ijSTo. 1484*.
IiBIDSOH JS&terdag* 18 Juli.
Am@ 1908.
I Brieven van een Leidsnaar.
Gemengd Nieuws.
SCHETSEN UIT DE RECHTZAAL.
CCXXX1V.
■Er is, om ecns meb ecTl Datijnschc spreuk
«[beginnen, rumor in casa" onder do bc-
]Bgt,in°gbetalcnde burgerij in onze goede stad
van loeiden, nu do aanslagbiljetten voor de
Jimast.^lijke directe belasting of hoofdclijken
HiDslag weder worden thuisbezorgd. Het
percentage voor 190S was verhoogd tot ruim
■vrf procent, men had het reeds een en an
dermaal in de kranten gelezen; maar dat
dringt niet zoo tot den mensch door, als
nnecr men zijn eigen belastingbiljet tnuis
'ijgt, waarop in vette cijfers het bedrag
at uitgedrukt, dat men zolf betalen
loet.
En als men dat getal dan voor zich /iet
aan. 'fc rekenen gaat: verleden jaar van
iolke 100 belastbaar inkomen f 4.25 en di
aal f 5-03 dan wil bij velen dat sommc-je
g niet uitkomen.
Zoo heb ik dezer dagen mcnschcn ont-
fcoet, die met het aanslagbiljet in don bin-
nzak liepen en, beduimeld door het kec-
n en nog eens keeren, het mij lieten zien,
et de vraag er bij, boe het dan toch ko-
kan, dat ze zooveel meer naar den gc-
ieente-ontvanger moeten brengen dan ver-
icn jaar. „Maar, mijn goeje menschen,
lie weten toch dat het percentage met
im driekwart omhoog gegaan is?"
Zeker dat wisten ze, doch zoo kwamen ze
[èr nog niet. 't Was veel hooger.
F.n dan stak ik mijn vrager de hand toe
t een „daarmee feliciteer ik je, want dan
je inkomen vermeerderd en dat is een fe
licitatie waard!"
Maar dan moest jo die lui eens hebben
jhoord. ,,'t Inkomen grooter en dat in de
in tijd nu een mensch al zoo moet ploete-
en om te blijven, die hij is. Hoe komen zo er
ij."
Ik vertelde hun, dat het belastbaar inko-
n der gemeente ondanks do omstandig-
id, dat er één dc gemeente verlaten had,
ct een inkomen, dat op ruim een ton werd.
jpaald, nog een paar ton hooger is dan
et vorig jaar.
Daarin zullen verschillende personen een
andeel hebben, en zoo is het te verklaren,
'*at menigeen niet alleen percentsgewijs
ïaar ook naar het grooter inkomen hooger
9 aangeslagen.
Wij weten wel niet precies hoe de kohic-
l!«n tot stand komen, maar nu de vrij aan
zienlijke stijging samenvalt met de aan
stelling van den nieuwen ambtenaar, die
!c;. i /enaardigen titel van controleur van
!;p11 tebolastingcn draagt, is de vcrondcr-
t. Mg zeker niet te gewaagd, dat dit
'.cl ijk zijn werk is.
menschen met wien ik er over sprak,
jiicc aden dat zoo'n man, die puurvreemu
.t Hilversum is ovorgekomen, moeilijk
ver de financieelo omstandigheden der
■ideaaars kon oordeclon.
IIij heeft echter zijn raadslieden oncicr
oicnschen die meer ingeburgerd zijn op
xeretario ook en de man, wiens hoofd-
erk het is, bestudeert natuurlijk de aan-
-ften en kan, in verband daarmede een
jnacler onderzoek instellen. Ik weet althans,
llafc hij heel wat personen bij zich heeft
'ontboden en met hen de aangiften heelt
esproken. Daarbij komen onder strikte
'iieimhouding do finesses van de zaak te
berde en wellicht dat, naar aanleiding van
zoodanig onderhoud, de aangevers zelf
|woleen8 tot do overtuiging worden ge
bracht, dat zij ec-n hooger inkomen hebben,
dan door hen is opgogoven. Zoodanig ge
val word mij althans medegedeeld.
De man, die een zaak drijft, ging er heen
in do meening, dat hij een eerlijke aangifte
had gedaan en nadat de controleur er mot
hem over gesproken liad, wist hij, dat het
met f 300 zou worden verhoogd en hij kon
er niets tegen hebben
Uit dc gesprekken, die ik boven weergaf
en die ook anderen wel zullen hebben ge
hoord, blijkt echter wel, dat niet alle ver
hoogden er zoo overdenken.
Dc vrees is geopperd, dat juist de kleine
man en de middenstanders den invloed van
het werken van dezen ambtenaar zouden
ondervinden.
De hooger aangeslagenen zou hij min
der goed aankunnen en aandurven. Ik
hoop dat de ervaring het anders zal iee-
ren en dat heb zal blijken, dat bij zonder
aanzien des persoons er naar zal cu kan
streven iedor burger naar dc mate van
zijn vermogen in de algemcenc lasten te
doon bijdragen. Want waarlijk als men het
bekende „belastingboekje" eens doorbla
dert, dan ziet men er nog al eons cijfers
die zonder onbillijk te worden, wel wat
konden worden opgevoerd.
En wie to hoog aangeslagen is, staat
immers do weg open eorst bij den gemeen
teraad en later bij Gedeputeerde Staten
er verhaal op to zoeken.
Wij mogen, wat het bclastingbctalen be
treft, nu niet tot de meest gezegende steden
behooren; op menig ander gebied laat Leiden
in den laatsten tijd van zich hooren op een
wijze, dat wij Leidenaars er trotsch op kun
nen zijn, en waar ik boven een schaduwkant
van het Lcidsche burgerschap liet zien, daar
mag ik ook niet nalaten op* ecu blinkende
lichtzijde te wijzen, of wordt in verband
met een grootsche ontdekking van een onzer
hoogleeraren Leiden niet genoemd overal
waar geleerden wonen cn de wetenschap)
wordt gediend?
Prof. Kamerlingh Onne3, onze Kamcrlingh
Onnes, heeft het helium vloeibaar gemaakt
en zoo do eer verworven, dat dc
reeks der gasverdichtingen door een Neder
lander geopend ook door een Nederlander is
gesloten. Hij heeft liet resultaat mogen be
reiken, zoo lange reeks van jareu door hem
met onvermoeibare hardnekkigheid nage
streefd.
Ik breng uit naam van mijn medeburgers
den vriendclijken, nobclen geleerde, wiens
omgang en leven ons leert, dat eenvoud niet
alleen het kenmerk van het ware, maar ook
van de ware geleerdheid is, daarvoor mijn
nederige huldo.
Nog op iets anders, dat ons aangenaam
stemt en Leiden tot eer strekt, wil ik in dezen
brief wijzen. Wij hebben pas kunnen lezen,
dat dc diaconie der Ncderlandsch Hervormde
gemeente alhier de stichting „Voordorp" te
Leiderdorp als een toevluchtsoord en opvoe
dingsgesticht voor arme verwaarloosde kin
deren, heeft aangekocht.
Zij had aan het legaat, door wijlen mr.
Cock haar toegemaakt, moeilijk een betere
bestemming kunnen geven. Als straks de
stichting, die thans nog voor arme Haag-
sche kinderen een vriendelijk en goed tehuis
aanbiedt, door de diaconio is overgenomen
en voor Leidsche kleinen, die de ouderlijke
zorg moeten ontberen, omdat dc vader cu
do moeder deze verwaarloozen, is ingericht,
hoop ik cr nog eens op terug te komen.
Thans wilde ik met een enkel woord daar
van gewag inaken als iets, waarin wij Lei
denaars ons van harte mogen verheugen en
do diakenen er dank voor zeggend. Mogen ze
door dezo stichting velen tot een zegen zijn!
Zoo kan ik dezen brief, op ccnigszins
somberen toon ingezet, in een opgewekten
toonaard eindigen. Waarlijk, medeburgers in
Leiden, waar wij zoo kunnen wijzen op grootc
en goede dingen in ons midden, daar mogen
wij niet klagen, al moeten wij een beetje
meer in de algemeeno lasten bijdragen als
op sommigo andere plaatsen het geval is.
Een enkel wetsartikel dat een meer regel
matige verdeeling der lasten over het geheele
land bepaalt, kan daarin verandering bren
gen, maar wat onze Staat aan geestelijke
goederen en aan liefdadige instellingen bezit,
kan ons niet worden ontnomen.
Uit verschillen cl o deelen van
Frankrijk komen berichten van onweers
buien, die veel schade teweegbrachten aan
den oogst en ook vele ongelukken veroor
zaakten.
In Touraine moesten het de vruehtboo-
men ontgolden, terwijl do hagel in Béziers
over een oppervlakte van ongeveer 60CO
hectaren dc druiven van de stokken sloeg,
zoodat ongeveer 600.000 hectoliters wijn
minder in dc kelders zullen komen. De
wijnbouwers waren dan ook zoo terneerge
slagen, dat het feest van den 14en Juli in
de door de ramp getroffen dorpen niet
werd gevierd.
Do heelo oogst op do velden langs de
Viannc is door het water meegesleurd.
Op versch.ilLende plaatsen in het land
werden ongeveer 20 personen door den blik
sem getroffen.
Er heeft gisteren te Par ij s
ccn Fransche stemrechtvrouw terecht ge
staan, een zekere mevrouw Pelleticr, doc
tores in de medicijnen. Zij heeft, aan het
hoofd van een groopje dames, druk ge
manifesteerd in verschilcnde stembureau s
te Parijs bij de gemeenteraadsverkiezingen
van 10 Mei 1.1. Tegengehouden door een
politieagent op het oogenblik dat zij met
haar volgelingen ecu stembureau wilde
binnendringen, is mevrouw Pellctier
kwaad geworden cn hcoft met ecu wille-
keurigen steen een willekeurige ruit in
gegooid. Zij is gisteren wegens die daad
veroordeeld tot 16 frank boete, voorwaarde-
lijk.
Op de vraag, waarom ze dio ruit had in
gegooid antwoordde zij, dat zij daarmede
aan do vrouwen het eerste lesje had willen
geven in do revolutionaire wetenschap.
Volgons rnedodeelingen in
Engelsclie bladen heerscht er tegenwoordig
in San-Francisoo oen waar schrikbewind.
Bijna dagelijks komen cr do ernstigste
misdaden voor, waarvan do bedrijvers on
gestraft blijven; gemaskerde bandieten gaan
des avonds op straatroof uit en alleen in
Juni werden meer dan twintig personen
vermoord. Daarbij komt clan nog, dat ten
gevolge van de heorschcnde ellende ook
het aantal zelfmoorden zeer groot is.
Dezer dagen heeft een misdaad plaats
gehad, die alle andere in do schaduw stelt.
Toon hebbou n.l. eonige schurken, die ru
zie hadden met den eigenaar van een drank
huis, dit huis door middel van dynamiet
in de lucht laten springen. Do herbergier,
diens vrouw en dochter, en een tweejarig
kind van con buurman kwamen bij deze
aanslag om, terwijl vier andere personen
ernstig gewond worden.
Do onploffing, die zoo hevig was dat iu
do buurt alle ruiten werden gebroken wekte
een waro paniek onder de bevolking van de
wijk, waarin het vernielde huis was gelegen.
Do oud-minister Etienne ge
kwetst. De oud-minister van oorlog,
Eugènc Etienne, afgevaardigde voor Oran
en vice-president der Kamer van afgevaar-
digdon, maakte Woensdag, zooals reeds ge
meld is, met zijn vrouw een automobiel-
tochtje in hot 0ran-departcment. Toen zij
door do gemeente Monantle-Pin tuften,
keek de chauffeur even om naar een kip,
die onder do wielen was terecht gekomeu.
Hij liet daarbij het stuur los, waarop
dc automobiel van het midden van den
weg togen een heuveltje optornde, ten gc-
volgo waarvan de wagen geheel werd ver
nield. De heer cn mevrouw Etienne wer
den zwaar gekwetst. De oud-minister, wien
tweo ribben werden ingedrukt, klaagde
over inwencligo pijn, terwijl de toestand
van zijn cc-btgcnoote ook vrij ernstig moet
zijn, evenals die van den chauffeur.
Do gekwetsten zijn naar het kasteel Mo-
nant vervoerd.
Uit N i e u w-Y ork komt thans
hot bericht, dat ook in do Vereenigde Sta
ten het weer is omgesJagcn. Het tijdvak
van hevige hitte, dat ongeveer een maand
lang heeft aangehouden, is Woensdag af
gebroken door een geweldig onweder,
waarbij zware regens vielen cn op enkele
plaatsen door hagelslag greote schade
werd aangericht.
Het onweer woedde vooral hevig in Nicuw-
York cn omgeving. Twee personen werden
hier door den bliksem gedood, terwijl acht
menschen gewond werden. Verschillende
gebouwen werden door den bliksem ge
troffen.
Bij Philadelphia is hst buitenverblijf van
den heer Elkins door den bliksem getroffen
hst gebouw brandde geheel en al uit.
Slechts weinig kon worden gered.
Eergisteren kwamen te. Nieuw-York nog
vijf sterfgevallen en veertig ziektegevallen
ten gevolge van dc hitte voor.
Te Le Trcport, een badplaats
aan het Kanaal, zijn gisteren twee badgas
ten weggedreven. Toen de badmeester op
zijn hoorn blies om de zwemmers te waar
schuwen, was het al to laat. Zij konden
niet terugkceren. Do reddingsboot moest
oogenbiikkelijk in zee gaan, maar bleek
niet in orde te zijn. Een geoefend zwem
mer poogde de weggedreven badgasten uit
him positie te redden. Hij worstelde zich
door de branding heen, maar werd toen
zelf' meegesleurd door de wilde strooming.
Ten slotte gelukte het de menigto, de red
dingsboot naar de zee te sleepen. De boot
kwam nog juist bijtijds om den redder te
redden. Do twee badgasten waren verlo
ren. Een lijk is reeds aan het strand ge
spoeld; wat cr van den ander geworden
is, weet men niet. De menschen, die van
het strand het ongeluk hadden gevolgd, wa
ren diep verontwaardigd over den treurï-
gen toestand der reddingsmiddelen. De me
nigte trok in optocht naar het gemeente
huis, waar een adres van protest is afgc-
rcikt, voorzien van meer dan vijfhonderd
handtcekeningen.
Ullmo, do Fransche landver
rader, is naar het eiland Ré vervoerd,
dicht bij de Fransche kust. Heden zal hij
naar Guyana vertrekken.
De Engelscho sohatkist trekt
ruim 1.203,000 aan successierechten van
de nalatenschap van den scheepsbouwer
Lithgow te Glasgow, die ruim 12,000.003
heeft nagelaten.
DoDreadnought, nicthetnieu-
we grootc linieschip, maar het oude linie
schip 3e klas, groot 10,820 ton is voor af
braak verkocht cn bracht 2-3,000 pd.st. op;
het linieschip 3o klas Orontes, groot 6910
ton, 17.550 pd.st. Het linieschip le klas
Collingwood is voor 19,000 opgehouden
D e ,,W est minster Gazette"
van gisteren bevat een verhaal van haar
Kaapstadsohen correspondent To Durban
zou men den 22en Juni toonen wat de
brandweer vermag. Een huis werd op gezet
en met petroleum begoten, en drie kinde
ren tweo jongen van 9 cn 7, de kinde
ren van een hoofdman van de brandweer,
cn een jongen van 8, de ccnige zoon van
een spuitgast werden er in gebracht: die
zouden volgens de regelen der kunst ge
red worden Door een misverstand werd
het gebouw even te vroeg in brand gesto
ken. En de drie kinderen /.ijn erbij omge
komen Tweo sprongen cr uit het raam
cn werden door den val gedood, het derde
verbrandde.
Uit Quebec wordt gemeld: Een
groote boschbrand vernielt de streek van.
St.-Laurent, in de provincie Quebec. Twee
dorpen met houtzagerijen zijn verdwenen.
Een trein met 26 waggons is vernield te
Carmel. Een andere trein moest 36 uren
wachten om do 30 mijlen bosch, dio in
vlammen stonden, door te kunnen.
In do Alpen is b ij het beklim-
men van de Haknen een Duitsch officier
verongelukt. Het gezelschap was zonder
gids.
Bij Bram ham, in liet Engel-
sche graafschap Yorkshire, reden twee
auto's op een kruispunt tegen elkaar. Een
verpleegster, die in een der auto's zat, werd
gedood cn een andere dame gewond. Gedood
werd ook een wielrijder, die vlak achter
een der auto's reed en, toen deze door tfo
botsing plotseling tot staan kwam, met zijn
•hoofd met zoo'n kracht tegen den houten
achterwand van de auto stootte, dat het er
een gat in sloeg. De man was op slag dood.
Zondag 1.1. is aan dc zeekust
te Brighton (V. St.) een luchtschipper met
zijn ballon in zee gevallen van een hoogte
van circa 300 meter. Het ongeluk was een
gevolg van het spring' n van liet ballon-hul
sel. Gelukkig geschiedde de gasontsnapping
tamelijk langzaam, zoodat de snelheid van
den val binnen zekere grenzen bleef. Toon
de luchtschippcr werd opgeviseht, bleek het,
dat hij ongedeerd was.
Te Hornscy, Engeland, i se en
golieel gezin vergiftigd, en een oude vrouw
gestorven, door het. eten van garnalen. Do
dokter stelde ptomaïne-vergiftiging vast-.
Eerst dacht men dat vleesch in blik do
schuld had, vooral omdat er in 'net gezin wa
ren die geen garnalen hadden gegeten en
toch ziek waren goworden. Voor den rech
ter getuigde dc huisdokter, dat waaneer
de, vrouw des huizes de vergiftigde garna
len had aangeraakt en daarna voor leden
van het gezin brood gesneden, zij op dio
manier de vergiftiging kon overgebracht
hebben. De garnalen waren, volgeDs den
vischhandclaar, van Vlissingcn gekomen, cn
volkomen versch toen hij ze. kocht-. Een amb
tenaar van den geneeskundigen dienst ge
tuigde voor den rechter, dat de vergiftiging
best van buiten af op de gezonde garnalen
kon zijn overgebracht. De gezworenen be
slisten boudweg in dien zin. De dood van
de oude dame was het gevolg van ptomaï
ne-vergiftiging, veroorzaakt door garnalen,
die besmet waren geworden „door andere
oorzaken dan die in de garnalen zelf ver
rijzen". De verkooper van dc garnalen kreeg
geen verwijt tc hooren.
Er is oproer geweest in de ge
vangenis te Woroncsj (Rusland). Een aan
tal gevangenen poogde te ontsnappen. Zij
werden na een gevecht met de wachters ont
wapend. Yier gevangenen zijn gedood en cén
gewond. Geen gevangene is er in geslaagd
te ontvluchten.
Een Fr ansch sohi p dc ,,P rc s ï-
dent Félix Faurc" leed schipbreuk bij eon
der eilanden ten zuiden van N icuw-Zceland.
De opvarenden, ten getale van 22, leefden
zeven weken on dit eiland van de door het
bestuur van Nieuw-Zeelaud daar voor even
tueel schipbreukelingen opgeschuurde le
vensmiddelen. Dc voorraad raakte evenwel
uitgeput cn reeds hadden de schipbreuke
lingen alle hoop op redding opgegeven, toen
het- Engelsch oorlogsschip Pegasus", hen
vond en oppikte.
Volgens berichten uit Cata
nia is de Etna geducht aan het werken.
Dichte rookwolken stijgen uit den krater
op. Sterke aardschokken, gepaard met on
heilspellend ondcraardseh gerommel, heb
ben de bewoners d-r omliggende dorpen
verschrikt uit hun huizen gejaagd. De men
schen zenden in kerken en op de straat go-
beden ten hemel.
Heen misdadiger, maar slaclilifljr.
„Nou komt er oen uit jou land", stootte
üj een collega aan, dLie naast me zat aan
de perstafel der Haagsche Rechtbank.
„Eenmaal een gezeten landbouwer, is de
kerel aan lager wal geraakt, failliet gegaan
zoo dom geweest - r» een onnoozcle
wijze goederen nar h t faillissement te ont
trekken, cn dam\ moot hij nou bloeden.
Dat kan je natuurlijk hev»l doen, als je han
dig bent, en het wordt honderdmaal gedaan,
maar dan moet jo goochemer wezen dan
een boor uit Zoeterwou.verzekerde mijn
confrater met een sarcauy.sch lacksv
Op mijn bulletin stc'4 voor deze zaak
'aangegevon: „bedrieglijk*) bankbreuk" en
reeds had ik een aantal bekende personen
opgemerkt, die in verband met dezo straf
&aak als getuigen waren opgeroepen, wat
gevoegd bij het mij meegedeelde, wel in
staat was mijn aandacht in hongv. mate tc
Bpannen.
Vastgehouden en geleid door dc gehelrado
dienaren der wet, verscheen aan den ingang
ecn lange, magere, jonge man, die ik nog
geon dertig gaf. Even dwaalden zijn groote,
hollo oogen door de rechtzaal. Toen zij" do
blikken van vroegere bekenden, vrienden,
bndörgcsohikten ontmoetten, sloeg bij ze
Deer, een licht blosje van schaamte voor
■ovfcr zijn vermagerde kaken, hij waggelde
caitr do bank der beschuldigden, viel er in
Deer en staar do wezenloos voor zich uit.
Achttiefi lange weken had dezo aan het
rcrijo leven gewende landman, die nog nooit
"to voren met politie en justitie in aanra-
fcmg is geweest, cn de gevangenis slechts bij
kende als een verblijfplaats van boe
ven on moordenaars, in voorarrest gezeten
Dienig kruisverhoor, waardoor het not van
domme, quasio brutale leugens, dat hij om
61 j dekken had geweven, uiteengerafeld
Trord en cr eindelijk niets dan do naakte
baarheid overbleef: hij had een enkele dor
BChuldeisohera uit den faillieten boedel be
voorrecht, hij had goederen aan dien boedel
ontvreemd.
Nis de misdaad tot hem doorgedron
gen. Nooit te voren heeft hij de strekking
en beteekenis van zijn handelen begrepen.
Thans is hij versuft en weet niets meer.
Een lange rij van getuigen wordt in de
zaak gehoord: de curator, die reeds dade
lijk argwaan had gekoesterd, toen hij bij
den vroeger voor welvarend gehouden land
bouwer „zoo'n armelijk boeltje" vond, en
met behulp van den burgemeester der ge
meente hora tot do bekentenis had gedwon
gen, dat ccn oorijzer, het gouden hoofdsie
raad van zijn jonge vrouw, achter den
hooiberg diep in den grond was verbor
gen en zijn besto meubelen bij buurman
stonden; d« burgemeester, die als magis -
traatspersoon zijn plicht had moeten doen,
maai' toch vóór het zoo ver was, hoewol
ook nog jong, de vaderlijke vermaning had
doen hooren: „Beken alles, dan zullen wij
nog trachten do zaak te schikken", boeren
arbeiders, vroeger in dienst van beklaag
de, die, ai' pochte hun boer ook nog zoo,
het al lan$ hadcVwx begrepen, dat hij er
slecht voor.WtfAfci, al had hij hun nog nooit
één cent te k^vt gedaan; een directeur van
een krediet-instelling, bij wien hij bijwijze
van noodschot gepoogd had geld to leenen;
eerst 2000 gulden, toen 1000 gulden, om er
mco tc stoppen wat nog te stoppen viel,
maar wat noodzakelijkerwijs mislukken
moest, omdat, wie zoo wrak staat, geen ka
pitaalkrachtige borgen kon krijgen, zijn
oude vader wat doet een ouder niet
voor zijn kind, ook nog, als het op eigen
wieken door het loven drijft'! had hem,
zooals uit do verklaring van een volgen
den getuige, veehandelaar, bleek, nog wil
len helpen; maar het gat bleek ook voor
den vader, die reeds ee-nigo duizenden aan
den jongen heeft besteed, niet meer te stop
pen.
Zoo moest het failliet komen; in onzen
tijd waarlijk geen schande meer.
Had hij nu alles maar op zijn beloop ge
laten, maar hij had ccn buurman, laatste
getuige in dezo zaak, een sluwen ge-
wiksten kerel, eenmaal zijn grootste vriend,
zijn beschermengel, zoo hot scheen, helaas
in werkelijkheid voor hom een engel des
yerderfs.
Aan dezen onbaatzuchtigen vriend
misschien heeft hij cr zoo meer gehad
was hij door handelen en kwanselen, waar
bij ongetwijfeld onze pochende boer aan het
kortste eind trok, vijfhonderd gulden schul
dig. Hoe, dat wei-den we op de terechtzit
ting niet gewaarmaar toen het begon te
spannen in het voorjaar, liet de vriend hem
een schuldbekentenis teclcenen, waarvan do
datum gesteld werd in November. De vriend
wist omtrent die valsche dateering nu geen
verklaring te geven. Men had het zóó maar
gedaan.
Maar nu stonden cr nog twee koeien en
drie pinken op stal, tien varkens waren er
nog in het hok. Als hij die hem nu eens gaf
op afrekening I 't Moest natuurlijk geschie
den vóór het gerecht kwam. En het ge
schiedde.
En er gebeurde nog meer. De beste meu
belen uit de pronkkamer, enz., dc trots van
do boerin, verhuisden naar den zolder van
buurman, die daar nu niets van afwist.
Er kwamen nog meer vrienden hem ra
den. Wat deed het er toe of de schuldeischers
een paar percent minder krogcnl En zoo
ging een tuinbank hier, een mestplank daar,
een kruiwagen, een paardentuig en een riek
weer ergens anders heen, den inhoud van
den boedel steeds verminderend.
Do dorpsveldwachter, laatste getuige in
deze zaak, had dc bewijsstukken dor ver
duistering uit de verborgen schuilhoeken bij
verschillende dorpsgenooten opgesnord, be
halve dc koeien cn varkens en het gouden
hoofdsieraad van do boerin, dingen van lut
tel waarde. En het blijft nog een vraag of
al dezo voorwerpen weder tot hun oorspron-
kelijken bezitter zouden zijn teruggekeerd,
indien de curator er niet achter ware ge
komen.
Dc jonge boer, wien hu cn dan door den
president werd verzocht op te staan om de
getuigenverklaringen te bevestigen of 1e
weerleggen, zeide er niets van tc weten,
stootte met hokkende stem eenige onsamen
hangende woorden uit en zakte telkens we
der versuft in de bank der beschuldigden
neer.
Alleen toen het Openbaar Ministerie met
brged gebaar den omvang en de beteekenis
van het misdrijf schetste en de onverbidde
lijke logica tot het vaststellen der strafbare
feiten leidde, kregen de zenuwen de over
hand, krampachtige spier trekkingen schok
ten door het magere, lange lichaam en de
cisch: „ccn jaar gevangenisstraf", door den
subst.-officier van justitio met stemverhef
fing uitgesproken, viel op den rampzalige
neer als een molensteen.
In dc pauze had hij naïef aan zijn ver
dedigcr gevraagd,,Of hij nog straf zou
krijgen, de rechters leken hem zoo goed."
Toen kwam de verdediger aan het woord.
Hij stelde de diagnose van ziju cliënt
tevens patiënt.
Een domme, onwetende man, vol boeren
trots eenmaal, dat hem prikkelde tot blaas
kakerij straks tot leugen en bedrog.
Sympathiek was deze persoon niet, voor
al niet, toen hij tijdens de instructie leu
gen op leugen stapeldo, en tooh voorwerp
van groot medelijden.
Hij, de geestelijk-minderwaardige, waar
van een na-bloedverwant krankzinnig
werd, zelf in zijn jeugd aan kanker lij
dend, was tegen den moeilijken levensstrijd
niet opgewassen. Do waarde van het geld
kendo hij niet, baatzuchtige vrienden en
raadslieden profiteerden daarvan, spcculee-
rond op zijn demmo ijdelheid, en eindelijk,
in schulden gestoken, geen uitweg meer
wetend, en van strenge begripprn van
recht en eerlijkheid geen besef hebbend,
liet hij door diezelfde vriendjes zich over
halen tot het kwaad, waardoor hij tot aan
den rand van het verderf werd gebracht.
Als paardenvliegen op een dood lichaam
zijn de begeerigc dorpsgenooten op den
arme neergestreken; iedor heeft getracht
wat van hem to halen, cn hij, wetende, dat
hem loch alios ontnomen zou worden, doch
niet beseffende, dat hij in strijd met de
wet handelde, heeft toegelaten, dat men
hem plunderde, sommigen, vreezende niet
door dc mazen der wet heen tc kunnen
sluipen, hebben hun buit later weer prijs
gegeven, niet alzoo zijn sluwe buurman,
die wel wist, dat niet hij, maar zijn slacht
offer er door vallen zoude.
Maar het oorijzer dan, heeft hij dit niet
op eigen initiatief verduisterd? Misschien
ja, maar dan strekt hot hem tot eer. Ecu'
schipbreukeling tracht te redden, wat te
redden valt; hij, do schipbreukeling in do
maatschappij, wilde althans het hoofdsie
raad van ziju jongo vrouw, als een deel
vau den bruidsschat meegenomen uit baars
ouders huis, haar trots en haar begeerte,
niet voor hemzelf, maar voor haar bewo*
ren.
Hij heeft ook dit onhandig gedaan, zoo*
als de geheele opzet van zijn \e duistering
dom en onnoozel is.
Duizenden worden in dj ix'er n dag voor*
komende faillieten onttrekken, maar heb
wordt handig gedaan, handiger naarmate
het bedrag grooter is, en dan blijven de bo*
drijvers, die met bewustheid handelen, vrij-
loopen, en het is meestal geen gchbm, dat
de gefailleerde beter van z'jn faillissement
is geworden.
Deze man geen misdadiger, maar slacht
offer is totaal geruïneerd, beladen met dd
schande van het gevangenisschap, dat hem,'
den vrijen landman, z. lfs in d- lange weken
van het voorarrest lichamelijk en geeste
lijk ondermijnt heeft.
Al stelt gij hem onmiddellijk in vrijheid,
aldus de advocaat, dan nog hetft hij zwaar
genoeg geboet.
Ik geloof dat de verdediger do diagnoses
juist had gesteld.
Deze man is geen misdadiger, dien wè
hebben tc verachten en te vreezen, het. is da
zwakke broed r, voor wien we mot deernis
vervuld moeten zijn.
En als hij straks mog' dc straftijd korf
duren terugkeert tot zijn vrouw en kiri^-
deren, en het leven opnieuw moet begin!-1
ren, laten wij dan niet met steenen naar
hem werpen, maar hem bijstaan en helpen'
naar ons beste vermogen.
Wie staat, zie toe, dat hij niet valleWe'
mogen sterker zijn dan hij, ernstiger het'
leven opvatten, strenger beglippen hob be 15
van eerlijkheid en recht, meer adel vajï
karakter bezitten, ook aan de sterkston
onder ons past tie verzuchting: „Klein ié
onze boot en groot des levens Oceaan''.
