Brieven van een Leidenaar.
Uit de „Staatseourant."
SCHETSEN UIT DE RECHTZAAL.
CCXLV.
Daar is in de afgeloopen week veel ge
sproken en geschreven over de werkloos
heid. De Tweede Kamer der Sta ten-Gene
raal, zooals dc lange naam van ons eerste
Wetgevend Lichaam luidt, heeft er zich da
gen mee bezig gehouden. Er is over de oor
zaken, ckm omvang en de wijze der bestrij
ding van de werkloosheid heel wat gede
batteerd en getwist, zelfs is er ten slotte
een motie over aangenomen, doch of daar
mede de werkloozcn zullen zijn gebaat en
vooral in dezen winter reeds gebaat, is zeer
te betwijfelen.
Dan heeft onze Gemecntovaad Donderdag
toch beter gedaan met de ast-stelling van
het reglement voor het Werkloozenfonds,
waardoor, na goedkeuring \an Ged. Sta
ten, men hier met de zaak in zee kan gaan,
zoodat er dezen winter althans eenigen van
zullen kunnen profiteeren. Het is mij uit
verschillende gesprekken, hier en da-aar op
gevangen, gebleken, dat de werking van het
gemeentelijk Werkloozenfonds velen nog niet
heldor voor den geest staat en daarom wil
ik gaarne mijn best doen daaromtrent ceni-
ge meerdere helderheid aan te brengen voor
zoover ik daartoe in staat ben.
Er is bij verordening van 23 April van
dit jaar opgericht een Gemeentelijk Werk
loozenfonds, bestemd tot. bevordeiring van
de verzekering tegen geldelijke gevolgen van
werkloosheid.
De inkomsten van het Fonds bestaan uit
een jaarlijksche subsidie van de gemeente
van 1000, voorts uit andere subsidies, ma
kingen en schenkingen. Het zou niet on
aardig zijn, wanneer iemand, die een goed
werk wilde doen, he-t Fonds een mooi le
gaat vermaakte, of een flinke gift schonk,
en ik wil bet Fondj wel graag in de gunst
van menschen niet groote en kleine kapi
talen aanbevelen. Yoorloopig zal het echter
daarop nog wel niet kunnen rekenen, cn
dus alleen moeten steunen op de f 1000, die
de gemeente er aan geeft. Misschien komt
er binnen niet te langen tijd een Rijkswet-
tot stand, waardoor aan de gemeenten, die
een Werkloozenfonds hebben gesticht, een
Rijksbijdrage daarvoor wordt verleend. De
vorige Regeering had zulk een ontwerp
klaar en vooral na het werkloozcndebat van
deze week is er kans op, dat dit ontwerp,
gewijzigd of ongewijzigd, weer aan de orde
komt. Nu, de gemeente zal bij haar eigen
1000 nog graag 1000 van het Rijk ont
vangen. Als het wat helpen zal, mag dat
wel.
Hoe wil nu het Fonds zijn doel bereiken?
Men gaat -daarbij uit van het goede denk
beeld, om te helpen wie zichzelven trachten
to helpen. Men wil uit- het Fonds een bij
slag geven op de uit-keeringen, die de tot t
Fonds toegelaten. Yereenigingen in geval
van werkloosheid aan haar leden doen. Om
tot dcelueming aan het Fonds te worden
toegelaten, moet de \ercexnging ten behoe
ve van haar uit-keeringen bij werkloosheid,
van al haar leden tusschen de 20 cn 50 jaar.
voor zoover in de gemeente Leiden woon
achtig, een afzonderlijke contributie hef
fen, waarvan het minimum-bedrag tien
cents per lid cn per weck moet bedragen
cn slechts in bijzondere gevallen minder,
doch nooit lagrr daü vijf oents. Daar is
door ccn enkele Vereeniging tegen opgeko
men. Fn er zijr. wel meer Yereenigingen,
die dit minimum-bedrag te hoog vinden.
Voor \akkcn, waarin weinig werkloosheid
liecrscht, zooals bijv. in het vak der typo
grafen, heeft men, om de werkloozcn te on
dersteunen, volgens een dertienjarige erva
ring lang geen vijf cents per weck en per
lid noodig. Zulk een Vereeniging zal zich
met bij het Fonds kunnen aansluiten, vï
meer, omdat de contributie voor geen ander
doel mag worden gebruikt. Zij zullen dus
niet van het Gemeentelijk Fonds kunnen
profiteeren. Als men uitgaat van het stand
punt, dat zoodanige Vcreenigingen, den ge
meentesteun dan ook wol kunnen missen,
kan men alleen het besluit door den Raad
daaromtrent Donderdag genomen, goedkeu
ren. Mij dunkt, indien een Vereeniging op
goede gronden liet Fondsbestuur duidelijk
kan maken, dat zij met nog minder dan vijf
oents per week kan volstaan, bestaat er geen
enkel bezwaar om ook een zoodanige aan to
nemen.
De Vereeniging mag geen uitkeering nit
het Fonds doen aan peisonen, die nog geen
zes maanden lid der Vereeniging zijn. Ver
der mag ook geen uitkeering worden ver
leend in gevallen van werkloosheid, die het
gevolg is van ziekte, ouderdom, invaliditeit,
ongeval, werkstaking, uitsluiting of onwil
om te werken Vereenigingen, welke geen vak-
vereen igingca zijn, moeten, om aangesloten
te kunnen worden, tenminste 25 leden tus
schen dc 20 en 50 jaar tellen. De belangrijk
ste vraag is nu: Wat- kunnen dc werklooze
leden voor een aangesloten Vereeniging
uit het Fonds verkrijgen?
De bijslag is cp zijn hoogst gelijk aan
de uitkeering der Vereeniging, doch nooit
hoogcr dan 50 cents per dag, en wordt
aan een persoon niet langer dan over 60
dagen per jaar verleend. Eén persoon kan
dus uit de gemeentelijke kas in 'n jaar hoog
stens 30 gld. ontvangen. Doet in dien tijd de
Vcreenigingskas dezelfde uitkeering, zij
kan natuurlijk meer doen dan kan een
lid hoogstens 6 gld. per week ontvangen
gedurende den tijd van tien weken. De bij
slag wondt niet verleend aa.n een per
soon, die nog geen jaar in dc gemeente Lei
den woonachtig is, een bepaling, die word
gemaakt om te voorkomen, dat de werklie
den uit andere gemeenten zich hier bij het
afgaan van den tijd zouden kunnen vestigen,
met het doel om van het Fonds te profitee
ren.
Zooals ik in het begin zc-ide, kunnen de
Vereenigingen zich nu weldra aansluiten
en kan bet F-onds in dezen winter nog in
werking treden. Als dit nu beteek end e. dat
ieder werklooze, bij de verschillende vak-, of
andere vereenigingen hier ter stede aange
sloten, hoogstens 30 gld uit- het gemeentelijk
Fonds zou kunnen trekken dat ook de vcr
eenigingskas cr minstens 30 gld. bij deed,
dan zou de nood in den aanstaanden win
ter zeker niet zoo hoog stijgen als andere
jaren. Maar zoo ver zijn wij nog niet. Dc
Vereenigingen, die we ook in deze gemeente
in groot aantal tellen, hebben lang niet alle
een behoorlijke verzekeringskas cn de ge
meente keert niet uit, voordat de Vereeni
ging zelf. uitkeert-.
Ben ik echter goed ingelicht, dan zijn er
toch reeds verscheideno Vereenigingen
klaar om het vorzekeringswork aan te
pakken en met liulp van het Gemeentelijk
Fonds haar leden ook reeds dezen wint-cr
to helpen.
Verwelkomang van
Er zal echter ook nog wel werk genoeg
overblijven voor het Werkloozcn-Comité,
dat zich, zooals Ik las, ook weer diligent
1 heeft verklaard. Ik ben blij, dat dit Co
mité, dat verleden jaar heeft kunnen erva
ren, dat zulk een liefdewerk een ondank
baar werk is, toch den moed had dit jaar
weer voor de werkloozen in de bres te
springen.
En liet verheugt mij vooral, dat men nu
reeds is begonnen vertrouwbare cijfers te
verkrijgen aangaande den aard cn den
omvang der werkloosheid.
Verleden jaar heb ik met alle waardee
ring voor het belangloos streven cn wer
ken van het Comité haar mijn critiek niet
onthouden. De burgerij, op wier steun en
hulp de hecren vooral moeten rekenen,
zal het eerst en het meest tot dien steun
geneigd zijn, wanneer zij \ooraf weet wie
en op welke wijze gesteund wordt. Het
komt mij voor, dat er een zuivere lijn moet
getrokken worden tusschen de personen,
die gewoonlijk en meer geregeld door ker
kelijke en particuliere weldadigheid wor
den bedeeld, cn de menschen, die ten ge
volge van werkgebrek in tij den lijk en nood
verkcoren, omdat zij hun gewone verdien
sten missen. En het Comité moet zich tot
ondersteuning van deze personen bepalen.
Op dat gebied moet do controle zoo streng
mogelijk zijn en wie niet tot de tijdelijk
werkloozen behooren, moeten verwezen wor
den naar liet kerkbestuur, waartoe zij be
hooren.
Laat het Comité dit nog eens duidelijk
zeggen aan de burgerijHet zal dan met
meer liefde worden geholpen en bijgestaan
door de burgerij dan wanneer liet de me
thode van den vorigen winter volgt, die
waarlijk niet algemeen toegejuicht is ge
worden.
Gemeenteraad van Woubrugge.
Voorzitter: de burgemeester.
Tegenwoordig 6 ledenafwezig de lieer
L. J. Zwetsloot.
De Voorzitter opent de vergadering met
gebed
De Voorzitter stelt allereerst aan de orde
dc beëediging van het nieuw ingekom.vn lid,
den heer C. P. van der Geest, di© daarna
in handen van den Voorzitter do vcreischt©
eeden aflegt.
De Voorzitter wenscht alsnu den heer Van
der Geest geluk met het lidmaatschap van
den Raad en vertrouwt, dat hij niet zal
beschamen het vertrouwen, door dc kiezers
in hem gesteld.
Mededeelingen o. a.
Missive van Gedeputeerde Staten, daarbij
goedgekeurd terugzendende, de gemeentere-
kening over 1907.
Missive van ketzclfdè college, de veror
dening, regelende de jaarwedden van de lioof-
insea Alexandra Victoria aan de
den en het verder onderwijzend personeel
terugzendende, met verzoek de zinsnede in
art. 1 „ofschoon niet bij de wet gevorderd"
tc schrappen, cn omdat in die verordening
niet is vermeld, wat als diensttijd in aan
merking komt cn dat ze geen bepaling be
vat betrekkelijk het tijdstip van ingang van
de verhooging der j.iarwedden. en voorts met
verzoek den dalum van inwerkingtreding
der verordening tc doen geschieden op 1
Jan. 1908.
B en Ws. stellen voor aan de drie eerste
bezwaren tegemoet te komen en den datum
van inwerkingtreding vast te stellen op 1
Jan. 1909, en dus aan de verordening geen
terugwerkende kracht te vcrleenen.
Dienovereenkomstig wordt besloten.
Bouwen woning rijksveldwachter (bespre?
Lingsrecht voor opstal) wordt voor de behan
deling van dit punt en tevens van punt. 8
(suppletoir kohier hoofd, omslag) de openbare
vergadering geschorst, en overgegaan in -een
geheime zitting, waarna, de openbare be
raadslaging heropend zijnde, de Voorzitter
mededeelt, dat het kohier groot is f25.18 en
alsnu tot dat bedrag wordt vastgesteld.
Brugwachter, tolgaarder, concicrgc raad
huis. Bespreking, splitsing en verpachting.
Omtrent dit punt, zegt de Voorzitter, zijn
B. en W. tot geen goed resultaat kunnen
komen, wegens onvoltallige vergadering. Hij
bepaald den Raad bij deze punten:
lo benoeming brugwachter, met afschaf
fing van nachtdienst;
2o benoeming tolgaarder, tevens benoe
ming brugwachter;
3o de betrekkingen vcreenigd te behouden
zooals ze nu zyn, en te verpachten.
Hierover ontspon zich een gedachtewis
seling, waarin de Voorzitter als zyn mee
ning te kennen gaf, geen voorstander van
verpachten tc zyn. De voorkeur gaf hij er
aan een brugwachter te benoemen, cn wel
een zeer bekwameneen die bijv. schipper van
beroep i9.
Een paar leden deden zich kennen als
voorstanders voor verpachten en konden ook
niet inzien en wisten niet dat ccn brugwach
ter zoo bekwaam moest zijn.
In den loop der discussie deelde de Voor
zitter mede, dat Van der Laan nu nog geen
ontslag had aangevraagd. Dankbaar evenwel
voor het hem geschonken pensioen, vroeg
hij nu f 50 meer pensioen, of liet schoonhouden
van liet raadhuis, dat f65 gaf, te mogen
behouden. De discussie leidde tot niots. Ten
laatste stelde de heer Van Dam voor, ook
om den leden meer tijd te geven over dit
punt tc denken, dat Van der Laan eerst
officieel ontslag zou aanvragen, welk voor
stel niet algeincene stemmen werd aange
nomen. De heer Van Dam vond licit n.l.
beneden do waardigheid van den Raad, dat
Van der Laau nu ten tweedon male kwam
tasten wat dc Raad in deze was voornemens
te doen.
Af- en overschrijving cn wijziging begroo
ting 190S.
poort.
B. en Ws. deelen mede, dat dit punt
noodig is.
lo Voor voldoening van drie maanden ver-
plegingskostcn van eene idiote z?nuwljjdcres,
benevens f35 kleedgeld;
2o Voor voldoening premie en kosten vool
geslolcn verzekering tegen ongelukken van
den veldwachter, te zamen ad f 8.25, en
3o wegens verhooging der jaarweelde vai
het nieuwe hoofd der school ter Hoogrnade,
die 17 dienstjaren heeft, dus volgens dc wet
f 1000 belooning geniet, tegen f 900 zijn voor
ganger.
Dienovereenkomstig wordt besloten. 1
Vaststelling bcgrooting.
De voorzitter geeft het woord aan den rap
porteur der commissie, belast met het on
derzoek der begrooting.
De heer Molenaar deelt alsnu mede, dat
de Commissie dc begrooting heeft onderzocht,
dat zij slechts één ongelijkheid heeft op
gemerkt, dat n.l. de nachtagent te. Hoogmadc
f 14 minder geniet dan die te Woubrugge,
en voorts voorstelt dc bégrooting vast to
stellen in ontvangst en in uitgaaf op
f 15 384.21s.
Nadat over de gemelde ongelijkheid een
voorstel was gemaakt, dat algemeen, werd
aangenomen, werd de begrooting op de voor?
gestelde bedragen vastgesteld.
Suppletoir kohier hondenbelasting. Dit
werd vastgesteld tot een bedrag van f 3.75,
Bij Kon. Besluit is benoemd tot lid van
't collego van regenten over de gevangenissen
te Amsterdam, C. C. Delprat, praktizeerend
geneesheer, lid' der gezondheidscommissie,;
wonende aldaar.
Benoemd, t-ot lid van den voogdijraad: te
Heerenveen, H. Kamp, notaris te Steen-
wijk.
Aan J. A. Havekes, op zijn verzoek, een
eervol ontslag verleend uit zijn betrekking
van lid van den voogdijraad Rotterdam II.
Aan M. Mensens, op zijn verzoek, met in
gang van 1 Januari, een eervol ontslag ver
leend uit zijn betrekking van denrwaardei
bi,; het gerechtshof te Arnhem.
Met ingang van 1 Januari, aan J. P. L*.-
M. van Dijck, op zijn verzoek, eervol ont
slag verleend als lecraar aan de Rijks-
hoogere burgerschool to Leeuwarden.
Met ingang van 16 November, benoemd
lot directe ui* van het postkantoor te
Eysden, G. A. Prins, thans commies der
posterijen 2de klasso.
Met ingang van 16 November, benoemd
tob directeur van het postkantoor te Zuid
laren, A. Donkersloot, thans commies der
posterijen en telegraphie 3de klasse.
LEIDERDORP. .G «boron: Johannes, Z. vaD
J. van den llogert en W. Groeoeveld.
WARMOND. Ondertrouwd: A. P. W. L
Korawsgen. te 's-Gravechsge, en C. Lugfhart.
Een or.üarde moeder.
Op het bulletin voor strafzaken stond
vermeld: Moord tc Delft".
We stelden ons voor in dc rechtzaal te
zien verschijnen eeD robusten kerel met
lange haren, een verwilderden baard, woes
te blikken rondslaand door dc zaal, dc kno
kige vuisten in maehtclooze woede ballend,
als wilde hij zich nogmaals, en nu aan wie
het op zijn vrijheid gemunt hadden, vergrij
pen enmet sloependen gang trad bin
nen een slap wijfje, het lijf vooruitgescho
ven, den rug koepelvormig gebogen, een on-
noozel paars gezicht met een zwaren tik
onverschilligheid, het dunne bruine haar in
een punt naar achter gekamd, daar bijeen
gehouden door een zwarten band, een rood
wit k enen schoof jak aan, waaraan slor
dig bengelde een blauw geruit schort, het
een even vies als het ander.
Een waar type van een arbeidersvrouw,
opgegroeid en levend in de achterbuurten,
door zorgen afgesto: pt cn oud voor haar
jaren, onder cenige geestelijke adspiratie.
Ze keek met haar grootc, lichblauwc, dom
me oogen rond, als wilde z.;- zeggen: „Wat
is dat hier groot en vreemd zooveel an
ders als hij ons", in ik weet niet welk slop.
Z<: viel paf in de bank der beschuldigden
neer.
Had deze 31-jarige een moord op haar ge
weten Helaas ja. en nog wel den ergste.n
moord, dien men zich van ccn vrouw kan
denken; den moord van een kind, van haar
kind.
Zij wij hoorden het nit de akte vai
n-nklaeht, uit haar eigen mond cn uit
dten <Vr "etuigen had in koelen bloode
mot. voorbedachte rade haar eigen kind,
•cn meisje van achttien maandeD, ver
moord. ou vel een wijze zéó cynisch, zéd
tmUard, 'Lvt oi.s bij bet aanhooren er van
de h' V'ï. i-j L:t£c rezen.
7.ij r.ecmt Let wurm een min kindje,
v^rkJji-r.idcc, de buurvrouwen wat iedere
war© moeder nog lot grooterc teederheid
jegens het kind zou stemmen, gaat er mee
naar den zolder, doet een dun touw, waar
in ze vooraf zorgvuldig een lus heeft ge
maakt, om het dunne halsje cn... hangt het
op aan een balk. Nog even ziet ze bet stum
pertje spartelen, een gilletje, om eeuwig
door de ziel te snijden wie het hoorde,
verneemt ze, en dan gaat ze naar heneden
haar gewonen gang. En als ze een poos
later weder naar de plaats der misdaad
gaat, is haar kind een zielloos lijkje.
Ze neemt het doode meisje, doet haar het
doodskleedje aan, den striem om den hals
verdonkemanend, door er als teeken van
eerbiedige vereering, een doekje om te
doen. Het moeder d i o r, groot of klein,
beschermt haar kroost met eigen levensge
vaar en sterft eer zelf dan dat zij haar
jongen verlaat. Waarom vermoordde hier
een moeder ra o n s ch haar eigen kind
Zij was een slordige huisvrouw. Haar
man, werkman op de spiritusfabriek te
Delft, verdiende negen gulden per week.
Maar hij wildo niet te veel zeggen, om zijn
viouw nu niet tc bezwaren, wat hem eerde,
want hij had nogal reden om over haar tc
klagen. Er heerschte gebrek en d© vrouw
maakte schulden. Do huur was in de laat
ste weken niet betaald. En al leefde er van
do vijf kinderen, dis ze in hun huwelijk
hadden gekregen, er maar twee meer, de
zorgen zouden nog grooter worden.
Zoo ontstonden er wel eens huiselijke
twisten, omdat de vrouw niet behoorlijk
rond kon komen, wat do man zoo gaarne
wilde.
„Ik kom er zonder buitenkansje nooit
uit," zuchtte zo tegen buurvrouw, die het
ook met breed had.
„Wij hebben geen buitenkansjes", zeide
deze; ,,wo ma-tcn zien rond te scharrelen
zoo go cl en zoo kwaad het gnat, cn daar
mee uit."
,,Ja," hernam het vrouwtje weer, „van
do fonclseimton" en ze dacht aan wat zc
ontvangen had bij den dood harcr drie
kindertjes, en waarvan na aftrek der be
grafeniskosten nog een aardig duitje was
overgebleven. i
„Maar, mensch, daar zou je je kind toch
niet voor willen missen was het voor oen
moeder zeer verklaarbaar wed-er woord.
„Och," luidde het cynisch antwoord: „het
kerkhof moet immers ook vol."
Zoo schijnt in dit domme, verwarde hoofd,
dat geen tegenw icht vond in een liefhebbend
moederhart, reeds lang het omnenschelyko
denkbeeld, rondgespookt te hebben, het kind,
waarvan zij naar getuigenis der buurvrouwen
toch niet veel hield en dat in twee be
grafenisfondsen voor f 20 was verzekerd, aan
dc. begeerte naar een buitenkansje op te
offeren.
Des Zondags vielen er weer harde •voorden
tusschen man en vrouw. Hij had zijn week
geld troib'w thuisgebracht in de mecning,
dat ook de huur cr van betaald was, en
dat was al weer nkt geschied. Dat moest
cn dat zou anders. Aldus was de eiseh van
den rq^n. En haar drift mokte door, ook
toen haar man des Maandags weer aan het
werk was. Geld moest er komen en hoe zou
zij het anders krijgen dan door de fonds-
centen cn hoe foudscenten krijgen als haar
kind niet stierf? Maar 't kind stierf niet. als
ze 't niet vermoordde. Eerst deinsde ze nog
voor de daad terug. Doch zjj weet geen
anderen uitweg. Alloh dan maarZoo wordt
het noodlottig feit, dat haar voor altijd als
een kindei moordenares schandvlekken zal,
eerst in haar troebelen geest, straks in wer
kelijkheid volbracht.
Toen eenigen tijd later de buurvrouw,
by haar ggroepen, over den plotselingen dood
haar twijfel uitsprak, gedachtig aan haar
uitlatingen, deed de vrouw de beweging van
ophanging en wees naar den zolder. Zoo
verried zy zichzelf, niet uit wroeging, want
deze voelde ze toen niet on nog niet; maar
enkel uit duffe onverschilligheid.
Toen de verdediger haai- even voor de
terechtstelling in dc gevangenis bezocht en
zij hem vroeg: Wat er nu aanstonds met haar
zou gebeuren? en lijj zcidc: Dat weet ik
niet; maar wel weet ik, dat, wanneer jc
honderd jaar geleden hetzelfde gedaan hadt,
je zelf ook gedood zoudt zijn, toen gaf zij
liet antwoord: „Ais het er van komen moet,
laten ze het dan maar gauw doen."
Deze treurige rechtzaak voerde ons diep
in het vraagstuk der menschelijke ontoe
rekenbaarheid.
Hoe afschuwelijk deze misdaad ook moge
wezen, aldus het O M., zij doet ons niet
trillen van verontwaardiging. Ze maakt ons
stil, omdat wc hier staan voor ccn zielkundig
raadsel.
En zoo is het. Deze daad is in haar af
schuwelijkheid in strijd met het moederlijk
gevoel niet alleen, maar ook met het moe
derlijk instinct.
Hoe dus te oordeelen over de daderes
Hier kwamen de psychiaters aan het woord:
een directeur van een krankzinnigengesticht
en een zenuwarts, die dit vrouwelijk wezen
gcruimen tijd in observatie hebben genomen.
Beiden verklaarden en bielden deze verkla
ring tegenover den twijfel der rechters vol,
dat de wandaad haar niet mag worden toe
gerekend.
Zij is een wezen, dat niet handelt vol
gens overwogen motieven. Slechts naar im
pulsieve drift-aanvallen, die in haar verward
blijven voortspoken, en zij mist de zedelijks
la-acht, om daaraan weerstand te bieden.
Komt in haar hart soms instinctief een beter
gevoel op, dan ontbreekt nog de wil om
er naar te handelen.
Geestelijk en zedelijk zwak in gïwonc om
standigheid, is ze dit nog zooveel tc meer
in zekeren staat, die elke vrouw van het
normale doet afwijken. Van schuld in den
eigenlijken zin kan er volgens deze zielkun-
digen bij haar geen sprake zijn en als logisch
gevolg van straf evenmin.
Voor de veiligheid der maatschappij is
het echter noodig haar aan de samenleving
te onttrekken, doch niet de gevangenis, als
plaats om den misdadiger tot. nadenken te
brengen en tot inkeer, is daarvoor geschikt.
Ook op liet krankzinnigengesticht is zij niet
aangewezen, doch waar slechts dc lccuze tus
schen deze beide loopt, was die voor de
psychiaters niet moeilijk. Zij kiezen het
krankzinnigengesticht.
De rechters, vooral dc oudere, in een ge
heel andere school gevormd, kunnen daar
niet inkomen. De officier van justitie, hin
kende op twee gedachten, wilde wel gees
telijke minderwaardigheid aannemen, doch
niet algeheelc onto rekcubaarheld.
Hierop vatte, en terecht, de verdediger
vuur. Het geldt hier alles of niets! Zij draagt
als een verantwoordelijke zelf schuld, maar
dan ook moet haar de volle maat worden
toegemeten, dan geen acht jaar gevangenis-:
straf, maar levenslange eenzame opsluiting,-
om altijd en immer na tc denken en wroe
ging te hebben over haar hemeltergende
daad, of zy draagt deze schuld niet en dan
ook met deernis om haar zedelijke v^rdor^
venheid, haar onder zedelijke curateele ge
steld, haar ter verpleging gebracht in een
huis voor zielszieken.
Hoe straks liet vonnis der rechtsprekend©
hecren zal luiden, weten wy niet, doch on
getwijfeld zal de openbare meaning meer
bevrediging vinden in ccn lange gevangenis
straf, dan in dc opzending naar ccn gesticht
voor krankzinnigen, omdat, naar het oude
Bijbelwoord, hel bloed der on. ehuldigc klein©
van de aarde roept naar den liemêl om wraak.
Eu toch, als wij ze daar weer voor ons
zien, in dc bank der beschuldigden, onaan
doenlijk waar wij zelf schreien om de vrc©-
selykheid van haar daad, dan kunnen wij
niet anders dan aannemen, dat in dit slappo
lichaam een hopeloos verwarde geest en een
zedelijk verdorven ziel moeten wonen,
waardoor zij liet vermogen der raoederlhfdo
heeft moeten derven, ©n luttele kou-Ie guldens
haar meer waard waren dan het lieve leven
van haar eigen hulpeloos kind. Misschien,
dat wij, indien voor ons ware opengeslagen
haar 31-jarig levensboek met dat van haar
ouders en opvoeders, de gruweldaad hadden
kunnen Verklaren, begrijpen en—v urge ven.
Nu kunnen wij alleen vaststellen en wel
bijkans wiskundig vaststellen, dat die tot
zedelijk oordeelen onbevo?gde gewetenlooze
ook nog was onthouden de heerlijkste gave
die een vrouw kan bezitten, het moederlijk
gevoel.
En wie wil cr druiven lezen van di#-"
telen
