eieren. een Sieeperij. DE GRACiEUSE W. H. TthisBM. Cs nieuwe memoden in de mechanica der hemellichamen. Zilveren BOHTKSTTEXöSlï. 5®?sum du .chattel, foor Damesmantels, Hündermaniels, Eosiuoms en Bontwerken, lig?** liet Goedkoopste Adres „BS BW", H©ogsi© ©sisi'SrsckQi-ziingf op de Muziekvak tentoonstelling te Berlijn. L. VALK, Firma Peltenburg. Bresstraat 109 over het Stadhuis. 0.1. m VElZcH. k©@ps Een lief Jonpenscli ftflHSESTEölSo. FOYER - STh°°P- ïr;öag 23 Oatobsr 1908 Olialgsieaaa De Nieuwe Methoden in de Mechanica der Hemel lichamen. Blei Wa'even des CSeristeïasSessGs. I-! if lit SSataosiswsg SSa Uitstekende gelegenheid voor Pensiongasten, Frissche zindelijke Kamers. untEOüiv eau Heden na-middag aanvaardde de opvolger vau prof. Van de JSaude Bakhnyzeu, prof. dr. W. de bitter, liet ambt als iioogleeraar in de faculteit der wis- en natuurkunde aan dc KijUs-Univereiteit alhier, met het uit spreken vau een rode in Bet Uroot-AuüiLo- nuni der Academie over: „De nieuwe inw- tlioac-n in de ïuéciuuiiea der ito me 11 idio men/ Voowlat spr. tot zijn ejge; lijk onderwerp kwam, wil tic bij echter trachten een bree der -uitzicht te geven trer den tegeuwoor- chgon oesland der taterreaikunde m net algemeen. Het verschijnsel, dat zich aan hem, die de ontwikkeling der sterrenkunde iu de laatste kwart-eeuw gadeslaat, het eerst opdringt, is wel wat vnj noemen de emancipatie der vaste sterren. Het verschijoscJ heeft Bot eerst belangrijke afmetingen aajigcnomcn iiu ongeveer 25 -of 30 jaren geleden, in dr.a tijd, toen het woord emancipatie in de mo de kwam. Tot ver iu do tweede helft cler 19de eeuw was het de astronomie der pla neten, die de wetenschap bobeerschte. Wel waren de v aste sterren sedert d© ouoste tijden objecten geweest va-n belangstelling, van bewondering, van sper datie, een enkele maal ook vau wetenschappelijk, d. i. me- ten<l onderzoek om hun zelfs wil, ma .r het grootste gedeelte van het werk der sterren kundigen voor zoover het de vaste sterren betrof, was toch ondernomen ten dienste der planeteu astronomie. Eveuzoo werden do eerste Durdimustcrun- gen (volledige ster&-catalogusseu), do eer ste nauwkeurige hemelkaarten, vervaardigd met het doel oiu het zoeken naar en iiKlca- tificereri van kleine planeten te vergemak kelijken Zelfs het zoeken naar dc parallax der vaste sterren is oorspronkelijk onderno men, niet met de bepaling van den afstand der vaste sterren als hoofddoel, maar om als bewijs te dienen voor dc beweging der aarde, als criterium tusschen het Copernt- caanscshe en het Ptolcmaasebc planetenstel- *1. JD11 alles is in <ie laaLsto kwarteeuw zeer ïcraiidord. De naaste aanleiding tot het Jiecr op den voorgrond treden van de vaste jterren uls object van webuischappelijken arbeid om hun zelfs wil, is wel geweest de vrij plotselinge, buitengewone uitbreiding der mogelijkheid van onderzoek door de ontdekking der photograph 10 en der spec troscopie. Maar dit is slechts de uiterlijke aanleiding. De eigenlijke grond ligt, gelooft Bpr., dieper. De overtuiging begon door te dringen, dat de tijd gekomen was, om naast het planetenstelsel het grootere stelsel der vaste sterren binnen het raam der weten schap te trekken. Was het oorspronkelijk alleen in de studie van hel wezen der ster ren ieder voor zich, en do a s t r •)- p h y s i c a. dat de vaste sterren een gelij ken rang met do planeten kwamen eischen. Spoedig begon ook dc metende, sterrenkan- de, de a s t r o n o m i e, do vaste sterren zei ven als hoofdobject van onderzoek te be schouwen en werd het verkrijgen van aan- knoopingspunten voor d© plaatsbepaling der planeten voor het voornaamste tot één der doeleinden der stersw aarneinïngen Er bestaat bij een dergelijke snelle en krach tige ontwikkeling altijd gevaar voor over drijving, of liever voor overschatting van Jiet. belang van de jonge spruit en onder schatting van de bcteekenis van den oude ren tak, meent spr. Allerminst wenscht hij liet groot© belang yan do astronomie der vaste sterren te ontkennen. 11 ij, die, zoo- J als spr. meer dan acht jaren heeft gewerkt 1 in wat tegenwoordig wel het hoofdkwartier van het nieuwe leger kan genoemd worden, j zou al buitengewoon onvatbaar voor iniruk- ken moeten wezen, om niet doordrongen te zijn voor de grootschheid der verreikende j gedachten, die dc scheppers der jonge we tenschap bezielen. Nog minder zou hij wen- schcn de stellair astronomie tot haar vroe gere ondergeschikte positie teruggebracht te zien. In do vaste sterxen-astronomie isy^zooals natuurlijk is, in ©en jonge wetenschap, de practische kant uieci -op de i voorgrond getreden; by de planeten-aslronomie is het. vooral het theoretisch deel van cle weten schap, dat zich in den laatsfcen tijd bui tengemeen ontwikkeld heeft, en een geheel ander aanzien heeft gekregen. Na te hebben aangetoond, dat de schei ding tusschen theorie en praktijk van de vroegst© tijden duidelijk is geweest, deed 6pr. uitkomen hoe zich naast elkaar een practische en een theoretische, beter ge zegd mathematische sterrenkunde ontwik keld hebben. Zoo is de wiskundige leer van do beweging der hemellichamen, dc a s- tromechanica, een geheel zelfstan dige wetenschap geworden eu over de ont wikkeling der nieuwere methoden eu denk beelden dezer wetenschap was het, dat spr.'s betoog liep. Er is een zeker parallelisme op te mer ken tussoJien deze ontwikkeling en die der mathematische natuurkunde, fepr. riep de voornaamste phasen dier ontwikkeling ge durende do 19de eeuw, die nog kort geleden door Poincaré zoo meesterlijk geschetst is, in de herinnering zijner hoorders terug. Doch hoewel ook verklaard is. van hoe vele wetten men den dieperen ondergrond heeft weten bloot te leggen, do gravitatiewet, het bij uitstek eenvoudige voorbeeld, waarnaar oorspronkelijk de geheele niathematischo physica gemodelleerd werd, is nog steeds onaangetast, heeft nog geen bevredigende verklaring gevonden. Want ook prof, Lo- rentz zelf zal aan zijn hypothese omtrent het wezen der algemecne aantrekkingskracht niet do bet eekenis van een afdoende ver klaring willen toekennen. Na deze uitweiding over de zwaarte kracht tot zijn eigenlijk onderwerp terug komend, zeidc spr., dat het probleem dan is, to bepalen do bewegingen van ecu stel sel stoffelijke punten, <lio op elkaar aan trekkingskrachten uitoefenen in overeen stemming met de wet van Newton. To zameD zijn voor elko planeet zes grootheden noodig en voldoende om de een figuratie en bewegingstoestand van het systeem op een gegeven oogenblik geheel ts bepalen. Was er slechts één planeet, alleen onder worpen aan de aantrekkingskracht der zon, daD zou deze zich bewegen in een ellips, volgens do wetten, nu <lrie eeuwen geleden door Kepler ontdekt. Het. pro bleem was dan oplosbaar. Maar het wer kelijke probleem is ingewikkelder en is met onze tegenwoordige wiskundige hulpmidde len niet oplosbaar, zal wellicht nooit ir zijn algemcenstcn vorm opgelost worden. Do planeet staat niet alleen onder den ïn- vlood van de aantrekkingskracht der zon, maar ook onder die van andere planeten en wordt daardoor uit haar elliptische ba nen getrokkenzij ondervindt storin gen. Men verkrijgt zoo een reeks van sto ringen, die bij do „ongestoorde"' baan ge voegd een benadering .ot de ware baan geven. In den loop der 19de v^euw echter is het wiskunstig geweten steeds nauwgezetter geworden. De reeksen der storingstheorie zijn gedaagd voor do vierschaar der stren ge mathesis en ondervraagd naar haar con vergentie en op verschillende punten heb ben, naar spr. deed zien, do formules van de astronomen de vorfechcnde critick der wiskundigen niet kuimen doorstaan. En do theoretische natuurkunde bracht de astronomen cr toe do formeele wetten te verlaten, om to trachten dieper in het in nerlijke wezen der verschijnselen door te dringen. Met een paar voorbeelden maakte spr. duidelijk waarin de tegenwoordig© opvat ting verschilt van de klassieke, en begon daarbij met het meesterwerk, waarin, vol gen de uitspraak van do hoogste autoriteit op dit gebied, do kiem van dc geheele latere ontwikkeling ligt opgesloten, de bei de in 1877 verschenen verhandelingen van Georg© William Hill over dc theorie van d© maan, welke theorie, onafhankelijk van hem, reeds vroeger door Adams is ontdekt. De tweede groot© naam, dio aan de ont wikkeling der nieuwe methoden is verbon den, is Poincaré, wiens arbeid van den- .zelfdeii geest is doortrokken, al is er een groot persoonlijk verschil tusschen Hill en Poincaré. Hill is astronoom, Poincaré mathematicus, voor hem is het probleem der planeten-bewegingen minder hoofd doel, dan -wel ccn gcwenschte aanleiding om zijn wiskundig© scherpzinnigheid te oefenen. Slechts op een paar van Poin- caré's ontdekkiugen vestigdo spr. do bij zondere aandacht. Spi'. wees er ten slotte op, dat de ma thematica der hemellichamen nog in vele andere dan door spr. genoemd© richtingen uitbreiding zoekt en van het uitgestrekte gebied, dat haar door onderzoekingen van Hill en Poincaré cn misschien moest ook Gylden hierbij genoemd worden is ge opend, nog maar een klein gedeelte in ont ginning is gebracht. In tegenstelling met het afgeloopcn tijdvak, dat als een periode van concentratie kan beschreven worden, is het tegenwoordige vooral expansief en aldus eindigde spr. do oudste aller we tenschappen behoeft voor haar vele eeuwen jongere zusteren niet onder to doen in jeugdige leven ski-acht. Met de gebruikelijke toespraken aan cu ratoren, hoogleeraren en studenten werd d© doorwrochte rede besloten. Een eerbie digen groet bracht spr. aan zijn ambts voorganger, prof. Van de Sande Bakhuy- zen, die door een lichte ongesteldheid ver hinderd was aanwezig te zijn, evenals aan zijn leermeester cn vriend Kapteyn, die hem, nog student, door zijn bezielende voordrach^ en bovenal door zijn bezielend voorbeeld, het ideaal toonde, waarnaar eer wetenschappelijk man moet streven. Spr. mag er zich niet over beklagen, dat prof. Kapteyn niet hier is om zijd dank persoonlijk in out vangst to nemen, waar lv.j in een der grootste werkplaatsen van prac tische sterrenkunde zijn krachten wijdt aan de oplossing der door spv. behandelde pro blemen. \3r'sigars en An4woordea. Vraag: Ik leende een jaar grienen van iemand e-enig geld, om mot Mei te betalen 19C8 c:i geleeixl 1907, 1 Mei. Nu heb ik toen betaald eu zou de leener hel briefje wel verbranden Nu is hij 1 September overleden cn krijg ik van den notaris bericht, dat ik het geleende 15 Januari 1909 moet voldoen. Hoe'moet ik daarmede aan 1 Antwoord: Dat is ecu *cer leelijk go- val. 17 hadl natuurlijk het ondershanrlEciio schuldbewijs terug moeten hebben cn dc geldlcencr hoeft, het eenvoudig laten liggen, (ia onmiddellijk naar den notaris en leg hem dc zaak uit; maar wij zouden ei" niet gaarne voor willen instaan, dat u niet voor dtweede maal zult moeten betalen cn dan is hot toch gohcel uw eigen schuld. Vraag; Ik kocht van ccn firma, Augs. 1907, ccn partij goederen vóór 23 Eeb. 1.1. Nu heb ik alles nog niet -opgevraagd. Ben ik nu nog verplicht het, restant te accep teren, daar het 8 maanden over den tijd is. Antwoord: U zc\gt zelf, dat u alles nog niet hel>t opgevraagd cn daaruit leiden wij af, dat de schuld der vertraging bij u ligt. Maar dan zult u wel degelijk ver plicht zijn het overige te acoepteeren. Vraag: Ik heb oen woning gehuurd en moest mij op een ongczcgckl stukje pa pier verbinden voor één jaar dit huis te bewonen. Nu is mijn woning verkocht. Is Cr nu nog iets wettigs, dat mij belet, dit huis vóór het jaar om is te verlaten? Antwoord: N iet-6:ganst<aando den verkoop blijft het bestaande huurcontract van volle kracht en waarde. Vraag: Ik heb een partijtje gouden centen met beeltenis Koningin Wilhclmma met opgestoken haar. .Zoudt u mij kunnen zeggen of die meer waard zijn dan beelte nis Willem III. Zoo ja: Wie zouden die wil len koopen? Antwoord: Het is ons niet bekend, af tien-guldon-stukken met de beeltenis van Koningin Wil helmin* me t opgestoken haar een bijzondere waarde hebben, en wij kun nen dus ook niet zeggen wie ze zou willen koopen. Mocht er zoo iemand wezen, hij kan zich bij ons vervoegen, dan willen we "hem uw adres wel op ge van. Afgescheiden van die vermeende meerdere waarde is zoo'n partijtje gouden centen trouwens nog wel do moeite waard. Vraag: Moet men te Leiden een be paalde school bezocht hebben, om als leer ling op do Kweekschool voor Onderwijzers cn Onderwijzeressen geplaatst to worden, of kan men van elke school, ook van dc bijzmdere, daar geplaatst woTden? Antwoord: Welke school bezocht is, doet er niet toe als do adspirant maar aan het toelatingsexamen kan voldoen. Vraag. Is het waar, dat cr op do Turfmarkt een trottoir komt, en dat dc Paardensteeg den naam van „Turfbelkade" ki ijgt? Antwoord: Daarvan is officieel nog niets bekend en een en ander zal door den Gemeenteraad moeten worden besloten. De naam Turfbelkad komt ons buitendien onwaarschijnlijk voor. Daar zijn waarlijk wel mooier namen voor te bedenken. Vraag. In uw blad van 1.1. Zaterdag las ik, benoemd tot directeur te Alphen dc solo-pistonist van het -lde reg. inf. Kan iemand zich solist laten noemen, ook al heeft hij nog nooit c c n i g e n solo gespeeld? Zooniet, hoe noemt men dan zoo'n hoog vlieger Antwoord: Wij leven in ccn tijd van reclame, waarin men nogal van klinkende namen en titels houdt. Of iemand, die zich solo-pistonist noemt, nog nooit (in het openbaar) een solo gespeeld heeft, doet cr niet toe. Dc vraag is maar of hij een solo kan spelen. Ts de man zich daarvan be wust, dan treft hem geen blaam dien titel. V raag: Bestaat cr voor een dag-en- naeht-dienstbodo ook een tijd van uitschei den, of is zij verplicht tot elf uren of lialf- ivrsalf te werken, 's avonds? Antwoord: Wettelijke bepalingen zijn daaromtrent T-iet, maar het _zou onredelijk zijn een dienstbode, niet bij wijze van uit zondering, maar als regel zoolang to laten ■werken. Dit zou een reden kunnen zijn den dienst op to zeggen. Een goede dienstbode be hoeft tegenwoordig "niet bang tc wezen, dat zij geen dionst krijgt. Vraag; Als een meisje verkeering heeft gehad en nu is die af, moet zij dan de cadeaux, dio hij gegeven heeft, teruggeven en hoe gaat het dan niet de ringen? Moeten wjj (die houden of moeten wij ze terug ge ven, want zoo'n ring kun je toch niet dra gen, o'f aan ccn ander geven. A n tw o o r d. Dat hangt gdheél af van wat gc te zamen bij het verbreken van het engagement, overeengekomen zijt en tevens van uw cn zijn tiesohheid. Regelen zijn daar voor moeilijk tc stellen cn wettelijke rege len heel cm aal niet, omdat eens gegeven ge geven blijft. Wat den vo-lovingsring betreft, -voorzie i cr zoo over denkt als u en uw mecning ts J o.i juist, is het b^st elkander weer terug to .«geveii. Doch ook hier is van een ver plichting, althans van een wettelijke ~vct- plichting, geen sprake. Hot spreekwoord zegt. dat het op oud ijs j nogoJl eens wil vriezen. Wié weet of dit niet op u toepasselijk mag worden geacht en dan komt het alles weer terecht, ook met 3e .cadeaux en de ringen. I rustte 1» cl* e teotooiisteiliug. Naar aanleiding vun het bij de behande ling in do tweede Kamer van de aanvrago der Regeer ing betreffende liet subsidie voor een officieelc deelneming aan de Brus- selsohe tentoonstelling blijkbaar zwaar go-- wogen hebbende argument, dat dc nijver heid zelve voor die tentoonstelling geen be langstelling heeft betoond, hebben belang hebbenden, die me enen, dat dit argument niet cp voldumdcn grond steunt, tot mr. Joh. Enschedé, in zijn qualiteit van voor zitter der Maatschappij van Nijverheid, hét verzoek gericht een vergadering van cvcntueelc exposanten bijeen te roepen, ten einde dit punt te bespreken. Do heer Enschedé heeft gemeend zich aan dit verzoek niet te mogen onttrekken. Dientengevolge zal Maandag 26 dezer to halfdrie in het lokaal „Krasnapolsky" to Amsterdam een vergadering van belang hebbenden plants vinden. Kan# er verkiezing; district Siteek. De minister van -binnenhmdsche zaken heeft bepaald, dat de verkiezing van een lid der Tweede Kamer, noodig door hefc nict-aannem n van dr Kuyper, zal plaats ihebben Donderdag 29 Oct., de stemming, zoo noodig. Maandag 0 Nov., en de her stemming Woensdag 18 Nov. 11A A lib E MM W1W11010 li Gehuwd: T. ran Ei en J. do Vn-er G. Vermeulen en A. van der ^jRSt ,]e Graaf en A <ieu tree en. K. d«a Bree en en G. an der Slujja.11. 'J. Buné tn N. Bouwman. b J. de Boer en C. Scheepers. Ondertrouwd: II. Schnrrighui en on M. 'Uithol. A. van Sod *n A. /jjm. C. J. de Boor eu M. Clemens. LI e v n 11 e oA.M. Mesman eeb Van Doorn Z. I A. Zoet oman peb. Zonoev«!d J. Doeve gel», Buier M. Ouwel geb. 81«stras D51. ran Kampen geb Mul Z. E li. van Wijk gob. V Willigen 1> A. Smit geb. Van Wingerden Z. -C. do itiddcr gel». Koolhaas D.A_1'j. v. d. Broec* eeb. Paatis Z. Overleden: H.ltje A. Suis IS m.<C. Struck, we«l. Bakker, S3 Haarlemmerstraat 114. BTieuwe Rijn 55. Haarlemmerstraat 67 (naast het Volkshuis). Hofleverancier. still©. De aanschaffing van een SYO?ïW£G Piano of Vleugel, welke voldoet aan de hoogste e.-cbeu, is een voordeel voor lange jaren. li-ZU PIANO's van af 5 550.— VLEUGELS van af 51050.— Geniak'iolr.kfl bslaliags/oorwaardea Ondergcteekend.e geeft hiermede k eti ei ia, dat Iiij do Stalhouderij vau den Heer C\ VAN TEYLIN ii JE N, Utrechtache Veer, heeft over genomen cn daarbij gevestigd %eft 1153 16 Keleefd aanbevelend, Telelonnn. MO. litrech'-sck Veer. een zoo goed als nieuw JSotor- vraehtscliip, lang 19 iL breed 3.80 11, snelheid 14 UJ K. hL bij zonder geschikt voor het vervoer van Vee of Graan. Br. Er. onder No. 1163 van het Bur. v. d. Blad. 3 biedt zich aan om als Volontair weixzaam te z\)n op eon Handels kantoor of andorszins, voor morgen- en middaguren. Brieven Bureel van dit Blad onder No. 10S0. 8 Tafelei eren a 7} Cts., gewone Versche a 5^ Cts., Verache Een deneieren it 5% Cts., de zooge naamde J&. Kroon Eieren a 4J, Cts. per stuk. 1155 18 Aanbevelend: D. WAEEÏSfG. Ttlrf. 022. Hasriêiiiraerweg iio. S. Tevens kerngezonde Kui kens te koop. Üolc zjjn dezelfde soorten Eieron ver krUgbaar b;i den Hour £9oo- I jjewoerd No. 74. Teief. 4IO. Donderdag den 29sten Octo ber 1908, des middags 'i uien in Ca'ié „Be Sfoorfc van fleet", Douzastraat te Noordwjik-Binnen zal publiek aanbesteed worden Het hou. e 1 van een klein PensioEa te i\oord- wijk »an Zee voor rekening van don hoor G. v d BOOM, te Noordwijk-Binneri. Aanwijzing in loco dos morgens SO uren, op don dag der Aanbe steding. Bestek en Teekening to verkrijgen van af 22 October tegen betaling van f l.o»0 by ondorgeteekonde, btf wien levens inlichtingen to verkregen zyn De Ondergeteekende, H. LIBFFBK1NK, 1052 27 Arcbtuc', Rem: randt weg. noohdwiik a./Zke, 19 Oct 1908 H.H. KA??£RS. Voor direct of 1 November ge vraagd: oon nette E»EI>ÏENi>E, goed Scheren vereisoht en eenigszins met 't Knippen bekend, in netto zaak. Br. Bur. van dit Blad No. 1111. 0 Te fcoop aangeboden: 809 15. Koedeu ileoïie door J. PRINS ZONEN, 1140 6 Noordw\jk-Binnen. <8 aren) TUtfiBE - S3ZHIE - WIR'JERirt Piano. Viool. V.GioncsU en Miss fli'.-Zaagsres oil Kteu*;-Ycrk. Pleycl- Concertvleugel van de Firma RIJKKiV ik Co., JJtn Raag. Entrée f 11.50. Kaartverkoop eu pkuifsbe- »prekiiig b. d. firma. ÜGiiiKfiÊS Botemarkt eu 's avonds aaa de ^aai« 1073 29 Heden verscheen* BEDE uitgesproken by do aanvaarding van hot Hoogleoraarsambt aan vdo Rijks Universiteit te LeLdon, op "Woensdag 21 October 1908, do on Dr. W. DE SITTER. Prijs ©O Ceni. Verkrijgbaar in elkon Boekhandel en by do Uitg. GEBR. HOITBEMA, te Groningen. 1161 20 Door UaCKStOEDERS VAN DES HOEK, te Lehlen, is uitg?gevort 211-47 1® Zestien I.enin£en te Berlijn, gehoaden voor Studenten van allo facuitoilen, door ADOLF HARNAC&, Roojleeraar te Berlijn. VliRTAALD DOOR: C. H. M. KUENKN. Prys iDgen. /"S.50. geb. J5.90. Vmkrygbaar by allo Boekhandelaren. i\r ASHaer. tegen billijke Tarieven, Zdcwel per Week als per Maand. Uitstekende Keuken. 1152 20 Moiorhootdieiist op liet beste Adres voor WERzeaioaKË. Kar.toor js \f.rjjlaatst van Esterinarki 9 naai" üii'eciitsclie Weer 28 hy di* J'irmaUanTeySit.j -n. Telefoon iBo'd 20 Vei huizingen met Tapissières. Bergplaat© voor Inboedels Tel. ^666.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1908 | | pagina 6