=3 Tegels
E.Br^ndsm^
Inkoop Goud en Zilver
mim fY2£A7.
BTPOTHEES
„NUTRIGIA".
Filiaal: KORENBRUGSTEEG 3
r
Uit de hand te koop:
„De Stad laastricht".
J. V. d. STOK.
No. iS.033.
LEIDSCH DAGBLAD, Maandag* 1 Blaart. Tweede Blad.
Anno 19G9.
Dr. J. P. HEYE.
1 Maart 1809. 1 Maart 1909.
Buitenlandseh Overzicht.
Aeademienieuws.
Tweede Kamer.
üüoordlwijjk a/Zee.
Pension.
NOTARISHUIS TE LEIDEN.
KOFFIEüUÏSINVENTASIS,
De Firma A. VERHOOG J.zn.
Timmerman en Metselaar
Oude West lli,
J. J. SSE GLEB,
Te huur niet Hel
Fijne Oelftsche TafsShofsr f O.iO.
2£e Ikw. Roomboüer f &7J.
|A.£. 3S£ L11T.
Lange Turf
J. H. teTZ8&T,
Haarlemmerstraat 139,
J. SUSANBASOSKI - Dameskapster.
Terkrija;baap in alle
t>imrten der stad.
Op den eersten Maart 1609 werd Jan
IPioter Heye te Amsterdam geboren. Zijn
ouder» waren Oadpar Herman us Heye-
jObirurgijn aldaar, en Anna Sluyp. Nog
maar drie jaar oud verloor hij zijn moeder
reeds, dooh dankbaar erkent hij, hoe liefde
rijk hij door zijn tweede moeder Helena
(Engelenberg werd opgevoed. Op 16-jari-
gon leeftijd, werd hij toegelaten tot het
Atheneum Illustre te Amsterdam en werd
twee jaar later aan de Leidsche Hocge-
achool ingeschreven, waar hij op 28 Juni
1832 promoveerde tot docter in de medicij
nen. Als student was hij, toen de Belgi
sche opstand uitbrak me1- de Leidsche
Jagers meegetrokken naar het Zuid.n, om
daar te strijden ,,Yoor Vaderland en
Vorst."
Na zijn promotie vestigde hij zich als
geneesheer in de stad zijner geboorte,
waar hij al aanstonds kon toonen, wat
hij voor do armen en hulpbehoevenden we
ten zou. In hetzelfde jaar brak to Amster-
idam een cholera-epidemie uit en nu zion
we den jeugdigen dokter werken in de hos
pitalen en in de woningen dor armen,
*een yrees kennende voor gevaar van
vigen leven, doch helpende en steunende
'dag en nacht. Veel moeite heeft hij zioli
later getroost in het belang der volks
gezondheid in het belang der zwakken en
hulpb: ho3vciid;n vocral. In 1853, werd
hij tot lid van den Raad gokozen en ook
daa v ijverde hij onvermoeid voor dab
'doel.
In 1857 legde hij zijn praktijk neder, om
»cli geheel aan de beoefening der Lette-
ren to wijden. En op dat gebied, heeft hij
onverwelkbaro lauweren behaald. Hij
bezat al do eigenschappen van een goed
volksdichter. Hij wi3t goed den volkstoon
te troffen, zonder ooit tot het platte
te dalen, terwijl aij gedichten tooh vrij ble
ven v. n die gezwollenheid, welke zoo dikwijls
do g dichten van Tollens ontsiert. De jcugjd
had hij lief met zijn ganscho hart on uit dat
harl waren hem do woorden gowcld. ge
schreven in het voorbericht van zijn bun
del Volks- en Kindergedichten, dat in
dieu bundel verwat was „het innigste,
wat in zijn geest en gemoed leefde aan
wenBoben en gebeden, voor 't volk en de
kinderen". In do uitgave van zijn „Kin
derdichten" vroeg hij den kinderen op
1 Maart aan hem te zullen denken. Zeker
Builen hot er honderdon op dezen
dar. doen. En al was het dan niet op
Maart juist, toen w ij kinderen waren,
idacht' u we aan hem elke maal als we
zongen: „Klein Vogelijn op groenen tak".
„Heb jo van de Zilvervloot wel gehoord"
„Een karretje op een zandweg reed"
„Ferme jongens stoere knapen". „Al valb
1de hemel naar omlaag". „Ziet de maan
Schijnt door do boomon". „Gij Bchitteren-
icfe kleuren van Nederlands vlag". Wio
~)usten wil in 't groene woud" en zoovele
/vJcre liederen. En de kinderen van dc-
jen tijd zingen nog even opgewekt, dezelf-
He woorden en melodieën, als wij het
Ijaren geleden deden.
Zijn volksgedichten zijn Wj uitnomond-
heiri gedichten voor bat volk: Pittig,
tjeeafig, natuurlijk, vroom 1 De Genestct.
Bohatt-o hem hoog en Van Vloten noem
de hem „den ^angerigsten onzer Neder-
iandsche diohters."
Vandaar don ook, dat toonkunstenaars
al» Vcrimlst en Hol, Viotba en Pijzei z:oh
«ingetrokken gevoelden tot zijn gedichten
*n zo cp muziek zetten, terwijl zangers en
aangeresaen van naam zo gaarne zongen.
Wie kent zo niet die zangstukken als „In de
'Plantage daar 1b er een kroeg" of dat
geestig:
„Een visscher, eeo vlsecher van Egmond
op Zee,
Die had er drie dochter», zoo knap en
zoo ree,
Ze mogen er zoo wezen
Dooh waar je ziet,
Zc zijn er zoo maar nieb,
Zoo wakker en uitgelezen, enz.
Gevoel voor muziek en fijn taalgevoel,
dat waren twee eigenschappen, welke Heye
in hooge mate bezat cc het geheim uitmaken
van de groots aantrekkelijkheid zijuar ge-
dichten. En wat had hij onze taal lief 1
„Neerland 1 leen uw luist'rend oor
Aan de zangen van het verledenj
Dring de rijke taal van 't heden
Diep in ziel en zdnnen door.
Wat aan glansen mocht verdooven,
O, de schitt'ring van uw Taal,
Zacht als dons en scherp ab staal,
Kan geen tijd, of macht u rooven....
Zoolang go uit haar Parelvloed
Teerheid put en Heldenmoed."
Zoo zong Heye en ik zou tal van andere
voorbeelden kunnen aanhalen, waaruit dio
liefde lot onze Taal tot ons Volk blijkt.
Maar ieder kan zich daarvan zelf over
tuigen door Heye's godiohten en deze zijn
voor ffdng geld te verkrijgen door te
bladeren. Laat ik liever ter illustratie van
Van Vloters oordeel, het volgende gedicht
aanhalen, door Pijzol op muziek gezet en te
vinden in het door hem uitgegeven bun
deltje: „Tien liederen van Heye".
„Mijn liefste, nu ik scheiden moet,
Nu mocht ik, voor ik ging,
En lokje van uw lichtbruin haar,
Gevlochten in een ring;
Een vlokje aan dat lichtbruin haar,
Zoo vaak door mij gekust;
Oplat het aan een zijden snoer,
Steeds aan mijn boezem nut I
En, waar geva -.r en dood mij dreigt,
En, waar verleiding lacht,
Daar geev* die lok 't onrustig hart
Weer nieuwe h:op en kracht,
En, als een gouden harnas, dekld
Die ring mijn trouw gemoed,
Totdat ik, veilig weerg3keerd,
U als mijn Bruid begroet".
Ia dat niet zangerig en zoetvloeiend, niet
rein en diep gevoeld t Wie, die nog in de
Lento dea levens is, voelt niet de groote
bekoring, die uitgaat van deze verzen en
worden wij ouderen er niet door terugge-
i voord naar die lang vervlogen, zonnige
j dagen onzer jongelingschap 1
Vroo mwaa Heye. Uit vele zijner liederen
spreekt zijn diep godsdienstig gevoel. Niet
het minst in zijn kindergedichten.
„Omhoog, omlaag, op borg en dal
Ben 'k in de hand de» Hoeren."
Hot beste, wat hij te goven had uit den
grooten rijkdom van zijn gemoed, gaf hij
zijn volk, gaf hij den kinderen.
„O, laat de kinderen tot Mij komonl"
Zoo spreekt d© Heer in zijn geheiligd woord 1
Wat toe/ft gij dan, gij Machtigen en
Vromen!
Hebt go Zijn stemme niet gehoord?
Komt, dat Uw zorg zich tot de kinderen
keere,
Ala gij dat woord der liefde hebt verstaan;
Al wat gij aan een van dezen hebt gcdian,
i Dat deedt ge aan Mij, Uw Heiland en Uw
Heer©
En wat zullen we nu doen om dezen dich
ter, dezen grooten kindervriend op den
honderdsten verjaardag xijnor geboorte te
huldigen? Eon standbeeld oprichten van
marmer of metaal Er staat immers op
zijn graf t© Abbenes een gedenkteeken,
daar geplaatst na zijn overlijden in 1876,
door do zorgen van C. H. den Hcrto^ en
met geldelijk© bijdragen van schoolkinde
ren uit bet gansche land? Neen I d© grond
slag is reeds gelegd voor een ander mo-
i nument, een stichting veel meer in den
geest van den dichter. En het grondkapi-
fcaal daarvoor ia wederom bijeengebraoht
door schoolkinderen. Op initiatief van den
heer J E. van Rencese t© Arnhem is in
het leven geroepen een Vereen1'ging tot
het verzorgen, opvoeden ©ft onderwijzen van
zwakzinnige kinderen „Heye-Stichting" ge
naamd.
Seoretarig der VereenIging is de heer O.
Zeeman t© Amsterdam, terwijl behalve do
heer Van Renesse in bet bestuur o. a. ook
fitting hebben do heeren mr. A F. de Sa>-
vornin Lobman en de Leidsche hoogleer aar
Jelgersma.
Het tot stand komen van het Opvoedings
huis dezer Vereeniging to helpen bevorde
ren, dat is zeker wel den dichter huldigen
op een wijze, welke Am het meest aange
naam zon geweest zdjni Immers hij was
ook de dichter van de volgende regelen:
„Geeft, geeft... opdat het schreiend kroost
der armen,
Dat rg'-ocit tot verderf en dood.
Een toevlucht vinden moog1 in nood.
Als gij, in LiJde, U zijner wilt erbarmen.;
Geeft, geeft... opdat der Moodcr droeve
mond,
Gereed tot vloek bij zulke ellende
In dank en lof tot God den Heer zich wend%
Als ze Uw barmhartigheid verkondt.
Neetil toef roet latngeT... neen! schep
allerwegen
Voor hen, die eenzaam, airm, ellendig zijn
Zoo'n groen© plek in 's levens zandwoes
tijn 1"
J. F. DE REN.
Oude wetering, 1 Maart 1909.
Het voornaamste uit het buitenland is
als volgt samen te vatten:
De Duitsohe ambassadeur te
P a r ij se prins von Radolin, en de D u i tr
sohe staatssecretaris van bui-
tenlandsohe zaken von Schön zijn benoemd
tot ridder-grootkruis van het Legioen
van Eer, naar aanleiding van het M a-
rokk o-v e r d r g.
Do Fransche do«ane-oo m m i »-
s i e zal streven naar gematigdheid.
Hot vaartuig „Stafetta" van den hydro-
graphischen dienat heeft de peilingen
in de Straat van Messina en de
havens ran Messina en Rcggio ten einde
gebracht en geconstateerd, dat de zeebo
dem in die havens en het profiel der kusten
geen verandering hebben ondergaan.
De Spaanscho minister van
oorlog is ziak, maar heeft nog geen ont
slag genomen.
De Regeering te Sofia ontving nog
geen enkele aanwijzing, waaruit kan vt>l-
gen de bevestiging of ontkenning van het
bericht van een aanslag tegen het leven
van koning Ferdinand van Bul-
ga r ij e.
Allerwegen ic men zeer ingenomen mot de
Oostenrijkse h-T urksche over
eenkomst, waardoor op vredelievende
wijze ig uit. den weg geruimd een dor ge
schillen, ontstaan door de besluiten van
5 October 1908. De overgang van Bosnië en
Herzegovina cnJer Oostenrijks bestuur
wordt door de Port© goedgekeurd en er
kend. De papieren souvereiniteit, dio de
Sultan in de bezette provincies nog bezat-,
is geëindigdin ruil daarvoor heeft Turkije
thaDs de gvheele beschikking teruggekregen
over Novibazar, heeft het een belangrijk be
drag ontvangen &U afkoopsom der domei
nen, die het voor 30 jaren, in Bosnië eD
Herzegowina kon hebben bezeten, en
heeft bovendien nog economische en ande
re voordeelen verworven.
Uit Berlijn wordt aan de „Tcmps" ge
meld: Prins von Bülow en de Fransohe am
bassadeur Cambon achten den toestand
op den Balkan verbeterd. De ge
varen voor een oorlog kunnen vrijwel als
geweken worden beschouwd.
De sensationeel© mededeelingen van den
,,Matin"-oorrespondcnt te Berlijn over een
uitlating van von Bülow zijn niet waar. In
do oonferenti© der blok-partijen van Vrij
dagochtend zou de Rijkskanselier de Bal
kan-kwestie een kruitvat genoemd heb
ben, waarbij zich een brandende lont be
vindt, die het elk oogenblik kan doen ont
branden. „Wij zijn gereed", zoo zou van
Bülow gozegd hebben. „Maar in de vertoo-
gen, die wij tot Rusland hebben gericht,
hebben wij het niet verheeld, dei ingeval
van een „casus foederis", d, w. z. zoo een
conflict uitbrak tussohen Oostenrijk en Ser
vië en zoo Rusland dezen laatsten Staat
met de wapenen steunde, wij ons onmiddel
lijk aan de zijde van Oostenrijk zouden
scharen." Do Rijkskanselier zou zelfs
daarbij gevoegd hebben: „Wij zouden on
middellijk Rusland aanvallen". Een en an
der zou als aanloop hebben gediend om
den heercai duidelijk te maken, dat zij At
zoo spoedig mogelijk moesten eens worden
over de te heffen belastingen.
Volgens het Servische blad „Poli-
tika" heeft do financieelo commissi© uit de
Skoopsjtina alle door den minister van
oorlog aangevraagde kredieten goedge
keurd. Het bericht van de onderteekening
van het protoool over de Oosten rij ksch-
Turksch? overeenkomst heeft te Belgra
do diepen indruk gemaakt.
De Bulgaaxsche bladen bevatten
berichten uit Servië, modedeolonde, dat
de reservisten van twee divisies voor oefe
ningen zijn opgeroepen. Zonder ophouden
vertrekken militaire treinen met munitie
in de richting van Wladcnowautz.
Vrijdag worden in de R u s s is o h o
D o e ra a de debatten over de A z e w-g e-
s ch i e d e n i s hervat. Do sprekers dor
oppositie trachtten aan te tooncn, dat
Stolypin de medeplichtigheid van Azew hij
de misdaden der terroristen niet afdoen
de weerlegd heeft. Daarentegen zeiden do
afgevaardigden der meerderheid, dat uit
niets gebleken was, dat dor Regeering do
medeplichtigheid van Azew bekend was in
de misdaden, die hij moest voorkomen of
ontdekken, zelfs wanneer er van zulk een
medeplichtigheid sprake kon zijn. Niette
min vonden ook dezen, dat de dienst der
geheime politie geheel hervormd moest wor
den. Laat Zaterdagnacht eindigde de zit
ting met de aanneming van een motie,
waarin de verklaringen der Regeering be
vredigend en volledig werden genoemd en
de overtuiging uitgesproken, dat de Regeo-
ring allo wettige middelen zou aanwenden
om het terrorisme te bestrijden.
Voor de nieuwste berichten verwijzen wij
naar do telegrammen.
Amsterdam: Bevorderd tot arts de
heeren J. Reedeker, gcb. te Amsterdam;
G. J. Jebbink, geb. t© Warnsveld, en mej.
O. O. Vis, geb. te Haarlem.
Geslaagd voor het lste gedeelte arts
examen de heeren A. J. L. Terwen en 8.
Hylkema.
Ut r e o h t In de vergadering van den
academischen senaat te Utrecht is besloten
een doctoraat honoris causa in de Neder-
landsohe letterkunde aan te bieden aan
den heer A. Pit, direofceur van het Neder-
landsch Museum van geschiedenis en kunst,
onderdeel van het Rijks-Museum te Am
sterdam.
Dr. Pit ontving zijn opleiding aan de
„Ecolo du Louvre" te Tarijs en behaald©
van dio inrichting het diploma.
In 1894 werd hij benoemd tot adjunct-com
mies aan de kunst.afdeeling van het mi
nisterie van binnenlandsche zaken, in 1898
tot on der-directeur van het Nedcrlandsch
Museum en in 1898 tot directeur daarvan.
Van zijn hand verschenen o. m. de volgen
de geechriften„Les origincs de l'art Hol
lands s" „Catalogue descriptive des eaux-
tfortes originales de Zilcken", „het Goud
en zilverwerk in At Nederlandsch museum
voor geschiedenis en kunst" en de „Beeld
houwkunst" in dat museum. Bovendien ver
leende hij zijn medewerking aan enkele tijd
schriften en aan do monographioën van
Breitnor in samenwerking met d© heeren
Veth, Steenhoff en Vogelsang.
Zoutaooijna.
Ingediend is een wetsontwerp bi ndende
nadere bepalingen omtrent den accijn® op
hot zout.
In den laatsten tijd aldus d© Mem. v.
Toelichting wordt hier te lande geraffi
neerd fijn zout vervaardigd van zoodanige
zuiverheid, dat de afsohrijving op de kre
dietrekening van den zoutzicdor, zooals dio
is geregeld bij art, 59 der wet van 27 Sep
tember 1892 (Btbl. 227) te gering is.
Dit zout, hetwelk ia niet onbelangrijke
hoeveelheden wordt uitgevoerd naar Noor
wegen, Duitsckland, België en dat, vóór
de laatste herziening van het Nedorlaudsoh-
Indisch tarief van rechten, ook naar Oosb-
Indiö werd geëxporteerd, wordt vervaar
digd uit ruw steen- of mijnzout of nit ruw
klipzout. Het gemiddeld chloornatrium
gehalte van At oerstbedoeldo zout be
draagt pl.m. 94.5 on dat van bet laatstbe
doelde pl.m. 93.6 pCt.
Voorgesteld \ordt nu het volgende:
„Bij den uitvoer van geraffineerd zout
dot eon gehalte watervrij chloornatrium
van ten minste 98.5 percent heeft en als
zoodanig is aaugegeven, wordt het gewicht
voor do afschrijving op do rekening van
den zoutzicdor vermeerderd in do verhou
ding van 100 105".
Immers, gebleken is dat voor de vervaar
diging Yan 100 kg. ten minste 105 kg. ruw
zout noodig is. De billijkheid brengt dus
medo om bij den uitvoer van dergelijk zout
voor do afschrijving op do rekening van
den zoutzicdor, het gewicht t© vermeerde
ren in de verhouding van 100 105. Voor
de aanspraak op deze vermeerdering wordt
een minimum gehalte aan chloornatrium
van 98.5 pCt. gevorderd.
In ver And met dezo wijziging is do
booteApaling verzwaard tor voorkoming
van misleiding ten aanzien van het go-ha Ito.
Do heer Van Asch van Wijok heeft bij
amendement voorgesteld de wet tot hef
fing van personeel o Alas ting wegens mo
torrijtuigen in werking te doen treden op
1 Januari 1910.
Kamerverkiezingen.
Aan do „Dordr. Ct." wordt uit goede
bron gemeld, dat mr. J. Schokking, predi
kant bij de Ned.-Herv. Gemeente te Dor
drecht en lid van de Tweede Kamer voor
het district Harlingen, zich niet weer be
schikbaar zal stellen voor het lidmaatschap
dor Kamer, maar bet predikambt zal blij
ven vervullen.
Faillissementen.
W. H. Groot Korroelink, voorman te
GrooG6©n, gemeente Duiven.
P. de Feyter Jzn., van Arocp herber
gier, wonende t© Ter Neuzen.
E. A. Meyboom, rijwielhandelaar, wa
nende to 's-Gravenhago aan de Elandstraat,
J. van den Bixxk, bakker, wonondo te
Boxtel.
F. Jansen, Akker, won end o te Zeist,
Krugerlcan.
G. Kas, landAawer, wonende te Zwarte-
broek, Borneveld.
G. A. Haagman, koopman, wonend© te
Rotterdam.
G. Schouten, smid, wonende te Nes (Nieu-
wer-Amstel).
A. S. Houtkruijer, wonende te Amster
dam, Rusland 2 en O. Z. Achterburgwal
201.
T. R. do Jong, alcoponderneraer, wond
de te Rotterdam, Laurierstraat 7b.
A. Noordhoek, brood ba kk r te Vlaird n-
gen, Waalstraat 22.
The Londen Paris Exohango Ltd., ge
vestigd te Londen, kantoor houdende te
Amsterdam aan de K lverstraat no. 191.
H. J. A. Meyer, zaakwaarnemer te
Apeldoorn.
Opgeheven de faillis emonten v .n G.
N. H. von Rieaen, winkelier in kruideniers
waren, Prinsengracht 748 Amsterdam, en
A. J. van der Horst, Picter de Raadt-
straat 28 te Rotterdam.
Geëindigd: Door het verbindend worded
der eenige uitdcolingslijston do faillisse
menten van P. H. Timmermans, koopman
en aannemer, wonende te GennepL. J.
Goeenson, sigarenhandelaar, wonende te
Haarlem, en 0. J. Kremer klerk en voor
heen koopman in sigaren, won- nde te Gro
ningen.
UITLOTINGEN. - Loten van Parijs
(Mótropolitain) 2$ pCt. van 1904. Trekking
25 Februari.
No. 33799 fr. 200,000; No. 211330 fr.
10,000; Nas. 363*203, 166923, 202622, 918695,
245624, 197672, 114308, 167723, 22316S en
248227, elk fr. 1000.
O. Blji
£86 6
52 b/d. li. Hpanrb.
N. HUNTtiliBAN.
Men wenscht over te nemen
fen klein goed PENSION, of te
huren e«n VILLA welke tot het
Inrichten van Pension geschikt en
goed gelegen is. Brieven met ultvoo-
•rige Inlichtingen en prijsopgaaf onder
Jetter V. aan Advertentie-bureau E.
llOORDIJK Bsnkastraat, Den Haag.
2274 12
Donderdag a. s. zal aldaar
wegens vertrek worden verkocht
een nette 2823 20
waarbij: Bnffet, Tafeltjes,
Weenor Stoelen, koperen
Bierpomp, Koffiekan, <nns-
kronen, Glas- en Aardewerk,
tnz. alles In zeer goeden staat.
Voorts: diverse ülenbllaire en
andere Goederen, zoomode een
paü .j Boekwerken en gebonden
Tijdschriften
Kykdag: Wosnsdag van 10-3
pren. Goederon kunnen worden bügo-
bracht of op verzsok afgehaald.
bevoelt zich bele*M als zoodanig aan.
Telephoon No. 8841 Werkplaats:
Gedempte Volmolengracht,
hoek Oude Vest. 1486 10
Elk soort Schoenen, extra inge
richt voor voeten met gebleken.
O. B. BË JONG,
8060 6 Donkersteeg 9.
op HUIZEN en LANDKBIJEN
verstrekt, tegen billijke
voorwaarden, 2216 10
Heerengracht 132.
het HËEBËNI1UIS, Water-
sieeg 4, door onderhuur gedekt
nlicbtingen Jlaarsaiansteeg 16
In Woninggids, Boommarkt
11- 2036 7
KOTEEKTl 2219 24
Delft.
fvLUrtii.
Den Maag.
r—g—a—
ca
N
O
O
I
een Smederij met Woonhuis,
oude zaak en besten stand. Br. fr.
lett G a-in den Boekh. DE bUISONJE
ZOON, Den Helder. 2171 7
40 a 50,000 Lange Turf, bö
Zoeterwonde a. d. Bijn.
2336 6
ftiaUAZIJN
LUIDEN.
INT. TELEPHOON. 814.
ONTVANGEN: 6 soor
ten Ejaelbakken, onder
houdend, leerzaam, kracht-
oete end spel, uitnemend ge
schikt vour Vereenigingen,
Calé's, Weeshuizen, Zieken-
Inrichiingen, (Jam ine's.ect.ect.
Nadere omschrijvingen
reglementen zijn gratis aan
her- magazijn verki ijgbaar.
Zeer vooideelige prijzen-
Beleefd aanbevelend:
2331 tü
vryeSalons. Gelegenheid om te wachten.
Begelljk adres voor fijne llaarwcrken.
Nieuwe Fransche en Dnitsche Modepinten.
VBOUWKSTEEG 3. 3567 12 TËLËFOONN. 866.
>183
De Administratie van het „Leidseh
Dagblad" belast zich met het plaatsen
van Advertentiën In alle Bladen.
