mee
Ë.Brandsma
GEB. IC DSSZ, Breestraat 28.
Tl
BOUWTERREIN
waarorn lach ik?
No. 1^*758.
Vergunningen.
Het Wezen sfes
Christendoms.
HUSÜRER-RIJflIELEil van af105
CENTAUR- 97.50
FREDERICK- 90.—
Gulden
„De Volharding".
Glas in Lood -s- Imitatie,
Christelijks School.
ifröisveaiiiés
Japonstoffen,
Zomerrokken,
C. Th. Breebaart.
Bex Bijwieieii,
65 GSd.
C. BH. nestr.28.
NI. i. VAN DER STOK
LEIDSGH DAGBLAD, Woensdag* 1 April. Derde Blad.
Anno 1908.
PERSOVERZICHT.
Vervolg Advertentiën.
NIEUW. NIEUW.
Wollen Mouselines,
Fantasie Katoenen.
De Nieuwste Linnens
Tel. 544. (Mare 58).
Apothekersdijk 5.
LET i
De Heraut" ving weder een pleidooi
aa om finaal do finanoieelc b c-
loèiingvan de o v c r lie d mot de
Co r k te sluiten.
Dat de Corcformccrdc Kerken, ind on het
ot finale afrekening kwam, medo haar
echt zouden doen gelden op dc erfenis on-
:or vadrren, spreekt wel vanzelf. Wat cl©
ivorheid thans aan dc Hervormde Kerk uit-
seevt| van de andere kerkgenootschap -
>cn «preken we niet is geen subsidie,
{ccn vrijwillige bijdrage in den eeredienst,
naar is gogrond op historische rechten. De
verheid, die in do 17de en 18de eeuw de
rEktomcntcn der predikanten uith-taalde,
«d dit niet uit de staatspenningen, maar
ft do inkomsten der kerkel'jkc en gccslo-
ko goederen. Zij trad daarbij u!s b.*hccr-
dicr kerkelijke goederen op; zij betaalde
|&n de Korlcen uit, waar dezo wettig recht
i hadden En nl hield na dc stantsorawen-
lling de Hervormde Kerk op staats-
r k tc zijn, en al word de officieele band
isselien dc overheid en de Hervormde
feerk verbroken, dc financieele vcrplieh-
meg bleef daarom toch beslaan Dc over
bid bad door uitkenring der kapitalen
an dio verplichting een einde kunnen ma
len; maai* zij deed dat niet; dc kapitalen
geestelijke kantoren vloeiden in
lands kas; de geestelijke kantoren wer-
afgeschaft en de overheid nam dc ver
plichting op zich dc traktementen uit te
lee reu.
Maar daaruit volgt dan ook, dat. wo als
jsercforniccrdc Kerken ous historisch recht
]ot kunnen of mogen prijs geven. Of de
Ivcrheid in dat opzicht ous ook recht zal
Hoen, is de vraag niet. Maar wo handha
ven, dat we geen sekte, geen nieuw gestichte
erk zijn, maar dc wettige voortzetting der
ploudc Gereformeci de Kerken in ons land.
wanneer de liquidatie aan dc orde
kwam, zouden wc als Gereformeerde Ker
en ook ons rceht hebben te doen gelden.
Maar wat thans sommicen willen, dat de
[overheid bijwijze van restitutie ook aan de
Gereformeerde Kerken een toelage uit de
[staatskas zou geven, zou juist een prijsge
ving van dit ons historisch recht wezen.
Df dc Gereformeerde Kerken bereid zouden
wezen zulk een toelage te aanvaarden, be
lt v/ijf cl en wc. En dan zou s c h ij n van
■rechtehcrvtel wezenlijke krenking van recht
bedekken Want de overheid zou terecht zeg-
Igen: wat klaagt ge nog; ik heb immers
■subsidie u aangeboden en gij zelf hebt zo
Igeweigerd. Do. schuld ligt. niet bij mij,
[maar bij u.
Maar ook afgezien daarvan, kan een sub-
siodc nooit restitutie zijn voor wat we door
schuld der overheid derven. De overheid
keert niet alleen aan de Hervormde Kerk,
maar ook aan Mennonieten, Remonstran
ten en Joden een subsidie uffc. Krachtens
historische rechten is daarto© niet ver
plicht; zo doet het alleen uit goedgunstig
heid; het is ccn vrijwillige bijdrag-, wil
men, een aalmoes, aan die Kerken geschon
ken. Zeker, indien d© Gereformeerde Ker
ken dit vroegen, zouden ze wellicht ook
zulk een aalmoes' kunnen ontvangen. In
het ..Handelsblad" deed ds. Vos, van
Woudsend, reeds het voorstel, dat de over
heid wel niet te veel zou geven aan de „se
paratistische" Kerken, vooral niet bij zou
aragen voor dc traktementen der pred kan
ten, maar voor do cmeritaatsgelden zou zor
gen, evenals voor dc predikants-weduwen cn
weezen.
Dat was een algemeen sociaal belang, en
daarmede mochten do Gereformeerde Ker
ken tevreden zijn. Een bedelbrok
Van het oogenhlik af, dat de Gerefor
meerde Kerken in dien vorm een subsi-
d i o van dc overheid aannemen, geven ze
haar eerstgeboorterecht prijs. De Hervorm
de Kerk blijft dan in het volle bezit van
haar rechtenzij wordt beschouwd als de
eigenlijke volkskerk, die de ware voortzet
ting is van de Gereformeerdo Kerk onzer
vaderen en dio daarom de traktementen
barer dienaren van Overheidswege verze
kerd ziot. En de Gereformeerde Kerk n zul
len mot do Mennonieten en Rei. nstranten
als een der kleinere kerkengroepen uit
goedgunstigheid ook een bijdrage
ontvangen.
Daarin schuilt ons zeer ernstig bezwaar
togen deze subsidie.
Door de overheid besluit „De Heraut"
zijn wij, die do belijdonis onzer vaderen
handhaven, van alles beroofd: van onze
kerkgebouwen, onze pastorieën, van onze
kcrkegoöderen. Onze traktementen zijn
ons ontnomen. En waar wo nu zoo van alles
beroofd zijn, van ons familiegoe;!, onze
weeshuizen, onzo kapitalen; verjaagd z'.jn
uit ons eigen huis; weggesbooten uit onze
bezitting zou daar een subsidie van
dc overheid aan onze Kerken een restitu
tie voor aangedaan onrcoht zijn'?
Ziot ge, zou do overheid zeggen, ik geef
alles aan do Hervormde Kerk. zij blijft
officieel voor mij dc echte Gereformeerde
Kerk. Haar handhaaf ik in haar volle
recht.
Maar uit sociaal oogpunt, ik zorg
ook voor den invaliden werkman zal ik
uw invaliden dominee wel een pensioen uit-
keoren.
En desnoods kimt ge voor een predikant,
die gebrek lijdt, ook een onderstand uit
mijn kas krijgen.
Wees daarmede nu dankbaar cn voldaarL
Gc staat nu met do Remonstranten, Men
nonieten en Joden cvp één lijn.
Go krijgt ook „subsidie."
„Do Heraut" weigert te ge-looven,
dat „onze Kerken om een schotel linzenmoes
haar eerstgeboorterecht zouden verkoo-
pen."
Een anarchist schreef aan een andoren
unarcjhist (C. Co melissen vcrto.lt het in
zijn Internationale Brieven in ,,Hct
Volksdagbla d"), dat men, de theorie
der „vrije liefde" aanvaardend, zich
ora de gevolgen niet bekommeren moest,
„maar dat wij eenvoudig flinkweg b?t be
ginsel van do vrije liefde moeten hoog
houden, zonder tc vragen naar do latere
regeling van de verhouding tusschen man
en vrouw. Als anarchisten zijn wij aange
wezen qui atf te bdoken, niet om q) to
bouwen, u
CorneJspscn beantwoordt dat schrijven.
Dergelijk© theorie, zoo betoogt hij, behoort
tot do „aanvangsbevtfegingen", die op ve
lerlei gebiesd t© oonstateeern zijn, o.a. op
het gebied van het a n t i m 11 i t a r i s m c.
„Geen man on geen oenfc voor bet lo
gerMaar „flink" „hooghouden", dan
komt de reet vanzelf 1 Naar wolken toe
stand van volksvordodiging behoort tc
worden gestreefd: of wo voorstanders ziju
van vrijo wapenoefeningen onder vooralle
burgers gelijke voorwaarden van veiligheid,
dan wel voorstanders van een volksleger,
of voorstanders van lijdelijk verzet en te
genstanders van elk plegen van geweld,
in do aanvangsporiodo worden dc zaken
zóó diep niet opgehaald. Wij hebben im
mers alleen maar af t© breken en behoeven
on3 niet er over tc bekommeren, of wij ook
zei ven rechten bobben to verdedigen en hoe
we dio verdedigen zullen."
En wat do „vrije liefde" betreft, schrijft
Corne lissen:
„Ik beweer, dat we thans ook op dit
punt zóó ver zijn gevorderd, dat we met
alle prediken van vrije verbintenis tusschen
man en vrouw geen lor meer verder komen
tenzij wij juist trachten, de moeilijkhe
den op to lossen, die zich in hot sociale
leven, in het bijzonder van den kant van
vrouw en kind, voordoen bij de toepassing
van ons beginsel.
De moeilijkheden behooren niet alleen on
der de oogen t© worden gezien voor een
toekomstigen vorm van samenleving, in
een communistische maatschappij, maar
ook reeds voor het heden.
Doen wij dit niet, spreken we alleen over
een toekomstigo maatschappij, dan wordt
al dat verder prediken overbodig cn wordt
de kwestie eenvoudig opgeschort tot ccn
latere eeuw, als het. communisme voldoende
zal zijn ingeleefd in zeden en gewoonten,
zoodait van de „gemeenschap" kan worden
verwacht, dat zo do zorg voor dc kinderen
op groote sohaal zal op zich nemen, ook
al leven de ouders der kinderen nog."
Men zal moeten toegeven, zegt „De Ne
derlander", dat dit, voor een anar
chist, merkwaardig ordelijko begrippen
rijn.
Het is zieker dc moeite vraard cr hier op
te wijzen, dat een bekend liberaal, mr. H.
Louis Israels, dezer dagen in 'n lezing voor
do Joodsche Litt. Club to Amsterdam, on
geveer gelijksoortige thooriecn heeft verkon
digd. Het huwelijk een vrije handeling, o
ongeveer vinden wij zijn b toog geresu
meerd, waarmee de Staat niets tc maken
heeft. De man maakt er een akte van op cn
en do Staat registreert die. Dat is al. Wil
len man en vrouw scheiden, dan nemen zij
afscheid, verbreken do akte. Zijn er kin
deren, dan bealist de familieraad over hun
lot
De idee van het „Christelijk huwelijk" is
toch, Gode zij dank! iets geheel andersl
In een driestar Een ceregoricht.
zei „D e Standaard":
Het denkbeeld is opgeworpen, of niet het
C e n t r a a 1-0 omité zou kunnen optre
den als cercgericht, om een einde te maken
aan velerlei onverk wikkel ij kon woorden
twist, die den laatsten tijd onder ons op
kwam.
Er zou dan uitspraak moeten gedaan wor
den tusschen Mr. Fabius en Ds. Van Lum
mel, tusschen Mr. Fabiua en ,,D e
Standaar d", tusschen „D R o t t er-
dammer" en „Do Standaard", en
tusschen wie niet al.
In lang hoorden we geen dwazer denk
beeld opperen.
Een ecregericht treedt op, als er tusschen
twee personen iets persoonlijks hangt; als
do één den ander belcedigd of gehoond heeft;
als cr een bitterheid voortwoekert over een
kwaad gesproken woord, of over een on
waardige bejegening Maar wie sprak ooit
van eert eeregericht bij ccn strijd om begin
selen, bij ccn redetwist over politieke go
dingen, bij de beoordeeling van een partij-
organisatie of parleiding?
Waar het hier nu op niet één punt -per
soonlijke beleediging, maar uitsluitend ver
schil van inzicht betreft, hoe zou er dan
sprake kunnen zijn van een eeregericht?
En stel al, er kon sprako van zijn, hoe
zou dan nog ooit het Centraal-Comité hier
voor kunnen optreden? Heeft het daartoe
een mandaat? Heeft het daartoe bevoegd
heid? De Statuten wijzen immers uit van
neen.
Zeker, als er zich onverhoopt een geval
van persoonlijke beleediging voordeed, zou
den beide partijen de personen in het Cen
traal-Comité kunnen uitnoodigen, het ge
schil tusschen hen uit te wijzen. Maar zelfs
dan nog zou hun aantal hiervoor veel te
groot on hun bijeenvoeging ganse hel ijk on
geschikt zijn.
We gaan verder. Onder ons mag er van
geen ecregericht sprake zijn. Rees er een
twist, dio om persoonlijk© beslissing riep,
dan zou er een broüde rgericht kunnen
worden samengesteld, om weer sakrn te
brengen, wat uiteenging, cn to verzoenen.
Niet de o r e, maar allereerst de broe-
d e rliefde staat bij ons op den voorgrond,
en waar die ooit feil ging, moet ze hersteld
worden.
Maar voor zoover wij weten, is cr vaoi
niet één persoonlijke beleediging onder on
zo mannen sprako. Slechts zijn cr enkelen
onder ons, die afwijken in gevoelen van wat
geheel onze georganiseerd© partij belcod.
En dit nu zou wel altoos zoo zijn. Het ia
zoo onder all© partijen. En voor de ver
wachting, dat het ooit anders, in wclkd
partij ook, worden zal, ontbreekt alle
grond.
Ondor het hoofd Zakelijk of Per
soon l ij k lazen wij in „D o Neder
lander":
Er is in don laatsten tijd in de Oh ri s-
tolijkc pers een strijd gevoerd over de
wijze, waarop een Christelijk Kabinet zich
heeft uit tc drukken. In een deel der pers
werd niet onduidelijk to kennen gegevoir,
dab met het gebruik van sommige termen
niet kwistig genoeg was omgesprongen
niet natuurlijk om ccn sc h ij n van vroom
heid te vertooncn, maar omdat belijden (met
woorden) eens Christens plicht is.
In eon kort artikeltje (23 Maart) herin
nerden wij er aair, dat ia elk der drie Ka
binetten van „rechts" de Premier zich op
verschillende wijze te dien aanzien had uit
gedrukt, en keurden dat goed. Ieder vogeltje
zinge zooals het gebekt is.
In een nog vroeger artikel (10 Maart)
haddon wij in tegenstelling met anderen
volgehouden, dat het meer op handelen dan
spreken aankomt, en dat wij het dus niet
eens waren met hen, die advisecrcn, dat het
Kabinet wel flink een eigen beginsel belij
den moot, maar daarna, met het oog op do
omstandigheden:, d© uitwerking achterbaks
mo.t houden (2 Maart).
Een zuiver zakelijke discussie dus.
Om nu aan allo tegenspraak een einde te
maken, schreven wij, in ccrstgcracld artikel
van 23 Maart „Zonder ophef" o. a. dezo
woorden:
„Er staan over dat gebruik van Heerc,
Heere! in de Heilige Schrift zulke vlijm
scherpe woordenZoo scherp wordt daar
het doen gesteld tegenover het spreken en
aanroepen van des Heeren Naam, al kan
soms het aanroepen zijn van dien Naam
hooge plichtsbetrachting zijn, nl. wanneer
liet niet geschiedt ijdelijkvooral niet uit
politiek overleg."
„D ©Rotterdam me r" schrijft, naar
aanleiding daarvan, het volgende:
„Dezo zinsnede van ,,D c Nederlan
dor" hebben wij minstens driemalen over-
gelezen.
Ook hebben wij herlezen wat „D o
Standaard" ten opzichte van rar.
Heemskerk schreef
En wij moeten zeggen, dat op zulk ccn
wijze de „politiek" zóó onverkwikkelijk is,
dat wij blij zijn reeds geruimen tijd niets'
van dit alles in do persrubrick vermeld to
hebben."
Dat „driemaal overlezen" door een blad,
dat met dc door ons aangehaalde uitspraak
Te koop twee Vergunningen.
Brieven aan het bureel van dit
Blad onder No. 3660. 6
927 12
Op Maandag den 13dcn April
1908, des middags te li a Iftwaalf
ri]n BURGEMEESTER en WETHOU
DERS der. Gemeonle Leidon, voor
nemens op hot Raadhuis aldaar, aan
te besteden(bestek No. 19.)
Het veibieeden van de
Paarden.-teeg en van de
iiorslelbrug.
Het bestek en de teekeningen lig
gen ter inzage en overname op het
Bureau van Gemeente werken op
eiken werkdag de besteding vooraf
gaande van 'smorgns 9 tot '«na
middags 4 uren en zud aldaar van af
Vrijdag 27 Maart 1903 per stel
k f 1.00 veikrygbaar (franco per post
f 1.C5) zoolang de voorraad stiekt.
Aanwijzing in loco zal worden ge
houden op Dinsdag den 7den April
1908, des vooi middags te 10 uren.
Verder inlichtingen verkrijgbaar
ten Bureau Gemeentewerken dagelijks
tusschen tien en twaalf uien.
3264 29
Door GEBROEDERS VAN
DER HOEK, te Leiden, is
uitgegeven: 3445 19
Zefttieu Lozingen t© Berlijn,
gehouden voor Studenten van
alie faculteiten, door
ADOLF KA KNACK,
liowjleoaar te Berlijn.
VERTAAI.D DOOR:
C. 8. M. KUENEN.
Prils ingen 3.59. gob. 2.90.
VerkiiJebaar bij alls Boekhandelaren.
99
99
3862 50
loom boot-M aatschap p ij
VERTREK UREN VIA ALTEN.
Naar Amsterdam: v.m. 5.— (Maand. 1.30), n.m. Si.
Zond. n. m. Si.
Gouda: v.m, 5.30, 8.30, 12»n.m. 4.45.
Zond. v.m. 7. n.m. 4.45. Bovendien Vr(jdag
n.m. 1.30 en Zat. n.m. I.-.
Nleuwveenv.m. 5. (Maand. I.30), 8.3D (Zat. niet) n.m. 2. -
6.15. Zond. n.m. Si. 1342 26
zeer geschikt voor Bovenlichten, Serre», Toclitpuien, enz., goed
kooper, niet te onderscheiden van echt, daar het Lood mot meer voorgesteld
wordt door biezen, doch door middel der Relief methode zeer bedrieglijk door
m(j wordt opgebracht. Verdere inlichtingen te bekomen by
G. G. BRIEJER, Schilder, Molensteeg 14.
N.B. In de Vestibule van dit Bind en bij bovengenoemde
zijn modellen ter bezichtiging. 8610 26
|V erkrijgbaai* iti alle buur)
teil der stad.
te Leiden gevraagd, met gelegenheid tot het bekomen
van Electrisch lichr, niet te ver van het te stichten Rijks
herbarium te Oegstgeest.
Aanbiedingen met opgaaf van prys en grootte worden
ingewacht bij C. J. VAN DER ZIJDEN, Bouwkundige.
Zwarteweg 05, Den Haag. 3074 20
HEEREN SINGEL.
Inschrijving van nieuwe leer
lingen op Dinsdag 7 April, des
avonds van 41-9 uren, in het
Schoolgebouw. 3673 12
M. VAN WIJK,
Hoofd der School.
STEIfiDS HE
IN
in zwart en gekleurd,
In sireepjes en ruitjes.
QR00TE SORTEERING
in wit en gekleurd,
ENZ., ENZ.
Aanbevelend, 8590 36
Remmeii ea Vrijwiel
3411 10
bericht de verplaatsing der Zaak naar
Ontvangende nieuwste Model- en andere
Dames- en Kinderhoeden.
Bruidqbloemen, Sluier- eu Voiietulle, enz. 8c82 20
Omdat Ik na jaren met een borstkwaal gesukkeld te hebben,
thans genezen ben en wel door de beroemdo Abdijsiroop,
Klooster Saucta Paulo. Ziedaar wat tegenwoordig duizenden
personen zeggon.
Do heer JuH. VERHOEVEN te Heijen, gemeente Bergen a./d
Maas, Limburg, verklaarde aan onzen verslaggever het volgende:
Gedurende 6 maanden ben Ik aan eene borstziekte lijdende ge
woest. Door het hevige hoesten, dat ik daarb(j deed, was m()n slaap
zoodanig gestoord, dat ik geen uur ln een nacht sliep. M(jn adom-
lialing was kort en stootend, m(jn eetlust was slecht en myne
werkzaamheden kon ik niet meer verrichten. Alle mogelijke genees
middelen had ik roeds aangewend, geen enkel middel hielp m(j
evenwel, de siyw bleef maar vast op m(jn borst zitten en wilde
maar niet los komen, M\jn vriend K0PPER3 uit Hejjen, die m(J
zoo zag sukkelen, zei: Maar Jan, waarom probeer je het toch eens
niet met de Abdijsiroop, dat middel zal je zeker genezen, want een
mjjiier familieleden is er ook door genezen. Ik kocht toen twee
flacons Abdijsiroop by den wlnkolier JETTEN VAN DIJK te Gennep
en kan U op m(ju eorewoord verklaren, dat ik naast God m(jn
genezing aan de Abdijsiroop, Klooster Bancta Paulo te danken heb.
Ik heb nergens last moer van en slaap, eet en werk tbana weer
als ieder gezond mensch. 3589 98
dat g(J d ezel f do soort ABDIJSIROOP
bekomt, dio de Heer JOU. VERHOEVEN
gebruikt heeft. Deze alleen geneest en is kenbaar aan een
ROODEN BAND om do flesch, waarop de handtoekening van
den Generaal-Agent: E. 1. AKKEU, Rotterdam, voorkomt.
Allo andere is namaak. De namaak geneest nooit!
Het geneesmiddel voor borstaanJooningou bestaat; het heet
Abdysiroop. Gy behoeft het slechts aan te wenden om to
genezen Sukkel dus niet langer met bor8t- en longaandoeningen
of Asthma, doch neem Uw geneesmiddol. Do ABDIJSIROOP
geneest anderen. Waarom u niet?
Prijs f2. en 3.50 per llacon.
CENTRA AL-DEPOT
L. S. AKKER, Van Alkemadestraat 11,
ROTTERDAM.
g.™ Verkrijgbaar bij de bekende Verkoopers, alsmede
by alle goede Apotheker» on Drogisten.
