N*. 14657
Dinsdag 3 December.
A°. 1907.
§eze (Courant wordt dagelijks, met uitsondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
Dit nommer bestaat uit
TWEE Bladen.
Eerste Blad.
Offieieele Kennisgeving.
Uit de „Staatscourant."
LEIDSC
DAGBLAD
PRIJS DEZKB COUBANTi
Voor Lelden per week 6 Cents per 8 maanden f 1,10.
Bnlten Leiden, per looper en waar agenten gevestigd zijn 1.80.
Pranco per post 1.6S.
PRL'S DER ADVERTENTIES:
Van 18 regels /'1.05. Iedere regel meer A0.17J. Grootere letters naar
plaatsruimte. - Kleine adrertentiën ran 30 woorden 40 Cents oontant elk
tiental woorden meer 10 Cents. Voor het incasseeren wordtf0.05 berekend.
Burgemeester en Wethoudors van Leiden
Gezien art. 8, 3 -to alinea, dor Hinder
wet;
Brengen bij deze ter algemecne kennis,
Idat door hen het verzoek van JACOBUS
8. KOOREMAN, alhier, tot het oprichten
van een bewaarplaats van lompon en
beenderen in het perceel Vrouwenkerkhof
No. 14, is afgeweken.
En geschiedt hiervan openbare IkipnJnis-
geving door plaatsing in likt „Leidscli
Dagblad".
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
DE RIDDER, Burgemeester*
VA_N HEYST, Secretaris.
Leiden, 3 December 1907.
Leiden, 3 December.
Het uitgestelde Conoort van Carl
Flesoh en Jul. Röntgen zal nu plaats heb
ben Maartdag, 23 December.
Voor het examen in de handelsweten
schappen (boekhouden, handelsrekenen cn
.administratieve kennis) vanwege de „Vei-
eeniging van Leeraren in het Boekhou-
iden" te Amsterdam, afgenomen op 25, 26
en 27 November 1907, zijn nog geslaagd do
heeren H. F. H. Sundermann, N. Laman,
alhier, on Joh. Verbeek, te 's-Gravenhage,
leerlingen van mej. Octavia Parmentier,
alhier.
Ook is geslaagd de heer J. J. de Rio, loer
ling van mej. S. M. Anna van Drunen, al
hier.
De heer P. Verhoeven, alhier, die giste
ren eveneons onder de geslaagden werd
genoemd, is leerling van den heer A. H.
V. d. Oever.
Het Bestuur der Hande-lsbodiendenver
eeniging Kennis is Macht" alhier, heeft
tot lceraar in hot boekhouden benoemd
don heer J. Tullcners Jz., van 's-Graven-
hagc.
De heer H. Bencs, oud-leerling van
,,M. S. G." alhior is aan de Technische
Hoogesohool to Karlsruhe geslaagd voor
lölectrol ingenieur.
BU de Leidsche Spaarbank, is in de maand
Nov. ingelegd f 06,722.655 en terugbetaald
f 85,396.33, terwijl ztfn afgegeven 50 nieuwe
on geheel afgelost 51 bookjos.
Het gezamenlijk tegoed der 11,936 inleggers
bedroeg einde Nov. f 2,101,934.80s.
De chef van het Militaire Huis en de
Grootmeester van het Huis van H. M. do
Koningin noodigen uit do te 's-Gravenhage
en omstreken wonende dames en heeren,
die, na terugkomst van H. M. in de Resi
dentie, bun opwachting wenschen te maken
of aan H. M. wenschen te worden voorgo-
steld, de aanvragen daartoe vóór 18 Deo.
a8. in te zendende dames aan Mevrouw de
Grootmeesteres, de heeren aan den Adju
dant van dienst Paleis Noordeinde to
's-Gravenhage.
De heeren, die na terugkomst van den
Prins der Nederlanden in de Residentie,
hun opwachting wenschen te maken of aan
Z. K. H. wenschen te worden voorgesteld,
"worden uitgenoodigd daartoe hun aanvra
gen in te zenden vóór 18 December a.s. aan
den Adjudant van dienst van Z. K. H.,
Paleis Noordeinde te 's-Gravenhage.
De heer G. van Achterberg, comman
deur van het opleidingsschip voor de han
delsvaart ,,De Nederlander", te Rotterdam,
herdacht gisteren onder veel blijken van be
langstelling den dag, waarop hij vóór 50 ja
ren in marinedienst trad.
Men meldt uit Rotterdam: Don lsten
December, was het 25 jaar geleden, dat do
bezittingen van do Rotterdamschc Handels-
vereeniging, de Handelsinrichtingen te
Fijenoord, ten' gevolge van de Pincoffs-ca-
tastrofo in handen van de gemeente over-
gingen.
Een groot aantal geëmployeerden, meest
technisch personeel, benevens do boekhou
der vierden tegelijkertijd hun zilveren ju
bileum in dienst van de gemeente; zij moch
ten bij deze gelegenheid vel© blijken van
belangstelling, ook van de zijde van handel
en scheepvaart ontvangen.
Velen hunner waren te voren reeds een
aantal jaren in dienst ^ler Rott. Handels-
vereen iging geweest.
Te Amsterdam is overleden de heer
Ed. R. Heidsieck, een bekende figuur
den tabakshoe>k op de Amsterdainscho
Beurs, tevens een warm kunstvriend. De
overledene maakte indertijd deel uit van
öe commissie, die de Nederlandscho Opera
Önder den heer "Van der Linden met raad
én daad steunde. Deze onderneming heeft
fian hem veel te danken gehad.
De teraardebestelling zal plaats hebben
4 December a.s. des middags 12 uren op
jfcgorg vlied."
Door den Gemeenteraad van Briello
is met 7 stemmen tegen 5 stemmen besloten
tot het bouwen van een nieuwe gasfabriek
en wel op het terrein waar thans do stads-
schuur staat. De concessie mot de directie
van de bestaande fabriek eindigt 1 Nov.
1809.
Op den leeftijd van ongeveer 80 jaar
is te Berlikum overleden ds. M. Büchli
Fest, emeritus-predikant. De ovorledonc
was in zijn ruim 40-jarige evangeliebedie
ning achtereenvolgens predikant te Simons
haven, Hillegom en Engelen.
Benoemd is tot leeraar in de schei
kunde, do technologie, de warenkennis en
dc nat. historie aan de H. B.-S. te Veen-
dam do heer J. Renier te Utrecht.
Hr. Ms. pantserschip .Koningin
Regentes", eender bevel van den kapitein
ter zee F. Pinke, is 2 dezer van Malta
vertrokken ter voortzetting van de reis
naar Oost-Indië.
Do gewone audiëntie van den minis
ter van financiën zal op Dodcrdag 5 Deo.
en de audienticn van de ministers van ma-
rino en koloniën zullen op Vrijdag 6 Deo.
niet plaats hebben.
Hot s.s. Bali, van Amsterdam naar
Java, arriveerde 1 Dcc. te Antwerpen; do
Grotiuö van Amsterdam- naar Bata
via, arriveerde 1 J>öc. te Southampton;
de Ban da, van Padang- naar Amster
dam, arriveerde 1 Deo. te Marseille; de
T jimotr, van Amsterdam Haar Java„ is
1 Dec. Gibraltar gepasseerdde V i r g i-
n i a, van Batavia naar Amsterdam, arri
veerde 2 Deo. te Suez; do Potsdam
arriveerde 2 Dec. van New-York te Rotter
dam; de *S 1 o t o r d ij k, van Rotterdam
npar Philadelphia, paseeerde 1 Dèc. Li
zard; de Rijndam, van Rotterdam naar
(Nbw-York, passeerde 1 Deo. Lizard; do
Themisto, gecharterd, fvan Newport
News naar Amsterdam en Rotterdam,
passeerde 1 Deo. Liz-rd; d© Maasland,
van Buenos Ayres naar Amsterdam, ver
trok 1 Dec. van Duinkerken; de Ger-
trud Woermalü, thuisreisi arriveerdo
30 Nov. te Lissabon; de H e r z g, uit
reis, arriveerde 30 Nov. te Durban; do
Kronprinz, thuisreis, vertrok 29 Nov.
van Durbani; dto Nestor, van Amster
dam naar Java, arriveerde 30 Nov. te
Port-Said; de Ambon arriveerde 2 Dec.
van Amsterdam te Bataviado S a 1 a k,
van Rotte»dam caar Batavia, passeerde 2
Deo. Gibraltar; de Ardjoeno, van Rot
terdam naar Batavia, passeerde 30 Nov.
Gibraltar; de Goentoer, van Rotter
dam naar Batavia, passeerde 1 Deo. Perim
de S i n d o r o, van Batavia naar Rotter
dam, vertrok 1 Deo. van Port Said; do
J a s o n vertrok 2 Dee. van Penang naar
Amsterdam; de Myrmidon, van Java
naar Amsterdam, passeerde Gibraltar; de
Voorburg, van Savannah naar Rot
terdam, passeerde 2 Dec. Scillyde M a as
land arriveerde 2 Deo. van Buenos Ayres
te Amsterdam; do Deucalion, van
Singapore naar Amsterdam, passeerde 2
Deo. Prawlepoint; de Kronprinz,
thuisreis, vertrok 20 Nov. van Durban.
HAARLEMMERMEER. De achtergeble
ven loteling dezer gemeente, C. Irik, lich
ting 1905, No. 17, is wegens lichaamsgebre
ken voor den dienst bij de militio onge
schikt verklaard.
Aan den heer A. Stokman alhier, is
tot 2 Februari 1913 vergunning verleend
tot vervening van een gedeelte grond,
groot 2 hectaren, kadastraal B. 222.
NOORDWIJKERHOUT. Bij het ge
meentebestuur is ingekomen een beschik
king van den Minister van Waterstaat,
houdende rnededeeling dat geen bezwaar
bestaat om over te gaan tot vestiging van
een hulptelefoonkantoor in het hulp-
telegraafkantoor alhier; en dat tot die
vestiging zal worden overgegaan zoodra
daartoe, in verband met meerdere aanvra-
gen om vestiging van hulptelefoonkantoron,
gelegenheid bestaat.
SASSENHEIM. Donderdag, 5 Decem
ber, 's avonds te 7 uren, zal voor de Jon-
gelingsvereeniging „Jonathan" in de Ge
reformeerde kerk alhier optreden ds. J.
Douma, uit Leiden. Deze bijeenwomst is
vcor ieder toegankelijk.
VOORHOUT. Nu de aangevraagde sub
sidie voor den tninbouwwintercursus toe
gestaan is, zal deze eerstdaags geopend
worden.
Naar wij vernomen heeft de Gezond
heidscommissie ongunstig geadviseerd over
de plaats van een evcntueele losplaats in
de Heerenlaan.
De afd. Voorhout der Alg. Vereeni-
ging voor Bloembollencultuur zal een ver
gadering houden ter behandeling van den
Algemeene Beschrijvingsbrief op Donder
dag-avond, 12 December a. s., in dc „Bonte
Koe."
WARMOND. Door Burg. en Weths. al
hier is tor openbare Kennis gebracht, dat
de inschrijving voor de Nat. Mil. voor hen,
die geboren zijn in 1889, moet plaats hebr
ben tusschen den Isten en den 31ston Jan.
1908.
Voor die inschrijving zal meer bepaalde
lijk zitting worden gehouden ton gemeente-
huize op Dinsdag 14 Jan. a.s. des voorin,
tusschen 10 en 12 uren.
Nog is door Burg. cn Woths. bekend
gemaakt, dat liet bureau van don Burg.
Stand dezer gemeente zal geopend zijn da
gelijks, uitgezondend dos Zondags en
op algemeen erkende Christelijke feestda
gen, van 10 uren des voormiddags tot des
middags twaalf uren, en dat het bureau
van den Burgerlijken Stand op Zondagen
en op algemeen erkende Christelijke feest
dagen door den betrokken ambtenaar van
den Burgerlijken Stand tusschen 12 uur
des middags en halfeen des namiddags
moot geopend worden op verzoek van een
belanghebbende,, indien de verzoeker aan
toont, dat met de to verrichten werkzaam
heid niet tot den volgenden dag kan ge
wacht worden.
Alhier doet zich ïn het gezin van H.
Juffermana een geval van diphtheritls
voor.
ZEGWAARD-ZOETE RMEER. Op de
algemeene vergadering van dje leden van
de veilingsvereeniging werd door het be
stuur verslag uitgebracht over het afgeloo-
pen dienstjaar, waaruit bleek, dat het aan
tal leden bedraagt 59.
Do rekening werd met algemeene stem
men goedgekeurd, bedragende aan ont
vangsten 117.94 gld., aan uitgaven 68.271/2
gld., batig saldo 69.66J gld.
Op voorstel van een der leden werd mot
algemeene stemmen besloten hiervan een
bedrag van 60 gld. aan te bieden aan don
secretaris-penningmeester, als een blijk
van waardeering van de door hem aan de
vereeniging zoo belangeloos bewezen dien
sten.
Vervolgens heqft een verkiezing plaats
van een lid van het bestuur wegens perio
dieke aftreding van den heer J. Scheer.
Na opening der briefjes bleken deze alle
te zijn ingevuld met den naam van don heer
Scheer, zoodat dezo met algemeene Btem-
men is herkozen, waarvan aan den benoem
de zal worden kennis gegeven.
Nadat de voorzitter, de heer v. Staaldui
nen, do aanwezigen had opgewekt, om ook
dit jaar de veiling weer zooveel mogelijk
to steunen, werd deze algemeene vergade
ring gesloten.
De lotelingen, die wenschen deel te ne-
nemen aan het in Januari a.s. te houden
onderzoek ter verkrijging van een bewijs
van voorgeoefendheid, behooren in elke
gemeente zich daartoe vóór 10 Dee. a.s. ter
Secretarie aan to melden.
Met ingang van Dinsdag 3 Dec. zijn de
uren waarop het telegraaf- en telephoon-
kantoor alhier is opengesteld: van 7.50
12.50; van 1.503.20; van 4.507.20; van
7.50—8.50.
InvilailJ-Concsrl van „Sempre Crescendo."
Na den treurmarsch uit de „Eroicd", die
zeker gespeeld werd ter herinnering aan
het voor eenigen tijd zoo plotseling over
leden bestuurslid van „Sempre", kwam
als hoofdnummer voor orkest Mendels
sohn's „Schotsche Symphonie".
Het is toe to juichen, dat deze eens op
het programma geplaatst werd. Zeer ten
onrechte is deze groNe componist wat nit de
mode en achten velen zich geroepen met een
zekere voorname welwillendheid over hem
te spreken. Welk een heerlijke muziek be
vat ook dezo Symphonic. Wat is alles on
gezocht en vloeiend-melodisch, hoe mooi is
de instrumentatie l Hier behoeft geen ar
moede aan gedachten door geraffineerde
kunstmiddelen bedekt te worden. Overal
voelt men de echto inspiratie.
Do uitvoering was gelukkiger dan die
van don treurmarsch. De inleiding en voor
al het eerste Allegro werden in een vrij
gemoedelijk tempo genomen, en daar ook
de reprise uitgevoerd werdt was het een
beetjo lang. D© eerste violen ontwikkelden
weinig klank en waren vaak beslist te
zwak. Over het algemeen, al was ook op
het samenspel wel het een cn ander aan te
merken, gaf dezo Symphonie toch veel
gonot.
Dat de soliste van dezen avond, mevr.
Snijden van Wissonk'erkeHelfrich met de
beroemde Ocean-aria een practische keuze
gedaan had, zouden wij niet willen bewe
ren. Om tot haar recht te komen, vereisoht
deze aria een voller klankvolume, grooter
vermogen van expressie. Te oordcelen naar
de voortreffelijke wijze, waarop mevr. Snij
der dell' Acqua's Villanelle zong, zou Bijv.
de groote aria uit do „Barbier" misschien
beter geweest zijn. Want het lichte, fijne,
gracieuze is blijkbaar haar genre. Welk een
knappe zangeres zij is, toonde mevr. Snij
der in Bemberg'8 bekena© Chant Hin-
dou" (met mooi gespeelde violoncelbegelei
ding) en vooral in de „Villanelle", die met
mooi geluid, bevallig en respectabele oolo-
ratuurbekwaamheid gezongen werd. In de
aria van Weber had do orkestbegeleiding
lichter kunnen zijn.
Over haar succes zal de zangeres tevre
den zijn geweest. Zij werd meermalen te
ruggeroepen, door bloemen gehuldigd en
tot een toegiftje gedrongen.
Vermelden wij 172' slotte nog, dat onder
de bekwame (maar voor het oog niet altijd
aantrekkelijke) leiding van den heer Koe
berg: Humperdinck' s „H&nzel und Gretel-
Ouverture" zeer knap gespeeld werd, oven
als Smetana's „Ultava" en dat een zeer
talrijk publick voor deze uitvoering naar
de Gehoorzaal was saamgestroomd. O.
Luitenant-Generaal J. A. Tetter, f
D© vooral sedert do Lombok-expeditie
meer algemeen bekende krijgsman, laat
stelijk den rang bekleedende van luite
nant-generaal van het Indische leger, J.
A. Vetter, werd geboren op den dag, die
gisteren na zeventig jaren zijn sterfdag ia
geworden.
In 1859 werd hij als tweede luitenant
aangesteld en achtereenvolgens word hij
bevorderd: in 1863 tot eersten luitenant, in
1872 tot kapitein, in 1879 tot majoor, in
1883 tot luitenant-kolonel, in 1889 tot kolo
nel, in 1891 tot generaal-majoor, terwijl
hij 19 Juni 1895 met den rang van luite
nant-generaal als commandant van het In
dische leger optrad.
Gedurende zijn militaire loopbaan was
Vetter meermalen in de gelegenheid zich
te onderscheidon. Zoo werd hij in 1863 eer
vol vermeld voor zijn gedrag bij de ge
vechten in de Z.-O. Afdeeling van Borneo
(|8601861.) In 1874 benoemd tot ridder
vierde klasse in de Militaire Willemsorde,
ter gelegenheid van zijn deelnemen aan de
tweede expeditie* naar Atjeh, ontving hij
in 1879 de eeresabel voor zijn houding bij
het gevecht te Segli (1878) en in 1873 en
1874 de Atabh-medaille en het eereteeken
voor belangrij .o kïflgsverrichtingen voor
de expedities naar Atjeh 1873—'74 en naar
de Z.-O. kust van Borneo 1859f63, ter
wijl hij in 1893 benoemd werd tot ridder in
de orde van den Ncderlandschen Leeuw.
In militaire kringen stelde men groot
vertrouwen in zijn leiding als chef van de
bekende Lombok-expeditie en werd hij als
een man van erkende bekwaamheden en
groot© humaniteit geroemd. Bij deze ex
peditie had de generaal, zooals men rich
herinnert, met grooto moeilijkheden te
kampen.
Aan de vorsten van Lombok werd door
het INederlandsch gezag vierderlei eisch
gesteld en op het vertoon van onze mili
taire macht werd in drie dier eischon be
willigd. Geweigerd word echter de uille
vering van Arrak Agoeng Madi, don on-
echten zoon van den ouden vorst, die de
maoht op het eiland in handen had en
wiens bestuur als de oorzaak werd be
schouwd van alle verwikkelingen.
Generaal Vetter handhaafde toen rijn
eischen en rukte verder op. Bij zijn op-
mar8ch ontving hij evenwel het verzoek
van de vorsten om vergiffenis, terwijl de
Madi, om niet in handen van do Neder-
landschje troepen te vallen, zichzelf van
het leven beroofde.
In de residentie vooral herinnert men
zioh nog levondig den blijden intocht van
den triompheerem-en generaal, die in Den
Haag Bedert op zijn welverdiende lauwe
ren rustte.
Met Vetter is een krijgsman van groote
beteekenis heengegaan, wiens naam in do
roemruchtige geschiedenis van het Ned.-
Indische leger met groote eere in dankba
re herin nerfng zal voortleven.
In 1897, in wolk jaar generaal Vetter ge-
pensionneerd werd, onder dankbetuiging
voor de vele ©n gewichtige diensten aan
den lande 'bewezen, werd hij bevorderd tot
oomman deur in de orde van den Neder-
landschen Leeuw, nadat hem reeds het
commandeurskruis van de Militaire Wil
lemsorde was geschonken.
Bij de op Donderdag bepaalde ter-aar
de-bestelling van het stoffelijk overschot
zullen, met eerbiediging van den laatsten
wensch van den overledene, geen bloemen
of kransen grafwaarts worden meegevoerd.
Bij Koninklijk Besluit ia aan den Yé-
servo-tweeden luit. J. van der Meulen van
het regiment grenadiers ©n jagers, op het
daartoe door hem gedaan verzoek, een eer
vol ontslag uit den militairen dienst ver
leend;
aan J. Hock Jr. op zijn daartoe gedaan
verzoek, met ingang van 1 Maart e. k.
eervol ontslag verleend als notaris te
Kampen
lo. benoemd, in de orde van Oran^e-
Nassau, met db zwaarden, a. tot officier
de luit. kolonel A. J. P. Metelerkamp
van het wapen der cavalerie, directeur van
de Rij- en Hoefsmidschoolb. tot ridder
Je paardenarts lsto klass© van het perso
neel van den Geneeskundigen dienst der
La macht, A. Frederikse, van de Rij
en Hoefsmidschool
2o. toegekend, de eere-medaille van de
orde van Oranjo-Nassau, met de zwaarden,
in zilver, aan de opperwachtmeester-admi
nistrateur J. van der Laan, en aan den
opperwochtmeester-hoefsmidsbaafl J. B.
Larmené, beiden van <le Rij- en Hoefsmid-
school;
met ingang van 10 December 1907 be-<
noemd tot directeur van het post- en tele
graafkantoor te St.-Oedenrode^ O. Wijf*
fels, thans in gelijke betrekking to Raven-
stein;
pensioen verleend aan O. P. Hoek, ten
bedrage van 362 gld. 's jaars;
goedgekeurd dat J. L. Verveen, burge
meester der gemeente Kethel en Spaland,
is benoemd tot secretaris dier gemeente;
toestemming verleend aan F. Mahlstede,;
burgemeester der gemeenten Waarderr
Barwoutswaarder en Rietveld, om tot 1
Januari 1910 te Woerden te blijven wonen.
Mr. A. W. de Haan is gesteld ter be
schikking van den gouverneur-generaal
van Ned.-Indië, om in rechterlijke be
trekkingen daar te lande te worden ge
plaatst.
Atjeh.
Onlangs is medegedeeld, dat de kapitein
Winter bij gelegenheid eener excursie ver
wond werd. Hoe dat in zijn werk ging,
meldt een oorrespondent van het „Soer.;
Hbld."
Deze officier was, zoo schrijft hij, reeds
overgeplaatst naar den kraton. Een der
laatste avonden van zijn verblijf to Lho Soe-
kon, kwam een Atjeher met een hoogst on
gunstig uiterlijk, den kapitein meedeelcn,
dat hij nu zijn slag kon slaan, maar dat't,
ten govolge van „heldere maan", gewenscht
was slechts met één groep uit te gaan. Dit
laatste klonk verdacht. Kapitein W. rukto
ook werkelijk met één groep uit, maar
eenige oogenblikken Later maroheerde een
zijner luitenants met 3 zulke ofdeelingen
naar een to voren afgesproken verzamel
plaats. En gelukkig. Niet minder dan 80
gewapenden besprongen do onzen. De
eerste klap was voor den wakkeren com
mandant.
De vijand liet 9 dooden achter, terwijl de,
des anderen daags gevolgde bloedsporen
wezen op vel© gewonden. Dit en andere
ingekomen berichten gaven de zekerheid,
dat de vijand bij deze gelegenheid een 20-
tal mensohenleveng te betreuren had.,
HET TOONEEL.
Voordracht met lichtbeelden in het Volkshuis.'
De heer L. Simons gaf een aaneenga*
schakeld overzicht van den uitwendige a
vorm van het tooneel door de eeuwen heen.
Yooraf ging een en ander over den voor
sprong van het Tooneel. Een uiting van
godsdienst was 't, ontstaan uit dansen en
zangon ter eere van de Godheid en Vondel
heeft ongelijk, waar hij zegt:
„Tooneelspol kwam in 't licht
Tot leerzaam tijdverdrijf."
Gelijk heeft hij, dat „zien de harten
meer beweegt dan 't hooren." Op het too
neel als machtig propagandamiddel in dö
15de en 16de eeuw en later men denke
aan den invloed van de Stomme van Por-
tici werd even gezinspeeld met de op
merking, dat in ODzen tijd de courant difi
gebruik van het Tooneel op den achter
grond heeft gedrongen.
Door lichtbeelden verduidelijkt,, volgde
de beschrijving van tooneelinrichting in
vroeger en later tijd.
Zeer nauw verband werd gezien tus
schen uitwendigen vorm van tooneel eni
innerlijk gehalte van voorstelling en als
algemeene stelling verketadigd: „Hoe
eenvoudiger het tooneel, hoe grooter too-
neeldichters. Daalt de ikunst, dan stijgt
die uitwendige vertoon ing;."
Interessanto afbeeldingen kregen wij td
zien van den Amsterdamschen Schouw-^
burg, die in 1638 geopend werd met do;
Gijsbrec-ht van Aemstel, en een soort
liefdadigheids<inrichting was: do op-'
brengst althans was gedurende meer daul
anderhalve eeuw ten bate van het iwees-
hus.
Hoe langer hoe verder raakt men aB
van het tooneel in Shakespeare's dagen,,
met een bordje: „Dit is de zee. Hier ia
een bosch." En steeds meer gaat men/
vergeten, ook in de decoraties, tot groote'
schade voor de kunst, dat op het tooneof
geen werkelijkheid, doch een schijn van1
werkelijkheid behoort. Do waarheid van
dcize stelling werd aangetoond met pak'
kende voorbeelden. Hoe onze tijd in dezeq/
gelukkig reactie brengt, toonden licht
beelden naar Berlage's illustratie vari
Vondels „Gijsbrocht." Het tooneel, zoo[
besloot de spreker, behoort de werkelijk
heid te geven, gezien door het oog van
den kunstenaar.
Jammer voor den spreker cn het publiek^
dat kwam om te leeren, dat stellig conj»
dozijn menschen op zeer storende wijze;
tijdens de voordracht de zaal verliet.»
Waarschijnlijk hadden zij alleen gelezen')
„Het Tooneel" en kwamen zij met ver-!
waehting van vertooningen. Iets dergel ij kaj
gebeurde indertijd bij een zeer boeiende;
voordracht oveor vuurspuwende bergen.'
„Ik zie geen vuur", zeiden enkele teleur-!
gestelden en rij gingen rumoerig heen.
Vondel heeft gelijk in wat hij zegt van
zien en hooren. J
