CETDSCFf DAGBLAD, WÖZJtSDAC' 6 - TWTÊDE BLAD.
Uit de „Staatscourant."
FEUILLETON.
No. 1463
4 no 1907.
Oude Arbeidscontracten.
Voor de literarische faculteit der Leid-
Bcho Studentenverocniging, die voor het
eerst een openbare vergadering had uitge
schreven, trad gistcriivond op prof. dr. H.
Bruginans met eön rode over: ,,üudo Ar
beidscontracten".
Lamprecht zegt in zijn Deutsche Ge-
Bchiechte, historisch© opvattingen visie
houdt gelijken tred met de opvattingen van
den tijd» waarin ze worden neergcschro-
yen: do hiBtoricuB is slecht© do archivaris
yan eigen tijd.
Niet geheel juist: natuurlijk is de histori
cus oen kind van zijn tijd en legt daardoor
in zijn werk een deel van don geest van
zijn tijd. Maar juist op het gebiod der ge
schiedenis beslaat een grooto continuïteit.
Lamprecht verliest uit het oog, dat de his
toricus naast den invloed zijner tijdgenoo-
ten, een zeer faterko ondergaat van zijn
yoorouders.
Wel hooft onze tijd in de geschiedenis
yccl loeren zien, dat men vroeger niot op
merkte, rnaar toch was oolk toen de gcschio-
clenis veel minder een histoire de bataiües,
dan men ons nu wel eens wil doen geloo-
yen. Prof. Muller erkende, dat hij sociaal-
bistorieus was geweest, zonder het zelf to
weten. Onze tijd echter heeft ons eeTst
goed het oog doen /richten op de ceonomi-
scho verhoudingen in vroeger eeuwen en
alles wat ons daaromtrent verder kan loe
ren is welkom.
Een bron, waaruit tot dusver nog zeor
weinig i3 geput, zijn do notarioele ar
chieven. Ze zijn voor ons van zeer groot
bcl-rfig, omdat ze zalkbn^behandelen uit het
dagelijkseh leven. Tob voor zeor korten tijd,
worden dezo archieven heel slécht beheerd,
wai.t de jongste notaris werd steeds met do
zorg er voor belast, cn Ljj een notaris mag
jnen nu juist gocn uitgebreide historische
kennis verwachten.
In het Haogscho archief vindt men tal
van arbeidscontracten van tweeërlei soort.
lo. contracten tusschen patroon en gezel;
2o. contracten tusschen patroon en ouders
van den leerjongen.
EerfeL gaf prof. on3 verschillend© voor
bed de u van deze beide categorieën van
contracten. Vervolgens trad hij in een na
dere beschouwing van de conclusies, die
men er uit kon trekken.
In do eerste plaats waarschuwde hij do
zeventiende ©euwsehe toestanden, niet at
te moten naar dio van onzen tijd, daar zij
op een zoo gansch andere basis berustten.
Do gewono arbeidscontracten bevatten
gewoonlijk bepalingen omtrent duur, werk
tijd, loon, emolument.
Het contract is gewoonlijk niet langor.
dan een jaar bindend. Do loonen zijn zeer
afwisselend. Een warmoczior .Smout sluit
bijv. voor een jaar een contract met zijn
knecht, die hem met „neerstigheit" zal die
non. IIij waarborgt hem daarvoor goed ge
reedschap, een loon van 250 gld. ineens, en
6 gld. iedere maand, benevens zooveel veld
vruchten cn groenten als hij noodig heeft.
Henri Hency, „directeur des inventions
do crista!" huurt Vincent Pompéo, ,,gentil-
homrno", op een loon van 12-50 gld. por
week cn 7 rijksdaalders extra ieder jaar
yoor „brülage". Dit buitengewoon hooge
loon niaakt het wol waarschijnlijk, dat het
loon voor ©enige „volets", die de „gentil-
homme" huurde, hierbij was inbegrepen.
Daarentegen verplichtte do „gentilhomme"
zich tot- een werktijd van 15 uren per dag.
Overwerk zou eixtra worden betaald; werk
te lilj echter te kort, dan kwam dit in af
trek van zijn loon Was hij ziek, dan moest
voor een plaatsvervanger gezorgd; op
wiens kosten wordt ovenwei niet gemeld.
Over het algemeen waren do werktijden
vrij lang, zooals reeds uit het laatste
voorbeeld blijkt, waar men bij een arbeids
duur van vijftien uren, nog van overwerk
durft spreken. Maar do loonen beliepen met
de emolumenten, do geschenken in natura,
een vrij hoog bedrag. Onder dit licht móet
men- eens zien de uitspraken van D© la
Oourt, dio klaagt, dat door do hoogo looneo
hior 'te lande, de we. olieden buitengewoon
ongezeglijk waren, en van Marx, die den
Nodcrla ndschen arbeider uit do XVITde
eeuw den meest onderdrukten van allo
loonslaven noemt. Spr. kan niet anders
dan met de laatste uitspraak van moening
verschillen.
Wat de leercontractcn betreft, hier stuit
men op een grooto afwisseling van den
duur van het contact. Francois AhXeriak
bijv. wordt in de leer gedaan bij Antcon
Koek, meester suikerbakker. De vader be
dingt, dat Koek zijn zoon binnen drie
weken zal bekend maken met all© gcuci-
racn van het kodkebakkersvak, en bovendien
dat behalve aan zijn 7X>on, Koek aan nie
mand anders in de Veroenigdo Nederlan
den zijn wijze van suikerbakiklen zal leeren.
In an|der© contracten is daarentegen
sprako van een leertijd van zes tot tien ja
ren.
Gewoonlijk is do leerling bij den meester
in cLn kost, terwijl deze ook voor zijn be-
wacsciiing zorgt. In het contract is dit
meermalen uitdrukkelijk gestipuleerd. Loon
krijgt de leerling gewoonlijk niet, zooals
vanzelf spreekt. Dc vader betaalt een leer
geld, dat elk jaar afneemt. Bovendien is do
vader verplicht tot schadevergoeding, in
geval de jongen wegloopt. Hieruit blijkt
ten duidelijkste, dat do meeeter heel wat
nut van zijn leerling zal hebben getrokken.
Achtergrond van do contracten vormen
do gildekeuren. De oude gildekeuren spre
ken niet van contraeten; gewoonlijk zal
m n dus" toen, evenals tegenwoordig bij een
verbintenis alles mondeling bobben afge
daan.
Verschillende voorwaarden in de contrac
ten gesteld, vindt men terug in de gildc-
brievcn. D© leertijd is daar evenwel ge
woonlijk niet zoo lang. Ook daar do bcpar
ling, dat do leerling bij den meester in den
kost moet zijn, ook daar maatregelen tegen
het wegioopen der leerlingen.
Al de besproken gevallen betreffen dc
kléin-industrie. Do groot-industrie, zooals
zij reeds in do XYId© eeuw in Vlaanderen
bestond, had in do XVIIdo eeuw haar in
trede in Holland nog niet gedaan. Ook
hior had de opstand verstarrend gewerkt,
een stilstand gebracht in het zieh rijk ont
wikkelend industrieel© leven. Te Amster
dam komen enkelo ondernemingen voor
met eer* grooter aantal werklieden, maar
één zwaluw maakt nog geen lente. Eept
als do refugiés, kapitaalkrachtig, zich hier
dezelfde voorwaarden bedingen als in
Frankrijk, breekt een nieuwe aëra voor onzo
industrie aan.
Hier eindigde spreker zijn voordracht
De voorzitter sloot- met een woord van dank
aan spr. voor zijn leerrijke rede de verga
dering.
VoorSoopig verslag «ver de begroo-
tiog vaM Binnenlaaidsclic Zake».
Do houding van den minister inzake hot
middelbaar o 'n d o r w ij a had vele
leden bevreemd en ernstig teleurgesteld.
Vele leden waron ernstig ontstemd over
heb steeds achterwege blijven van een wets
ontwerp tob subsidiecring -van de bijzon
dere hoogerc burgerscholen ook van do
confessioneele, te meer, daar op de nieuwo
begroeting gelden worden aangovraagd
voor do overneming van twee gemeenteb'jke
CU de 'stichting van twee Rijks höogero
burgerscholen.
Men wees er op, dat uit 's ministers er
kenning van de billijkheid der subsidiee-
ring reeds volgt de veroordeeling der hou
ding van dezen bewindsman, die aan de
bijzondere hoogere burgerscholen onthoudt
wat haar z.i. naar billijkheid toekomt.
Dio billijkheid werd door geen der leden
betwist, maar men wcnschte (waarborgen,
dat het onderwijs op de oonfessioDcele
scholen in degelijkheid niet bij dat op de
do openbare zal achterstaan.
Verscheidene leden maakten hun stem
aan de voorstellen betreffende do overne
ming én stichting van hoogere fyurgorsoho-
len door het Rijk afhankelijk van do 'stel
lige toezegging des ministers, om spoedig
een wetsontwerp tot subsidiecring van het
bijzonder middelbaar onderwijs in te die
nen.
Sommige leden zouden gaarne aan elk
Rijkssubsidie ten behoeve van een H. B -
8. den eisch zien verbonden, dat ook meis
jes op die school zouden worden toegela
ten. Andere leden kwamen daartegen op.
Inlichting werd verzocht aangaande het
aantal leerlingen, dat op verschillende
Rijles H. B.-S. kosteloos onderwijs ont
vangt. Het denkbeeld, dat als regel be
hoort tc gelden, dat minvermogenden van
buitengewonen aanleg kosteloos worden
toegelateni vond bij leden van verschillen
de richting warme instemming.
Enkele leden waren van meening, dat
ook$de H. B.-S. voor meisjes, voor ccn bij
drage uit '8 Rijks kas in aanmerking be
hoorden te worden gebracht.
Omtrent de overneming van verschil
lende H. B.-S. werdon inlichtingen ge
vraagd, ovenzeer omtrent het toekennen
van subsidiën aan gemeentelijko H. B.-S.
Vclo leden waren van oordeel, dat de
subsidiecring van het vakonderwijs wat te
sterk wordt opgedreven.
Van verschillende zijden werd nadere uit
eenzetting gevraagd van dc plannen inzake
de reorganisatio van de Nederlandsohe
School voor Nijverheid en Handel te En-
sehedee.
Yrij algemeen verklaarde men het zeer
te waardeeren, dat de minister het vraag
stuk van liet middelbaar technisch onder
wijs heeft aangevat.
Yersohillende leden achtten Amsterdam
al zeer weinig geschikt voor een inrich
ting als dc minister op het oog hoeft. Zal
die inrichting aan de Technisoho Hooge-
sehool aansluiten'?
Sommige leden, hoewel niet ongeneigd
'8 ministers plan t© steunen, gaven met
het oog op de bezwaren toch in overwe
ging het voorstel terug to nemen. Yelo le
den voegden hieraan too, dat aan hun be
zwaren tegen do oprichting van een cen
traio middelbare technischo school te Am
sterdam niet do beteekeriis moest worden
gegeven, als zouden zij niet bereid zijn
geldon too to staan voor ccn reorganisatie
van do Kweekschool voor machinisten. De
subsidie voor do De Ruyter&chool to Vhs.
siügen van 74.00 gulden achtten enkele le
den niet voldoende gerechtvaardigd.
Gevraagd werd of het in do bedoeling
ligt aan dio school ook een cursus to vee-
binden voor kinderen van Belgisch© loód-
scn, zoomedo iwclko norm is aangenomen
voor dc 6ubsidien aan inrichtingen voor
hande Iso n der wij 8.
Welk stelsel volgt do Regeering in dit
opzicht ten aanzien van industriescholen
voor meisjes?
Nogmaals word gewaarschuwd tegen hot
opdrijven van subsidiën aan ambachtsscho
len.
Gaarno zou men de plannen der Regee
ring vernemen ten aanz-icn der subsidiec
ring dor ambachtsschool to 's-Gravenhage,
ïindiicn di© gemeente elr too moicjhb over
gaan zelve een ambachtsschool op t© rich
ten.
Naar aanleiding van de voorgestelde ver
hooging van hot subsidio voor de ambachts
school to Rotterdam werd gevraagd, of na
de reorganisatie de school ten volle in de
bestaande en in de naaste toekomst to
verwachten behoefte zal voorzien.
Subsidiën voor teekensoholcn in verschil
lend© gemeenten word bepleit; eveneens
subsldicn aan soholen voor bepaalde vak
kon.
Sommige loden maakten zioh tob tolk der
klacht, dat de examencommissiën bijna al
tijd uit dczelfdo personen zijn samengesteld.
Lager Onderwijs.
Door cenige leden werd do wenschclijk-
heid betoogd van een wijziging van de
wet op het lager onderwijs, ton; eindo to
kunnen komen tot een andero verhouding
tusschen de overheid en do gezindte-scho
len. Verschillende redenen voor die wijzi-
-ging werden aangevoerd.
Gevraagd werd of een wijziging van de
Leerplichtwet eerlang mag worden ver
wacht, vooral in dien zin, dat het herha-
lin&sonderwija meer vruchten zal afwer
pen; of maatregelen genomen zullen wor
den- om te voorkomen, dat, zooals te Sche-
veningen veel schijnt voor to komen, de
ouders hun leerplichtige kinderen naar
zeo zenden.
Nogmaals werd d© aandacht gevesttigd
op do trourigo toestanden, welko in zake
do bewaarscholen bestaan.
Van verschillende zijden werd nogmaals
do wcnsehclijkheid betoogd van wijziging
van art. 21 der wet op het L. O. in zake
do schoolvergaderingen. Den leeftijd voor
toelating tot do openb. cn do bijzondere
school wilden eenige leden gelijkstellen.
Sommige leden drongen wederom aan
op afschaffing van de zoogenaamde stan
denscholen en op betaling van de onder
wijzeressen voor onderwijs in handwerken
buiten do schooluren.
Sommige leden waren van oordcel, dat
het niet aangaat aan door het Rijk bezol
digde ambtenaren vacantiegeld to geven,
wanneer zij lid zijn van een examencom
missie.
Aangedrongen werd op alcohol bestrij
ding bij het onderwijs; op meer lichame
lijke opvoeding; op schoolartsen; op voe
ding en kleeding van. schoolkinderen en
op bevordering van sparen door school
kinderen.
Hot voorstel tot verhooging van de
jaarwedden der inspecteurs en districts-
Edhoolopz/idners ontmoette bij ecln groot
aantal leden - rnstig bezwaar.
Waar aan den eenon kant werd aangedron
gen op vermeerdering van het aantal
Rijkskweekscholen, werden aan den ande
ren kant daartegen do reeds meorroalen ge
opperde bezwaren gehoord.
In verihaind met het bestaande verschil
van meening had men een nauwkeurig on
derhoek ingesteld naar de werking van do
Rijksnormaallessen cn zij, die het behoud
dier lessen verdedigden, waren tot do con
clusie gekomen, dat het aanbeveling ver
dient zo to verbeteren op do wijze, afls
in het advies van vereeniging van direc
teuren aan den Minister is aangegeven.
Ten aanzien van dc Rijks lagere soholen
en de Maatschappij van weldadigheid,
meende men, dat dc Minister met zijn ver
beteringen nog verder kon gaan.
Gevraagd werd wat tot dusver gedaan
is en verwacht raag worden wanneer de
ineensohakelingscommissio met haar taak
gereed is.
Ter sprake kwamen nog: het onderwijs
van schipperskinderen; examens voor
onderwijs in handenarbeid; do scholen
voor zwakzinnigen; de cursus in het spro
ken de examens yoor meer uitgebreid
L. O., cn do vacantiecursusscn in vreem
de talen.
Bij het onderzoek in do afdeelingen van
het voorstel strekkende tot een betere in
richting voor onderwijs in do mijnbouwkun
de aan do Technischo Hoogesehool to Delfi
achten verscheidene leden do inrichting
veel t© grootscheeps opgezet cn d© kosten
niet evenredig aan het te verwachten nut,
ander© leden konden zich met dc plannon
der regeering wel vereenigen.
Het voorstel tot aankoop van 3d schilde
rijen uit do collcctie-Six gaf aanleiding tot
een brieedvoerig© gcdachtenwisseling. Daar*
uit valt aan to stippen dat verscheideno
leden het met do regeering in hooge mate
zouden betreuren, indien „het melkmeisje"
in handen van den vreemdeling kwam te
vallen. Zij gaven in overweging dat de
regeering alsnog de noodigo stappen zou
doen om met den tak der familie Six tot
overeenstemming t© fkume-n omtrent don
aankoop van „het melkmeisje" alleen Eeni
ge leden wenschten dat de vereeniging
„Rembrandt" d© collectie voor do door do
eigenaren gevraJagldo som aankocht met
subsidie van het rijk. Dit denkbeeld ont
moette bestrijding.
Bij vele leden vond meer bijval het denk
beeld do schilderijen aan andero musea in
ons land in bruikleen af te staan dan ze to
verkoopen.
Aankoop alleen van het meesterstuk van
Yermeer weid weinig aanbevelenswaardig
geacht.
Mot nadruk word opgekomen tegen de
meening dat met het aannemen van het
voorstel onze national© waardigheid niet
zou zijn gemoeid en zij achten het onverant
woordelijk het aangevraagde crcdiet niet
toe te staan. Do voorgestelde aankoop van
het stuk van Albert Cuyp gaf aanleiding
tot een algemeen© huldebetuiging aan don
onbekenden kunstminnaar, die 6000 gld.
heeft aangeboden om den aankoop van dit
stuk van den beroemden Doidtschcn meester,
voor het Rijk minder bezwarend 1© maken.
Bij Kon. Besluit van 31 October is aan
den loedssehipper 1ste klasse J- Berkhout,
den zcelooda J. W. M. Licbregs, den loods
schipper 2d© klasse G. do Gorter, de loods-
kweekclingen 2de klasso H. van der Mcu-
len, K. Ree, T. van Duyn, P. Jansen, do
matrozen bij het loodswezen J. B. Schoon
beek, P. Ruig, E. P. Braam, H. J. San
ders, J. J. de Geus, J. Steehouwer Adr.zn.,
M. A. Regoort, H. van Mastrigt cn den
matroos-kok bij het loodswezen K. O. do
Biauwcr, vergunning verleend tot het aan
nemen, aan eerstgenoemdo van de gouden,
en aan dc overigen van de zilveren medail
le voor Gallantry and Humanity, hun ge
schonken door den Koning van Engeland.
Met ingang van 6 dezer, bij den marine-
stoomvaartdienst benocj.M tot officier
machinist der 2de klasse, de hoofdmacbi-
nist A Risseeuw.
Met ingang van 1 dezer, bij het Wedu
wen- en Weezenfonds voor burgerlijke»
ambtenaren benoemd:
tot corsten-klcrk J. F. Stapel, thans
tweede-klerk bij dat fonds; tot tweeden-
klerk, W. dc Koning Lzn., thans tweede-
klerk bij de Rijksverzekeringsbank tc" Am
sterdam.
Aan den ontvanger der directe belas
tingen en accijnzen, N. W. Enseri icJc, to
Blokker, op zijn verzoek, met ingang van
1 Januari 1908, eervol ontslag uit 's Rijks
dienst verleend.
Met ingang van 1 dezer, aan den 1 eer-
aar in de Staatswetenschappen, met den
persoonlijken titel van hoogleoraar, bij dc
Hoogere Krijgsschool, G. C. R. ÏToetink,
op het daartoe door hem gedan verzoek,
wegens lichaamsgebreken, een eervol ont
slag uit zijn gemelde betrekking verleend.
Met ingang van 16 December, benoemd
tob directeur van het post- en telegraaf
kantoor to Egmond aan Zee, H. Addens,
thans in gelijke betrekking tc Balk.
Do 1ste luits. der inf. van het Ned. le
ger A. S. M. D. Prins en F. F. Vervat,
die beiden ingedeeld zijn bij dc koloniale
reserve, voor den tijd van ten hoogste vijf
jaar gedetacheerd bij het leger in Ned -
ïndië.
Beu lotiugsqnnestic.
Bij do op 21 October te Gorkum gehou
den loting voor de nationale militie werd
opgeroepen Willem van Deursen en toen
niemand daarop verscheen werd voor den
bedoelden loteling door den burgemeester
een nummer (17) getrokkc-n. Later blcok
lo dat in het lotingslokaal nog aanwe
zig was Hendrikus van Deursen, dio ook
reeds tegenwoordig was tijdens het afroe
pen van don naam Willem van Deursen,
maar zich toen niet aanmeldde, omdat
het niet zijn naam was die afgeroepen
werd; en 2o., dat de naam Hendrikus van
Deursen niet op de alplmbetisch© naam
lijst voorkwam, doch wel op het inschrij
vingsregister en do naam Willem van
Deursen door een fout op do lijst stond
on moest zijn Hendrikus.
Op grond van een cn ander brachten do
loteling H. van Deursen en anderen bezwa
ren in bij Gedeputeerde Staten van Zuid-
Holland, voor welk college gisteren de
zaak werd behandeld.
Het bleek, dat de militie-commissaris tot
ongegrondverklaring van het bezwaar
heoft geadviseerd op grond dat do loting
op regelmatige wijze en in goed© volgorde
volgens de alphabetischc naamlijst heeft
plaats gehad, terwijl dio lijst behoorlijk
is afgekondigd en daartegen geen bezwa
ren zijn ingediend.
De rapporteur over deze zaak, de 1 er
J. Krap, vcrecnigde zich met dat advies
onder opmerking, dat later zal moeten
worden uitgemaakt of Hendrikus van
Deursen 'dezelfde persoon is als op die al
phabetischc lijst bedoeld met Willem van
Deursen.
Do beslissing van Gcd. Staten volgt
later.
Uit de geschiedenis der
rechüspSeging.
1)
1 In M. loefde een oud© burger-weduwe,
die alleen mefc een bejaarde meid huisde.
Zij had den naam van zeer gegoed tc zijn;
,'inaar 6tond daarbij voor hoogst zuinig to
Book, ofschoon do brave oude in stilte, me-
nigo weldaad aan Kerk en armen bewees.
Zij had een zoon, dio als geneesheer t©
3L woonde; eon dorp, vier uren van M. ver
wijderd Zij had hot ongeluk, aan één kant
'dooi* een beroert© verlamd t© zijn. Zeldzaam
ging zij uit, nog zeldzamer ontving zij be-
Epelc, en dikwerf gingen er woken om, dat
iij geen voet buiten haar kan; zette.
iMaar als do aangename zomortijd nader
de, do buiige lentemaand niet moer, op één
0ag, storm cn zonneschijn t© gelijk voort-
jjbfrj&oht, cn het schoone ween bestendigci
^aanhield, dan liet zij zich in een rijtuig
riiajar K. brengen, naar hair zoon, en
(bracht daar eenigo dagen in, do frissche
landlucht door. Gewoonlijk gug dan haar
Mionstmaagd mede, daac niemaad do zwak
ke oudo, die aan toevallen onderhevig en
'daarbij nogal luimig was, zoo voldoende
naar haar zin kon bedienen cn oppassen.
Zoo h,ad zij, naar jaarlijkchc gowoonte,
eens weer een uitstapje naar K gemaakt,
keerde nu, op den laaisten xan zomor-
tnaand, naar M. toriig, toen zij bij haar
^huiskomst, haar kabinet en kofnrs open
gebroken en benevens vele andeiè goede
ren van waardo, al haar kostti^rhedon
$&aruit verdwenon zag. Zij was riim drie
weken met haar dienstmaagd uit geweest,
had bij haar vertrok deuren en vensters
verzekerd doen sluiten, en daarop berns-
tendo, zich gedurende ha^r verblijf to K.
luttel om haar huis bekommerd. Het had
al dien tijd zonder toezicht gestaan. Geen
wonder derhalve, wanneer het geheelo huis
in dien tusschentijd ware ledig gestolen.
Do dieven waren door het raam van
een boven-aohterkamer ingeklommen, dat
op den tuin uitzag en geen andero slui
ting had dan door middel van twee ko
peren pinnen, wclko op zijde werden in
gestoken. Zij hadden aan beide zijden,
waar dio pinnon staken, ©en glasruit uit-
gebrdken, en toep dc pinnen uitgehaald,
waarna zij het raam hadden opengescho
ven en naar binnen waron gekomen.
In huis zijnde, hadden zij ook d© deur
geopend, welk© beneden aan den tuin uit
kwam en van binnoii mot twoo grendels
gesloten werd. Zoowel de ter weerszijden
uitgebroken glasruiten in h.fc bo en-schuif
raam, als d© afgeschoven grendels aan do
tuindeur, bewezen, dat hun binnenkomen
aldus in zijn werk moest zijn gegaan. Do
overige vensters en glasramen, zoowel aan
do achterzijde van het huis ah vóór aan
de straat, waren nog in oi'de, en als naar
gewoonte gesloten. Mon kon daara,an geen
spoor van braak of gepleegd geweld ont
dekken. Ook worden eenige vertrekken
ongeopend gevonden. Hot scheen dus, dat
de dieven in dezo trxi^efc geweefst waren.
Het keukengereedschap lag verward door
een. Eil werd hiervan niets vermist; maar
mon scheen hot oogmerk gehad to hebben,
eenig tin- ea koperwerk mee te nemen,
want een groot© hoeveelheid daarvan stond
ió een mand bijeengepakt. Misschien had
den do dieven, bij hun ncon^aan, het in
de haast vergoten.
Een koenheid en beradenheid, den lie
den van dit handwerk niet altijd eigen,
had voor ditmaal hon in hun onderneming
bestuurd. Het overleg, door hen in acht
genomen, deed zien, dat zij zich wel den.
tijd gegeven hadden, en geenszins voor
verrassing waren beschroomd geweest. Zoo
hadden .zij, bijvoorbeeld van hot kabinec,
welks deuren en laden mot een kunstslót
gesloten waron, en die zij zeker niot had
den kunnen openkrijgen, het kapwerk af
genomen, ©n daarna de deuren uit de
voegen gelicht. Dit alles was zóó behen
dig geda,an, dat men niet het minste aan
het houtwerk beschadigd vond. Kap cn
deuren hadden zij naast het kabinet op
den grond laten staan.
Al de kostbaarheden, benevens het beste
lijnwaad, waren uit het kabinet verwij-
wij derd. Ook was, uit twee koffers een
rijke voorraad goud- zilver en kleederon
gestolen. Het gezamenlijk bedrag den ver
mist©' goederen werd, voetstoots, öp een
waarde van tweo duizend gulden begroot.
Mien verwonderde |dch eohtcr dat d©
dieven hun kans niet nog beter waarge
nomen en meer tilbaar goed ontvoerd had
den. Naar allen schijn hadden zij den
diefstal in één nacht volvoerd, da,ar het
juist omstreeks dien tijd van het jaar was,
dat do nachten op het kortst zijn en het
lioht bijna niet van den hemel i3. Moge
lijk dachten zij dus nog t.ns weer te ko
men, om hun onderneming te hervatten,
toen zij in dit opzet verhinderd en genood
zaakt werden, heb bij don geroofden buit
t© laten.
Ook kon het zijn, dot zij met het reeds
gciioofde tevreden waren, en niet moer
medenamen, uit hoofde gij ©r go on weg
mee wisten, of vreesdon, dat een grooter
buit voor hen licht gevaarlijk kon worden
Gelukkig had do weduwe haar meeste'ver
mogen, dat in lands-eohuldbrievcn bestond,
behouden. Zij was gewoon, dezo belangrijke
papieren, benevens haar geldvoorraad,
niet in het kabinet, maar in een ijzeren
kist te bergen. Toevallig was deze fltist,
welke anders op haar slaapkamer placht
te Btaan, weinig tijds to voren in een af
gezonderd vertrek geplaatst, waar ze aan
do valkenoogen der roofzucht gelukkig ont
komen was.
Een en ander bewees intusschen onweer
sprekelijk, dat niet een enkel man dezen
diefstal had volvoerd, maar dat hij door
meen dan één persoon begaan was. On
getwijfeld was de aanslag reeds lang te
voren ontworpendit bleek uit het doel
matige der wijze, waarop hij was uitge
voerd. Men hield ook voor uitgemaakt,
dat de diefstal gepleegd was door lieden,
die in het huis cn mot de omstandigheden
der weduwe niet geheel onbekend waren.
Hiertoe bestond wel eenige grond. Het
huis der weduwe stond in een niet zeer
aanzienlijke buurt; niet, dat hot zich in
een achterstraat cn tusschen de woningen
van behoeftige lieden bevond, maar i 1
den omtrek woon do veel slecht gepeupel,
het janhagel der stad. Do tuin er achter
van welken kant de dieven waren in
gekomen kwam gemeenschappelijk met
verscheidene andere tuinen deil raastbelc.n-
dende huizen aan do stads-binncngracht
uit, en was slechts door een lichte door-
mnhaag van don kant van het water af-
geschoidon. Het naast© huis stond op don
hoek van een slop of iteegje, dat mede
aan het water uitkwam, en langs den zij
gevel en do tuinschutting van dat hoek
huis tot aan den steiger leiddo. Naar allo
waarschijnlijkheid nu, waren dc dieven
met een schuit tot aan de heg gevaren,
en daarover in den tuin geklommenzij
hadden toen slechts een kleine ladder te
gen het bewuste bovcn-schuifraam tc zet
ten, om gemakkelijk op de voorschreven
wijzo in huis te geraken.
Met deze inlichtingen en waarnemingen
voorzien, keerden hoofdschout en sche
penen-commissarissen van de gerechtelijke
opneming terug. Zij hadden, bij het op
maken van het verslag hunner bevinding,
zelfs do kleinste bijzonderheden niet over
het hoofd gezien. Do geheel© buurt was»
ondertusschen in beweging geraakt. Al
spoedig vloeid© een talrijke menigte voor
het huis der bestolen weduwe to zamen.
Eén uit den hoop, een bakker, die er
schuin tegenover woonde, gelukte het, met'
do komst van het gerecht, in het huis
to goraken, en alles van nabij op te no
men. Eenige bekenden, dio hem naar bin
nen hadden zien gaan, wachtten hom ract'
ongeduld op, en bestormden hem bij zijn'
terugkomst met vele vragen. Hij.-liet zich"
echter niet veel over do omstandigheden
uit, maar nam een geheimzinnigo houding
aan, cn gaf op alles een ingewikkeld ante
woord, zoodat zij luifel van hem tc wev
ten kwamen.
CWordt vervol gil").
