Hl BERLITZ
m mmïi
m
üe FaükiinieE
A. PLAK JER, lid der tinna J. J. Pianjer,
li
Uoghurt „Nutricia".
CENTRAAL-APOTHEEK
a „SSNITAS"
,i Steenschuur 1. K
Te huur gevraagd
Uit de hand te koop.
Openbare Verknoping
Arnilioutenlcpetahken.
Voornaamste Taaiinstituut.
No. 14696.
XiEIDSCH DAGBLAD, IVIaandag* 20 Januari. Tweede Bïad.
Anno 19©S.
Buitenlandseh Overzicht.
J. HENRI BERKELJOH,
ZENÜW- en ZIELSZIEKTEN,
van Prof. JELGËIISM,
letselaar en Sannesner,
„SanitasSteensslraur 1.
aan de Stadshulpwerf
Hi
18 TURFMARKT 8.
c-
ItiaaiscBiappij van Nijverheid.
Zooals wij in ons vorig nummer meldden,
hield in de jongste vergadering van het
Departement Leiden van bovengenoemde
Maatschappij de heer Wouter Cool, inge
nieur bij Gemeentewerken te Rotterdam,
een causerie over: ,,Moderne Luchtballons
eü Vliegmachines."
Reeds bij den a-anvang bleek de spreker,
zijn stof volkomen beheersckend, aan de
behandeling daarvan zulk een genoeglijken
vorm te geven, dat een ieder met gespan
nen aandacht zijn woorden volgde. Daarbij
kwam. nog, dat een onafgebroken reeks van
keurige lantaarn-plaatjes het gesprokene
toelichtte. Zijn stof in twee groepen indee
lende, behandelde hij vóór de pauze de
ballons, door gassen, lichter dan de atraos-
.pherische lucht, omhoog geheven en na de
pauze dc vliegers en de door motoren
voortgedreven vJiegmachines.\
Uit het over rijke materiaal hier en daar
ecu greep nemend, besprak hij den ballon
,van do Gebroeders Montgolfier, in zijn
eersten vorm een linnen zak met papier
overplakt, d)iey tusschcn twee palen ge
spannen, door het onderbrengen van vuur
met warme lucht gevuld werd, waarna hij
als het sigaren-zakje uit onze kinderjaren
.vanzelf omhoog ging. Later kregen, na veel
'tegenstand, twee Franschc edellieden van
Lodcwijk XVI toestemming om in een der
gelijke Montgolfièrc op te stijgen ter ver
hanging van twee ter dood veroordeelden,
die eerst voor dit experiment bestemd wa
xen. Zij mochten echter de reis niet aan
vaarden voordat bewezen was dat levende
wezens in de hoogere luchtlagen het kon
den uithouden; een haan, een eend en een
schaap, gezamenlijk in een onder don bal
lon geplaatst sdhuitje het luchtruim inge
stuurd, toonden na hun ongedeerde ne-
'derdaling op de aarde de mogelijkheid
daarvan aan.
Enkele maanden na de ballon van. de Ge
broeders Montgolfier nam professor Char
les proeven met een ballon, gevuld met wa
terstof. Dc eerste opstijging zonder passa
giers mislukte echter doordat de ballon
door de uitzetting van het gas
in de hoogere luchtlagen, uit elk
ander spatte. Het aanbrengen van een
slurf onder aan den ballon, waardoor het
uitzettende gas kon ontwijken en-het me
denamen van zakken zand als ballast, door
het uitwerpen waarvan fl* "door het gas-
vorlies verminderde stijgkracht van den
ballon kon worden gecompenseerd, brach
ten hierin groote verbetering, zogdat van
dien tijd af er een periode kwam waarin
bijna maandelijks, vooral in Parijs, lucht
vaarten plaats hadden. De eerstie, die een
groote tocht met een gas-ballon volbracht
Was Blanchaard, die in 1785 van Dover uit
In een ballon het Kanaal overstak. Het bc-
fcwoav, dat na gasverlies het omhulsel van
'den ballon schrompelde, werd ondervangen
door Mcusnier, die de eerste was, die bin
nen den ballon een Jachtzak, ballonet,
{plaatste, welke door het inpompen van
lucht het volume van den ballon op een
constante grootte hield Deze uitvinder
maakte ook een project om den ballon
een eigen beweging te geven door het
draaien van vleugels door menschen-
kracht in beweging gebracht. De geprodu
ceerde kracht was evenwel geheel oneven
redig aan het door de menschelijke moto
ren-vermeerderd gewicht, zoodat deze eor-
ete proef van een bestuurbaren luchtbal
lon mislukte.
Tood het maken van luchtreizen uit de
mode raakte bleven ook verdere verbete
ringen achterwege. Als eerste, die na deze
lange periode van rust met een nieuw
ideo voor den dag kwam, noemde spreker
Henri GiffartL-die een ball - i construeerde,
waaraan door een stoom ra ach in o van drie
paardenkracht een eigen snelheid zou ge
geven moeten wonden. Doch ook hier iwoa
het doode gewicht in verband met den ge-
produceerden arbeid te groot, zoodat ook
deze proef mislukt». Eerst na, het jaar
1870, deed zich de behoefte naar het heb
ben van bestuurbare luchtballons steeds
meer gevoelen, nadat tijdens het beleg van
Parijs gebleken was, dat het wel mogelijk
was geweest uit de belegerde stad op te
stijgen, doch door voortdurend in ver
keerde richting waaienden wind het neder
dalen onmogelijk v?as.
Van de verschillende typen werden ach
tereenvolgens met enkele woorden bespro
ken de bestuurbare luchtballon van Re-
nard Krebs, de baanbrekers op dit ge
biedliet luphtyschip v'an, d» Gebroeders
Lebaudy, in 1902 door den ingenieur Juil-
lot voor hun rekening gebouwd, on dat in
drie dagen tijd een tocht van Moisson via
Parijs naar Ghalais maakte. Verder nog de
Fransche militairo ballon Le Patrie, ons
langs in den Atlantischen Oceaan ten
gronde gegaande sportballons van De la
Vaux en Santos Dumont en de Villo de
Paris van Henri Deutsch de la Meurtho,
thans door den eigenaar ter vervanging
van Le Patrie aan de Fransche regeering
ten geschenke gegeven. Van de Duitscke
ballons verdienden vermelding het reuzen-
luchtschip van Graaf Zeppelin, onlangs
door de Duitsche regeering voor twee en
een half millioen Mark aangekocht en de
motor-ballon van den majoor Parseval,
eveneens in dienst van het Duitscho leger
gesteld.
De Engelsche bestuurbare luchtballon
Nulli Secundus heeft slechts een zeer kort
stondig bestaan gehad; gereed gekomen
in de eerste helft van September 1907 is
het reeds in do maand October van het
zelfde jaar. verongelukt. Bijzondere ver
melding verdient nog de nog slechts in
model bestaande bestuurbajfe luchtballon
van Kluytmans is Marca-y, voor ons dub
bel interessant, in de eerste plaats omdat
een Hollander een van de uitvinders er
- van is en ten tweede omdat de ballon vol
gens een geheel nieuw principe gebouwd
wordt. Het geheel bestaat namelijk uit
t«Vee_jiehtcr elkander gekoppelde halve
ballons, terwijl de voortstuwende kracht
geleverd wordt door de vleugels te plaat
sen midden tusschen de twee helften cn
gemonteerd of) de as, die beide deelen ver
bindt. Op deze .wijze hopen do uitvinders
het hinderlijke .stampen te voorkomen,
daar zij zich voorstellen, dat de vleugels
als een-soort gyroscoop zullen werken.
Na de pauze werd overgegaan tot de be
handeling van de draken-vliegers, draken-
ballons en aeroplanes. Dezo laatste kunnen
gebruikt worden door de zwoarte-kracht
als beweegkracht te doen dienen zoodat
men niet zoo zeer van een vliegen als wel
van een geleidelijken val over grooten af
stand kan spreken. Ook echter kan cr een
motor in geplaatst worden waardoor men
zich van den grond in de lucht kan verhef
fen. Echter moet dan een richting aange
bracht worden waardoor do v lieer-machine
nog op den grond een groot» snelheid kan
bereiken. Dit geschiedt dan door onderaan
do aeroplanes een paar wielen te bevesti
gen die door den motor in beweging wor
den gebracht. De «orsto voorwaarde voor
het bruikbaar zijn eener dergelijke con
structie is echter dat de motor niet zwaar
der weegt dan 2 Ko. per paavdekracht.
Eerst in den laatsten tijd is het der indus-
I trie mogelijk geworden dergelijke lichte
motoren te leverenvandaar dan ook dat
deze laatst» tak van vliegkunst van zeer
recenten datum is.
Onder de voornaamst» typen van den al-
lorlaatsten tijd mogen hier vermeld zijn do
vliegmachine van Santas Dumont en die
van Henri Farman welke laatste het kor
ten tijd geleden gelukt is met een snelheid
van 30 Kilometer per uur een afstand van
meer dan een Kilometer in gesloten baan
af te leggen. Een Amevika&nscho vlieg-ma-
chine geconstrueerd door de Gebroeders
Wright heeft v.eel van zich doen spreken.
De constructie en hot nemen der proeven
worden eohter zorgvuldig geheim gehouden
zoodat m»n niet weet of hetgeen over de
praestaties dezer machine verteld wordt,
waarheid is of humbug.
Aan het einde van zijn lezing terugko
mende op de gas-ballon8 van het oude type,
vertelde spreker in onthousiaste bewoordin
gen over de genoegens van hallontoch'ten
en liet verscheidene lichtbeelden projec
teeren. naar foto's uit hoogere regionen ge
nomen
Een daverend applaus beloonde den
heer Cool yoor zijn zoowel interessante als
amusant» lozing. De heer Hartevelt riep
hem onder dankzegging een welgemeend
tot weerziens toe. lï. H.
Do Berliner Ztg." kondigt aanj dat dc
Duitsche Rijkskanselier, prins ven
Bülow, binnen zeer korten tijd zijn ont
slag zal vragen. Als zijn opvolger noemt
^het blad baron Marschall von Bieberstein,
den eersten gedelegeerde van Duitschland
op de Y r edsc o n foren tie, die op het oogen-
blik te Berlijn vertoeft voor de investituur
als ridder van den zwarten adelaar.
Yoordat de w e t tegen dc P o 1 e n in het
Pruisisohe Huis van Afge
vaardigden in derde lezing werd
aangenomen, las Szuman, oudste lid en
voorzitter der Poolsch» groep, namens deze
groep, een plechtige en in den vorm gema
tigde verklaring voor.
Het centrum stelde voor over 21 dagen
weder te stommen, omdat de wet tegen do
Polen een wijziging der Grondwet is. D.r.
voorstel werd verworpen.
Het werd ons al uit Londen geseind:
bet stille, onaanzienlijke straatje met do
van buiten op een gewone burgermanswo
ning gelijkende residentie van den eersten
minister van het Britscho Rijk, hebben de
achtergrond gevormd voor heftige loonee-
len, zooals daar misschen nog nooit zijn
voorgevallen.
Toen de leden van don ministerraad ter
vergadering togen, was de straat al met
een vrij aanzienlijke volksmenigte gevuld;
dc ministers, die het vroegst naar Downing-
straat 10 kwamen, smaakten het genoegen
te worden gekickt".
Doch dit was het ergst» niet
Vier dames kwamen in een taximetertje
aangereden en hielden togonoyrr Downing-
straat 10 halt. Zij hadden blijkbaar ge
hoopt, dat dit onopgemerkt zou gaan, doch
de politie kende haar en lokte een soort
betooging uit. Een journalist liep het
nieuwtje op, dat de dames ledc-n waren van
den Socialen en Politieken Vrouwen
bond en op zijn vraag of zij het een of
ander in haar schild voerden, kreeg hij
ten antwoord: Wacht maar even, dan zul
je zien."
Maar daar kwamen al een paar andero
taximeiers aangereden to gelijk met een
eigen rijtuig. Uit dit laatste sprong As-
quitbj de minister van financien, en on
middellijk trachtten de opgewonden dames
hem te omsingelen. Door een flankbeweging
echter wist de politie, die op zoo iets voor
bereid was, do poging te verhinderen. Twee
dames kregen het ijzeren hek van een huis
aan de overzijde te pakken cn )>ogonncn uit
alle macht te schreeuwen: Votes for wo
rnen 1"
Toen de politie haar wilde bowege weg
t» gaan, schreeuwde cr een: ,,Ik ga niet
Weg; ik heb het recht hier te zijnals men
mij toestaat naar binnen te gaan on voor
vrouwenkiesrecht te pleiten, zal ik weg
gaan, doch niet eer. Wij hebben het volste
recht te vragen, dat vrouwen een stem zul
len krijgen bij het maken der wetten, en
ons doel is om dat aan den ministerraad
hier voor te stellen."
Toen de dames niet te over reden,, waren,
begon de politi» van zijn sterken arm"
gebruik te maken en vielen heftige scènes
voor.
Sommige dames hadden zelfs kettingen
om haar middel, om zich daarmee aar. Iic«.
hek vast t» binden.
Een oogenblik gelukte het mevrouw
Drummond, do met een klink gesloten deur
van Downingstreet 10 te openen, doch de
portier en een paar agenten wisten haar
weer naar buiten fco dringen.
Toob blijkt, dat dc politie niet ruw te
werk, ging, o. a. uit de mededeelingen der
dames zelf, die erkenden, dat de politie
„very nice" tegen haar was geweest.
Dc geneesheeren van den Paus vondeD
Z. H. Zaterdag aanmerkelijk beter.
Uit Odessa komen berichten over het
Duitse h-R ussiscb c-N e d e rl a n d-
sche graancontract en over do
Zuid-Ru ss is c h e industrie
Het Beurscomité zal aan de Berlijnschc
conferentie, die door den Handclstag is
bijeengeroepen, tegen 29 Januari voor een
herziening van het Duitsch-Russisch-No
derlandsch korencontract een voorstel
voorleggen over het recht van afzenders en
ontvangers van vrachten, om gedu. mdc do
bevrachting hun eigen inspecteurs te heb
ben.
De algeraeene vergadering der voreeni-
ging tot bescherming van industrieels be
langen te Odessa besloot do industricelen
van Zuid-Rusland bijeen te roepen, om ge
zamenlijk een petitie te richten aan de Re
geering en den verderen arbeid tot be
scherming der industricele belangen te or-
ganiseeren. Tot dit doel i9 reeds ICO,000 roe
bel bijeengebracht.
Een lezer van „De Nieuwe Courant"
schrijft over den heiligen oorlog in
Marokko het volgende:
Nu uit Marokko berichten komen, dat
Moei ai Haf id zijn getrouwen heeft opge
roepen tot den heiligen oorlog tcgcD do
Europeanen, is het niet van belang ont
bloot na te gaan wat volgens de Mo'-nmmc-
_,aanscho leer de heilige oorlog eig n ijk is.
Volgens deze leer is do wereld verdeeld in
twee groot» deelen het eene, do dar al-is
lam, is het gebied der geloovigen, waartoe
men ook rekent rijken, bewoond door on-
geloovigen, die aan don Mohammedaan-
schen staat ciinsplichtig ziin.
Al wat daar buiten ligt is dar al-hurb of
gebied van den strijd.
Plicht is het van den islamietischen
staat zulk eon gebied to onderwerpen; doch
al wordt de oorlog ondernomen met het
doel de Mohammedaanscho leer uit te brei
den, zoo moet de gelóovige Staat zich toch
ook rnet een mindere onderwerping tevre
den stellen.
Als ccn ongeloovig volk wordt geacht
met de leer van den islam nog niet bekend
to zijn, dan moet het eerst daarmee be
kend gemaakt en. gesommeerd worden die
leer te omhelzen, doch het kan dit ook wei
geren en den ouden godsdienst behouden,
mits het een zekeren cijns, hoofdgeld, be
taalt aan het Rijk d r geloovigen. Dit
volk wordt dan geacht le behoor en tot den
Mohammcdaanschen staal als „bevredigd
gebied".
Zelfs mag geen heilige oorlog worden
gevoerd zonder machtiging van den imam,
den stedehouder van Allah.
Dc verplichting tot het voeren daarvan
rust zooals gezegd is op den Staat en niet
individueel op clkcn muzelman; wel zijn
allo meerderjarige en vrije muzelmannen
geroepen, om, als hij eenmaal uitgeroepen
is, daaraan deel te nemen.
Een toestand, waarin ongeloov'gen het
gezag weren in een land van geloovigen kan
een goed muzelman zich niet best ind nken;
dit is zoo iets abnormaals, dat er ook geen
voorschriften bestaan hoe men ïq, zulk een
geval te handelen heeft. Wel hebborï latei»
schrijvers als hun mcening te kennen g ge
ven, dat, als de geloovigen in zulk een land
hun godsdienstige plichten niet behoorlijk
kunnen verrichten, als hun dat, door do
overheid belet wordt, zij het moeten verla
ten, doch de Mohammedaansoho geloofs
leer zegt daarvan niets, ja zelfs wordt ceu
aldus door ongeloovigen bestuurd rijk be
schouwd nog altijd te behooren tot dc dur
al-islam, zoolang daar nog geloovigen wo
nen.
Evenmin is het bestaanbaar, dat twee
Moham inedaanschc staten met elkander in
oorlog geraken, omdat al'do geloovigen
onder het gezag van den imam bee ten te
staan en deze gerezen geschillen moi
trachten uit den weg te ruimen; bet moei
lijke van het geval is ochtcr, dat op hel
oogenblik geen imam bestaat, w 1 wordt
door een groot deel der Mohamnicdaan-
sch» wereld de sultan van Turkije be
schouwd als hot. geestelijk hoofd der Kerk,
maar als wereldlijk hoofd, als stedehouder
Gods, wordt hij zeker niet erkend.
Wat nu in Marokko gevoerd wordt is der
halve geen heilige oorlog, daarom kan al
leen kwestie zijn om een ongeloovig land
to brengen tot het ware geloof of om het
cijnsplichtig te maken: daarvan is in Ma
rokko natuurlijk geen sprake, waar do
strijd hoofdzakelijk wordt gevoerd tegen
andere geloovigen. Het ligt echter voor dc
hand, dat iemand, die ccn beweging tegen
het bestaande gezag op touw zet, veel kans
op slagen heeft, wanneer hij de menigte,
die omtrent haar eigen geloofsleer in groo
te onkunde verkeert, kan wijs maken, dat
hij geen strijd voert voor zichzelf of ande
ren, maar op last van den profeet.
Ook in Ned.-Indië wordt bij opstanden
cn opstootjes de heilige oorlog vaak als
leus gebruikt, om bet volk over to halen
en aan te zetten daaraan deel te nemen en
daardoor te voldoen aan een verplichting,
waaraan het zich als door den profeet, op
gelegd, niet mag onttrekken. Met heiligen
oorlog kunnen zulke opstanden echter niet
worden gelijkgesteld."
R a i s o e 1 i heeft geweigerd M o e 1 a i
H a f i d te erkennen.
Omrani, de opvolger van A b dc 1-A z i s,
heeft aan zijn ouden leerling aldus geschre
ven
Mijn waarde zoon, ik raad u, geef uw
troon over aan onzen wel gelukzaligen sul
tan Moelai Hafid, uw broeder; maak hem
zijn uitroeping tot sultan te Rabat gemak
kelijk, cn kom met uw gevolg te Marakcaj,
want de Profeet zegt., dat do macht Godo
behoort en Hij die geeft aan wien Hij wil.-
Ik sta in voor genado en barmhartigheid
van uw broeder, die u goed zal behan
delen.
De iijnraad.
Mr. W A. J. M. van Waterschoot van
der Gracht deelt aan dc ,,N. C." mede,
dat hij wei degelijk, na eerst eenigon tijd
alleen secretaris geweest tc zijn, 1 i d van
den Mijn raad is, waarbij hij echter tege
lijkertijd secretaris is gebleven. Hij heeft
niet, gelijk dc andere leden, ontslag geno
men, omdat hij in zijn bijzondere positie
van secretaris en van leider van een ta':
van Staatsdienst (dc Rijksopsporing van.'
Delfstoffen) en derhalve van ambtenaar
vermeende niet gerechtigd le zijn zich aan
zijn. taak tio onttreklken fd. vorens mocht
gebleken zijn, dat do plaats gehad heb
bende instelling eener driehoofdige direc
tie bij de Staatsmijnen dermate onverce-
nigbaar is met de cischen voor een goeden
commercieclen gang van dat bedrijf, dat
hij niet meer mogelijk zou achten ten dezï
verder werkzaam te blijven.
THER
Leoraar voor I'iano on Orgel.
Lange Mare 40.
5438 5
Tegen
OftgRAAfiC
verzekert men zich op zéér gun
stige polisvoorwaarden en tegen
billijke premiön b^ 731 8
J. P. VERGOUWEN, Nieuws Rijn 28,
Pillen van Op. IRORTISI
226 7
tegen 1 Mei a. 8. een HUI$ in
den omtrek van Lelden (by voorkeur
te Oegstgeest) of anders In een van
de buitenwyken der stad zelf.
HuurprUs 400 k ƒ500.
Aanbiedingen vóór 1 Fobr. aan het
Bureel van dit Blad onder No. 744. 10
Op een geheel R.-K. dorp in Z.-H
een drnkke BAKK.1K IJ
te koop wegens verandering der
zaak, met goheelen inventaris,
Paard en Wagens, enz. y
Br. Bur. v. d. Blad onder- No. 698,
voor
zal voortaan gehouden worden
's Maandags en Vrijdags 's mor
gens van 9 12 uren, in het Sana
torium Rbyngee8t, te Oegstgeest,
waar onvermogonde patiënten koste
loos kunnen worden opgenomen
671 15
tvu« tJ L ijj i -. J fci kru J W-J is/tJa
Inkoop
van Goud, Zilver en Au.iquüeilen.
O. Rijra" 52, l.i/J. L. Spaarb.
Gemeubileerde Zil- cn Slaaiilomer,
met Pension g e v r a a g d,
tegen 1 Februari a. 8. Brieven mot
prijsopgaaf te adrosseeren lelt. i?I
Luitenant VAN UASSISLT, Vlaming
straat 34a, 's Gravenhage. 727 6
<Gi edm-ende «Xanuari
OPIUUJIIXG van alle Tapijten, Gordijnen, Vloerzeilen,
Loopers, Karpetten, Tafelkleedcn, Vitrages, enz., voor
veel verminderden prijs, torwyi Coupons in zyn geheel
genomen 50 pCt. zyn verlaagd.
HA3SELMAN PANDER,, Leiden,
Hoogewoerd 103- 005.
Tapijten en Gordijnen worden pasklaar gemaakt
en bewaard tot de schoonmaak. 614 30
is verhuisd van Hooigracht 106a naar-
Hoogewoesui 7§a. 743 20
'1 Asiluna,
AfodsjsSroop 75 Cis.
per flacon.
Bloedarmoedo, Bleekzucht,
StaaSpiilen per flac. van
1000 st. ƒ1.
Tegen corpulent ie
Maraënbader Ontvetting*-
pillen ƒ1.
Huidziekte, Jeukingen, Pulsten,
Wonderzalf „Do Walvisch",
75 Cts.
JEiwitstaal per kilo
720 18
(om contant geld)
(aan de Oude lleeiengraclm
op Donderdag 23 Januari I9Ï8,
des morgens te 9;,' uur,
van een grooie partij
Vóór de verkooping Ier plaatse
te zien, 726 18
geneest
in
een siuclit
hoest, rhciBmntiek, keelpijn,
stijven nek, spit, steek in de zijde.
Gemakkelijk zindelijk middel, mnakl het slikken
van geneesmiddelen overbodig, laat geen spocr van
zijn gebruik na. Verkrijgbaar in alle Apotheken
der wereld, 75 Cents per doos. G431 36
IS MKT
Leeraren uil hel Buitenland.
Leermethode aangenaam, vlug cn gemakkelijk.
Leertijd van 's ochtends 8 uren tot
's avonds 10 uren.
72S 58 I
Per Piaeoa 250 gram 12 Cents. 211 ia
39" Voor Leiden: KOItS-:VBIti;GSTEK« 3.
Nieuwe Kiju C8.
5747 13
