tas
BLOOKER'S
HAMft!10ND"-S0giifIIJFüAGmES
DAALDERS-
DE GftACIEUSE
Duizeligheid. Pijn in rug en
lenden. Zenuwzwakte.
Leidsche Begrafenisondsnienunf]
Aanbesteding.
p
o. 14939.
LEIDSGH DAGBLAB, Biusdagf 3 November. Tweede Blad*
Anno 1903.
Tweede Kamer.
99
Agenten: GsSBs. STRAATSBURG. „De Leidsche ^iesrijschooi
tarief.
Uitstekende chocolade kan tevens
goedkoop zijn; dat bewijst
CHOCOLADE;
groote doozen (18 tabletten)
middelsoort (12
kleinste 6
tabletten per stuk
54.
faatsbegrooting voor 1909,
hoofdstuk V (Biaaonlandacko
Zake n.)
Lager onderwijs. In den toestand van
wis lager onderwijs is, zoo spraken ver
scheidene leden, nog veel, dat verbetering
>ehoeft, waarbij zij zich beriepen op het
school verslag. Aangedrongen werd door
lien bij de lie gee ring om met die verbete
ring niet .o wachten op het verslag van
do Ineenschakelings-comruissie.
De vorming der leerlingen tot goede bur
gers moest grootcr rol in de school spelen
tegen vloeken en straatschenderij wordt
gewaarschuwd. Verscheidene andere leden
vonden het alleszins verklaarbaar, dat,
wanneer niet gezorgd is voor speelterrei
nen of speeltuinen, de speelzucht der jeugd
zioli op straat zocht te vinden, waar na
tuurlijk het gevaar bestaat, dat andere
daarvan overlast ondervinden. Wat de vre
desbeweging betreft, vreesde inon, dat een
onderwijzer, die daarover wilde uitweiden,
llicht moeilijkheid zou ondervinden bij
zijn lessen in de widerlands^he geschiede
nis.
Van meer dan eeno zijde werd wederom
,de aandacht gevestigd op de treurige toe-
tanden, wclko vooral ton plattelande
heerschen op het gebied van het voorbe
reidend lager onderwijs.
Opgemerkt werd, dat op tal van scholen
de kinderen op zes-jarigen leeftijd worden
toegelaten, dat liet onderwijs geen goede
ruchten kan dragen. Het ontbreken van
ettelijke bepalingen ten deze geeft ook
aanleiding tot een ongozondo concurrentie
usschen openbare en bijzondere scholen.
Sommige leden wenschten daarom een, ook
voor de bijzondere scholen geldend voor
schrift, aangaando den leeftijd van toela
ting
Verscheidene andere leden 1-adden daar
tegen bezwaren, en wenschten bepaald to
zien, dat het onderwijs, vóór het voleinden
van bet zesde levensjaar genoten, niet als
lager onderwijs zou worden aangemerkt.
Betoogd werd, dat het tijd wordt, de
hand to slaan aau verbetering van de op
leiding der onderwijzers.
Verschillende leden zouden met genoegen
zien, dat de minister voorshands niet over
ging tot de oprichting van de nieuwe rijks
kweekschool, waarvoor ten vorigcu jare
een krediet werd 'toegestaan.
Verscheidene andere leden daarentegen
betreurden, dat do minister do oprichting
van de kweekschool wil laten rusten en
.vroogen dionaangaando nadere opheldering.
Men was liet er vrij algemeen over eens,
dat de inrichting der rijksnormaallessen iu
menig opzicht verbetering behoeft. De
treurige ervaring, dit jaar weder opgedaan
bij het examen voor do hoofdakte, wees
volgens sommigo loden opnieuw op do
nood-zakelijkheid, ook do opleiding voor dit
examen te verbeteren.
Opnieuw werd van verschillend© zijden
krachtig aangedrongen op reorganisatie
van bet rijkstoezióht.
Gevraagd werd, of de minister hetzelfde
standpunt inneemt als zijn. ambtsvoorgan
ger ten opzichte van do neutraliteit dor
openbare school.
Bedenkelijk achtten versoheideno leden
het besluit van don gemeenteraad van
Groot-Ammers, dat op do openbaro school
uit den bijbel zal worden gelezen. Ge
vraagd werd, of naar 's ministers oordcol
do gemeenteraad bevoegd is tot het nemen
van zulk een besluit.
Do naijver tusschen openbaar en bijzon-
dor onderwijs werd door verscheidene leden
ter sprako gebracht. Voorstanders van het
openbaar onderwijs betreurden, dat dio
naijver zich ook openbaart op minder prij
zenswaardige wijze.
Hiertegenover werd #pgemerkt, dat de
gelijkheid tusschen openbaar en bijzonder
onderwijs nog niet is verkregen. Ten op
zichte van de uitkeering der subsidie o. a.
bestaat voor de bijzondere school ongelijk
heid.
Opnieuw werd de klacht uitgesproken,
dat in vele arrondissementen do leerplicht
wet slap wordt toegepast. De schoolopzie
ners zijn niet de cenige dio hieraan schul
dig staan, maar ook gemeenten als Som-
nr.elsdijk, Vreeswijk on Zwolle, waar aan
de kinderen de toegang tot do school
wordt ontzegd, wanneer do ouders het
schoolgeld niet kunnen of niet willen be
talen.
Uitvoerige besprekingen werden gewijd
aan het vraagstuk van de gehuwde onder
wijzeres in de school. Men was 't vrij alge
meen er over eens, dat het dringend noo-
dig is de zaak bij de wet te regelen.
Het ontslag der drie gehuwde onderwij
zeressen te Rotterdam kwam hierbij tor
sprake. Men zou gaarne weten, of iu dit
gc\al de Raad verplicht was in te grijpen,
omclat ziekte van do onderwijzeres of van
haar echtgenoot of kinderen haar verplicht
te telkens te verzuimen en daardoor van
geregeld onderwijs geen sprako was.
Gevraagd werd, tot welke uitkomsten
het door 's ministers ambtsvoorganger toe
gezegd onderzoek heeft geleid inzake de
vraag, of liet noodig en wenschelijk is hij
het rijksschooltoezicht aan te dringen op
meerdere medewerking tot. het dienstbaar
maken van de lagere school aan de drank
bestrijding.
Uit de Rechtzaal.
tlaag*che Rechtbank.
Poging tot moord te 's-G r a e n-
hage. (Vervolg).
Na de pauze werd gisternamiddag eerst
een kennis van beklaagde, H. Noordeloos,
gehoord, tegen wien hij zich had uitgelaten,
dat er dien dag wat gebeuren zou, waarbij
deze echter aan niets ernstigs dacht.
Een politie-agent, die met beklaagde des
avonds na het goval in het bierhuis kwam,
heeft wel gehoond, dat beklaagde zeide:
,,Je gaat er toch aan!" maar hij beschouw
de dit als in zenuwachtigheid en drift ge
zegd, en als een gevolg van do sarrende en
uittarlendc houding van Versteeg.
Daarna werden do schilder Haeke en
diens huisvrouw gehooid, legen wie Versteeg
gezegd had: „Over drie dagen zal er meer
gebeuren."
Dina, de 23-jarige dochter van raej.
Schippers, die ook een bierhuis houdt, ver
klaarde, dat Versteeg en vrouw M. op Vrij
dag 28 Augustus hadden verklaard, dat,
wanneer M. uit Rotterdam thuis kwam dan
zouden ze hem aan bet station peper in de
oogen gooien, wat de moeder bevestigde.
Substituut-officier mr. Van Loockeren
Campague begon met op te merken, dat de
sympathie voor hem is aan den kant van
den beklaagde. Deze is een oppassend man,
die bij de politie in goeden reuk staat on
dcor zijn patroons wordt geacht. Daar
staat tegenover, dat gotuige Versteeg een
onaangenaam, slecht menscli is, die altijd
tusschen dezen man en zijn vrouw in stond,
om een kwaden geest to brengen in dat
gezin.
Sinds die man in het gezin is gekomen,
was liet met hot geluk van deze twee men
sehen gedaan.
Komende tot de daad zelve, achtte het
O. M. het zeer natuurlijk, dat beklaagde
heeft verklaard, dat hij niet het opzet heeft
gehad te dooden. En toch neemt het O. M.
dit aan. Hij stond op korten afstand van
zijn vrouw, heeft op haar aangelegd, zoo
dat het wel degelijk in zijn bedoeling heeft
gelegen om zijn vrouw te treffen. Hetzelfde
geldt van heb schieten op Versteeg. Het
opzet om te dooden volgt ook i<t hetgeen
bij liet versche verhoor door beklaagde werd
verklaard.
Doch ook het motief zelf verklaard het
opzet om to dooden, want hij moest die
beide menschen haten, dé vrouw omdat zij
hem verwaarloosde, Versteeg omdat deze
zijn levensgeluk hoeft verwoest. \ls hij ze
niet ^ildo dooden waarom ging hij dafl*
naar Jfet bierhuis'?
HetJ^vil er bij het O. M. niét in, dat bêe
klaag^b zich heeft willen! verdedigen, docJj^.
het neemt met overtuiging aan, .dat hij
heeft willen dooden. Doch niet is overtui
gend bewezen, dat hij met voorbedachten
rade heeft gehandeld, ook al kocht hij een
tijd te voren de revolver.
Doch het O. M. kan zich indenken, dat
het systeem van den verdediger, dat be
klaagde uit noodweer heeft gehandeld, ook
door de rechtbank zal worden gedeeld, doch
13 dit zöo, dan moet hij toch worden ver
oordeeld wegens bedreiging met moord,
wat spreker daarop nog nader motiveerde.
De schuld van bet geheel© treurige voor
val ligt-, volgens het O. M., echter bij de
vrouw en bij Versteeg, en deze twee men-
sohen hebben den man tot het feit gebracht.
Dit mag stellig tot verzachtende omstan
digheden leiden; vandaar, dat do substi
tuut-officier slechts nog-m maanden gevan
genisstraf oischt.
De verdediger gaf vooraf nog een uiteen
zetting van het gebeurde. Deze menschen
hebben drie jaren gelukkig geleefd, totdat
Versteeg daar in huis kwam. M. vertrouwde
Versteeg en wist niet, dat deze zijn vrouw
to Utrecht mett twee kinderen had verlaten,
in Deri Haag niet behoorlijk leefde, Van
12 Augustus af gingen zijn oogen open
Vrienden on buren waarschuwden hem. Zijn
vrouw ging o.m. telkens met Versteeg uit
fietsen on hij word niet meer geteldin
tegendeel wol verschopt dn mishandeld.
Toen hij wist, dat zij weer uit fietsen wa
ven, heeft hij eenig huisraad laten weg
halen. Jammer genoeg, dat hij bij vergissing
daarbij ook cenige klecrcn van Versteeg had
meegenomen, waarom deze hem heeft be
dreigd'. Daarop heeft, beklaagde, wetende
dat hij niet tegen den veel sterkeren Ver
steeg opgewassen was, zich een revolver
aangeschaft, waarmede hij, zonder bedoe
ling echter om te dooden, vrees heeft willen
aanjagen en zich zoo noodig verdedigen
tegen Versteeg, die hem op 31 Augustus mot
een bijl wilde dooden. Van een poging lot
moord, een opzobtelijkcn j moord, kan hij
dus niet veroordeeld' worden.
Ook wegens bedreiging tot moord ïu^g,
de Rechtbank hem met. hot oog op een ar
rest van den Hoogen Raad van 31 Januari
1909 volgens pleiter niet veroordeelcn, zoo-
dat. hij zal moeten wórdenontslagen van
rechtsvervolging.
Mocht onverhoopt de Rechtbank er an
ders over oordeelcn cn hem schuldig verkla
ren, dan beveelt pleiter hem zeer in de cle
mentie van de rechtbank aan, waar liet een
man geldt van overigens onbesproken gedrag
die op een verschrikkelijke wijze is behan
deld door de twee menschen, ter wille waar
voor hij nu terecht staat cn door de pu
blieke opinio voor een misdadiger wordt
aangezien.
De vrouw van beklaagde, zat gedurende
dit sober en zakoliik pleidooi te snikken;
Versteeg daarentegen bleef in zijn onver
schillige houding volharden.
Een cigendomskwostie tc
T c r-A a r.
De 30-jarige arbeider J. van O te Ter-
Aar, stond terecht, zooals dc dagvaarding
luidde, wegens strooperij met een wagen.
Hij had nl. gras gemaaid van den berm van
een weg voor zijn huis eu dit met een krui
wagen weggehaald.
Nu had de 41-jange J. F. Markman. 10
Korteraar, onder Ter-Aart dit grasgewas
van het gemeentebestuur gepacht en hij kon
cr zich dus niet bij neerleggen, dat Van O.
dat gras zich had toegeëigend.
Hoeveel zal de waarde van het gras ge
weest zijn?" vroeg de president aan bekl.
„Ik. denk van voor een „braven" daal
der", hernam de rnan na eenig nadenken.
,,Hoe kon je nu om zoo'n kleinigheid ste
len?" vroeg de president beklaagde.
Doch nu rees onze beklaagde, een klein,
maar dapper mannetje, op met liet weder
woord: Edel achtbare, ik heb niet gestolen
j Leiden, had gezien, dat zijn meester een
klap had gekregen met hot reeds genoerado
gevolg.
I Het O. M. eischte gevangenisstraf gedu
rende den tijd van veertien dagen.
Beklaagde verzocht beleefd een geldboete.
Dc president- vroeg beklaagde nog hoeveel
hij wekelijks verdiende, waarop deze ant
woordde van 10, waaraan geen geloof werd
gehecht.
Uitspraak in al dc/e zakeu Donderdag 12
November.
Do uaï Mulle r-H i r s c h m a n n.
In de civiele zitting van hel Kantongo-
- i, n-, j rrcht tc 's-Gravenhage werd gstcren be-
het gras was mijn eigendom. Dit zei hij zóo I
u::1. _u:: i„.uaiideW de zaak vau een heer Utto Mü ler,
beslist, dat hij wat naderbij moest komen
En toen raakte hij aan het woord, zoo pre
cies cn zoo punctueel, dat do rechtbank er
blijkbaar schik in had. Hij vertelde hoe het
gemeentebestuur hem cn aadsro menschen,
dio langs den weg woonden, do schouw op
legden. En nu kwam bij hem het denkbeeld
op, dat de sloot en dc berm zijn eigendom
wel eens konden zijn. Hij onderzocht cfit bij
het kadaster, raadpleegde rnr. Goudsmit,
uit Leiden, die hem adviseerde een brief aan
het gemeentebestuur tc schrijven, wat bij 1
had gedaan. Hij had ten overvloede nog een
afschrift van den legger van wegen en voet
paden dier gemeente zich aangeschaft, dien
de secretaris hem eens niet wilde verschaf
fen, maar dien hij eindelijk toch van den
burgemeester had gekregen en waarop de
bedoeld© weg niet voorkwam. Die stuk legde j
hij bij de rechtbank over.
,,Ik kan het mij echter wel begrijpen, dat
Markman daarmede uiet tevreden is", zei-
dc beklaagde, ,,en het hoogcr op zocht", I
maar de president had het beter geacht, dat
M. naar het gemeentehuis was gegaan om J
schadevergoeding. Het O. M. meende, dat i
het hier een geschil gold tusschen do ge- i
meen te en do vermeende eigenaren, wat
aanleiding kan geven tot een burgerlijk pro- j
oes. Overigens kan volgens art. G der Straf- j
wet. geen straf volgen voor strooperij, om-
dat tc goeder trouw is gehandeld. Het O.
M. concludeerde dus lot vrijspraak.
musicus, voorz. van het Berlijnseho Phil-
haruionisch orkest, contra mejuffr. Sophio
Hirschmann, schilderes, en den heer jhr. J.
F. van Bentheim van den liergh, ngenicur
to Scheveningeu, en J. v. d. C'hijs, koop-
j man aldaar.
I Ton aanzien van do drie gedaagden stelt
I de lieer Muller, dat zij in den loop van dert
zomer 1907 diens eer en goeden naam heb-
ben aangerand door aan verschillende per-
j sonc-n onder meer aan verslaggevers, mon-
1 deling mee te deelon, dat hij 20 jaar gele
den en later wederom mej. Hirschmann
onder hypnose zou hebben gebracht- en
haar, sedert dien, voortdurend door de
inacht dier hypnose van do vrije beschik
king ovir haren wil tegenover hein beroofd
I houdt en haar dwingt hem te volgen eu do
I ernstige mishandelingen te dulden, waar-
I aan hij zich zonder eenigen re<lelijkeu
grond bij voortduring jegens haar schuldig
I maakt.
De heer Muller wil een vonnis van den
I Kantonrechter uitlokken ei. publicatie
daarvan in de dagbladen -- waarbij ver
klaard wordt dat do gepleegde daden, voor
zoover mej. Hirschmann betreft lasterlijk
zijn en, voor zoover do heeren v. B.v. d.
B. en v. d. C'h. betreft dat z-j bleedigend
Mishandeling te Ocgsbgcost.
T. J. L., 36 jaar, veekoopman, geboren
tr Alkemade, wonende to Leidon, was opge
roepen om zich te verantwoorden voor het publiek wn
feit, dat hij den 66-jarigen Jan Nieuwen- pleitte, jhr. mr.
zijn.
In herinnering dient gebracht dat deze
i civiel© zaak een gevolg is van de indertijd
zoo geruchtmakende kwr:*ie: De vrijheids-
berooviug van den heer Muller op 11 Sept.
1207 ten huize van den lieer v. B. v. d. B.
aan do Fredcrik Hendrikloan.
Do belangstelling van do zijde van het
zeer groot. Namens eischer
H. do Rani'.z, die den eisch
huis op een stuk land onder Oegstgeest bad
mishandeld door hera met een stok te slaan,
zoodat de oud© man bewusteloos was neer-
g vallen, hevig bloedend.
Beklaagde bekende, maar hij was door
getuige op een gruwelijke manier belee-
digd.
Uit het verhaal,, dat wij nu vernamen
bleek, dat getuige Nieuwcnhuis. zekeren
Brommer had geholpen aan ceuT klein©
boerderij en gaarne wilde, dat het dezen
man met de zijnen goed zou gaan. In dit
gezin kwam beklaagde veel en dat had hij,
die in beklaagde een slecht mensch ziet,
niet gaarne. Hij had daarom Bremmer ge
waarschuwd. ,,Hij zou nog to eigen worden
met je vrouw," had hij gezegd, doch vol
gens beklaagde had hij zich sterker uitge
drukt.
Daarover was beklaagd»- gebelgd gewor
den en had hij de gelegenheid te baat ge
nomen om hem eens af tc straffen. ,,Hij
ontmoet mij dikwijls", xcide beklaagde, ,,en
ziet mc dan met zoo'n Judaslach aan, dat
ik wel boos moet worden.
Getuige zeide. dat daarvan niets aan is
cn een der rechters meende, dat het een
jongen man niet mooi staat een ouden man
te mishandelen.
De arbeider J. B. van Amsterdam, te
terugnam ten aanzien van den heer v. d-
Chijs doordat deze schriftelijk heeft mede
gedeeld dat hij zijn voorstelling aan ,,Het
Vaderland" gegeven, terugneemt.
Mr. J. H. Telders trad op voor juffrouw
Hirschmann en mr. Van Gigjch voor den
heer v. B. v. d. B.
De behandeling werd gesloten te ruim
halfzeven.
D© kantonrechter zal 14 December uit
spraak doen.
Landsdrukkerij.
Daar de uitgaven voor de Landsdrukkerij
voor het volgend jaar 105,530.50 hooger
zijn geraamd dan \oor het toppende jaar,
oordeelden sommige leden bij het afdec-
lingsonderzoek, dat de inrichting voor ge
won© tijden veel te grootscheeps wordt op
gov at. Men meende, dat in tijden van bui
tengewone drukte het werk aan particulier
drukkerijeu moest worden uitgegeven, dat
het bedrijf moest worden ingericht naar nor
male omstandigheden en niet naar do tij
den, waarop het meeste werk is te verrich
ten.
M.'AAGT MACHINE UP PKOEPI
1289 24
- x 2
- -y -
CLump Hópctt&'/i2
Mojuffrouw BLOK, in Scbagen, (N.-Holland), sclirgft ons:
De Sanguinose, dio ik bg Uw wedervorkoopei' den HeerC. DOR
BECK gekocht heb, heeft rag goede diensten ge.laen. Ik leed lengen
igd aan bloedarmoede en duizeligheid, en aan die vreeseigke pgnen
In den rug en in de lenden 1 Dat is nu, dank zO uw middel, geheel
over. U raoogt van dit schrgven gerust gebruik maken.
Mej. BLOK.
AU toch allo lijders aan bloedarmoede en zenuwzwakte wisten
wolk oen rorlichting de Sanguinose hun geven kan! Gg, die dit
leest, on geen baat vindt bg uw tegenwoordige behandeling, neemt
toch'do proef met onze Sanguinose; gg zult er geen berouw van
hebben. Maar wacht u voor namaak.
Do Sanguinoae wordt verkocht in groote, groene flacon» van
ruim 300 gram inhoud. Zg koet per flacon 1.G0; 6 fl. /'8.—
IJ 11. f 16.-.
Onthoud ook eeus den naam VIJGENH0NIG (voor hoestenden.)
Het kan U te pas komen: alle gebruikers roemen het.
De Riomeretraat Jc/d, VAN DAM Co.
DKN Haas.
Te Leiden alleen echt bg D. M. KRUIsINGA, HEI Js'l' KRAK,
J. H. DIJKHUIS, S. A. BR0ERSE, D H. TERBURGH; teKatwgk
a/Zoo P. BLOOT; te Noordwgk: JOHe. VEQT, O A. E.
DUY.STER; te Oudshoorn: J. R. SCHOUTEN; te Voorichoten
A. J. DEURLOO; to Lieee: HANSEN IlECKURa; te Hillegom:
C. BR0EKES; te Alien a/d. Rgn: VAR0S3IEAU Zn.; te Haters-
woudo: J. ZWEMSTRA; te Koudekeik ajd. Rgn: J. MAAT; Bent
huizen: J. UENSING; Den Haag: VAN DAM «k Co. 1663 30
089(5 LO
Kantoor Aalmarkt 16.
Oir.: Et. K*iEREftfEE:?.
Telefoon». 511 20
La bouteille
fr.anco domicile.
C-rand Verzenay
Flor. 3.25, Demi Sec.
Tisane „De Lossy".
Flor. 2.50. Demi-Sec.
Frs. 0 50 en plus
par 1jbouteil.es.
Seuls dópositaires: 1*. J. KRULS l'o., beiileii.
102
Op 52aaauiaw-t den 9den No
vember 1908, des middaga te
haEfttivaaïf, z\ju BuacuMisiiSTER en
Wethoudkus der gemeente Leidtn
voornemens op het Raadhuis aldaar,
aan te besteden
4_>r2>iek No. 28» liet
vei nieuwen van een ge
deelte Walniuur aan
Oude Vest, over ecu
lengte vau 45 Meter.
IJet bestek en de toekoning ligger-
ter inzage en overname op het Burear
van Gemeentewerken op eiken werk
dag de besteding voorafgaande, van
's morgens 9 tot 'aüamiddags 4 men
en z(jn aldaar por stel a f 0.75 ver
krijgbaar (franco per post f 0.80)
zoolang de voorraad strekt.
Aanwijzing in loco zal worden
gehouden aan de Oude Vest b(j de
Turfmarktsbrug, op Woensdag, don
4den November 1908, des voormid
dag» te 10 uren. 1515 82
Verdere inlichtingen verkrijgbaar
ter Bureau Gemeentewerken dagelijks
tusschen elf en twaalf uren.
