XiEIDSCH HACrBïaAB, Zaterdag* 16 Januari.
Anno 1900.
De gemeenschappelijke Keuken.
FE UIL L E T O N.
Het legaat.
Ho. 15001.
Het denkbeeld, dat samenwerking oen be
zuiniging van kracht, tijd en middelen be
rekent, die inmiddels woer voor een ander
idoel gebruikt vrorden, wint in de wereld
yan handel en industrie, ja, in 't heelo
openbare leven dagelijks aan vasten grond,
zoodat haast niemand meer aan de groots
bcteekenis eener samenwerking in de maat
schappij zal durven twijfelen. In den laatstem
tijd begint echter ook het ideo eener samen
werking in de huishouding bij de Holland-
gcho vrouwen door to dringen en zoo hoeft
niet lan.g geleden oen groep van vrouwen
hier ter stede het denkbeeld cencr gemeen
schappelijke keuken besproken, waarna een
.voorloopige commissie bijeengekomen is om
to beproeven of er ook in Leiden zooals in
'Amsterdam, Den Haag en Groningen, vol
doende medewerking te vinden zou wezen
om tot do oprichting pener gemeenschap
pelijke keuken over te gaan.
Een paar jaren geleden is hier nl eens
'over ditzelfde onderworp geschreven. Velen
'zullen 't met belangstelling liobben gelezen,
anderen met onverschilligheid, enkelen mis
schien met afkeuring. Ter geruststelling van
deze laatsten zullen wij dadelijk zoggen, dat
do meest degelijke huiskoudeüjko vrouw
voorstandster zal kunnen zijn van dc
S. IC. juist omdat ze haar plichten als vrouw,
opvoedster en als middenpunt van 't
gezinsleven liet hoogst stelt, als haar forste,
Jiaar grootste werk, dat helaas bij velen
zoo dikwijls moet lijden onder t e drukke
huiselijke bezigheden, ja zelfs vaak geheel
op den achtergrond wordt gedrongen, zoodat
do huiselijke bczighedon, die middel voor
een gelukkig gezinsleven moesten zijn, wel
idocl lijken.
Nu zochten velen naar een uitweg dieu ze
'meenden to vinden in de vereenvoudiging
.van onze huishouding, in 't herzien van do
wet. van 't huishouding doen. Want dat lijkt
helaas nog al to dikwijls een wetl Wij doen
piecios zooals onze moeders deden, deze weer
nis haar moeders, enz. Wij wijken van die
wet niet af niettegenstaande dc omstandig
heden waaronder wo nu leven en onzo op-
yattingen wel anders zijn geworden.
Laten we eens nagaan hoo het vroeger was.
iVelcn zullen zich wél herinneren van too-
ncclljes gelezen tc hebben waarin de huis
vrouw toezicht houdt over oen schaar meis
jes, die zitten tc spinnen, to weven ca to bor
duren aaji do statiekleerenVerder werd
er in huis bier gebrouwen, wijn geperst, het
vee werd er geslacht, 't brood gebakken, enz.
In den tijd van onzo grootmoeders was 't
natuurlijk al woer anders, maar toch werd
jer nog thuis gewasschou, geslacht, brood
gebakken, kaarsen zeLfs .worden er ge
maakt. En hoe doen wij Bij ons gebeurt
niets vau wat ik juist opnoemde in huis;
't zou trouwens ook niet kunnen, onze huizen
'zijn er niet op ingericht. In de nicuwerwet-
Jsche huurhuizen vindt men geen kelders
Sneer om voorraden to bergen; keukens zóó
klein, dat men er zich nauwelijks in kan
ïoeren en verder en dit is haast 't voor
naamste dc werkkrachten zijn moeilijk to
krijgen en over 't algemeen slecht opgeleid en
duur. Redenen genoeg dus, waarom we wel
langzamerhand genoodzaakt werden onze
huishoudingen anders in te richten. En .zou»
!den wo dan nog geeu tijd genoeg hebben nu
rwi" tegenwoordig alles, wat we zoo pas op
somden, buitenshuis laten doen Wo gcloo-
ven, dat vclo vrouwen 't met ons eens zullen
zijn als wij hierop ontkennend antwoorden.
„Dit is toch ongerijmd" zal men zeggen. In-
'tusschen dat lijkt slechts zoo, want de nieuwe
tijden hebben ons ook nieuwo eischon, plich
ten en denkbeelden gebracht. Veel meer dan
vroeger heerscht nu de overtuiging, dat het
kind hooge eischea aan onzen tijd mag stol
len: verder zal men den wensch dor vrouwen
om, voor haar eigen geestelijke ontwikkeling
iets to kunnen doen en van do geestelijke
stroomingen daar buiten, op dc hoogte to
blijven, gerechtvaardigd vinden.
Onder den tcgenwoordigen toestand lijden
natuurlijk het meest die vrouwen, die bui
ten liaro huishoudelijke bezigheden nog ge
deeltelijk of geheel in het bestaan van 't
gezin moeten voorzien of die geen inkomen
genoeg hebben om moer dan ééno dienstbode
te houden en beschaving genoeg om te voe
len, dat do zoo pas genoemde eischcn recht
van bestaan hebben. Deze vrouwen in dc
eerste plaats hebben dus naar middelen ge
zocht om in den tcgenwoordigen toïstand
verbetering te brengen en een van dio mid
delen is do Gemeenschappelijke keuken.
„Waarom juist dat?*' wordt wellicht ge
vraagd. Omdat het bereiden van ons middag
maal ons dagelijks weer den moesten tijd
kost.
„Maar ziet ge dan niet het groots belang
van de g oe do voeding vooral voor 't kind,
klinkt ons woer tegemoet. Stellig! Maar
daarom willen wo ook onzo eigen keu
ken, onder ons toezicht.
Laat pns nu de tijdbesparing eens bespre
ken. Wat hebben we iederen dag een tijd
voor 't bereiden van ons maal noodig. Dat
begint al vroeg, als wo bij ons zeiven over
leggen wat we zullen eten. Dan komen de
runder- en varkcnsslager, misscluen de krui
denier, groenteboer elk noemt een ge
deelte van onzen tijd; do huisvrouw zal
allicht zelve open moeten, doen, want een
dionstbodo alleen kan toch moeilijk telkens
van boven komen, waar zij waarschijnlijk aan
't werk is.
Na de koffie komt het groenten schoonma
ken, fornuis aanleggen dan begint 't eigen
lijke koken; 't is mooi als een dionstbodo
zich daar alleen mee kan redden. De slechte
opleiding onzer dienstboden althans in aan
merking genomen. Na tafel is het vaten was-
sclicn, pannen schoonmaken, keuken opruimen,
kachel poetsen aan de orde. Als de dienstbode
klaar is om half acht, mogen wo inderdaad
tevreden zijn.
Als men nu goed beden let (en als m-n door
zickto der dienstbode of iets dcrg-Iijks wel
eens zelve al dit werk heeft gedaan, dan
voelt men 't natuur lijk het duidelijkst) .dan
is liet toch op zijn minst genomen heel won
derlijk, de gedachte dat er bij buurman
rechts cn lmk9, en tegenover en verder door
do ganscho stad, hetzelfde werk gebeurt op
denzclfdeu tijd ongeveer. De kachels slaan
soms rug aan rug en hebben denzelfden
schoorsteen, waarin ieder ziin vuurtje aan
legt. Wat ccn tijd-, arbeidskracht- cn geld
verspilling! Nu kunnen ;.vij elkaar hierin
helpen door 't oprichten van een gemeenschap
pelijke keuken.
Er bestaan reeds drie van die inrichtingen
hier in 't land: in Arasterdam, waar ze
erg bloeit cn juist vernieuwd en beter in
gericht is; in Den Haag, waar ze pas sinds
Maart is opgericht en al een flink aantal
leden telt, eu in Groningen, waar ze dezen
winter pas in werking treedt.
Het bcnoodigdo kapitaal is gevormd door
aandeelcn a f 10 per lid op zijn minst. Er
werd een huis gehuurd cu dit voorloopig
zoo eenvoudig mogelijk ingericht. Een be
kwame directrice staat aan 't hoofd, daar
onder do chef-kok, dio met behulp van een
tweeden kolc en ecnigo menschen, die dc
groenten schoonmaken enz., al 't werk ver
richten.
Een middagmaal bestaat, uit vlecsch, groen
te, "aardappelen en ccn toespijs, soms ook
soep. kien koopt cn betaalt vooraf bon
netjes, goed voor één maaltijd voor 1 per
soon .met 1 ons vlecsch a 39 cents. Andero
voor ccn persoon met 2 ons vlcesch a 48
ets. Alleen de hoeveelheid vleesch verschilt.
kien zendt dio bonnetjes in de bus waarin
het eten is gebracht cu dio* 's ochtends ge
haald wordt, naar de keuken cn krijgt dan
den maaltijd in die bus met dubbele wan
den, opgevuld met kurk, zoodat liet eten goed
warm blijft, orn halfzes thuis bezorgd.
Elk lid heeft zijn nummer dat ook op bus
cn schaaltjes staat; men krijgt dus altijd
zijn eigen servies terug. In Den Haag was-
schen velen hun eigen vaten weer of laten dat
tegen een kleine vergoeding in de keuken
doen. Zal de keuken echter aan de strengste
eischcn van zindelijkheid en hygiene vol
doen, dan zal er ook een automatische bor-
denwassclier moeten zijn, anders zijn wij ïuaar
half geholpen. Ook in groofce restaurants en
op schepen vindt men deze automaten.
Boven do directrico van do keuken staat
een commissie uit dames-leden bestaande, dio
het oppertoezicht hebben cn ook de grond
stoffen aankoopen. Dat gebeurt natuurlijk
zoo in 't groot, dat wo do beste kwali
teit tegen veel verminderden
p r ij s kunnen krijgen. In Den Haag werd
de Suiker en do rijst met cenige balen tege
lijk opgeslagenmen had een Contract met
een Frieschen boterfabrikant, wiens waar
onder Bijkatoczicht staat, zoo kroeg men uit
stekende boter .voor matigen prijs; zoo ge
beurt het met. alles cu dat is natuurlijk
jufst het voordeel van 't koor en ia 't groot.
Hoo zou nu onze huishouding er uitzien
als we niet behoeven te koken Men begrijpt
dat veel families, voornamelijk die waar
geen kinderen of groote kinderen „zijn, ecu
dionstbodo of d e dienstbode zullen afschaf
fen en ccn werkvrouw of oen Kalven dag
een meisje nemen. Andere, waar wel kinderen
zijn, zullen, liever een juffrouw nwnien, om
beschaafder hulp .to hebben, die dan. b.v.
ook aan verstelgoed behulpzaam zijn kan.
Wo besparen dus zeker arbeidsloon. Verder
besparen we tijd, en wordt niet zoo veel
gebeld en al 't overige werk, dat aan het
koken verbonden is, wordt gemist. Wo be
sparen brandstoffen, belasting voor keuken-
schoorsteen en mogelijk voor do dienstbode,
wascli- en poetsmiddelen, doeken en nog al
lerlei kleinigheden. Maar "het voornaamste
wat wo sparen is stellig liet- kapitaal aan
frischheid, kracht en opgewektheid, dat an
ders door de huiselijke bezigheden wordt
verbruikt cn nu zeker aan 't geziu ten
goede zal komen.
Zullen onzo keukens dan geheel en al
verdwijnen? Noen, een pctroleumtoestcl of
gaskomfoor willen we gaarne houden om
op de bijzondcro dagen een lievelingskostje
voor do vcrschillendo leden van ons gezin
lo kunnen koken. Ook in tijden van zickto
als een bijzonder diiiet moet worden ge
volgd, zullen wo do keuken niet geheel kun
nen missen.
Denk niet, lezeres, dat wo ons voorstellen
met de gemeenschappelijke keuken een ideaal
toestand in 't. leven te hebben geroepen.
Onder do omstandigheden zooals dio zooeven
zijn geschetst, is dc oprichting evenwel stel
lig een weg, om tot een in vele gevallen
rustiger, gezelliger loven lo komen.
Ten slotte: voor de prac'-isclxc volvoering
van wat we hierboven te overwogen gaven,
is meerdere aansluiting gewonsclit.
Een kern van dooLnemcrs is reeds gevormd.
Oj) welke schaal do Lcid-sdie Gemeenschap-
pel ijko keuken zal wórden opgericht, hangt,
van zelf sprekend nf van de hoegrootheid
dor deelname.
Een voorloopige commissie zal gaarne, nis
bewijs van eventueelc deelname, een kaartje
van haar die met het dool van de gemeen
schappelijke keuken meegaan, ontvangen. De
administratie van het Lcidscji Dagblad stelt
zich daartoe beschikbaar; wie er iets voor
voelt, werpe. dus zijn of haar uaanikaarl.ie in
de brievenbus van liet Dagblad, w aar op.staat
„GemecnschappcLijko Keuken".
Le:ds», IS Januari.
Ten. gevolge van do verbouwing eu vor-
giVxvting vaa heb hulpkantoor B va a do
Ötods-Bank van Loeniug, op don lrot-k van
do lammermarkt en. do Nicu^.o j&feSS* wel
ke in den loop van dit jaar zal plaats bob
ben, zal hot noodig zijn eenigo wijzigingen
to brengen in art. 13 der verordening vau
13 October 1698, „hou-cbndo ncgicmont
voor do hulpkantoren van de Lank van
Leoning "to Leiden."
Volgens dat artikel toch, dat nog op hot
standpunt staat, dat do hoofdbeambte der
Bank kantoor cu woning liuurt en tor be
schikking van de Bank stelt, ontvangt do
hoofdbeambte een vergooding wegens door
hem betaalde huur aan do Bank van 325.
Daarentegen betaalt hij nan do gemeente
een huursoni van f 290. Vanwaar cat ver
schil gekomen is zeggen B. en Ws.
is niet duidelijk, nmnr doet thans ook min
der ter zake. Hoofdzaak is dat thans tfo
huur die de gemeente ontvangt, iu overeen
stemming moet worden gebracht met den
nieuwen toestand, die door do verbouwing
zal worden vorkregen.
Tegelijkertijd wcnschen B. en Ws. dan
echter den ongezonden toestand, welke
thans bestaat, en volgens weikon de hoofd
beambte de noodigo lokaliteit ter beschik
king van do Bank stelt, te doen ophouden
en daarvoor een nieuwo regeling in do
plaats te 6tollen, waarbij do Bank recht
streeks huurster worde van do gembente
en daarentegen aan don hoofdbeambte vrije
woning in het hulpkantoor verscbaff\
Volgens deze regeling, dio ook raar bet
oordcel der ooramissarissen verre do voor
keur verdien', zal don do huurprijs, van
hot verbouwde kantoor met waning van
f 290 tot f 515 moeten worden verhoogd.
Immers terwijl tot dusver het kantoor ver
heeld was aan hot perceel Lammermarkt
65, waarvan do liuur geschat wordt op
125 's jaars, zal dit in het vervolg mot het
pero?el Nieuwe Mare 15, waarvan tot nu
toe een huur van f 350 genoten werd. tot
één geheel vercenigd worden. Het is dus
niet meer dan billijk, dat do huur van de
lokalen der Bank met 225 wordt ver
hoogd. Hoewel commissarissen het bedrag
wat boog vinden, bestaat bij lieu tegen do
vaststelling der huur op 515 geen over
wegend bezwaar.
Nog merkon B. cn Ws. op, dat art. i9
van het reglomcnt van de hulplvackeiT bij
do nieuwe regeling kan vorvallen, omdat
een bopaling, dat do hulpkantoren en berg
plaatsen to allen, tijde voor commissarissen,
controleurs, enz. toegankelijk zullen zijn,
geen zin meer heeft, wanneer do Bank
zelve die lokalen in huur heeft.
In do zitting van don gomoentcraad
to Rotterdam, werd giabornaimdcüig hot
nieuw inkomend lid, de heer J. C. Mulder,
plechtig geïnstalleerd.
Do woorden, waarmede do voorzitter in
ziju openingrede zijn vreugde uitsprak na
mens do burgerij over do blijdo gebeurte
nis, welke Ilaro Majesteit do Koningin
verwacht, werden mat 'luid applaus be
groet.
Na ccnig debat word goedgekeurd het
voorstel tob verkoop van. gemeentegrond
tusschou den West-zeedijk on den Ruigo-
plaatweg cn aan do Polgrimskade aan do
firma R. S. Stokvis en Zn. on P. W. Blan
ken tot een tonaal bedrag van meer dan
630,060.
Het pracadvies op hot adres vau de afd.
Rotterdam van don Bond van Nodcrl. Gc-
moontoworklioden in zako hot verkrijgen
voor heb personeel der gemeente-ziekenhui
zen van aanspraak op meer vrije Zondngen
enz., droeg niet do tevredenheid weg van
den lieer Van Hinton, die meer verlangd
had dan verkregen was.
Hieruit ontspon zich eenig debat, waar
bij echter bleek, dat het loon, enz. vau de
hicrlxxloeklo personen niet- hoog was, doch
dat hot Uier ook minderwaardige krachten
gold, die overigen» bijna allen nog conig
pensioen of andere bijverdiensten hebben.
Intusschon werd tou laatst o overeenkom
stig het pracadvies van B. cn Ws. besloten.
Eindelijk lokte nog debat uit Heb voor
stel van de heeren Do Klerk c.s. om B.
en Ws. uit tc noodigen aan do kramers,
ingezetenen der gemeente, dio liet vorig
jaar en vorige jaren in de maand Augustas
met hun kramen aan den openbaren weg
op gemeentegrond liun bedrijf moohlen «rt-
oofenen (geen vermakelijkheden) Coe to
staan van die zelfde gunstige bepalingen
te mogen genieten als aan J. W. Koolsber-
gen ia toegestaan.
Zooals men weet werd te Rotterdam de
kermis afgeschaft. Later word echter aan
den poffertjesbakker Koolsbergen toege
staan in do maand Augustus een kraam op
to slaan. En thans meonen ook de ovcrigo
ltotterdamscho kramors reolit tc hebben op
zulk een vergunning.
Bij bet debat in den Raad nu aohtto dó
een dit laatste billijk, terwijl, daarentegen
andoren de aanneming der motie beschouw
den als een achter inhalen der kermis, dio
men er voor had uitgejaagd. Het slot van
dit breed opgezet debat, waarbij de wet
houder Muller als tegenstander dor motie
zelfs do portefeuillequaestio stelde, wat- de
voorzitter, die veel voor de billijkheid der
motie gevoolde, volstrekt niet noodig vond
was dat de motie ten slotte verworpen
werd met 19 tegen 18 stemmen.
ALKEMADE. Gedurende het vorig jaae
kwbunon alhier slechts drie gevallen van
besmettolijko ziekte voor; 2 als febris typhj
cn 1 diphbheritis, waarvan één met doodt»-
lijken afloop.
BODEGRAVEN. Do schietvcroeniging
Willem Toll" hield haar jaarlijkseho ab
gemqene vergadering. Uit do re-koning vaa
den penningmeester bleek, dat een batig
saldo iu kas is van 41.09 in weerwil van
buitengewoon hooge uitgaven voor hot aan
schaffen van een vaandel mot- toebehooren*
Do secretaris deed in zijn verslag uitko
men, dat h< t ledental steeds toeneemt en
dc Yereeniging zich in uitstekende bloei
mag verbeug.-n.
Tot bestuurslid werd met algemecno slem-
men horkozon do heor C. Teekons, terwijl
do hoeren 11. do Graaf en G. van Wavo
ren, oveneens aftredend, niet meer in aan
merking wenschtcn te komen. Met 17 stem
men vóór en O togen werd besloten voor
deze beido heeren geen andero bestuursle
den to kiozeu, zoodat voortaan hot bestuur
zal bestaau uit zeven in plaats van uit ne
gen loden. Vervolgens deelde do voorzitter
ccnige bijzonderheden mode aangaande den
uitgeschreven schietwedstrijd, op 2, 3, 4, 9,
10 en 11 Februari o.s. tc houden in do kolf
baan van Hotel Van Haaften. Hij wcxto
alle aanwezigen op tot deelneming aan de
zen wedstrijd cn hoopte, dat do Vorccui-
ging, zooals steeds, toonen zou haar naam
waardig to zijn.
Als een zeldzaamheid kan modogo-
dccld worden, dat bij den landbouwer A..
V., op één dag twee zeugen gezamenlijk 45
biggen kregen.
RIJNS BURG. De Chr. Zangvoroeniglng
„Excelsior" zal a. s. Woensdagavond oen uit
voering geven in de Nod. Horv. kerk. Lïefc
programma bolooft hoel wat, zoodat do be-
zoekers op con genotvollen avond kunnen
rekenen. liet is te hopen, dat een groote op
komst de Voreenlging do moeito en inspan
ning, die zy zich gotroo8t heeft, zal beloonen.
Maandag a. s., des avonds to zeven uren,
zal de Baad byoenkomon.
RIJPWETERING. Door C. Post cn J.
van Dienïén zijn bezwaren ingediend togen
het verzoek vau de Maatschappij tot Detail
verkoop vau petroleum ,,Do Automaat",
te Rotterdam, om vergunning tot hot op
richten van een bewaarplaats voor petro
leum cn benzine akianr.
SASSENHEIM. Een knap gekleed per
soon lag, oven voorbij do ,,Oudo Post", am
don kant van den weg, hevig kermende»
Door een paar behulpzame iuenschen werd
hij in het café van den heer Koning ge
dragen. Inmiddels word de doktor gehaald
en do politie gewaarschuwd. Na een inge
steld' onderzoek kon dokter Lc Grand niet»
bijzonders constatceren, waarom do patiënt
aan den veldwachter werd overgelaten.
Een glaasje melk schoen goed to doen. jvïcb
nog oen kwartje voor de tram werd de
man, oen metselaar, woonachtig te Hilver
sum, naar Leiden gestuurd. De conducteur
van de train vertelde later, dat do man, toeU
hij do tram uitging, uiterlijk niets man
keerde. Zou het comodio geweest zijn]
De afdeeling Sassenheim van do Alg.
Yereeniging voor Bloembollencultuur ver
gadert Dinsdag 19 Januari. De heor
Braun, van Noordwijk, zal spreken ovoï,
Kunstmest".
VALKENBURG. Iu do bcstuursvergado-
ring der voreenigiDg Ziekenzorg", gister
avond gehouden, word vastgesteld oen in-
8truotio voor den magazijuhoudcr, waarna
als zoodanig wcixl benoemd de heer J.
van Paridon.
Reeds zijn een aantal voorworpen aange
schaft ten dienste van hen, die daaraan
behoefte mochten hebben, cn welke op aan
wijzing van een der commissarissen voor,
heb materiaal zullen worden verstrekt. Ta
spocdeischcndo gevallen kan ook eon der
overige bestuursleden daartoe verlof geven..
Ter vervanging van den hoer G. Bon
selaar, dio naar Leiden vertrok, is lieden
als onderwijzer aan do openbare school al
hier in dienst getreden de heer O. P. Jansz,,
komende uit <lo Sleutelstad.
13) -
En fk geloof nu ook nog niet, ofschoon
ik my dat in oogenblikken vau afdwaling wel
verbeeld. Neen, lk geloof, dat ik over hot gehoel
W6nsch thuis to zyn, het zonder ruimte te doen
en by ontwikkoldo mensehon te biyven."
„Ik zou u gaarne tot uw onderricht doen op-
morken," zeide by met voorgewenden ernst,
„dat er in de grooto wereld een zekere mate
van gemiddelde ontwikkeling bestaat. Zoifs
als gy uw banden vorbraakt en van hier gingt,
zoudt gy niet op het gezelschap van idioten
behoeven aangewezen te zyn. Gy weet het
wellicht niet, maar ik ben geen idioot. En myn
goede, oude vriend te Murrengunna, die de
legaten aan uw vader en moeder heeft nage
laten, was evenmiu een idioot. Maar dat her
innert er my aan, dat ik by myn bezoek aan
uw vador een vreeseiyken flater heb be
gaan. Ik had ovor die twee legaten op een
minder onbehouwen manier moeton spreken,1'
„0, maar gy waart niet lomp," zelde zy,
onmiddeiyk ernstig wordend. „Gy wist niet,
dat myn moedor dood was."
„Ik kan niet begrypeo, hoe het mogeiyk
la", zeide hy, „dat myn oude vriend niets
afwist van de verandering van uws vaders
naam en van den dood uwer moeder."
„Ik kan het evenmin begrypen." antwoordde
El). „Ik heb er naar verlangd het u te vragen."
„Het is waar, dat hy jaronlaDg afgezonderd
van iedereen en alles heeft geleefd," ging
Warwick voort, „maar toch is het vreemd.
Hy is een en twintig jaar in de Bush" ge
weest. Een en twlntigtig jaar geleden kocht
Hy eea veefokkery In een afgelegen district,
omstreeks een plaats van honderd vierkante
inyieiL"
Geraldïne knikte en de jonge man ging
voort
„Hy was zulk een zonderlinge oude baas.
Hy was een van die eigtnaardige wozens,
die niets met normale menschen gemeen
schijnen te hebben. Hy eprak byna
nooit. Ik weet niet of hy altyd zoo is
geweest, maar in do acht jaren, dat ik by
hem ben geweest, was hy zoo stil als een
Bushman. Ik geloof, dat hy nog het meest
heeft gesproken in de laatste weken van zyn
leven, toen by z;ek to bed lag en ik hem
oppaste. Ik zal dien tyd nooit vergeten; hy
heolt een diepon indruk by my nagelaten. En
ik was gisteren zoo vol van het geval en uw
rader scheen er niet in het minst belang in
to stellen. Ik moet u zeggen, dat ik bepaald
verontwaardigd was, dat die oude, goede Ja
mes Howard zyn geld en zyn laatste groeten
aan iemand zou nagelaten hebben, die zoo
weinig prys op zyn nagedachtenis stelt. Uw
vader deed my geen enkele vraag.
„Maar ik vraag u," zei Geraldino lovendlg.
„Vertel my do geheele geschiedenis Ik weet
niets, heb van niets gehoord; ik hob zells
myn vador niet gezien sinds uw gosprek met
hem. Ik vraag u my alles te vertellen, wat
gy weet, en uw geheugen te raadplegen of
de oude man ook iets gezegd heeft van myn
moeder. Ik heb nooit iemand ontmoet, die
met my over haar kon spreken."
Zy waren wandelende ln het korenveld beland
en zaten nu op twee oude boomstammen, welke
dicht by de heg lagen, en in de schaduw
van een grooten eik. De wind bracht het ko
ren zacht suizelend in beweging; een geluid,
hetwelk geen muziek zou kunnen nabootsen
en verleende daaraan met het spel van het
licht een teeren glans, waarvan geen schilder
ooit het geheim aan de natuur heeft kunnen
ontfutselen. Af en toe vloog een kapelletje
langs hen heen; jiu en dan zong een vogel
boven hun hoofden een paar tonen, doch
hield oogonblikkeiyk woer op. Hy bodacht
dan zeker, dat het zomei was en dus niet het
seizoen voor eymphonicön.
Harold Warwick schoof een wolnlg dichter
naar Geraldine toe. Z-Jn etem klonk plechtig,
toen hy over James Howard sprak. Hy was
klaarbiykeiyk zoer aan den ouden man ge
hecht geweest en de herinnoring aan den
doodo was hem dlorbaar.
„Ik wist niet veel van myn ouden baas af,
voordat hy op sterven lag", zeide hy. „Ik dacht
niet, dat hy een enkolen vriend in Engeland be
zat. Voor zoover ik my kan herinneren, heeft
hy slechts eens over Engeland en het Engelacho
volk gesproken sa wel toon ik hom voor het
eerst zag. Ik was juist te Sydney aangekomen
en in hot hotel „Petiy" afgestapt, toen ik het
geluk had aan het ontbyt dien goeden man aan
te treffen, die zich te Sydney bevond om eenig
vee van de hand to doen. Hy had dat per stuk
voor zoven pond vorkocht. Dat was een goede
prys en ik veronderstel, dat hom dat in een
opgewekte stemmiag bracht en by xich daardoor
voor een enkelen keer in zyn leven minder
gedrukt gevoelde. In elk geval, hy was byzon-
der vriendeiyk jegens my. Ik houd het er
voor, dat by zooveel belang In my stelde,
wyi ik direct uit Engeland kwam; want hy
boweerde, dat er voor het hart van oen
Engolschman slechts één land in do woreld
bestond, n.l. Engeland. En toen by my vroeg
van waar ik kwam en ik hem vertelde van
Cambridgeshire, klaarde zyn somber gelaat
op en zeide hy: „Wel, dat is ook myn ge
boorteplaats." Maar van af dien dag, toen ik
met hem naar zyn erf ging, tot aan den
tyd, dat hy ziek word, dus acht jaren, ver
beeldt u, heeft hy nooit weor over Engeland
gerept. Nooit. Op zekeren avond evenwel,
vroeg hy my een klsje met papieren te
openen en daarin naar eon kaartje te zoeken
met den naam van Robert Cliveden."
„"My na vaders naam", zelde Geraldino, die aan
zUn lippen hing.
„Ik vond dat", ging Warwick voort. „Het
was zorgvuldig in eon papier gevouwen, alsof
het een juweol was, en lag tusschon de bladon
van een zakboekje. Jk dacht, dat er iets anders
in hot kleine pakje moest zyn, on Ik vroeg hem
of dit alles was, wat hy daarin verwachtte to
vinden. Hy antwoordde, dat er ntots anders
was, on dat dit kaartje zyn meest kostbare be
zitting uitmaakte. Ik stelde het hem ter hand
en hy schoen in zyn schik te zyn. Hy draaide
het verscheidene malen om, ten einde den
naam van een advocaat to lezen, welko op
den achterkant stond geschreven, Hy verzocht
roy het woer op zUn veilig plaataje te leggen
en sprak tot aan den volgendon dag niet
meer mot my. Maar lk zag hem my aankyken
met dien oigenaardigen blik, weikon de men
sehon in hnn oogon hebben, als zy iets wen-
schen te zoggen en dat niet kunnon. Doch
eindeiyk begon hy te spreken over uw vader
en moedor."
„Vertel my, wat hy van haar zeide", bracht
Geraldine met byna pyniyke gretigheid in het
midden.
Harold Warwick keek haar met een blik
vol sympathie aan.
„De oude man zeide, dat uw moeder zeer
mooi en zoer lief was."
Ueraldine knikte.
„En barmhartig", voegdo hy er by.
„Barmhartig?" vroeg zy verbaasd.
„Ja, dat was zyn uitdrukklDg", hernam
Warwick. „Hy scheen moer gewicht daaraan
te hechten dan aan iets anders met botrekking
tot haar; want hy boweerde, dat jonge mon-
schon zoo zelden barmhartig waron. Ik zie
hem nog ovoroind in zyn bed zitten en hoor
hom met zyn laatste krachten over haar en
uw vader spreken. U kan zich niet voorstellen
hoe ernstig die groote eenzaamheid stemt,
waarin hy en ik de eenige menschen waren.
Tragedies zyn overal tragedies. Maar woot u,
ik beu overtuigd, dat zy aan diepte en ernst
winnen, wnnneor men die bywoont of ervan
hoort In eenzame stroken."
Hy schoen een oogenblik in gedachten ver»
loren, maar word tot do werkeiykhold terug-
goroopon door don klank van Geraldines stom,
die hem verzocht mot zyn verhaal voort U
gaan.
„Wol," zoide hy, zich vormannond, „lk
moot u nog vertellen, dat ik byna tweo jaren
zyn zaken heb beheerd en dus daarvan na-
tuuriyk in hoofdz tak alios afsvlst. Doch nu'
droeg hy uiy zyn tyzondere aangelegenhodon
op en begon tot myn groote verbazing van
zyn privaat levon te vertellen. Het scbynt„
dat hy zich op zoer oneervolle wyzo hcoft
misdragen, want zyn bloedverwanten en
vrienden hadden niets meer ven hem willeu
weten en verstieten hem. Hy klaagde niet
en was niet bitterook vorontsclmldigdo hy
ztchzolven niet. Ik vond het byzondor hart-
roerond. Na al die jaien en op dien verren
afstand, waar niemand zyn inededeolingen
kon controleeren, deed hy geen poging oui
zyn mlsdryven te verkleinen door versach
tende omstandigheden aan te voeren. Hy
vertelde de feiten zooala ze waren. Maar hy
zelde, dut in hot hachelykst oogenblik, toen
allo deuron voor hem waren gesloten, het
huis van uw vador wjjd voor hom geopend
was. Uw vaders mooie jongo vrouw bedien
de hem. Zy schonk hem wyn In oa dwong
hem lets te eten. Zy deed ln éón woord alles,1
wat vriondeiykhojd en goedheid kóndon vor-
zinnen om hem voor wanhoop te behoeden.
Zy lachte by de wourdou misdryf, ongenade,
ramp, schande. „Weca gotdamoeda," zeide zy,
„Etn nieuw Isven aan den overkant van den
Oceaan. Allen is nog niet verloren I" En weet
ge, deze woorden zyn de laatste goneest,
welko de oudo man heeft gesproken."
(Wordt vervolgd.).
