De eerste veroveraar der lucht.
Oe üonsjo-kolorcie.
Deze stond als verplet; geen mensch wist,
wat de vertwijfelde man van plan was.
Rübele alleen behield zijn bedaardheid; hij
herinnerde zich de sigaar, die hij van den
tenorzanger had gekregen, en ging weg,
om dezen te zoeken en te hooren. Hij vond
hem met zijn gezellen in dn herberg en
deelde hem de schrikkelijke gebeurtenis
mede. Hij betoogde, dat de ontwerper de
zer ongehoorde scène een strenge bestraf
fing te gemoet zag, on verzekerde, dat hij
dengene, die het hem gespeeld had, ietfl
zou aandoen, dat hij zijn leven lang daar
aan zou denken.
Thans begonnen ze te spreken, en spoedig
had Rübele het geheim der sigaar uitge-
vorscht, met grimmig welbehagen ging hij
naar Goldberger. Den verbaasden huisdie
naar zoide hij, dat hij met zijn principaal
over dienstzaken moest spreken. Deze ver
scheen; toen hij Rubele zag, vroeg hij
barsch, wat hem nogmaals terugvoerde.
„Mijnheer," begon de jonge man, „ik
weet alles; uw klapuigaar is in den begin
ne aan het goede adres gekomen, daarna
echter aan het geheel verkeerde. Ik zal de
geschiedenis aan den Heer President, den
bur gamees ter en den dagbladredacteur
verhalen: uw persoonlijke ear en die uwer
firma is weg."
Goldberger was een beroerte nabij; met
.bevende lippen murmelde hij: „Dat zult
ge niet doen."
„Waarom niefcf zei Rübele. „Dabt, wat
ge mij heden aangedaan hebt, hadt ge ook
niet moeten doen. Thans hebt ge u eenvou-
'dig onmogelijk gemaakt. Ik alleen, behal
ve die heer, dien ge tot mijn opwachting
hebt uitgenoodigd, weet den waren gang
van zaken en ik 7-a-l slechts onder h n voor
waarde zwijgen!"
Het bloed steeg Goldberger naar het
hoofd. In de hoogste opgewondenheid liep
hij de kamer op en neer, eindelijk haalde
hij diep adem en riep zijn dochter. Ter-
'etond ging dc deur der zijkamer open, en
het meisje verscheen op den drempel. Gold
berger beet zich op de lippen, en zeidc
daarop: „Ik heb me bedacht!'" Natuurlijk
waren de jongelui enkel vreugde en Rü
bele riep hoogst verrukt uit: „Alles zal
terecht komen, papa; kom al echts op het
diner."
Daarna ijlde hij spoorslags naar het ver
blijf van den President en verzocht om ge-
Dadige audiëntie. De President zat m een
leuningstoel, rookte en zag er in het ge
heel niet meer boos uit. De secretaris vatte
moed en verhaalde alles, gelijk het zich
werkelijk had toegedragen, en bad Zijne
Excellentie genade te willen doen gelden.
'De goedige oude heer was zichtbaar ver
heugd over de openhartigheid van den
eecretaris cn zeide, dat zijnerzijds de zaak
afgedaan was, en dat hij, met het oog op
de mededeel ingen, volledige discretie
schenken wilde.
Drukkend zwijgen heorsehte in de spijs-
zaal, toen Zijne Excellentie zich aan de
feesttafel bevond. Toen hij echter den bur
gemeester lachend de hand reikte en den
angstig wachtenden het verlossende woord
mededeelde: „Gij zijt onschuldig, de zaak
is volkomen in orde," toen flikkerde de
feestvreugde langzamerhand op en ontstak
na eenige glazen champagne tot een hol-
derglanzend vreugdevuur, dat alle gemoe
deren verwarmde. Aan het slot der tafel
lagen Goldberger en Rübele diep geroerd
elkaar in do armen.
Terwijl men algemeen de brooders Mont-
golf ier als de eersten beschouwt, die het
waagstuk van de verovering van de lucht
ondernamen, maakt Paul H<jrem in de
„Gd Bias" aanspraak op de prioriteit der
uitvinding van het Juchteohip voor een
B. .zdliaan, dio omstreeks 1685 is overle
den en Gusmao heette. Hij was door de
Jezuïeten opgevoerd en kwam op 15-jarïgen
leeftijd naar Europa. Aan de universiteit
te Coïmbra verwierf hij den graad van
doctor in het kascfiieke recht, welke hem
den weg tot de geestelijke waardigheden
opende. Hij werd vervolgens aalmoezenier
van koning Johan V van Portugal, dien
men den monnikenkoning noemde, en liet
zich door de vriendschap en de beurs van
den Koning verleiden, het doornige pad
van den uitvinder in te slaan. Zoo gebeur
de het, dat hij in het begin van 1709 den
Koning met een merkwaardig gedenkschrift
het verzoek deed, hem een patent te ver-
leenen voor een uitvinding, die hij als volgt
beschreef:
„Ik heb een middel ontdekt om me in
de lucht op de manier zooals men dat te
land en te water gewoon is te bewegenal
leen bereikt men met mijn vervoermiddel
een onvergelijkelijk grootere snelheid- Mijn
machine kan 200 mijlen per dag en zelfs
meer afleggen."
Hij somt dan met beminnelijke naïveteit
alle voordeelen op, die zijn uitvinding
biedt:
„De Koning zou dan in staat zijn aan
zijn legers de gewichtigste mcdedeelingen,
ann de verste landen de snelste hovelen
zonder tijdverlies te kunnen doen toekomen
de kooplui zouden onder de oogen van den
vijand aan de belegerde plaatsen geld en
levensmiddelen kunnen toevoerenmen zou
de landen aan de Pool ontdekkenkort
om, de roem voor den Koning en de Por-
tugeezen zou geen grenzen kennen."
Den I7deh April 1709 liet Johan V aan
dan priester Gusmao het gewenachte pa
tent overhandigen, stond hem een levens
lang pensioen toe, benoemde hem tot ka
non ious en beriep hem tegelijkertijd op
den leerstoel voor wiskunde aan de univer
siteit te Coïmbra.
Den &den Augustus van hetzelfde jaar be
gaf zich Johan V met zijn hof naar de
„Coaa da India" te Lissabon. Een onge
duldige menigte wachtte hier op de dingen,
dio komen zouden. Eindelijk verscheen ook
de abt met zijn toestel. Onder het niet
juist aanmoedigende zwijgen van het pu
bliek ging hij aan hei werk. Na een korte
voorbereiding verhief zich de luchtmachi-
ne van den grond en steeg Langzaam tot
aan de daklijst, van het slot op. Hier bleef
ze eenjgon tijd in rust, stiet toen echter,
toen 2© zich Voor een verdere opstijging
wilde verheffen, tegen een vooruitsteeksel
van den muur. De schok werd noodlottig.
De machine viel zwaar beschadigd midden
onder de verbaasde toeschouwers. De me
nigte twijfelde nu niet meer, maar nam
daarvoor des te hartstochtelijker partij
tegen het werk van den priesterlijken uit-
vindor. Geheel Lissabon sprak nog slechts
van het apocalyptische of wonderbaarlijke
monster van den abt. Men hoonde den ar
men man op allerlei manier. Angstige raen-
sehen zagen met scheeve oogen naar den
tooverprieater, die daar met behulp van
den duivel de grenzen van het menachc-
lijke weten poogde te verbreken. Men ver
telde elkaar zelfs griezelige verhalen van
don uitvinder. Men had hem 's nachts in
beraadslaging met den Booze gezien, en
zelfs in de vertrekken van den Koning
werd Gusmao in het openbaar als too ve
naar behandeld. Kortom, de ongelukkige
priester kon zioh in het geheel niet meer
in het openhaar laten zien en vluchtte met
zijn onbegrepen meesterwerk in de eenzaam
heid. Do Koning zelf ried met het oog op
de opgewonden publieke opinie zijn be
schermeling aan om zijn proefnemingen
te staken. Aldus bleef de uitvinding liggen,
en het is derhalve ook te verklaren, dat
de zaak in de wereld zoo weinig opzien
baarde. Gusmao nam toen zijn ooileges aan
de universiteit te Coïmbra weer op en
werd later in geheime missie naar Rome
naar Clemens XI gezonden. Yan zijn af
wezigheid maakten zijn vijanden gebruik,
om hem bij den Koning geheel in miskre
diet te brengen. Daar bovendien de inquisi
tie, die hem reeds als vaste prooi be
schouwde, hem liot bewaken, werd het den
goeden man ten slotte wat angstig om het
hart. In 1724 vluchtte hij heimelijk, zonder
iemand in zijn geheim te betrekken. Steeds
zeldzamer hoorde men iets van Gusmao;
later vernam men toen, dat hij zijn laatste
dagen in een hospitaal te Toledo had door
gebracht, en dat hem de broederschap van
den Heiligen Petrus uit medelijden een graf
in de kerk Saint-Romain had gegund.
In de nationale bibliotheek van Parijs
vindt men in het vijfde deel der etsenverza-
meling nog de teekening van de vliegma
chine van Gusmao, het eenige, dat van de
uitvinding is overgebleven, die de broeder»
Montgolfier 58 jaren na den dood van den
Brazililaanschen priester te Avignon in
hernieuwde gedaante lieten verrijzen, waar
bij het vaststaat, dat hun do uitvinding van
Gusmao onbekend is gebleven.
België heeft, zoo als onze lezers weten,
zijn eigen groote kolonie. Met een meerder
heid van 28 stemmen besloot België's Ka
mer den grooten stap in het onbekonde te
doen. Het kon moeilijk anders. De ministe-
rieele rechterzijde, de oppositioneel© rech
terzijde en eenige liberalen stemden voor,
En de Senaat heeft zijn goedkeuring e-an
het besluit gehecht. De Congo-staat, vijf-
en-tachtigmaal grooter dan het moeder
land, is dus geannexeerd of overgencmen.
De vorm van den dusver „Vrijen Staat"
gelijkt op een neusachtigen zak met een zeei
nauwe opening; de oppervlakte bedraagt
2,383,000 vierk. KM., d. w. z. 4^-maal de
grootte van het Duitsche rijk. De grootste
breedte, van het noordwesten naar het
zuidoosten, beloopt 2400 K.M., wat onge
veer de afstand is tueachen St.-Pctersburg
en Bordeaux; maar bij de kustlijn is de
Congo-staat slechts met 37 K.M. betrokken.
En door dezen nauwon mond gaat bijna het
geheele verkeer van den vroegeren Vrijen
Staat.
De kolonie heeft, bohalve een vloot van
wel 50 Staatsstoomhootcn op de Congo en
haar zijrivieren, thans 535 K.M. spoorwe
gen; de lijn van Matadi naar Leo pol dvi lit
(400 K.M.) en de lijn om de watervallen
StanleyvillePonthierville 135 (K.M.) In
aanbouw is de lijn KinduLuaJaka, een
voortzetting van de lijn StanleyvillePont
hierville. Deze lijn moot 600 K.M. lang wor
den, en daarvan zijn reeds 100 K.M. gereed.
Dc rijkdommen van de Congo-kolonie be
staan voornamelijk in caoutchouc cn ivoor,
terwijl voor ontginning bruikbare mineralen
alleen in dc oudere randgebergten, zooals
in Katanga, aanwezig of te verwachten,
zijn. De laatste volledige opgaven over den
handel dateeren van 1906. In dat jaar bad
de handel een waarde van 79.G millioen
francs, waarvan 58.3 millioen kwamen op
den uitvoer en 21,3 millioen op den invoer.
In 1899 waren doze cijfers respectievelijk
36.3 en 22.9 millioen francs. Onder de uit-
voerproducten staan caoutchouc en ivoor
bovenaan, het eerste met 43.5 millioen, het
tweede met 4.5 milliocD francs. Palrnpltten,
palmolie, wit oopal en goud (voor 851,00C
frs.) volgen. De caoutchouc zal zeker nog
lang de beheerechend© stelling in do export
cijfers van de Congo-kolonie behouden, al
is het merkbaar, dat men met dezen schat
tot dusver roofbouw gedreven heeft en in
het algemeen niet veel heeft gedaan, om
voor d© zware verliezen door nieuwen aan
plant vergoeding te verschaffen.
De opgaven over de"sterkte van de ing>
boren bevolking steunen slechte op schattin
gen, die geheel onzeker zijn en zeer uiteen-
loopen, omdat men buiten de hoofdrivie
ren weinig van de bewoners w-eet. Stanley
had 2-3 millioen zielen aangenomen; later
is men tot 15, ja millioen teruggegaan,
terwijl een nieuwere berekening sluit met
19 milfioen Do geheele bevolking behoort
tot het Bantoe-ras, dat echter naast een
eenheid van taal een groote verscheiden
heid in lichaamsbouw en ver3tan del ijken
aanleg, in karakter en in cultuurtoestand
ran wijst. Naast vreedzaam gezinde stom
men zijn er wilde en krijgshaftige; naast
streken, welker stammen zich in tallooze
dorpsgemeenten versnipperen, ook d© orga
nisaties op hoogcren trap van ontwikkeling.
Daartoe behooron de Niaro-Niara sultana
ten in het Noordoosten, en de Staten van
het Zuiden, waar het Lunda-ri?k van Muata
