i lu (ie KoMiial G. W. SCHRETLEN, STOKBUYZiffs VRUCUTEMIJffi. Fpie Aroma. Extra Aanbieding Aalmarkt 25. Tj Firm J. L. CREYGHTON. TUIHSLAHGEH. Eleotrioiteit- es Gas-laatsoP. ZEkDINfiSfEEST Extra Trein: TE KOOP, Gasfornuizen, -Haarden en -Komforen. No. 14832. LEIDSCH DAGBLAD, Woensdag- 1 Juli. - Tweede Blad. Anno 1808. PERSOVERZICHT. DEN HAAG. 6922 6 LEIDEN-'S-BHAVENBAGB. zuivere Preanger-Koffis Verkrijgbaar in alle tmui». ten dei* stad. siss Mevr. VAN DER WERF, Ed. J. DE BRU1JN, Kort-Rapenburg 2, Leiden Gas- en Petroleumlampen. "1P1 PF** Gas- en Electr. Ornamenten. Luxe Lampen, PIT" Koperwerk. Onder het opschriftEen mogelijke maritieme demonstratie zei de „Nieuwe 11 otterdaniBoheüou- rant": Het is niet ondenkbaar, dat onze ïtegee- ring in verband met de uitdagende hou- dintr door President Castro van Vene- luela tegenover ons aangenomen, "haar toevlucht zou moeten nemen tot een mari tieme demonstratie. Mocht het daartoe moe ten komen, dan zal do maritieme macht in overeenstemming moeten zijn met het te bereiken doel. De ondervinding, opgedaan met ons machtsvertoon", door de „Utrecht" en de ,,Koningin-Kegentc3" iu 1902 uitgevoerd, heeft afdoende aange toond, dat men met een tweetal schepen niet behoeft aan te komen, om aan de Yenezue- laaii'she regeering ontzag in te boezemen en voldoende kracht bij te zetten aan de to stel len eischen. Met het cog op afwezigheid voor kolenla- don, periodiek dokken en andere verrichtin gen, die een modern oorlogsschip niet im mer beschikbaar voor den eigenlijken dienst doen zijn, wordt een viertal schepen wel al3 een minimum beschouwd voor een maritie me demonstratie, wil men de zekerheid heb ben. dat immer een divisie van drie sche nen voor het doel beschikbaar is. Op dit oogenblik is één schip, nl. do „Gelderland", een kruiser, bemand met on geveer 320 koppen, in West-Indië aanwezig. In de Europeesche wateren zijn voorts: de „Friesland", het zoogenaamde vormings schip, dat met adelborsten van bet Insti tuut te Willemsoord en met jong volk af komstig van dc opleiding voor jongens, in do Middellandsche Zee is, doch spoedig naar Engelsche. en Noorsche havens komt, en o© pantserschepen „Heemskcrck" en „(Ei'-t Hein". Dit laatste schip heeft een beman ning, die voor een goed deel uit zeer jong volk lichtmatrozen, afkomstig van de opleiding bestaat cn de „Heemskcrck" dient- voor de oefening van een deel der zee militie. Vóór eventueel vertrek naar West-Indië zouden de drie genoemde schepen de mili tie en een deel der aan boord zijnde jeug dige schepelingen tegen wat oudere en meer bevaren en geoefende mannen moeten ver wisselen. Dit zou nogal inspanning kosten, want, zooals bekend is, men heeft geen over vloed van bevaren matrozen. Buiten dienst, doch voor spoedige in-dienst-stelling ge reed, is de kruiser „Utrecht", die volgens de begrooting voor 3908 bestemd is om in October a.s. in dienst te komen en de „Gelderland" in de West af te lossen Ook het pantserschip „Evcrtsen" is buiten dienst, doch gereed, en de kruiser ,,HollancT' zou eveneens, zooa! niet dadelijk, dan toch in korten tijd zijn gereed te maken. In re paratie of in afwachting daarvan en niet gereed voor den dienst zijn dc pantsersche pen ,,Do Ruyter" en „Kortenaer" en de kruiser „Zeeland" Heel ruim in schepen en in het daarvoor benoodigde personeel zit men niet, doch als hot noodig is en men laat wat het zwaarste is het zwaarste we gen, kan wel een goed uitgerukte divisie van drie schepen zich bij de „Gelderland" in Wost-Indië voegen. Men zal dan echter, door de omstandigheden gedwongen, duch tig aan de opleidingen met hun talrijk vast personeel moeten raken, en zoo zou het ove rigens ongcwenscht conflict met Venezuela nog wel eens oorzaak kunnen worden, dat de door vele zee-officieren dringend noodig geachte beperking van het aantal opleidin gen plotseling tot uitvoering moest komen. Naar aanleiding van het uitnemend ge volg, waarin de genomen maatregelen tegen het mond- en klauwzeer van onzen veestapel zich mogen verheugen, zoodat do ziekte thans als geweken kan worden be schouwd, wijst „DeN ieuwoOourantf' Of) hetgeen zij in 't voorloopig verslag van de commissie van rapporteurs over het wetsontwerp tot verhooging en wijziging van het Xde Hoofdstuk der Staatsbegroo- ting over het dienstjaar 1907 bij art. 39 vindt aangeteekend. Daar toch leest men: „Opnieuw werd door sommige leden be treurd, dat zoo groote uitgaven worden ge daan ter bestrijding van het mond- on klauw zeer onder het rundvee. Huns inziens ware het veel beter, do uitbreiding der ziekte niet tegen te gaan, omdat zij dan het snelst /.al ophouden. Anderen waren van oordeel, dao afzondering van aan deze ziekte lijdend vee nuttig werkt en dat het nalaten van maat regelen tor bestrijding der ziekte verkeerd ware met het oog op den indruk, welke daardoor in het buitenland gewekt zou kunnen worden." Het wil ons voorkomen, teekent „D e Nieuwe Courant" daarbij aan dat in die woorden niet de waardeering ligt, die o. i. de groote ijver en inspanning, wel ke men in het belang van een afdoende be strijding zich heeft getroost, verdienen. Wij weten nu eenmaal, dat zonder geld geen arbeid," en zonder arbeid geen resultaten zijn te verwachten. Als dan die arbeid onder zeer ongunstige omstandigheden moet ge schieden, is het geen wonder, dat de kos ten vrij wat vermeerderen. En nu do uit komst zoo treffend de juistheid van de ge nomen maatregelen heeft aangetoond, nu men mannen heeft gevonden, die, ondanks allerlei pessimistische beschouwingen als ook in bovenaangehaalde opmerking zijn te vinden, de verantwoordelijkheid hebben wil len dragen van het doen uitvoeren van voor schriften, welke wel wat geld, maar toen zeer weinig in vergelijking met hetgeen daardoor is behouden gebleven, hebben ge kost, hopen wij, dat in staatsstukken als bovenvermeld voortaan een eenigszins an dere toon zal klinken. Gelukkig is er overi gens wel een middel om in de toekomst wel licht de klacht over de kostbaarheid van de bestrijding te voorkomen en dat middel zal zoker ook wel worden toegepast, nl. een grondige herziening van de wettelijke be palingen, welke aan do bestrijding van be smettelijke veeziekten ten grondslag liggen- Hopen wij, dat èn de Itegcering, èn de Volksvertegenwoordiging bereid zijn met spoed daaraan niet alleen do hand te slaan, doch die herziening ook in d© naaste toe komst tot stand to brengen. „Het Volk" zegt, dat het A t j e li ra p p o r t een bankroet onthult. Allereerst is het een onthulling voor den schrijver zelf, gouverneur-generaal Van Hcutsz, en in de tweede plaats voor do Hol- landscho regeering. Het bankroet is tweeledig: het treft don reeds afgetreden gouverneur van Atjeh, Van Daalen, en het treft den nog regeeren den gouverneur-generaal Van Heutsz. Het treft natuurlijk ook den afgetreden minister van koloniën Fock, maar dat is van minder belang. Nu is het merkwaardige van het Atjeh- rapport, dat het bankroet van Van Daalen aan den gouverneur-generaal tot in bijzon derheden duidelijk is; maar van zijn eigen bankroot schijnt hij nog geen begin van een begrip te hebben. De verandering in stelsel in Atjch, zoo schrijft het blad verder, is voor den gou verneur-generaal verborgen gebleven. On geveer voor hem alleen. En daar komt die arme gouverneur-gene raal in Atjeh aan, en vindt een toestand, dien hij niet had verwacht, en niet kon ver wachten 1 En bij brengt een rapport uit, waarin hij de waarschuwingen van Van Kol in 1905, waarin iedere regel van de rede van den heer Thomson in 1906 wordt beves tigd, dat is do eene helft, en waarvan de andere helft dient om te betoogenik kan het niet helpen Komaan I Moet men dus aannemen, clat do gouverneur-generaal, die Van Daalen ken de, die Atjeh kende, en die do feiten in de koloniale rapporten kende, niet wist, wal Nederlandsche Kamerleden wel weten? Als dat waar is, hoe moet men dan denken over den waarborg, dien Van Heutsz' beleid geeft voor bestuursdaden in aangelegenhe den, waarin hij rondtast als een kat ia een vreemd pakhuis; in streken, die hij nooit zag, beredderd door menschen, die mis schien eenmaal bij hem op audiëntie zijn geweest? Hoe kan men hem dan nog één dag langer gouverneur-generaal laten? Maar indien, wat ons waarschijnlijker voorkomt, de gouverneur-generaal van wat in Atjeh gebeurde, behoorlijk op de hoogte was, en de heele bestuursbenf do Minister ining 37.876,59A). 11.000 boven de raming is uitgegeven Do aflossingen bebbpn 42.(04,07 bedragen (ra- incluis, evenzeer, klemt deze vraag dan niet even dringend? Voorts schrijft het blad nog? Zoo zien wij de geheele jongste fase van den noodlottigen Atjeh-oorlog: Nauwelijks is er een begin van pacificatie g komen, of de man, die zo heeft tot stand gebracht, laat zich, dronken van nat:onalisti3chenr wierook benamen op een post, waarvoorï hij in het gejpeel niet berekend is; op den hoogsten en .Rijtesten eerepost, maar ook op den meest verantwoordelijken post, in den Nederlandscnen staatedionst. Een man, wiens ongeschiktheid onder een vloedgolf van woorden wordt bedolven, een kameraad van het slagveld, vervangt hem; men weet in Nederland zoo goed als in Indië, wat hem ontbreekt; geen nood; zoolang het gaat, 6noert men de critici in en buiten de volks vertegenwoordiging den mond met officieelo frasen en leugens, en als het eindelijk te bar wordt-, dan zet men een luisterrijke en kostbare komedie ineen, om don hoogge prezen vechtofficier en vriend met de noo- dige eerbewijzen weg te halen van d? plaats, waar hij nooit had moeten komen. Een an der, misschien geschikter, ia de man van het oogenblik, men kan weer een paar jaar afwachten, aanzien, als het noodig is, ver bloemen, wie dan leeft, dan zorgt. Stedelijke fabrieken van Gas en Electriciteii fe Leiden. Aan het verslag van den toestand en de werking dezer fabrieken gedurende het jaar 1907 ontleenen wij het volgende: In de Raadszitting van 6 Juni werd een nieuwe verordening, houdende reglement op het beheer en bestuur vastgesteld. In deze verordening is, bepaald, dat hot technisch beheer der beide fabrieken zal sa mengaan en het financieel beheer gescheiden zal blijven. Voor elk der fabrieken zal een afzonderlijke exploitatie-rekening worden opgemaakt. Op deze moeten in uitgaaf wor den gebracht de aflossingen der aan elke fabriek verstrekte kapitalen. Tot 1 »September werd aan het stokersper- soneel op iedere 14 dagen een rustdag toe gekend. Evenals vorige jaren heeft de gas fabriek van April tot September gedurende do Zondagen van 0 v.m. tot 6 n.m. stilge staan. Nadat in de Raadszitting van^ 27 Juni nogmaals gewezen was op de wensche- lijkhcid om voor de stokers der gasfabriek het drie-ploegcn-stelsel in te voeren, werd hiertoe met ingang van 1 September door Commissarissen besloten. Reeds in do zitting van 28 Februari werd door den voorzitter van commissarissen me degedeeld, dat de kolenprijzen belangrijk waren gestegen cn dat in heb voorjaar van 1907 moest worden gecontracteerd tegen 10 gulden per ton, terwijl in de begrooting op 8.50 per ton was gerekend. Als gevolg van deze stijging werd in de Raadszitting van 19 September besloten do gasprijs met cent per kub. M. te verhoogen. Bij de be handeling der begrooting voor 1908 in de zitting van 31 October werd de verhoogde trasprijs gehandhaafd. De rekening der gasfabriek over 1907 i9 heiast met 1938.01, zijnde de premie, die aan de Rijksverzekeringsbank ingevolge de Ongevallenwet over het jaar 1907 moet wor den betaald. De premie is berekend tegen 1.322 pCt. over 97.944.40, togen 1,598 pCt. over 19.937,27 en tegen 1,695 pCt. over 19.149,54. Door de Fabrieken van Gas en Electriciteib wordt bij ongevallen aan ae werklieden het volle loon uitbetaald. Do werklieden zijn echter verplicht, hetgeen zij van de Rijksbank ontvangen aan dc kas der Fabrieken te restitueeren. Totaal is in 1907 terugbetaald 189,17. Do rekening over 1907 sluit met een winst van 98.118.57 na betaling van rente en af lossingen tot een bedrag van 87.280,23b} zijnde ruim ƒ5000 minder dan geraamd was. De opbrengst aan gas is ten gevolge van do toeneming van het gasverbruik en den ver hoogden gasprijs 29.000 meer dan de ra ming. Daar staat echter tegenover, dat aan steenkolen 20.500 en aan arbeidsloon Het vernieuwings- en uitbreidingsfonds had op 1 Januari 1907 een «.cTrort van 4.588,99J. Voor dit fonds kon worden be schikt over 13.984,73, toegestaan bij de be handeling der begrooting en 52.000, toege staan bij Raadsbesluit van 27 December 1906. Het fonds sluit met ceu nadeelig sal- io van 10,543.25J. Op 1 Jan. 1907 was voor dc clectriciteita- fabrick beschikbaar 890,35i Gedurende 1907 is ontvangen: voor den bouw f 399.000, voor gcleverden stroom 3.046,25 en voor diversen ƒ31,67}. Betaald is 3-16.690,51. Op 31 December bleef du» beschikbaar 56.277,77. De inrichtingen te Sassenheiin en Voor schoten zijn gemaakt op kosten dier gemeen ten; zij bestaan behalve het buizennet uit een gashouder, een fabneksgasmeter en een regulateur met automatisch veranderlijke belasting. De gashouders met een inhoud, reap, van 700 en 600 kub. M., worden auto matisch gesloten, zoodra zij een bepaalden stand hébben bereikt. Een bijzondere ïn- rïohting volgens het patent flase (Lubeckl laat toe, dat na sluiting van den inlaat de gashouderklok nog kan rijzen. Het buizennet te Bassenheiru had op 31 December een lengte van 3790 M., dat re Voorschoten van 5560 M. De eerste gasaflevering in Sassenbeim had plaats op 2 October en in Voorschoten op 22 October. In 1907 werden behalve eenige kleine uit breidingen de gasleidingen in den Morsch- singel en de Raamsteeg verzwaard en voor particuliere rekening werden eenige straten Kocanaliseerd. Het net in de gemeente Ocgstgeest werd met 130 meter uitgebreid. Nadat eenige straten aan de gemeente in eigendom waren overgegaan, werd hetgeen door do vroegere eigenaren voor de gasleidingen was gestort, terugbetaald. De buizenleidiug in particu liere wegen en straten is daardoor met 497 meter verminderd- Ten behoeve van de gasvoorziening der gemeenten Sassenheira en Voorschoten zijn rechtstreeks van de gasfabriek te Leiden lei dingen naar do gashouders te Sassenhcim en Voorschoten, resp. 9100 eu 5100 meter, gelegd. In 1907 is gemaakt 1.913.444 kub M. gc- carbureerd watergas. Voor de bereiding daarvan zijn behalve 678.194 K.G. olie noo dig geweest 1.594.660 K.G. grove cokes acl 1.25, 15.250 K.G. gruis ad 0.50, en 6.825 K.G. kolen ad ƒ1, alles per 100 K.G. Voor do bereiding van 100 kub. M. gecar- bureerd watergas zijn dus verbruikt: 35,44 K.G. olio met een soortelijk gewicht- van 0,876 cn 84,49 K.G. cokes, waaronder begre pen de cokes verbruikt onder den stoomke tel cn voor het warmblazen van den gene rator. In 1907 zijn gemaakt 7.772.227 kub. M. koolgas en 1.913.444 kub. M. gecarburcerd watergas, totaal 9.785.671 kub. M. menggas, zijnde per 100 kub M. menggas: 80.24 kub. M. koolgas. 19,76 kub. M. gecarburcerd watergas. De totale gasproductie is met 365.809 kub. M. of 3,925 pCt. toegenomen; indien de kwartalen van 1907 vergeleken worden met die van 1906 is over de eerste 3 kwartalen de productie resp. met 7,71; 7,84; en 8,16 pCt. toe-, en over het laatste kwartaal met 3,66 pCt. afgenomen. Het gehcelo verbruik van particulieren over 1907 heeft bedragen 8.445.457 kub. M. tegen 8.028.580 kub. M. in 1906. Het ver bruik is «dus met 416.877 kub. M., zijnde 5,19 pCt. toegenomen. Onder het gasverbruik van particulieren ad 8.445.457 kub. M. is dat voor de buitenge meenten begrepen. Afgeleverd werd in Oegstgeest: 281.380 kub. M., Leiderdorp: 7787 kub. M., Zoeterwoude: 52.005 kub. M., Voorschoten: 16161 kub. M. en Sassenheim: 2-4.001 kub. M., totaal 381.334 kub. M. of 4,5 pCt. Do verhouding van het koolgas en het ge- carbureerde watergas in het menggas is over het gchecle jaar gerekend, geweest 80,24: 19.76. De hoedanigheid van het gas werd gere geld aan de gas LauudcrzocDt door deft scheikundige dr. G. M. Rutten. De onder- zoekingen betroffen het steenkolengaa en het gccarbureerde watergas, ieder afzonder* lijk, en het menggas. De verkregen resulto* ten (voor het menggas) waren zeer bevre* j digend. Zooals de uitvoerige gegeveDa in het verslag aaritoonen. A Blijkens het daar- - gevoegde over* zicht der exploitatie 1907 zijn de to tale ontvangsten voor gas geweest I f 480.146.97, waaronder ƒ29.800 voor straat verlichting. In de berekening der opbrengst van 1000 K.G. gedistilleerde kolen zijn de ontvangsten voor gas verminderd met alle onkosten, die voor de straatverlichting gemaakt zijn 20.953,72) en met één cent voor eiken kubieken meter ala muntgas afgeleverd 13.777,77), daar desa cent ter betaling strekt van dc onkosten aan het bedrijf der muntgasmeters verbonden. Daarna is de opbrengst van het ga» go- splitst in verhouding van het verkocht© steeukolengas en gecarbureerde watergaa. Volgens de berekeningen heeft 1 kub. M. gemengd gas in 1907 gekost 3,492 cent tegen 3,2-11 cent in 1906. De kosten van het kool gas eu het gecarbureerde watergas afzon» derlijk bedragen resp. 3,389 en 3,903 een» per kub. M. Het gecarbureerde watergas U du3 0,019 cent. duurder dan. liet' koolgas, waarbij echter in aanmerking moet worden genomen, dat do kosten van het koolgas, ten gevolge van dc reserve in de watergasfa* briek aanwezig, zijn gedaald. Het jaar 1907 is voor de electricïteitsfa- hriek geheel a)3 een bouwjaar te beschov wen. Wel werd omstreeks 15 October een begin gemaakt mot de stroomlevering aan parti culieren, doch aangezien het grootste deei der aangevraagde aansluitingen eerst na dien datum tot stand kwam, zoo werd in overleg met B. en Ws. door Commissaris sen besloten orn tot 31 December 1907 alle onkosten ten la-ste van den bouw cler fa briek te brengen, de inkomsten als baten van dien bouw te beschouwen en de eerste exploitatie-rekening te doen loopen van 1 Januari tot 31 December 1908. De voorloopigc waarnemingen betreffen* de de capaciteit, het rendement en dc be drijfszekerheid der verschillende machine* cn toestellen voerden tot het resultaat, dat al het geleverde ruimschoots aan de ge stelde eischen voldeed en de later gehouden officieelo beproeving heeft deze conclusie volkomen bevestigd. Het kabelnet wTerd na 1 October succes sievelijk onder spanning gebracht, en dert 15den van dezelfde maand was alles zoovef gereed, dat met een geregelde stroomleve ring, voorloopig slechts gedurendo de uren, waarop de door de Maatschappij van Nij* verheid georganiseerde elect-riciteitsten- toonstelling geopend was, kon worden bel gonnen. Na afloop dier tentoonstelling op 3 No- vember werd het bedrijf ononderbroken voortgezet, met uitzondering van des Zon, dags tusschen 9 uur v.m. en 3 uur n.m. Op 31 December was dit nog het geval. Storingen in het bedrijf kwamen nie# voor. Faillissementen, J. de Klerk, korenmolenaar, wonende td Axel. B. L. Raastrop, hoofdagent eener levens verzekeringsmaatschappij, wonende te Gou da, Lange Groenendaal I, 123, verblijvend* te Amsterdam ten huize van J. W. van Sqhaik, Beukenweg IS. T. M. Pronk, bierhandelaar, wonende Oranjeboomstraat 214, te Rotterdam. H. Frehé, kleermaker, wonende te Rofr terdam. Maaskade W.-Z. 13. N. Ooms, koopman in granen, wonende to Rotterdam, in de Schictbaanstraat No. 36. Mej. A. H. Verkroost, wonende te Am sterdam, aan de Weteringschans No. 45. A. van der Jagt, koopman, wonende td Teteringen. Opgehevenhet faillissement van J. F. M. Hamilton, bierhuishouder, wonende te Rotterdam. Vervolg Advertentiën, Mevrouw VAN MINDEN, Verloskundige, EBoeiknde 14 b/d. Stationsweg, voorheen Spui 152a, op liel Koninklijk Landgoed ..Raaphorst", bij Voorschoten, op 2 Juli 1ÖOS. Sioomtram Vertrek van het Noordeinde te Leiden: 7.50 v.m. Am- sterd. Tijd. 7431 18 brandt men dagelijks op Duitsche wijze 38y 12 uitmuntende ilnar geur en smaak. Pry# I»cr 5 OU# 07 J Cent. VEUIE OU W& STOIill LI YZüiN, S1EBWIJ RIJN 47, De gemengde Zang^ ereeniging „Oefening Kweekt Kennis", te Koude kerk. vraagt een Franco brieven met conditiën voor 81 Juli a.s., aan den Voorzitter A. DIJKSMAN. 7456 8 wegens vertrek: een Affaire In Boter, Kaas on Eieren, annex Ifóelkmnrkt, met een omzet van 190 Liter per dag. Brieven letter K W aan den Bookh. J. G. KAT, te Hillogom. 7342 8 ASs zeer geschikt voor de 7358 24 beveel ik aan mijn BRANDEWIJN ad 80, 90 Cents en ïl.per Liter. Tclcfoonu. G6. HOOIGRACHT 49 hoek Grocuestcec. 1—'lmwrrr; - - - J - 7451 12 N. V. Stoom vruchtensapfabriek voorh. STOKHUYZEX, Alfen, Z.-nfc Verloskundige, Prins Hendrikkade 37, bh het Centraal Station, Amsterdam. Consult alle Werkdagen 11 3 en 7 9. 5514 6 liasisps een vrij Benedenhuis, over de Marckerk, bov.3 Kamers, Keukon en Tuintje, JSOÖ Grid. p. j. Tebevr.Schelpenpad So. 12. 7216 6 Eesiigj Adres voor fijn IHüaarwerk. Ondorgoteekende vervaardigt alle soorten van Haar werk, als: Prulken, Scheidingen, Vlechten, Crèpé*s, ook Kap- seltjes voor diegenen, die weinig of goen hoofdhaar bezitten, om zich zelf in een oogenblik te kappen. Alles voorradig. Geheimhouding ver zekerd. Salon voor Barnes en ËUeerest afzonderlijk. 1886 19 Aanbevelend, 'savonds 9 ui gesloten GEDURENDE DE MAAND JULI NOTEEREN WIJ EXTRA LAGE PRIJZEN VOOR 7460 50 voorheen DE VRSES en STEVENS. 7464 13

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1908 | | pagina 5