W f
AANBESTEDING.
MACHINALE KOFFIEBRANDERIJ.
S. P. MINIMA, Haarlemmerstraat 143.
PHOENIX-BRÜU WERIJ, Amersfasrt.
(Melkchocolade
F. KORFF Co.,
Vraagt MJTRIX lUS€lll\S ia li. Dl. L
P. HOPPE's
den Leer J. VMftóVISSEit,
WESSANEN LAAN,
PERSOVERZICHT.
Vervolg Advertentiêo.
Zeer billijk TE KUÖP:
Kioutverkooping.
J. BONDA, Oudewètering.
KINADRUPPELS van Dr. DE VRIJ
met Gesteriliseerde Helk
en Bietsuiker,
f 19.30.
Amsterdam.
Weegwerktuigen.
Iu een „Van dag Lot dag" in het „II a n-
dclsblad" kwain onder het hoofd W ij v r a
gen genade voor j o u g kinde
ren het volgende voor:
Met hijzonder veel genoegen, ju met dank-
herlas ik de redevoering", door
professor Jelgersma gehouden
op bet Congres voor Psychiatrie, dat ver
leden zomer te Amsterdam gehouden werd.
liet was vooral hetgeen er in gezegd wordt
over studie v o o r meisjes en het
le re 11 van k i n d c r e o> dat tot na
denken, en tot bezorgdheid stemde.
En hoo trof rnij hoe prof. Jelgersma een
bondgenoot heeft in dr. Jan Gunning, een
onzer uitnemende paedagogen, die niet al
leen door wetenschappelijke kennis cn er
varing, maar ook door zijn groote liefde,
zijn fijn gevoel voor het kind cn voor alles,
wat het kind betreft, zoogoed is toegerust
om voor gezonde opvoeding tc ijveren,
Ocjk hem heeft dc rede van prof. Jelgcrs-
ina getroffen 011 ze heeft hem er too ge
bracht de woorden ,,van den gezaghebbeu-
den ziele-arts, die ons uit den schat zijner
wetenschap komt waarschuwen cn verma
nen," nog wat toe tc lichten en to verster
ken. In „Het Kind" bespreekt dr. Gun
ning deze rede, vooral in verband met het
duidelijk betoog van den hoogiecraar, dat
wij met ons onderwijs veel te vroeg
beginnen. Het kind moet tegenwoordig le
zen, rekenen en honderd andere dingen
leeren op een leeftijd dio schade toe
brengt aaD zijn geestelijke ontwikkeling.
Hier, zegt dr. Gunning, komt dc hoogleer
aar met zijn gez' z b - .tigen wat anderen
Ld hun eenvoud reeds zoo lang hebben ge
predikt. Maar nu krijgen die predikers
vasten grond onder de voeten.
„Het kind hoeft reeds op 10-jarigen leef
tijd het hersengewieht van dc volwassenen.
Wat wil dit zeggen"? Het beteekent, dat
in do eerste jaren do geestelijke ontwikke
ling in de eerste plaats is een organisch
proces, dat voortschrijdt onafhankelijk van
de geestelijke opvoeding." „Onderstreept
deze woorden 1" roept dr. Gunning uit.
Want zo prediken, dat men geestelijke op
voeding (het rekenen o d. dus) op den ach
tergrond moet laten, om hot organisch pro
ces niet tc storen. Het zich lichamelijk zoo
sne] ontwikkelend hersenapparaat heeft aan
die ontwikkeling zelf genoeg te doen...
er nog meer op te stapelen geeft overlading I
En iwel intellectueels' overlading. Want
waan niet, dat, doordien het ontwikke
lingsproces in de eerste plaats, physïsch
"(stoffelijk, lichamelijk) is, cn daarom van
geen „leeren", geen_ aanwas van intellcc
tuecl vermogen sprake is. Integendeel
„do mcnsch leert in dien tijd veel, en
wellicht meer dan in zijn geheel© leven",
maar hij leert de leerstof der natuur, cn
daaraan heeft liij zooveel to doen, dau
daarbij niets kunstmatigs door lessen of
leevcn op school meer gevoegd ban woj-
den.
Eerst als dit lijdpcnk is afgeloopen, na
het negende jaar dus, moeten dc geeste
lijke leiding cn het onderwijs de lichamelij
ke 'opvoeding langzamerhand gaan vervan
gen.
„Langzamerhand" zegt dr. Gunning, niet
alleen omdat bruuske overgangen per se
verkeerd zijn hij een wezentje, dat zich zoo
langzafjn ontwikkelt als het kind, maar
vooral ook, omdat met liet tiende jaar,
althans hij de meisjes, zich een nieuwe ont
wikkeling begint aan lo kondigen. Nu is
aangetoond hoe in dit tijdperk, do vat
baarheid van (kinderen voor allerlei, en
vooral voor chronischo ziekten en afwijkin
gen het grootst is, zoodat juist in die ja
ren het kind moet gespaard worden, zijn
gestel beschermd en versterkt moet wor
den.
Eerst na dit tijdperk mag daarom het
„full s p e e d"-leeren beginnen en dan
is het zelfs een uitmuntend tegenwicht te
gen de zich ontwikkelend© hartstochten.
Vóór dien tijd, meende dr. Gunniug, en we
deeleh in die meening len volle, "moet allo
onderwijs slechts een voorloopig karakter
dragen eD met Rousseau zegt hij: „Het
kan mij niet veel schelen, of het kind in
dien tijd veel of weinig leert, als het maar
frisch van geest blijft cn zijn zintuigen
1 eert gobruiken
,Maar, helaas, het zijn de maatschappe
lijke verhoudingen., dio do schuld dragen,
dat voor de overgroote meerderheid het on
derwijs juist eindigt, als het eigenlijk eerst
recht moest beginnen..
llceds lang is door dr. Gunning do mee
ning verkondigd, dat Da die periode gees-
telijGto arbeid gerust intensief gedreven
mag worden, als o verg ens do voorwaarden
der geestelijke gezondheid maar gunstig
zijn en ook deze stelling wordt door prof.
Jelgersraa bevestigt. Want hij betoogt,
dat voor den volwassonc intellectu-
eele overlading als zoodanig niet bestaat
en dat datgene, wat men daarvoor aan
ziet, „nader bekeken, blijkt te zijn samen
gesteld uit teleurstellingen, angsten, kwel
lingen als stads- cn burenlawaai 1
die zoo vaalc met intellectueelcn arbeid
samengaan.
De Engelschen zeggen daarom „w or r y"
doet het kwaad, dat menigeen „overwerken
noemt.
Dat, zegt dr. Gunning, beteekent dus:
hebt ge door Gods goedheid uw kinderen
met ongeschonden gezondheid van lichaam
on geest gebracht tot hun 15<lc of 18de
jaar, laat ze dan maar gerust veel leeren
en hard w.eiiken, mits die arbeid is
overeenkomende mot hun aan
log en intellectueel© krach-
ton. Maar dwingt hen uict ouderlijke
ij delheid, of omdat gij anders hou sell niet
weet wat met dat meisje, met dien jongen
te beginnen, een toestand, waarin vol
gens veler ervaring minstens 00 pCt. van
de welgestelde ouders van kinderen van
dien leeftijd verkeeren, tot een arbeid,
waar hun geest niet naar staat. Gaat eens
na: moet die dwang niet dienen om hen
con in uw oogen begeerlijk diploma
to doen behalen? Worden ze later zenuw
patiënten, wijt dat dan niet aan, het to
hard werken maar aan „de teleurstellin
gen, angsten cn. kwellingen, dio bij het wer
ken voor dat verkeerd gekozen doel onver
mijdelijk waren en die gij dus hun eigen
lijk berokken^ hebt."
Ongeveer allen, die inzien, dat men de
wereld het beste vooruit helpt door voor
het kind te zorgen, cn dit een frissche, ge
lukkige jeugd te geven, zeggen tegenwoor
dig hetzelfde. Ik herinner mij van kapi
tein Polvliet, die zoo krachtig de lichame
lijke oefeniug der kinderen vóórstaat, het
zelfde gehoord en gelezen, te hebben. En b:j
dc opvoeding van hun eigen kinderen heb
ben enkelen, die ik ken, steeds zooveel
mogelijk gehandeld volgens de beginselen
door prof. Jelgersma en dr. Gunning ont
wikkeld. Een doodschrik heb ik voor het
te veel to leeren t© geven aan jonge kinde
ren Veel meer geloof ik in spelen in fris
sche lucht, dan leeren in schoollucht voor
jonge kinderenVaak heb ik ontdekt hoe
't kind dat een paar ja'ar later met stelsel
matig leeren aanving, binnen een of twee
jaar gemakkelijk inhaal/do de kinderen,
die van hun 5de, 6de jaar reeds afgericht
werden. Onze wetgeving maakt dat fris
sche grootbrengen van kinderen tegen
woordig moeilijk en de omstandigheden
van vele gezinnen maken, dat men de "kin
deren liefst zoo jong mogelijk naar school
zendt. Ik buig het hoofd. Maar Jelgersma
cn Gunning toonen ons het ideaal.
Over achterstand bij sommige
rechtscolleges 6chreef mr. J. C.
de Marez Oyens in het „W e e k b 1 a d
van het Recht". Hij herinnert er aan,
dat in dc Mem. van Toel. tot het ontwerp
No. 194 de rechterlijke macht wordt aange
duid als ,,een ambtcnaa.skorps, dat in zijn
geheel reeds nu eer te groot dan te klein
is." Volkomen begrijpelijk acht mr. Oyens
het daarom, dat tot uitbreiding van zulk
een korps geen voorstel wordt gedaan. Ech
ter:
„Even stellig evenwel als mijn sympa
thie voor de pertinente, afwijzing van den
cisch 'tot simpele .personeeluitbreiditng",
zooals de Minister het elders noemt, is mijn
overtuiging, dat ergerlijke achterstand da
delijk voorziening eisent, maar ook, dat de
ze van het ingediende wetsontwerp aller
minst tc wachten is.
Ieder, die iets weet van den ernst der
nationale ziekte, bekend als ,,impotcntia
paricmcntaria", zal wel overtuigd zijn,
dat onverwijlde herziening en de geheele
hervorming van de „indeeiing der gerech
ten en de organisatie der justitie", twee
begrippen zijn, welke elkander niet kunnen
verdragen en dus volstrekt uitsluiten."
Er moet dus tij d e 1 ij k geholpen wor
den. Doch hoe? Mr. Oyens vestigt de aan
dacht op hetgeen in andere dienstvakken
geschiedt, wanneer daar, gelijk bij de rechts
colleges, cenerzijds achterstand, anderzijds
te voel ambtenaren zijn.
„Op voorstel van den chef van dienst
wordt dan op hoogst eenvoudige wijze ge
holpen. Verplaatsing of detachcering van
ambtenaren op plaatsen, die ruim bezet
waren, naar plaatsen, dio het onvoldoende
waren, is tdan hét dadelijk werkende en
afdoende geneesmiddel.
Waarom wordt dan dit elementaire ge
neesmiddel niet toegepast bij de recht
spraak? Het antwoord is natuurlijk, dat
de wet daaraan in den weg staat. Maar
dan is het toch niet tegen te spreken, dat
die wet dadelijk moet worden gewijzigd.
Aan de Regeering behoorde de bevoegdheid
te worden gegeven, magistraten bij gerech
ten, die weinig werk eischen, tijdelijk te
detacheeren bij andere gerechten, waar
achterstand bestaat of achterstand dreigt.
In art. 1 van het wetsonwerp 19-1 wordt
voorgesteld om door de procureurs-generaal
bij de gerechtshoven, ieder in zijn ambtsge
bied, overeenkomstig bij Kon. besluit te
stellen regels, do ambtenaren van het O
M. aan te wijzen om bij toerbeurt als waar
nemende substituut-officier op te treden.
Wat oorbaar is voor het openbaar mi
nisterie, is toch niet priori verwerpelijk
voor do zittende magistratuur. Uit de Me
morie van toelichting blijkt, dat de minis
ter van justitie aan het hof te Amsterdam
„zijn nieuwe kamer" en aan het kantonge
recht te 's-Gravenhage een „sinds lang
ontbeerden twt.den rechter" toewenscht.
Herhaaldelijk verneemt men, dat er in
ons land hoven zijn, waar men met zijn
tijd geen raad weet en dat hetzelfde geldt
van vel© kantongerechten in ons vaderland.
Daarom zag ik gaarne, indien na gehouden
onderzoek inderdaad van grooten achter
stand mocht blijken, het denkbeeld over
wogen
lo. om art. 1 van het ontwerp 194 te ver
vangen of aan te vullen met een bepaling
in den geest van dat art. bijv. als volgt:
„Overeenkomstig regels, door Ons vastö I
te stellen, wijst Onze Minister van Justitie1
dc raadsheeren, reci ters en kantonrech
ters aan, om onverminderd dc vervulling
van hun ambtsplicht bij het gerecht, waarbij
zij werkzaam zijn, bij andere door onzen
Minister aan te wijzen hoven, rechtbanken
of kantongerechten als waarnemende raada-
heer, rechter of kantonrechter op te tre-1
don". Verder:
„Ik vraag mij dus af waarom raadshee
ren bijv. uit Leeuwarden, Arnhem of
's-Hertogenbosch niet een paar dagen pc*
week in Amsterdam zouden kunnen verblij
ven om de nieuwe kamer aan het gerechta-
hof aldaar te helpen samenstellen.
Men make elkander toch niet wijs, dat difl
aan do rechtspraak bij hun eigen college
schade zou doen. Er zijn thans en er waroa
reeds voor jaren ambtenaren van of hij
rechterlijke colleges buiten dc Residentie,
die lid werden van de Tweede Kamer cn
hun plichten als ambtenaar cn als volks
vertegenwoordiger zeer wel wisten overeen
te brengen. Ik onthoud mij van het noemen
van namen, welke een ieder voor den geest»
zweven, maar ik moge niet odherinnerd
laten, dat voor jaren het voorzitterschap
der Tweede Kamer was toevertrouwd aan
een lid, dat tevens het ambt van rechter in
een ver van Den Haag gelegen plaats ver
vulde. Trouwens ieder, die wat gewerkt
hoeft, weet, dat op zekere hoogte do arbeids
kracht zich uitzet met den omgang van het
werk. En wie niet genoeg in zijn betrekking
te doen heeft, gaat zich, als hij geen druil
oor is, met andere dingen bemoeien. Hij
wbrdt dan Kamer- of gemeenteraadslid,
philanthroop, musicir, literator of wat
dies meer zij. Verre van mij te beweren, dat
dit altijd geschiedt tot schad© van het
ambtswerk, maar wel durf ik dc steTIig
aan, dat zeer drukke werkzaamheid in hot
ambt, de bekwaamheid daarvoor en dc er
varing daarin werkelijk verhoogt. Er ié
dus veel minder tegen, dat een rechterlijk
ambtenaar uit dc provincie naar Den Haag
komt om er recht te spreken, dan om e*
deel te nemen aan den parlementairen ar
beid, gezwegen nog van den veel groote ren
tijd, dien de laatste vordert dan de tijd, die
met het gedetacheerd rechtspreken kan go-
moeid zijn
„De Nederlander" komt terug op
het in de Tweede Kamer gevoerde debat
over de vraag, of in de openbare
s c ho o 1 met de gevoelens van de oudera
der schoolgaande kinderen alleen moet
worden gerekend, dan wel ook met die der
afwezigen (relatief dan wel absolute
neutraliteit).
op Huizen en Landerijen
wordt bezorgd door 6ü3 8
J. P. VERBOUWEN,
Nieuwe Mijn J88.
twee of meer enkele HUIZEN,
di ie Kamers, Keuken en Zolder,
voorzien van Gas en Wal er. Huurpr.
p. w brieven bureel van
dit blad No. 823. 7
De Notaris FKULttJCK te War
mond, zal op Dinsdag 4 Febr.
1908, des voormiddag te ÏO uren,
om contant geld, publiek VER-
KOBBEN, op de Buitenplaats
o a t e r g e e s t" te Warmund:
Eiken-, Beuken-, Elzen- Hak
en fcinoeilioutj benevens eemge
Eikeboomcu, geschikt voor Palen
en Damleggois. 713 15
AUes gemakkelijk te vervoeren.
Nadere ïnlormaliön to bekomen ten
Kantore van voornoemden Notaris.
Ik verkoop s-eods*
mei snee--I zuiver©
Lijuzaadkoeken en
Liljnmcel van do Niedeirbemi-che
Oei wei ke te Goch, laatste analyse
eiwit 33°/o» v©t 9 2%, vocht 12.8°
voldoende zuiverheid. Lijnméel eiwit
32.3%, vet 9.7°/0, vocht 11.50°/0,
voldoende zuiverheid, voor f 10.50
contant b|j
Gedroogde Spoeling 18% eiwit,
5% V°L 35°/0 zetmeel, 7.75 per
100 kilo. 7014 15
Verzekeringsbank „KOSMOS",
gevtstigd te ZeisL
i'tolsciiij. van Lcvens-Uilzelvtrzekeringen,
Lijfrenten en Pensioenen.
De uitvoerige tarieven met zeer
aantrekkelijke combinatiën zijn vol
gens de nieuwste gegevens berekend.
Prospectussen, Tarieven en
inlichtingen worden gaarne ver
strekt door den Vertegenwoordiger
der Maal schappij
Nieuwsteeg 3. D. POPTIE Jzn.
Op Maandag den 3den Fe
bruari 190$, dos middags te
baiftwaaif zyn BURGEMEESTER
en WETüuUDEKS der gemeente
Leiden, Voornemens op bet Raadhuis
aldaar, aan te besteden: (Be
stek No. 12.)
He maken van een
atscheidi g met Loop
planken rondom het diepe
bassin, van de Openbare
Zwemplaats en het ver
beteren ner .\loi>chpoon-
brug (in 2 peiceei n en
te herbesteden (bestek
Lo. 4a
Het leveren van 80.000
stuks Ourihekeieu.
Do bestekkon en de teekeningen
liggen Ier inzage en overname op
het Bureau van Gemeentewerken op
eiken werkdag de bestedmg vooraf
gaande van '8moigen8 9 tot 's na
middags 4 uren en zijn aldaar respec-
tievoiyk per stuk a 0.75 en f 0.25
verkrijgbaar, (franco per post f O.Oö
hooger zoolang de voorraad strekt
Aanwijzing in loco zal worden ge
houden van bestek No. 12 op Dinsdag
den 28sten Januari 1908, des voor
middags te halttien. 630 40
Verdere inlichtingen verkrijgbaar
ter Bureau Gemeentewerken dagelyks
tusscbon elf en twaalf uren.
Niets pleit beter voor de qualiteit dan bel steeds
toenemend debiet. Alle soorten dagelijks versch gebrand.
fóüezers voor tuien Oeitteenieraatj
van Zoeierwoiide.
Wenscht Gij een degelijk Vertegenwoordiger Uwer
belangen in den Gemeenteraad?
Stemt dan allen op 28 Januari a. s.
een man, die niet alleen elks achting waardig is, maar die als
Aannemer van Wegen en Werken en door veelzijdige onder
vinding een besliste aanwinst is voor den Raad.
Namens de Kiezers in verschillende wijken:
- A. ST'.iAATHOF. P. VAN RIJN.
C. LAGElttSERG. W. DE JONG.
J. MENTINK. H. VAN TEYLINGEN.
906 44 M. WIÏSENBURG. JACOBUS MEURS.
De gerenommeerde bieren dezer Brouwerij als
Pilsener-, Duitsch-Gerste- en Lagerbier
zijn per flesch en op fust verkrijgbaar, 5700 22
N, V. Sierfrantfell en L.üieraaBwaierfabrsek,
H. Th. 6. Ooster, Kort-Hapenburg 5.
Bestrijding van Bloedarmoede, Bleekzucht,
Malaria (BinnenkoortB) Algemeen© zwakte, rooi t
durende Hoofdpijn en Gebrek aan eetlust,
DE ECHTE
dragen bulten op de roode doos den naam II. NA.NNJNG
onder nevonsstaand fabrieksmerk. Men lette daarop.
Zy zijn overal verkrijgbaar a /"0 75. Ook rechtstreeks en franco van do
fabriek tegen inzending van postwissel a f 0 75.
Chemische Fabriek van Dr. d. tl AtJHIsuGi, Den Haag.
Vraagt overal Br. H. NANKING'* EITWITtt i'AAL a j 1.25 per
literUesch, per j iiterilesca O.?O. 4252 25
Wanneer men
Ad vertentiën
wensclit te plaat-
seu in „Xicuw© ïtott. Crt.",
Handelsblad","Telegraaf
„Nieuws van den Bag" of in
wcik blad ook, wende men
zich tot de Administratie
van het „Leidsch Dagblad".
Prima kwaEliteit
verkrijgbaar ia bussen van
l/2 Ko. lU Ko.
f l.-o f 0.55.
V8 Ko.
Alleen door bijvoeging
van kokend water ver
krijgt men een kop
heerlijke 6 93 49
Eenige Fabrikanten
narde, Witte en Lu.vere Slear.ne-.iaarse»
van do Stearine-Kaarsenlabriek
APOLLO", te SCHIEDAM.
Bekroond te W'oenen in 1873 met
de Ver dienste-Medaille, te karigs in 1878
met de Gouden Medaillete Amsterdam
iu 1883 met de Gouden Medaillete
Antwerpen in 1885 met het Kere-Di
Kiloma, te Farijs in 1900 met den Grand
trix. iHoogste onderscheidingen.)
Beze kaarsen vonken niet
na en geven zeer weinig rook
bij het uitblazen,
/.ju verkrygbaar bij alle voorname
Winkeliers. 3290 16
kartonverpakking; fijnste soorten 25 ets. per'pakje. Kruidnootjes en
Little péas met inbegrip van vermakelijk wedloopspel 20 ets. per pakje.
Be B. N. Ij. verpakking is de EENIGE, vraarin de waar
bros blijft. 5 40
fay OVERAL VERKRIJGBAAR. "Wi
Morscliweg 11. Lelden.
Levering van alle soorten Weegwerktuigen, van de fijnste tot de
grofste soorten. Tevens herstelplaats van alles dienaan
guaude. Aanbuvelend,
H. J. VAN HENS3ERGEN,
4662 20 Weet;werktuigkundige.
Vraagt uitsiuiteiid onze
LjTTïii
jl
lil
.'Ml
V
i rj
T8Tr4
3*
Het ac
p. flacon üt f 0.30 en
n^enaamste laxeermiddel.
f 0.75.
Overal verkrijgbaar
IF
CS S
iJWiï'*
Citï0ett
■g,tito-
OVERAL VERKRIJGBAAR.
4849 38
WORMERVEE R,
OPGERICHT 1765. IiO.VINKI.IJKE FABRIEKEN,
Vueaert uw Vee met de zuivere Murwe
LÏJNZAADKOÜKKIV,
merk „Ster" en W L,
2153 22
uitmuntende door hoog eiwit- en vetgehalte en grootste voedingswaaerd
EElï 1>DIPLOMA Pargs 1900. - NKUEN GOD DUN MEDA1LLK8,
