden") „de", en als onze spelling meer in overeenstemming was met de werkelijke taal van onze dagen, zou den we ook regelmatig „de" schrijven." Óver de naamvallen (blz. 123): „In de be- 8) Apropos, van muziekinstrumenten gespro ken, hier moet ons een kleine waarsohuwing van 't hart. De namen van muziekinstrumen ten zijn vrouwelik, moet men weten, op en kele na die onzijdig en een drietal doedel zak, horen en triangel die mannelik zijn. Men zou dus licht geneigd wezen oor- net a piston vrouwelik te nemen, doo dat echter niet, neemt gij die nog De-Vries-en-Te- "Winkelt piston toch vooral niet vrouwelik I Is dit woord dan mannelik? Ja en neen, daar zit 'm juist de kneep, piston is mann. als muziekinstrument doch vrouwe lik óók, maar,maardan betekent het heel iets anders I Ietsdat ik niet maar zo hardop zeggen, durf. 4) Spatiëring; van den schrijver. schaafde spreektaal is van naamvalsverschil heel weinig te bemerken, behalve hij „eenige persoonl. voornaamw." Na dit pleidooi vóór vereenvoudiging van een niet-vereenvoudiger «tappen we van de geslachtsregeling af. Leldsche Aid. der Maatschappij let Bevordering der Toonkunst. Die Johannes-Passion. Een religieus werk als dit van zoo ge heel bijzonderon inhoud, zoo diep ontroe rend, zoo grootsoli, behoorde eigenlijk niet. door tijd en plaats van uitvoering, met de gewono concerten in één rij te komen. Men zou het willen hooren in een kerk, met ge dempt lioht, terwijl koor en orkest onzicht baar waren en dan 's morgens, wanneer het opnemingsvermogen nog in zijn volle frisohheid en sterkte is. Maar men kan in de wereld nu eenmaal niet alles krijgen, zooals men het zou willen hebben. Moesten wij kiozen tusschcn de uitvoering van gis teravond in de Sfcadszaal en die welko wij 20 Januari 1905 in do Hooglandscho Kerk bijwoonden, dan kozen wij zeer zeker die van gisteren. Toen was bet bibter koud, van het eigenaardige schoon der kerk ging door do gasverlichting het meeste ver loren, en men hoordo slecht in die geweldi ge ruimte, zoodat vooral de niet to 6terk bezette koren weinig indruk maakten. Ook nog om een andere reden zouden wij dezo uitvoering verkiezen, en wel om de solisten. Alleen mevr. De Haan werkte op beide mee. De sopraan-solo's echter werden toen gezongen door mevr. Oldc- boom, die vooral in deze partij natuurlijk lang niet met mevr. Noordewior gelijk ge steld worden kan; de baspartij werd ver vuld door Hendrik v. Oort, en als tenor sprong plotseling voor Rogmans onvoorbe reid do heer Renaud in. Ditmaal had men zeker wel de beste solisten, die er te vinden rijn. Mevr. Noor- dowicf en movr. De Haan zijn de aangewe zen vortolksters voor dezo partijen en zij mi^kten ook nu een diepen indruk. De heer Zalsman zong de recitatieven en moei- lijko bas-solo's met mooie warmklinkende stem en goedgevoelde voordracht. Maar het diepst heeft ons toch de tenor Walthor gotroffen. Zooals hij zo zong, vielen ons do recitatieven van den evangelist niets te lang. Wat een heerlijk geluid, wat een door en door muzikale, artistieke opvat ting 1 Aan het (overigens zeer toe te juichen) verbod van applaus was nu toch dit nadeel, dat wij niets van onze dank baarheid en bewondering konden laten blij ken. Hoe diep aangrijpend zong de heer Walther den eersten tenor-solo: ,,Aoh, mein Sinn." Dit zal men niet lioht ver goten l Met hoogen lof moet ook van do toren gesproken worden, In het imposante aan- vangkoor „Herr, unser Herrsoher" werden de vrouwenstemmen te veel door de teno ren on bassen overstemd. Anders deed dit nummer reeds terstond zien wolko groote dingen de Loidsche afdeeling vermag. Met groote zekerheid, zuiver, vast en uit nemend in hun eigenaardig karakter wer den de verschillende, soms zeer zware, ko ren uitgevoerd. De heer De Lango toonde opnieuw welk een groot koor-dirigent hij is. Ook de koralen, bijna allo zonder bege leiding gezongen, waren voortreffelijk mooi van klank en van aangrijpende expressio. De begeleiding was toevertrouwd aan het Residentie-orkest. Hoeveel schoons (lit over bet geheel ook te hooren gaf, in bij zonderheden was nogal wat aan te merken. Het orkest was niet altijd volgzaam ge noog en de rythmische vastheid liet Boms te wensohen over. De orgel partij was bij den heer De Wolf in goede handen. Een bijzonder compliment verdienen de twee heeren, die in de laatste alt-aria de violonoel-partij speelden. Vermelden wij ten slotte nog, dat mej. Van Qeer op eon oud clavecdmbol uitne mend de recitatieven begeleidde, en dat de heer Jongnians de kleinere bariton-partijen met talent vorvulde. Een groot publiek luisterde stil on aan dachtig naar deze, de Leidsche Toon- kun-st-af dee ling volkomen waardige, uit voering. O- Eindexamens H. B. S. In Zuid-Holland. Door den Commissaris der Koningin in de provincie Zuid-Holland is A bepaald: lo. dat de eindexamens dor Hoog are Bur- gorscholon met 5-jarigon cursus in de pro- vincio Zuid-Holland in 1909 zullen worden afgenomen, door twee commissiën. welke zul len worden genoemd de 0 o s t e l k e en Westelijke; 2o. dat de Oostelijke commissie zal zit ting houden le Gouda en do Westelijke oommissie te 's-G raven li age; 8o. dat door de Oostelijke commissie zul- lon worden afgenomen de eindexamens der Hoogere Burgerscholen met 5-jorigcn cursus to 's-Gravenhago aan het Bleijenburg, Lei- don, Gouda, Schiedam en Voorschoten, on door do Westelijke commissie do eindexa mens der Hoogero Burgerscholen met 6-ja- rigen oursus to 's-Gravenhago aan de Stad- houdorslaan, en aan de Waldeck-Pyrmout- kado, Delft, Rotterdam, Dordrecht en Gor- kum, met bepaling voorts, dat do candidatcn, die goens leerlingen eener Hoogero Burger school zijn (extranoi), zich zullen hebben aan te melden bij don voorzitter der Oostelijke commissie 4o. dat do Oostelijke en de Westelijke com- missio elk zullen zijn samengesteld uit een voorzitter, tovens lid, een plaatsvervangend voorzitter, tevens lid, en 27 leden, verdeeld over tweo afdcclingen van 14 leden elk, welko afdoelingen onderscheidenlijk zullon worden genoemd do Eersto Afdeeling en do Tweede A^dpgling, terwijl daarenboven voor elko com- missio nog twee leden zullen worden be noemd, die voor de boido nfdeclingen der commissie als examinatoren voor de vakken van groop E. bedoeld in art. 8 van het Koninkl. Besluit van 27 Juni 1001 (Staats blad No. 190) zullen zijn aangewezen. B. benoemd Voor do Oostelijke commissie: Tot voorzitter, tovens lid, dr. S. S. Hoog- stra, directeur der Rijks Hoogere Burger school te Gouda. Tot plaatsvervangend voorzitter, tevens lid in do Eerste Afdeeling, M. Horn, directeur van do Hoogere Burgerschool, te Schiedam. Tot leden In de eerste afdeeling: A. Brandos en dr. J. J. Attoma, leeraren aan do Hoogero Burgorachool mot 5 j. cursus aan hot Bleijenburg te 's-GravcnhageJ. P. van der Meuten O. Timmerman, 1 co raar aan laatstgenoemde school en aan do bijzon dere Hoogere Burgerschool te Voorscholen; A. L. van Bceck en A. Cohen, leeraren aan laatstgenoemde school en aan het Gymna sium te Leiden on wonende te LeidenG. W. ten Dam, dr. AL J. do Boer en dr. W. J Steenhuis, leeraren aan de Hoogero Bur gerschool te Schiedam; J. A. W. Baart, leer aar aan de Rijks Hoogere Burgerschool te Gouda; mej. A. J. Walther, leerares aan de Hoogere Burgerschool voor moisjes met 5 j. cursus te 's-Gravenhage; mr. dr. J. 0. Witteveen, leoraar aan do Hoogero Bnr^ gerschool met 5 j. cursus aan dc Waldeck- Pyrmontkade te 's-Gravenhage; O. van dor Waals, leoraar aan do Openbare Handels school to Rotterdam. In de .Tweede Afdeeling: Dr. A. D. van der Harst, dr. G. Bakker en K. Muniinga, leeraren aan de Hoogere Burgerschool mot 5 j. cursus aan het Bleijen burg te 's-Gravenhagemr. P. M. von Baum* haucr, leoraar aan laatstgenoemde #iiooi en aan do Hoogere Burgvarschooi mot 5 j. cur sus to Leiden, wonende te Leiden; W. A. Piote, dr. F. W. Raabe on P. J. 0 E. Do uw os Dekker, leeraren aan de Rijk* Hoo gere Burgerschool to Gouda; dr. B. J. Goos- sena, dr. J. M. Buys cn W. Draayer. leera ren aan de Hoogere Burgerschool to Lei den; J. Holwerda, directeur dor Hoogere Burgerschool met 3 j. cursus te Rotterdam; J. W. Weevers, oud directeur dei* Openbare Handelsschool te Rotterdam; A. van doo Belt, leeraar aan do Hoogere Burgerschool te Schiedam; R. Volbeda, leeraar aan de Hoogore Burgerschool met 3 j. cursus te Rotterdam. Voor boide afdoelingen om te worden bo- last met de hierboven aan het slot van pont 4 bodoeldo taak: G. W. Brons Middel, leo raar aan de Rijks Hoogere Burgerschool te Gouda cn G. M. Kosters, leeraar aan de Hoogere Burgerschool met 5 j. cursus tc Lei den. Ilot vrijzinnig-democratisch voor stel tot Grondwetswijziging. De Memorie van Antwoord op het- voor- loopig verslag der Tweede Kamer is ver schonen nopens bet voorstel van wet van den heer Druokor c,s., strekkende tot bet in overweging hemen van veranderingen in het derdo en het vierde Looi'dstuk. dor G ronclwct. De aanleiding tot de l-eanhvoording van het op 23 September 1801 crschencn Voor- loopig Verslag vonden de voorstellers in de staatkundige omstandigheden. „Waar eenorzijds schrijven zij van do zijdö der Regeering vooreerst geen voor stel tot grondwetswijziging is to waohton, on allerminst een voorstel, dat aan ondor- goteekenden bevrediging kan schenken, en anderzijds de bondgenoot-en van ondcrgc- teekenden in den verkiezingsstrijd van 1005 zich sedert genoopt hebben gezien belang- rijko stappen te doen in de richting van hun voorstel van 20 Februari 1903, daar Ih voor hen de tijd gekomen, hun destijds ge nomen initiatief vorder voort te zetten dooi de beantwoording van het Voorloopig Ver slag." Do voorstellers (dc heeren Druckcr, Bos, Ketelaar, Marchant, Nolting en Schmidt de heeren Focker, Pijnackor Hordijk cn Van Raalte zijn geen lid der Kamer meer zetten nogmaals uiteen, dat hot hun be doeling is geweest vasten vorm te go'ven aan de wijzigingen, welko door hon on hun geestverwanten verlangd worden ten aan zien van do grondwettelijke bepalingen om trent de samenstelling der Staten-Generaal. In plaats van ontijdig, beschouwen zij hun voorstel als den grondslag van eon behan deling, die do finale oplossing van het kies rechte ra ags tuk kan brengen. Ook wordt uit voerig bestreden de meening, als zou do behandeling van hot voorstel storend wer ken op den voortgang der parlementaire werkzaamheden. O-. ergaande tot do bespreking der onder- deelen van bun voorstel betoogen de voor stellers op verschillende gronden do wen- sohelijkheid en noodzakeb'jkheid van do in voering van het algemeen kiesrecht, verde digen zij nader de door hen gewon ach te ge wijzigde samenstelling van <h Eerste Ka mer, l>estrijden zij het denkbeeld van- do instelling van een volksreferendum over de beslissingen der Tweede Kamer, en zet ten hun denkbeelden omtrent vrouwenkies recht en evenredige vertegenwoordiging nogmaals kortelijk uiteen. Vervolg Advertentiên. een flink PAKHUIS, liggende bnurt Watersteeg alhier. 6 Br. Bur. d. Blad No. 8391. volgens voorschrift van den me disch Adviseur by de Arbeids inspectie, die in alle fabrieken aanwezig moeten zyn, worden by E. H. GERRITSEN, Haarl straat O, gevuld ad 2.25 per trommel. 1638 10 BURGEMEESTER en WETHOU DERS der gemeente Lisse zyn voor nemens op 3 April a.s., des namid dags te 2 uren in het openbaar, ten Raadhulze aan te besteden: den bouw van een bovengrondsohen Gashouder met een inhoud van 1000 M*., inge richt op latere telesoopeering tot 2000 M*. (In drie perceelen). Perceel L Het leveren en monteeren rau een Gashouder met geslagen Uceren Kuip. Perceel H. Het maken van een paalfundeering met bykomend grond werk. Perceel IIL Het metselen van een «tegmuur op de paalfundeering. Bestek en teekening voor perceel I f 1.50, II f 1. - en UI h f 9.75 verkrygbaar ten kantore van éen Directeur derGasfabriek, die teveDS foor belanghebbenden eiken voormid dag van 9 18 uree te «preken xal Hjn. 3848 80 Heden op Hausse-ticket Kansas City f 18.60 en op Baisse-ticket Denverf 25. - Prys per ticket ƒ2.50. Vraagt Prospectus. Apothekerad\jk 24. The Dollar ticket-Methode. 8401 10 Sigarenfabrikant vraagt zeer solide Personen tot ver koop van Sigaren in Depot, voor Leiden en Omstreken. Uiteret gemakkeiyke conditiön. 8895 11 Brieven letter A 25 Adv.-Bureau W. J. VAN TIEL, Jansstraat 14, Haarlem. P.-K. Koorsteeg No. 14. 3308 J 4 Telefoon No. 332. Groninger Sukadekoeken - - Boudsche Siroopwafels Utrechlsche Bolersprlli Friesche Harsepain Boterkoeken per Doos 50 Cts. ia een hectograaf, die om den prys en om de eenvoudige behandeling alle bestaande vermenigruldigings apparaten overtreft, met een enkele spon8Btreek is zy schoon en weder te gebruiken. 8130 86 folio-formaat (36 x 25 oM.) Profiteert van deze gelegenheid, want deze aanbieding berust op een kwestie en houdt onmiddsljyk op, wanneer de Simplexfabriek myn leverancier van zyn contract ontslaat. 3024 26 Vraagt CATALOGUS by den SIMPLEX-AGENT of by TE UTRECHT. Verleent' op zeer billijke voorwaarden, onder borg stelling enz., Credieten aan Landbouwers en Indastriëelen. Verschaft 1ste Hypotheek op Landergen enz. Agent voor Leiden en om streken: de Heer: 2186 17 Hoogewoerd 141, Leiden. ONTVANGEN: een lading zuivere Friesehe Eigenheimer Poters. Extra voor planters aangewezen sn gesorteerd. Verder alle andere soorten Poters tegen concurreerendo pryzon by PAULs. PLEREBOOm, Heerengracht 186, Leiden. Telsfoon Intero. 879. 3318 12 VERLOSKUNDIGE, Jan-Blankenstraat, 36 b/d. Holl. Spoor, Den Haag. Spreekuur dagelyks tot 's avonds, 10 uren, ook Zondags. 8227 6 De Deurwaarder P. II. VAN THIEL, zal op Vrijdag 26 Maart a. s., 'e morgens te MO uren, aan den ApotliekersdJjk te Leiden, puoÜ6k verkoopcu: diverse p— berichten de ONTVANGST eener rijke collectie benevens eene groote keuze voor het aanstaande seizoen. Noordeinde 41. 3201 10 Telef. 807. Kassiers en Commissionnairs in Effecten. Deai HaagRegeutessepleiu 8. Tolef. Interc. 728. Delft: Voorstraat 02. Voeren Litecten-orders uit aan de Beurzen van Amsterdam, Londen, New-York en Parijs. Verzilveren Coupons. Sluiten Prolongatie. Incft&wecreu. 902 80

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1909 | | pagina 5