Latta.
Magazijn „lie Stad falriclit",
In de Meliaai
Melkchocolade
Vraagt MITRIX lilSCUlB iu II. I
Eenig Agent: GERARD M. DEE, Bresstraat 28.
F. KORFF Co.,
Amsterdam.
LEWENSTEIÜB's
Naaimachines
öafé-HestaRsgrant „Neiif")
L. ZUIDERVELD.
Houtwerk-Opruiming
No. 14725.
LEIDSGI1 DAGBLAD, Zaterdag- 22 Februari. Derde Blad,
Anno 1908.
PERSOVERZICHT.
JEANNETTE WEYS,
zuivere Preanger-Koffie
Prima kwaliteit
HU1SBSB Bij wielen van af S05.- did.
CENTAUB
FREDERICK
19
99
99
99
99
99
99
99
99
97,50
90.-
65.-
99
99
99
Alle zyn voorzien van Vrij wiel en Eemmen.
Prijscouranten erratis.
met Gesteriliseerde Melk
en bietsuiker,
V» Ko.
tl.-.
lU Ko.
t Ü.3U.
Gno ver ire t baar
Leiden, Haarlemmerstraat 141.
reparatie alle systemen.
Plats dn Jour, Diners en Soupers.
Gelegenheid voor besloten Taleis.
Zalen voor Vergaderingen, Partijen, enz.
Franziskaner Leistbrau en Pilsner Kaiserquell.
FINAdGfEELE
INSTELLING
Haarlemmerstraat 120, Lelden.
Alles zéér goedkoop.
-J
SMHI
gevaar is, koopt dan geen
In No. 6 van rijn „Staatkundige
Brieven" beantwoordt m r. S. van
H o u t o n de vraag: Wat deed het ra i n i er
ter ic-D e Meester vallen en nog wei
haast tonder verweer? Het publiek meent,
de afstemming vai. Oorlog, maar dit inci
dent telt in politieken zin niet mede.
Bet was slechts doodclijk voor het ministe
rie, omdat dit geen levensvatbaarheid meei
had- Vanwaar echter dit verval van krach-
teD Dat is de hoofdvraag.
Do feiten hebben thans bevestigd, dat mr.
Van Houten reeds in zijn vorigen brief
Beide, dat het doorsnijden door Tydeman
van het tafellaken tusschen hem en de
i jnjgeering meer beteekenis had bij de han
gende crisis dan de afstemming van oor
log. Na eerst bij de verkiezingen met de
oud-liberalen oon compromis te hebben
aangegaan, deed, toen door de gezamenlijke
inspanning de overwinning was 'behaald
en Kuyper aftrad, Borgosius bij de forma
tie van het nieuwe Kabinet weer alsof er
geen groep-Tydeman bestond. Blanco werd
troef, alsof doaro\ de verkiezingen had-
j Idi i gcloopcn cn niet zoo goed als alle ze
tels van de Unie-liberalen, vrijzinnig- en
öociaal-democraten met medehulp der aan
dc blanco-politiek vijandige liberalen waren
verkregen, enkel om Kuyper te weren.
Reeds in zijn conceptie was alzoo het mi
nisterie-De Meester direct tegen de groep-
Tydeman gericht, cn de uitsluiting uit het
mandaat der Commissie van Grondwetsher
ziening van de bepalingen omtrent het
kfiesreciit was duidelijk blijk, dat op dit
punt de marschroute voor het ministerie
zóó stellig en eng was afgebakend, dat
daaraan niets meer \*jl te wijzigen. Ik ge
loof daarom "ook niet, zegt mr. Van Hall.,
dat het goede politiek van de groep-Tyde
man geweest is. zich tot op en zelfs na de
bewuste verklaring vrijwel als ministerieel
té geel ra-gén en zo af en toe als redder in
den nood op te treden. Hadden de tcgen-
standers van de blanco-politiek van den
1 beginne afin Tweede en Eerste Kamer al-
B Jen hun standpunt krachtig gehandhaafd
6D niet de hoop levendig gehouden, dat zij
te laatster ure toch voor de dreigementen
Van het blanco-verbond en zijn pers zouden
zwichten, dan zou natuurlijk het ministerie
Dc Meester eerder in crisis zijn geraakt,
maar hetzij ten - olge van reconstructie
met of van vervanging door vrij-liberalen
zou toch het regeeringsbeleid niet naar een
greep dör rechterzijde zijn overgegaan,
waar het gelijk Kuyper van zijn stand
punt terecht als leiddraad heeft aangeno-
niet behoort zoolang de partijgroe-
ering van 1905 bestaat, welke Kuyper
log" als de eenige mogelijke beschouwt.
Natuurlijk is de groep-Tydeman in de
Tweede Kamer uitgegaan van het denk
beeld, dat de Regeering het plan had den
strijd van 1894 te hervatten en dien ter
beslissing te brengen, niet bij do 300,000
kiezers van de additioneele bepalingen van
1887, maar bij de 800,000 man van de kies
wet van 1896, en heeft zij ook harerzijds
voor dien Btrijd, dien rij onvermijdelijk
achtte, het gunstigste terrein gezocht. Van
die groep toch verkeerde niemand in twij
fel, dat het blanco-artikel Blechts het scherm
was, waarachter van den beginne reeds de
Unie-motie van 9 Februari jl. school. Er
kon natuurlijk ook iets anders achter ver
borgen worden, maar niet zoolang Borge-
Bius de regio had over het tooneel achter
de schermen.
Nu moet echter achter die schermen iets
zijn voorgevallen, dat de Regeering hoeft
genoopt het tooneel te abandonnceren. In
de lijn van zijn formateur lag het natuur
lijk, om te rechter tijd het blanco-scherm
op te trekken en de thans in de Unie-mo
tie van 9 Febr. nedergelegde beginselen in
den eenen of andoren vorm van de zijde
der Regeering op deD voorgrond te bren
gen. In zijn lijn lag het vanzelf ook, zich
er niet om te bekommeren, of er een paar
ministers van Oorlog vielen. Tak had in
dertijd den strijd wel doorgezet tegen zijn
eigen premier en zonder minister van
Buitenlandsohe Zaken. Er was constitutio
neel dan ook niets tegen, na het votum over
de bogrooting van Van Rappard een der
andere ministers tijdelijk met het beheer
van Oorlog te belasten, en de Tweede Ka
mer zoo spoedig mogelijk bijeen te roepen
voor de Credietwet voor dat departement
en voor het onderzoek in de afdeelingen
van het voorstel tot Grondwetsherziening.
Een eenvoudig briefje aan den voorzitter
kon in het licht stellen, dat deze gedrags
lijn werd geeischt, omdat het Ministerie
zijn hoofdtaak toch niet kon laten varen
wegens het OoHog-incident. Dan waa het
strijdpunt afgebakend, zooals men het bij
den opzet van Ministerie had beoogd, en
was het Oorlog-incident tegelijkertijd diep
op den achtergrond verdwenen. Evenwei
was dan volstrekt noodig de blanco-poli
tiek te laten varen en de algemeenste kies
wet-politiek aan te nemen, wijl de sociaal
democraten den tegen woordigen wetgever
geen blanoo-volmacht zouden geven en hun
krachtigen steun bij een ontbinding la
Tak onmisbaar was.
Het is duidelijk, dat deze gedragslijn ook
in den Ministerraad moet zijn besproken
en tot de langdurige beraadslagingen aan
leiding heeft gegeven, die aan de aanvraag
om ontslag zijn voorafgegaan. En al is er
bij mijn weten over die discussion geen
woord uitgelekt, is het zoo duidelijk als 2
maal 2 4 is, dat een deel der ministers, zon
der dat zij nu juist d upos behoeven ge
weest te zijn van de blanco-politiek, toch
niet het démasqué hebben willen me
demaken, dat thans in de Unie-vergadering
van 9 Februari heeft plaats gehad. Minis
ters ract genoeg invloed om den overblijven-
den romp de voortzetting van het Borge-
8iaanscho plannetje onmogelijk te maken, al
heeft deze romp wellicht in den Minister
raad de meerderheid gehad. In dien minis
terraad, niet in de Kamer, is het ministorie-
Dc Meester gestorven. En niet aan het Rap-
pard-incidont, maar aan de fout, of lam
mij liever zeggen aan de onoprechtheid van
zijn samenstelling.
'b Is natuurlijk wel mogelijk, dat do Mi
nisterraad geen definitieve beslissing heeft
genomen en besloten heeft eerst een op
dracht aan eén leideT der rechterzijde te
provoceeren, maar voor de waarschijnlijk
heid van mijn onderstelling doet dit nieta
af, omdat reeds door zoodanige opdracht
aan de afstemming van Oorlog grootere
beteekenis werd gegeven dan zij in de
Borgesiaansche politiek kon hebben.
En nu de beteekenis van het k a b i net-
Heemskerk. Uit welken gedachten gang
is dit ontstaan? Niet uit dien welken Kuy
per den eenig mogelijken acht, zoolang de
Kamer van 1905 bestaat. De verkiezingen
van 1905 liepen over de vraag: vóór of te
gen Kuyper en zijn politiek. Wilde men die
vraag opnieuw tegen de meerderheid van
1905 aan de orde stellen, dan had Kuyper
zelf moeten optreden on was dadelijke Ka
merontbinding onvermijdelijk. Het kabinet-
Heemskerk is ipso facto bewijs, dat hei,
die vraag niet opnieuw aaD de orde wil
brengen. Do meerderheid van 1905 heeft
niet gereageerd tegen de subsidieering, in
zoo ruime mate als Kuyper heeft doorge
drevenvan groef holen nevens de open
bare lagere scholen. Integendeel heeft Rink
aan dit stelsel verdere uitbreiding gegeven.
Dit hoofdpunt van do partijgroepeering van
tientallen jaren verdwijnt dus uit den prac-
tischen politieken strijd voor een niet at-
zienbaar tijdperk. Yoor de Katholieke en
Chrisfcelijk-Hiatorische groepen was Kuyper
voor dit doel de leider geweest en
voor dit doel alleen, niet voor al
wat er vorder in diens vruchtbaar brein
mocht zijn of worden ontworpen. Eerst
wanneer wederom iets aan de orde mocht
komen, waarover de in 19011905 vereenig-
de groepen hot eens zijn, maar dat zij toch
slechts door Kuypers talent kunnen be
reiken, zal weder een nieuwe Kuyper-aera
kunnen aanbreken; wat natuurlijk zijn we-
deroptred-n in de Karner niet behoeft to
verhinderen, indien hij tevreden wil zijn
met de positie van een gewoon Kamerlid
en met den invloed, dien zijn talent hem
verzekert op de politiek, die hij niet
dicteert. De verkiezingen van Schie
dam en Sneek leverden reeds het bewijs en
de kabinets-formatic bevestigt het, dat de
drie groepen der rechterzijde hem niet met
blanco-volmacht aan bun heofd willen stel
len.
Daarom 16 het ministerie-Heemskerk nog
niet, wat men noemt e.n Cabinet d'a f-
f a i r e 8, Veeleer wordt de Kamer Cham-
b r e d'a f f a i r e s, gedurende den tijd.
dien het kabinet behoeft om in wetsont
werpen zijn eigen politiek to doen kennen.
Over die politiek zullen de eerstvolgende
verkiezingen loopen, hetzij in 1909, hetzij
eerdor, indien een conflict ontstaat. Dat
is vokomen regelmatig en constitutioneel.
De Kroon moet regeeren in overeenstem
ming met do meerderheid der Kamer, maar
aan haar behoort hot initiatief voor elke
politiek, van welke zij verwacht, dat dv
meerderheid zich er mede zal vereenigen.
Een verlegenheids-ontbinding, waarbij de
stembus heb initiatief zou krijgen, om aan
de Kroon den weg te wijzen, zou tegen den
geheelcD geest van het constitutioneel stel
sel indruischen. Is de tijd voor een nieuwe
politieke grocpeering gekomen, wat na de
inzinking der Borgesiaansche en de ter
zijde-stelling der persoonlijk-Kuyperiaan-
eche hot geval schijnt te zijn, en acht Heems
kerk zich geroepen tot die nieuwe grocpee
ring het initiatief te nemen, dan maakt hij
een volkomen constitutioneel gebruik van
het vertrouwen, dat de Kroon in hem stelde
en heb'.en wij zijn daden af te wachten.
De brief besluit met een woord over de
moreelo oorzaken van de plotselinge inzin-
kind de{r Borgesiaansche politiek.
„Do T ij d" wijdt een tweetal artikelen
aan de ,,N oord- en Oostze e-o ver-
eenkomsten, die in wording zijn. Na
eenige meer algemeen gehouden beschou
wingen over oorlog en vredo en na een
overzicht van de historie der onderhande
lingen voor zoover die bekend werd, wijst
het blad op de beschouwingen der Duitscho
en Engdsche pers over deze entente, „die
bepaaldelijk voor Nederland, gelijk
vanzelf sprak, van het allergrootste ge
wicht" was.
Het kon wel niet anders meent „De
T jj d", of de mededeeling der tusschen
Duitsohland, Engeland en Frankrijk ge
voerde besprekingen moest door de Ncder-
landsche (en Deensche) regeeringen „met
een vriendelijk eD blij gelaat wordcD ont
vangen".
De mededeeling gaat het blad voort
kwam in Den Haag aan in de dagen van
ministerieelo crisis. Wij mogen derhalve
veronderstellen, dat minister Van Tets zich
van alle beslissende handelingen in dezen
zal onthouden hebben, om dc vrijheid van
zijn opvolger in geen opzicht aan bandon
te leggen. Gelukkig heeft de formateur van
het tegenwoordige Kabinet voor het depar
tement van Buitenlandsohe Zaken (een
departement, hetwelk in den eerstvclgenden
tijd wel een3 zeer aan beteekenis kon toe
nemen) de hand kunnen leggen op een
diplomaat, die algemeen en bij alle staat
kundige partijen, als man van veel ervaring
en uitgebreide kennis staat aangeschreven.
Hoe aanlokkelijk de geheele zaak ook
voor een klein land mogo s c b ij o e a,
misschien in werkelijkheid ook mofje z ij n;
hoe goedo en nobele bedoelingen den Duit-
schcn Keizer persoonlijk ook ten opzichte
van ons land mogen bezielen, toch zal bij do
Ncdcrlandscho Regeering misschi n m.-ef
dan ooit een groote mate van wijsheid en
voorzichtigheid vereischt worden, wil ni b
zelf groot gevaar worden, hetgeen Ier
afwending van gevaar werd bedoeld cn
ondernomen.
Geheel gerust omtrent dit punt gevorlen
wij ons niet.
Onder het opschrift Mislukt schrijft
do a.-r. „R ij n 1 a n d schc Courant":
't Is jammer, maar 't is leerzaam.
Bodegraven had een flink voor
beeld gegeven. Door medewerking van M
pCt. der inwoners, was er do nachtar
beid voor bakkers afgesohaft.
Zwammerdam zou straks volgen...
Maar helaas I
Eén bakker to Bodegraven wou per so
'a nachts bakkenenkele verdwaasde lek
ker toDgen maakten 's morgens een slipper
tjo, om bij' hem een versch broodje te koo-
pendo andere bakkers werden bang en
besloten gezamenlijk weer bot den oudcu
toestand terug te keeren.
Wat blijkt hieruit?
Dat in het bakkersvak do nachtarbeid
noodzakelijk is?
Allerminstgeen sprake van I
Niet één Bodegraver ip ziek geworden of
heeft ook maar één dag pijn in het lijf ge
had, door et gemis van versch brood I
Er blijkt iets anders uit.
Dit d1., dat ook niet don besten wil, met
bijna algemcene instemming der burgerij
liet particuliere initiatief te dezen opzich
te te kort schiet
Eén bakker, die verkeerd wil, is daar
door honderd goeden te sterk.
Dat blijkt hieruit.
Reden te meer, om er op aan to dringen,
dat do Overheid met haar dwingende macht
de nachtrust van de 20,000 bakkers bc-
schcrmo, die daar thans van verstoken zijn 1
In het ,,U trcchtsch Dagblad"
schreef 4 rof. S. D. van Veen over dr. K uy-
pors mislukte candidaturon
voor de Kamer en over de eundidatuur,
die nu gemakkei ij., slagen kou, doch thans
door den doctor geweigerd wordt.
Tot nu toe schrijft prof Van Veen
wilde hot inderdaad niet al te best vlotten
met de candidatuur van. den gewezen pre
mier Eerst scheen dezo wel te willen. Maar
te Ede lieten zijn eigen partijgc: oton hem
glippen; te Leiden bestond met zijn candi
datuur volstrekt geen kans; te Schiedam
wilden do christclijk-historischen een vast
district terecht niet prijsgeven. Eindelijk
kwam Sneek open; maar nu wierpen do
Vervolg Advertentiën.
Leeraren ia Steenvorming, Uit
spraak, Declamatie, Solo-
zaag. Plantsoen 83.
Spreekuur: Donderdags 12 uren.
3781 6
brandt. men dagelyks op
Duitsche wijze 389 lz
uilmunlenüe door yeur en smaak.
Pr^Js per 5 ons Cent.
VKmvOUVV&STOK!luVZIi:\.
V'IKUWrc KIJN 47
1767 100
verki ijgbaarin bussen van
G.55.
V8 Ko.
Alleen door bijvoeging
van kokend water ver
krijgt men een kop
heerlijke 6 93 49
Eenige Fabrikanten
kartonverpakking; fijnste soorten 25 ets. per pakje. Kruidnootjes en
Liitle peas met inbegrip van vermakelijk wedloopspel 20 ets. per pakje
Do B. N. L. verpakking is de EENIGE, waarin d© waar
bros blijft. 5 40
PST OVERAL VERKRIJGBAAR.
zijn zoowel voor Huishoudelijk gebruik
als voor Modernen Dordnren en Stoppen
en worden onder langdurige garantie en gratis
onderricht geleverd. 1787 40
EENIG ADRES:
Telefoon Intercommunaal 685.
ONOVERTREFBAAR
Wettig gedeponeerd.
Breestraat 107,
1943 34
Aanbevelend,
Naamloozb Vennootschap
Algemssne Verzekerinj-IVIaalschappIj
„Wuarborg togen Iluurverlies"
tot ontruiming van woningen,
Slallen, Zolders, elders, Pakhuizen,
it i 1 per perceel. Koninklijk Goed-
gekeurd Kantoor: Breestraat 83 te
Leiden. Dankbetuigingen eu bewijzen
van instemming gratis.
De Direct* r,
949 12 II v. d WOU DB.
verstrekt rechtstreeks, In solide
gevallen, ook zonder borg, Kapitaal.
Geen levensverzekering. Discretie
verzekerd. Bileven onder No. 6384
Bui. v. d. Blad.
Gedurende de maard iFebruaH groote Opruiming
en goedkoops aanbieding vatt eeu gruote partij huis
houdelijke artikelen.
Leze week zal bet volgende voor zeer lagen prijs worden
opgeruimd: l'J07 00
in de volgende artikelen.
Zandbakken. ile-senbakken.
Eierrekken. Hak borden.
Closethangers. Foetsdoozen.
Lroogrekken. Theedoek hangers.
Salontafeltjes. Rooktafeltjes.
Theebladen. Sal.idelepels.
Potlepels,
Slijpplanken.
Lepelrekken.
Burstelhai gers.
Winkeltrappen.
Parapluiestaanders.
Kap-tokken.
Aardappelbakken.
Boterspanen.
Eenige Keuken.>piegels, enz., enz
rO^hV-'t
I''ihfhai b]EL.r.'ill.c-3fnV |lj
i'/aancer üw kostbaarste
schat, Uw gszandheidm;
kwakzalversmiddelen, want daar-
41 vindt g(J geon baat. Z;|t gty
lijdende aan borst-, hals- of
longkwalen, /.ui gü beliebt
meloen hardnekkigenhoest,
gebiuikt dan onmidtieilyk duri
sedeit moer dan veertig;
jaren roemrijk bekende» l&ijn-
landftclien Druiven-
BSor.-dlioiiiK uit de labriok
van W. H ZlC.xENH .liWLH,
te MAINZ. Wanneer eén
inid<lel SJ verlicSitiiig, ge
nezing; kan verschaften,
zoo is het dit. 421 o0
Verkrijgbaar in
flacons a f2.
f 1.-, f 0 65.
Alleen echt met
nevenstaand
fabrieksmerk
Vei krugbaar te Leiden by
J. DIJKHUIS, Hoogstraat,
H. B. NIEUWENHUl-, Haar-
lernmor8tr. 28; te Alphen bjj
L VARROSIEAÜ Zn.; te
j&atwijk a/Z. 41 C. OUWE
HANU; te Woubrngge b()
N. BOUTHuORN.
Hoolddepot voor Nederland 41
Grma H. SABDLMA11H, te Emmerik
a. d. Kun en Zevenaai (Holland).
