CACAO
Toga ongelooflijk lage prijzen S.ttïïL»
De Duif
67.
Aanbesteding.
DAALDERS
Dhr. School v. 1. II. L. 0. a. I Stillen Bij
f Haarlemmerstraat
No. 14825.
LEIDSCH DAGBLAD, Dinsdag- 23 Juni. Tweede Blad.
Anno 1908.
Uit de Rechtzaal.
Vervolg Advertentiën,
Sta er op
te ontvangen; is goedkoop en goed.
J. B. NIEYfVEII, Noordeinde 40.
Duynstee v. cfl. Velden,
■STK* Kassiers eu Commissionnairs lnterc'
in Effeeten.
BBBH
Het Atjeli-rapport.
r.
Versobenen, is en aan do Kamerleden
oiidgcdoeld bet rapport van don gouver-
teur-generaal omtrent don toestand 'n
ktjoh en Onderhoorigheden.
Hot is een lijvig stuk van 20 bladzijden,
vordccld in drio hoofdstukken met 193 para
grafen en een drietal bijlagen.
Getiteld .Verslag nopens den toestand
het gewest Atjeh en Onderhoorigheden
brengt het als zoodanig slechts een deel van
di- uitkomsten der Atjehonquête.
Dit blijkt air», ds uit den aanhef, waarin
te lezen staat dat met het oog op do m-
klceding iv bekende motie IJ z e r m a n
wi van de aan het ,,Atjeh-dcbat" vooraf
gaande gedachten wisseling met den minis
ter, de enquête vcrdecid was in een onder
ioek nar - optreden Ier troepen," te
leiden, ni door den landvoogd zelf, maar
door personen door m aan tc wijzen, en
en persoonlijke opneming van den alge-
nieencn toestand door den Qouvernour-Go-
ie raai.
Do uitkomsten van deze opneming vindt
uien in het onderhavige stuk te bock ge
steld; dio mü het onderzoek van den leger
commandant, gen aal ltost van Tonningea
[door den landvoogd <ot ccritbcdoeld on
derzo-Ie belast) hetwelk voornamelijk Joo-
pc-n moet over wat men de Wekkerschan-
dalcn zou kunnen noemen, is nog niet ver-
icbencn.
Van Daalcn beoordeeld.
Na de aanleiding n hot onderzoek in
herinnering te hebt a gebracht, deelt de
beer Van Hcutsz (die het stuk alléén
onderteekent) mede, d t hij inzenderheid de
aan den y >uvorncur Van Daalen gevolgde
gedragslijn op civiel bestuursgebied als on-
lerwerp zi' eigci nasporl gen voorbo-
hi -ld.
Die nasporingen hadden he. i geleid tot
uitkomsten, die hij niet verwacht had, niet
verwachten kón.
Uit jarenlange samenwerking mot Van
Daalon waren hom diens goede, inderdaad
;ecr hoog te r atten gaven, zoowel als
di ns min1 r goede 'go.schappen ten vol-
l>ekcnd; pr - hij de rste, voor de laat
ste had ..ij nimmer het oog gesloten.
Toen ra pp or tour in 1906 en 1907 meer
malen genoodzaakt w s aan Van Daalen als
jouvcrner.r opmerkingen I maken en aan-
jevelingen to doen betreffendc zijn beleid
>n liet hem bekend was, dat van Daalen
liet deeds met dc noodige bezadigdheid
n overleg to work was gegaan, was
bij er op voorbereid in Atjch niet alles te
pullen vinden, zooals hij dat wenschtemaar
bij vas or niet, kón cr niet op voorb-voul
T-ijn ce-n toestand 'o zullen aantreffen, zoo
vcinig lieantwoordend aan z.jn verwachtin
gen tot. rapporteurs leedwezen kan hij tot
geen andere slotsom komen, dan dat hij van
Van Daalen meer verwacht en mitsd'.'n
taeor verlangd had dan deze bij maents »vas
te geven.
Van Houtszover Van Daal en
in 19 04.
Een lang uittreksel wordt nu gegeven van
een advies door rapporteur als gouverneur
an Atjeh destijds gegeven aan G. G.
Rooseboom betreffende de benoeming van
ijn (Van Heutsz,) eventueelcn vervanger.
Zeor hoog wordt daarin van Van Daalcn's
oortreffelijke eigenschappen opgegeven.
Toch merkt an Heutsz daarin op, dat Van
Daalen de eigenschappen van hoofd cn ka-
akler, noodig voor do vervulling van hc6
jouvorneursehap van Atjeh, zeer zeker niet
ton volle bezat. Genoemd worden diens
'tugheid in omgang, ,n soms ruw cu hard,
Arbitrair cn streng optreden, het met on-
oldocnden tact treffen van regelingen ton
Opzichte van de bevolking.
1) In den geleidenden brief aam den voor-
;itter der Tweede Kamer schrijft de minis-
cr \an Koloniën: „Nopens het optreden
nzer troepen in Atjeh is door den comman
dant van het leger een afzonderlijk verslag
itgebÈacht, dat ter perse is en zoo spoedig
Hogelijk volgen zal."
Maar door het doorloopen der Atjehscho
leerschool had Van Daalen reeds veel ge
leerd, (hetgeen nader wordt uitgewerkt en
mot voorbeelden toegelicht), zoodat bij het
vroeger gegeven oordeel van den adviseur,
dat Van Daalen de aangewezen man wa3
om hem bij zijn aftreden als gouverneur
va<n Atjeh te verv-ngen, kon worden vol
hard. In hetzelfde schrijven gaf rapporteur
te kennen, dat hij tot die conclusie kwam,
in weerwil dat er een paar officieren in
Atjeh dienden, die door hun eigenschappen
hooger moesten worden aangeslagen dan
Van Daalcn, doch nog te laag in rang wa
ren om voor het gouverneurschap in aan
merking te komen. De Regeering, zoo
schreef de heer Van Heutsz verder, zou in
één dezer officieren een zeer geschikt opvol
ger van overste Van Daalen bij ue hand
hebben, vanneer onverhoopt bij dezen, na
zijn optreden als gouverneur, zijn vroegere
gebreken weder te zeer mochten komen te
spreken, het ruwe soldatenwerk tot nadeel
van do pacificatie en ontwikkeling van het
land de overhand mocht komen te krijgen.
De vraag stellend of do mogelijkheid dat
Van Daalen zich op den duur niet vrij zou
weten te houden van bedoelde gebreken,
rapporteur niet van de aanbeveling had
moeten doen afzien, wordt b antwoord met
de mededeeling dat onder al de in Atjeh
dienende hoofdofficieren destijds niemand
te noemen zou zijn geweest, beter dan hij
voor het gouverneurschap geschikt.
Verder gaande in zijn rapport schrijft de
heer Van Heutsz, dat hij Van Daalen tijdens
zijn gouverneurschap aanmerkingen had te
maken met opzicht tot zijn omgang met zijn
onderhobbendo officieren en de keuze van
ondergeschikte bestuurders zoowel als ten
aanzien van de vordering van heerendiensten
in de Peusangan-streek en de toepassing
van het boetestelsel. Aanleiding was er ech
ter niet hem als bestuurder te veroordeelen-
Overtuigd, dat Van Daalen de hem ge
dane aanwijzingen ter harte zou nemen, ge
lijk inderdaad geschied is, en allerminst uit
diens periodieke verslagen en andere ge
schriften den indruk verkregen hebbende,
dat in algemeenen zin de toestand
in Atjeh zich niet in de gewenachte richting
ontwikkelde, mocht rapporteur aan den
gouverneur zijn steun niet onthouden; moest
hij hem vertrouwen blijven schenken in
weerwil van al hetgeen, meerendeels geheel
ten onrechte in openbare schrifturen te
zijnen na deel e was en word aangevoerd.
Hetonderzoek inAtjeh.
Met dat vertrouwen vertrok rapporteur
naar Atjehen in den beginne tijdens de
onderzoekingen in Groot-rHjeh, behield bij
zijn gunstig oordeel over Van Daalen.
Do voortzetting van het onderzoek in
de Onderhoorigheden bracht echter een
principicelc wijziging in dat oordcel; daar
moest raj orteur wel tot de erkenning ge
raken, dat hij zich met illusies gevleid had
die hij niet vermocht te verwezenlijken, als
mogelijk had \erondersteld, v\at zijn te zeer
geprononceerd persoonlijke eigenschappen
tot een onmogelijkhei l moesten maken.
Bij de uitgebreide besprekingen op de
voornaamste plaatse a met de hoofden ge
houden, zoowel als bij do bestudeering der
civiele j -ïrualon, rijpte bij rapporteur -ie
overtuiging, dat Van Daalen. op welke
groote verdiensten h j als militair ontegen
zeglijk kon bogen, als oiviel-bestuurder
had gefaald, door met misduiding van het
fundamenteel beginsel van elk streven naar
bevrediging v*an een onrustigen toestand
in eerst kort te voi a onderworpen land
streken, een richting in te slaan, welke dat
doel noodwendig moest missen.
Aanmerkingen op Van Daalen's
b e 1 o i d.
Teruggekomen te Kota Radja deelde rap
porteur aan Van Daalen zijn gewijzigd in
zicht te zijn aanzien mede en schreef hij
hem het veJaten van die richting voor.
In een K&binetssohrijven werd den gou
verneur verweten, van de door rapporteur
aan gegeven gedragslijn te zijn afgeweken.
Rapporteur kon niet berusten in een wijze
van handelen, die z. i. ons onvermijdelijk
steeds verder van het dool moet verwijde
ren, wijl zij geen staatkundig perspectief
opent.
Het kon niet juist zijn de landshoofden
en oeleèbalangs door een meer bestraffend
dan leidend en vormend optreden in de
noodzakelijkheid te brongen hun gedrag je
gens ons alleen af te meten naar de mate van
vrees en ontzag, welke wij hun door voort
durende gevoelige correction met straffe
hand weten op te dringen.
Afgescheiden van alles wat overigens te
doen zou zijn, werd bevolen een zoodanige
politiek onverwijld prijs to geven.
Uitspraken van het Kanton
gerecht te Leiden.
De Kantonrochter te Leiden veroordeelde
heden wegens dronkenschap: G. P. N. F.,
A. S. de B., A. L., J. E. Ch., T. L., I.
F., J. L., J. G. v. W., P. v. B., P. S., allen
te Leiden, J. S., J. K., z. v. woonplaats,
J. H., K. M., te Katwijk-aan-Zee, A. T., K.
v. D., vr. I., Mijdrecht, A. V., Don Haag,
allen tot 3 of 3 dagenW. M. te Leiden,
Th. L. v. d. V., te Voorschoten en G. de V.,
te Katwijk tot 2 of 2 dagen, H. v. R., te
Leiden, tweemaal gepleegd, tot tweemaal
ƒ3 of tweemaal 3 dagen.
F. P. v. B., tc 's-Gravenhage, wegens ge
legenheid geven tot hazardspel tot 25 of 10
dagen.
I. I. te Ilillegom, wegens met een rijwiel
rijden zonder licht en een valschen naam
opgeven tot 1 en 8 of 1 en 6 dagen.
W. A. te Katwijk-aan-Zee, wegens vee la
ten loopen op een weiland zonder vergun
ning, tweemaal gepleegd, tot tweemaal 5
of tweemaal 4 dagen.
G. v. V. te Noordwijkerhout, wegens loo
pen op verboden grond tot 3 of 3 dagen.
(P'. B. te Voorschoten, voor idem, tot 3
of 3 dagen.
H. B. B. te Voorschoten, voor idem, tot
ƒ1 of een week tuchtschool.
N. de H. te Leiden, wegens visschen met
een z Jbbe, tot 4 of 2 dagen.
A. v. K. te Leiden, wegens het te water
brengen van stekken, tot tweemaal 3 of
tweemaal 2 dagen.
B. M. H. K. te Leiden, wegens te water
brengen van schakels, tot tweemaal 3 of
tweemaal 2 dagen.
W. K. te Leiden, wegens idem, tot twee
maal 3 of tweemaal 2 dagen.
C. v. Z. te Leiden, wegens idem, tot twee
maal 3 of tweemaal 2 dagen.
J. O. te Zoeterwoude, wegens idem, tot
tweemaal 3 of tweemaal 2 dagen.
D. D. te Leiden, wegens idem, tot twee
maal ƒ4 of tweern 1 2 dagen.
A. L., te Leiden, wegens idem, tot twee
maal ƒ5 of tweemaal 2 dagen.
W. K te Leiden, wegens idem tweemaal
gepleegd, tot viermaal 4 of viermaal 2 d.
C. v. D. tc Katwijk-aaix-Zee, wegens
eieren zoeken, tot 3 of 2 dagen.
W. G. te Leiden, wegens in gesloten jacht
tijd stekken zetten en loopen op een anders
grond, tot driemaal 3 of driemaal 2 dagen.
W. G. te Leiden, wegens in gesloten tijd
stekken te water brengen en loopen op den
sooorweg tot driemaal 3 of driemaal 2 d.
G. J. C. S. tc Leiden, wegens loopen op
den spoorweg, tot 3 of 3 dagen.
Joh. van G. te Leiden, wegens motorrij
den zonder rijbewijs, tot 3 of 2 dagen.
W. H. S. E. W. te 's-Gravenhage, wegens
rijden met een auto zonder rijbewijs, tot 2
of 1 dag.
W. v. d. H. te Leiden, wegens met auto,
zonder signaal geven, tot 2 of 1 dag.
L. M. tc Utrecht, wegens rijden met een
auto zonder nummer met letter aan de voor
zijde, tot 4 of 2 dagen.
W. Z. te Katwijk, wegens in Rijnlands
boezemwater te hard varen, tot 1 of 1 dag.
C. K. tc Leiden, wegens idem, tot 3 of
2 dagen.
H. M. tc Haarlemmermeer, wegens idem,
tot 3 of 2 dagen.
J. 0. B. tc Leiden, wegens idem, tot twee
maal gepleegd, tot 5 of 2 dagen.
P. W. te Oudewetering, wegens idem, tot
tweemaal 3 of tweemaal 2 dagen.
G. R. te Oudewctcring, wegons idem, tot
driemaal 3 of driemaal 3 dagen.
N. B. te Leiden, wegens met motor in
Rijnlands bóozomwater varen, tot f3 of 2
dagen.
J. K. te Alkemade, wegena idem, tot /3
of 2 dagen.
J. v. B. te Purmerend, wegens idem, tot
ƒ8 of 2 dagen.
D. H. P. S. te Leiden, wegens een hond
als trekdier te gebruiken, die een schouder
hoogte heeft van minder dan 60 o.M., tot
1 of 1 dag.
J. v. T te Leidien, vregena een hond door
middel van een halsband laten trekken, tot
2 of 2 dagen.
M. v. B. te Leiden, wegens vleesoh invoe
ren, anders dan bij heele en halve dieren,
tot 3 of 1 dag.
J. V. te Aarlanderveen, wegens ongekeurd
vleesch invoeren en het niet op eerste vor
dering aanwijzen, tot ƒ12 of 10 dagen.
W. v. d. B. te Kafcwijk-aan-Zee, wegens
mest op den openbaren weg neerwerpen, tot
2 of 1 dag.
C. B. te Katwijk, wegens mest invoeren,
anders dan in goed gesloten bakken, tot 2
of 1 dag.
G. van D. te Katwijk-aan-Zee, wegens
melkvervoeren in een ongesloten emmer, tot
ƒ3 of 2 dagen.
S. S. te Rijnsburg, wegens een mestvaalt
hebben, minder dan 4 M. van een gebouw,
tot 1 of 1 dag.
F. S. van D. tc Katwijk-aan-Zee, wegens
vischgrom anders doen plaatsen dan in wa
terdichte bakken, tot 2 of 2 dagen.
Verder werden nog een groot aantal per
sonen wegens rijwiel- en andere overtredin
gen t 1 of 0.50 of 1 dag veroordeeld.
vrijgesproken werden: 0. G. en J. H. P.
tc Sassenheim, ten laste gelegd, loopen op
verboden grond, en C. v. L. en G. H. tc
Sassenheim, wegens loopen op een weiland.
0k»Kiche Beehtbank.
Vervolg
Wederspannigheid te Noord-
wijk,
Terecht stonden F. P. van B., 23 jaar,
koopman, geboren cn wonende tc Den Haag.
I. J. van H., 30 jaar, biorhuishouder, gebo
ren en wonende tc Den Haag en A. W., 25
jaar, koopman, geboren tc Dokkum en wo
nende in Den Haag, z.g. kwartjesvinders
hadden op 30 April 1.1. tc Noordwijk, in
strijd met de verordening dier gemeente, en
zonder vergunning van den Burgemeester,
aan den weg met kaarten gespeeld, en toen
zij door de Noordwijksche politie worden ge
arresteerd zich tegen hen hebben verbet.
Hot eerst werd g hoord de eerste b-klaag
de, die zeide niet om geld te hel' ge
speeld maau: wel mot een rijksdaalder te heb
ben geworpen, wat de president wat vreemd
vond.
Twee ag nten in burgcrkleeren kwamen bij
hen en toen gingen twee er van door, ter
wijl Van B. door de agenten - werd gevat,
die hem de pols omdraaiden, waardoor hij
zich had verzet en een der agenten een klap
had gegeven en om hulp had geroepen. Toen
*zijn de twee anderen weer terug gekomen
en hebben hem mede helpen ontzetten, waar
door allen er vandoor zijn gegaan.
V. d. H. bevestigde een en ander, doch
hij heeft de politie niet gemolesteerd alleen
heeft- hij gezegd,,gij hebt niet het recht
dezen man te mishandelen.
W. deed ongeveer dezelfde verklaring.
De ohef-veldwachter M. Gooi, te Noord-
wijk, die het eerst werd gehoord, zeide dat
hij met collega Van Rijn zich vc.dekt had
opgesteld, omdat men hen had verwittigd
dat er kwartjesvinders op de kust waren.
Zij hebben toen gezien, dat Van B. een
kaart op de grond wierp en W. een gulden.
Zij zijn toen met een wagen, die toevallig
passeerde er naar toe gereden en vlak bij
hen er aig>? sprongen. Toen zag getuige dat
Van B. een rijksdaalder in de hand had, wat
deze nogmaals pertinent ontkende. Hij heeft
Van B. toen gevat en hem naar den n.-.am
gevraagd en omdat deze er weifelend urC-
kwam vermoedde hij dat hij een valschen
naam opgaf en daarom verzocht hij hem
mede naar den Burgemeester te gaan, waar
op hij zich verzette en schopte en stompte.
Toen riep Van B. om hulp en zijn Van H. ©u
W. toegeloopen en hebben hem en Van Rijn
herhaaldelijk gestompt, en zijn. zelfs op hun
rug gesprongen.
Do voldwachter Van Rijn bevestigde d#
verklaringen van zijn collega Gooi. Hij heetc
drio kaarten uit don zak van Van B. geno-
oen. Toen hij Van B. beetpakte schopte en
afcootto hij hem met de elleboog. Daarna
kwamen de anderen aangeloopen en hebben
getuige geslagen.
Beklaagden maakten allerlei bedenkingen
tegen doze verklaringen en poogde de twee
veldwachters met elkaar in tegenspraak te
brengen.
Nu werd gehoord W. F. H. Tieman, bar
bier te Noordwijk-Binnen, hij had deze drie
mannen ook zien spelen met drie kaarten,
eerst om een gulden en daarna om een rijks
daalder. Verder bevestigde deze getuige de
verklaringen der veldwachters. Hij had ook
nog gezien dat er nog een vierde persoon
in het complot was, zekere L.
Beklaagde Van H. wraakte de verklarin
gen van Tieman, die volgens hem onder
pressie van den chef-veldwachter Gooi zou
staan.
Als getuige a décharge verscheen nu E.
H. Lager, die zeide eigenlijk niets gezien
tc hebben.
De Officier meende dat volkomen vast
staat dat deze drie mannen met kaarten
hebben gepeeld en dat zij daarbij op zicht
bare wijze geld hebben vertoond, zoodat de
politie op rechtmatige wijze beklaagden
heeft aangehouden. Het is volgens den Offi
cier niet noodig dat de politie zich vooraf
vergewist, dat er een misdrijf wordt ge
pleegd, indien zij een of meer personen
daarvan verdenken, wat hij aantoonde uit
een arrest van den H'oogen Raad en van
het Hof te Amsterdam.
Vaststaat dus volgens den Officier dat de
politie was in rechtmatige bediening van
haar ambt en dat dus bewezen is dat hier
in voreeniging wederspannigheid is ge
pleegd.
Hij ziet in deze mannen gevaarlijke per
sonen, die er op uit zijn op minder nobele
wijze hun slachtoffers, menschen van een-
voudigen huize, geld af te troggelen, en
daarbij treden zij brutaal op. Het wordt
dus tijd dat deze mannen streng worden ge
straft. Hij eischte derhalve tegen ieder vier
maanden gevangenisstraf.
Beleediging van een ambte
naar teLoiden.
Eindelijk werd opgeroepen W. J. 0., har
ringvisscher te Leiden, die den politie-agent
B. v. d. Veen, aldaar, liad beleedigd door
hem leelijke woorden toe te voegen.
Beklaagde was niet verschenen, zoodat
tegen hem verstek werd verleend.
Nadat de boleedigde agent het proces-ver
baal had bovest.igd eischte de Officier tegen
beklaagde eeu boete van f 5 of drie dagen
hechtenis.
De zaak tegen D. V-, D. V. en A. W. V.,
allen te Oudshoorn, die werden opgeroepen
wegens mishandeling te Oudshoorn, en niet'
waren verschenen, werd ditmaal voor de
tweede maal uitgesteld tot... 14 September.
Diefstal met braak bij nacht.
Door de Haagsche rechtbank werd giste
ren een man veroordeeld tot 6 jaren gevan
genisstraf, wegens diefstal bij nacht met'
inklimining en braak.
Gedurende de voorlezing van het vonnis
stond op dc publieke tribune een jeugdige
vrouw, die door kuchen de aandacht van
den veroordeelde trachtte te trekken. Met
zijn mede tot zes jaren veroordeelde kame
raad werd de man uit de rechtzaal ge
bracht. Weer poogde de vrouw hem naar do
tribune te doen zien en toen dit weer niet
gelukte riep zij hartelijk met luider stemme,
rechtbank en surveilleerenden veldwachter
ten spijt ,,dag Bertus! Dag!" En Bertus
zwaaide eveneens hartelijk, met zijn pet te
rug, vroolijk en wel, als ging hij een zo-
merreisje maken in plaats van zes jaren
achter slot.
Do bedoelde inbraak had plaats in per
ceel 74 in de Zeestraat, te 's-Gravenhage eri
de veroordeelden zijn J. L en A II.
Te Haarlem stond gistermiddag terecht
E. W., wisselwachter aan de H. IJ.-Spoor-
0p Maandag den 6den Juli 1908,
des middags te lialftwaalf, zijn
Burgemeester on Wethouders der
gemeente Lcid-n, voornemens op het
Raadhuis aldaar, «hm te besteden:
(Bestok No. 22)
Hef leveren en plaatsen
van Sclioolmeubelen ten
dienste der Scholen Oude
Vest en Lreestraat te
Lei ten 702-2 32
(In twee perceelen).
Hot bestek en de teekening liggen
ter iuzago 011 overname op het Bureau
van Gemeentewerken op eiken werk
dag de Besteding voorafgaande, van
'b morgens 9 tot 's namiddags 4 uron(
en alln aldaar per stel f 0.76 ver
krijgbaar (franco per post f 0.S6,
zoolang de voorraad sti nkt.
Aanwijzing ln loco zal worden ge
houden op Woensdag den lsten
Juli 1908, des voormiddags te 3 uren
aan do School Paul-Kruger straat.
Verdere inlichtingen verkrijgbaar
ter Bureau Gemeentewerken dageiyke
fU8schen «it en twaalf uren.
v __v
(thans ^©©riiesirad© 38).
Nieuwe ^Leerlingen kunnen gedurende deze maand
ingeschreven worden eiken Woensdag' en eiken
Zaterdag van 1112 uren.
De nieuwe cursus begint 1 Juli. 6758 30
Inlichtingen geeft het 11. d. S.
ingang hoek
Houtstraat,
LEIDEN,
Telephoon
7161 06
I Sl 3Z&
r 3
7148 36
