Het eeuwleest der stoomschepen.
„Een kaal bouquetjo!" merkte een van
Ce dames minachtend aan.
Mama Carambino hief het gelaat met do
betraande oogen op.
„Het zijn tijloozen", zeide zij, „en dftc
verwelke niet. Mijn oerste bouquet was
van roze die zijn t© kostbaar cci die
vorweiken."
Do directeur kwam er bijhij had om
den dokter gezonden, zeide hij. Maar nu
moest eerst het publiek gerustgesteld wor
den.
Hij ging naar binnün en verzekerde, dat
mademoiselle Paola buiten gevaar was.
De clown Bottle moest optreden. Maar
bet publiek lachte niet om zijn dwaasheden
en het was hem zelf ook niet mogelijk vroo-
lijk te zijn. De tranen biggelden hem voort
durend langs de wangen en maakten diepe
groeven in het blanketsel op zijn gezicht.
Daarom liet hij zich maar telkens plat op
den neus vallen, hopende, dat hierdoor de
menschen niet zouden zien, dat hij schreide.
Intusschen lag Paola nog altijd bewus
teloos. Eén enkele maal nog opende zij
haar oogen; toen sloot zij zo voor immer,
haar bloemen nog vaster tegen de borst
drukkend.
De dokter kwam, doch slechts om te ver-
iZCKeren dat hier niet meer te helpen viel.
Wat de directeur gezegd had, was waar:
•Paola was buiten gevaar, buiten al het_gc-
ivaar, dat de kunstenaarsloopbaan oplevert.
Zij hao de wereld verlaten, rein ©n on
schuldig, te midden van daverende toejui-
jching, in het gelukkigste oogenblik haars
levens.
Het stoomschip viert dit jaar zijn hon
derdjarig bestaan. Den 7den October 1807
'volbracht het stoomschip van Robert Ful-
jton zijn eerste reis op den Hudson, van
'New-"York naar.. Albany, welke zoo
Imerkte „Het N. v. d. D." op als het
(uitgangspunt der moderne stoom scheep
vaart wordt beschouwd.
Er was echter reeds in 1707 sprake van
teu stoomschip, door Papin uitgevonden,
jen zelfs worldt in een Spaansch boek mei-
jding gemaakt van een soort van stoom-
vaartuig uit den tijd van Keizer Karei Y.
In genoemd werk wordt verhaald van de
wonderlijke uitvinding van zekeren Blasco
'de Garay, die den 17den Juni 1543 in de
jhaven van Barcelona aan keizer Karei V
•en het Spaansche Hof werd vertoond.
Blasco de Garay, die als jonkman had
(deelgenomen aan do eerste ontdekkingsreis
'van Columbus, vond op zijn ouden dag een
(vaartuig uit, hetwelk zich zonder roeirie-
Imen of zeilen zoodanig kon bewegen, dat 't
(ook bij windstilte en zelfs tegen wind en
(golven in kon varen. Hij werd door het
Ivolk uitgelachen en zelfs als too ven aar
(met den brandstapel bedreigd. Het geluk-
Ite hem echter de aandacht van keizer Ka-
(rel op zijn uitvinding te vestigen en ver-
'gunning te verkrijgen voor zijn proefne
ming te Barcelona, welke zeer goed slaagde.
De Keizer belastte zijn schatmeester, een
,Voorïiaam oud-Castiliaansch edelman, met
'een nader onderzoek, liet den uitvinder
leen som gelds uitbetalen en maakte hem
(tot ridder der orde van dc Duif van Cas-
(tilië. Maar hij verbood hem alle verdere
'proefnemingenmisschien omdat hij, als
de meeste anderen, Garay's uitvinding voor
xooverij hield, misschien ook omdat hij door
fc»et ongunstige rapport van zijn schatmees-
(ter er tegen was gemaakt. D.ie deftige heer
(had namelijk bij het bezichtigen van de
imacdiine het ongeluk te dicht bij het raden-
[werk to komen, waardoor in zijn wijde
(pofbroek, die naar het gebruik van dien
|tijd met zaagsel was opgevuld, een groote
'scheur kwam, die 's mans waardigen om
vang aanmerkelijk deed slinken. Ontstemd
Idoon het dwaze figuur, dat hij maakte, ver
telaarde nu de schatmeester, dat de machi
ne, waaraan hij het ongeluk te wijten had,
fgeen duit waard was cn dat elk ander
'schip even snel kon varen als Garay's
'vaartuig, hetwelk nog groot gevaar ople
'.verde bovendien.
Blasco de Garay vernielde nu in zijn
toorn en teleurstelling zijn machine en
vluchtte. Hij sleet zijn verder leven als
kluizenaar te Montserrat en overleed in
1555.
Men acht het echter door Mac Grtgor
overtuigend bewezen, dat bij Garay's uit-
vinding geen sprake was van stoomkracht,
maar alleen van een proef om schepen
voort te bewegen door middel van rade
ren, welke door menschen kan den werden
omgedraaid. Die wijze om vaartuigen
voort te bewegen moet oudtijds door de
Chineezen het eerst zijn toegepast. Ook
consul Appius Claudius moet in 263 vóór
Christus het Romeinsche leger naar Sici
lië hebben vervoerd op schepen, die werden
voortbewogen daor sehepradenen, verbon
den aan een as, welke door menschenhan-
den werd omgedraaid.
Op 24 September 1707 volbracht do Fran-
sche natuurkundige Denis Papin, hoog-
leeriaar aan de Universiteit te Marburg,
zijn eerste en eenige vaart met een rader
stoomschip, door hem gemaakt naar do
denkbeelden, ontwikkeld in zijn in 16S1
verschenen werk.
Papin voer met zijn raderstoomhoot van
Kassei langs de Fulda tot bij Münden. Hij
was voornemens de geheole Weser af en
vervolgens over de Noordzee naar Enge
land te varen. Maar van overheidswege
werd hem verboden verder dan Münden
te gaan, en toen hij toch beproefde verder
te varen, vielen bijgeloovige schippers, die
zijn uitvinding voor tcoverij en een werk
des duivels hielden, op zijn stoomboot aan
en vernielden die geheel en al. Papin, die
geen geld had om van voren af aan te
beginnen, gaf nu alle proefnemingen op.
Hij ging geheel ontmoedigd naar Enge
land, waar hij zeven jaren later in ar
moede stierf.
Na Papin hebben allerlei uitvinders in
Frankrijk, Engeland, Amerika, enz. proe
ven genomen met het voortbewegen van
schepen door stoomkracht. Maar eerst na
dat James Watt zijn stoommachine had-
uitgevonden, kwam men tot practische re
sultaten.
De geniale Amerakaansche werktuigkun
dige Robert Fulton nam in 1803 op de
Seine een proef met een door hem uitge
vonden stoomsohip, welke proef aanvanke
lijk goed slaagde; maar bij de tweede
vaart zonk zijn boot, omdat ze te licht
gebouwd was.
Hij bood zijn uitvinding den eersten
consul Bonaparte aanmaar deze be
schouwde Fulton als een avonturier en
zijn uitvinding als het product eener ver
hitte verbeelding. Had Napoleon van die
uitvinding gebruik gemaakt en Engeland
met stoomschepen bevochten, wie weet of
do wereldgeschiedenis dan niet een ande
ren keer had genomen. Maar, Bonapart©
wilde niets van Fulton en rijn stoomboot
weten en hij verbood de Parijsche Acade
mie van Wetenschappen zich verder daar
mee te bemoeien.
Fulton, die wel zag, dat hij in Frankrijk
niets te hopen had, keerde nu naar zijn
vaderland terug. Hij verbond zich met Li
vingstone, die in 1798 het monopolie voor
het exploiteeren van stoombooten in den
staat New-York had verkregen, maar wien
het nog niet was gelukt een bruikbaar
stoomschip samen te stellen, en met Li
vingstone's hulp maakte Fulton nu een
nieuw verbeterd stoomschip, dat 160 ton
mat en voorzien was van een Watt-stoom
machine van 20 paardenkracht.
Met dat stoomschip werd- den 7den Oct.
1807 de vaart op den Hudson van New-
York naar Albany volbracht, welke als het
eigenlijke uitgangspunt der stoomscheep-
vaart kan worden beschouwd. De stoom
boot legde den afstand tusschen beide Sta
ten 130 mijlen op den heenweg in
32 en op den terugweg in 30 uren af.
Fulton verkreeg daarna met veel moeite
van het Congres het uitsluitend recht van
stoomvaart op de voornaamste rivieren
der Vereenigde Staten maar door geldge
brek werd hij genoodzaakt dat voorrecht
gaandeweg voor alle rivieren op twee na
tegen een spotprijs te verkoopen.
In het jaar 1812 waren er. in de Ver-
eenigde Staten reeds 50 stoombooten, In
1823 waren er 300 en in 1839 reeds 700. Een
der stoomschepen van Fulton nam dtn
8sten Januari 1815 deel aan den slag bij
Now-Orleans, cn dat was dus het eerste
oorlogsstoomschip ter wereld. In 1814 rwerd
aan Fulton dc bouw van een opzettelijk
voor de oorlogsvloot bestemd stoomschip op
gedragen; maar de uitvinder beleefde niet
de voltooiing van dat vaartuig, hetwelk
naar hem „Fulton I" werd genoemd en
dat tusschen 1820 en 1830 in de lucht
vloog. Hij overleed kort na den slag bij
New-Orleans, 24 Februari 1815.
Zijn uitvinding had hem niet rijk ge
maakt. Hij liet 100.000 dollars schuld na.
In Europa werd de eerste stoomboot iü
1812 door Wood op last van Bell gebouwd
en in datzelfde jaar deed zij dienst als
passagiersboot tusschen Helensburgh e&
Glasgow.
In 1815 voeren in Groot-B ritannië 20 eD
in 1823 ruim 160 stoombooten. In Frank
rijk begon de stoomvaart in 1S20.
In Duitschland voeren in 1818 stoomboo
ten van Engelsch maaksel, en hot nieuwe
vervoermiddel verspreidde zich snel door
vele landen. In Oostenrijk echter voer d*.
eerste stoomboot pas in 1830.
De stoombooten maakten in het eerst nog
vele bijgeloovige zielen bevreesd. De vis-
seliers van Helgoland o. a. namen doodelijk
verschrikt de vlucht bij de verschijning van
het eerste stoomschip de „Lady of the
Lake", uit Hamburg, welk snuivend mon
ster zij voor den duivel aanzagen.
Een belangrijk feit in de latere geschie
denis der stoombooten was de invoering,
van de schroef. Deze werd in 1829 door
Joseph Renel te Triëst uitgevonden; maar'
wegens een ongeval bij de proefnemingen
werd het gebruik er van door de Oosten-
rij ksche Regeering verboden. Vijf jaren
later maakten de schroefstoombooten, door
Smith in Engeland ingevoerd, grooten op
gang en gaandeweg werden zij, op verschil
lende wijzen verbeterd, algemeen.
SPECERIJEN.
De peper, waarvan jaarlijks 26 millioen
K.G. geoogst wordt, groeit in Malabar,
West-Indië, op de Soenda-eilanden, de
Molukken en de Philippijnem.
Zij groeit ongeveer als ten onzent de
hop. Met haar vingerdikke stengels klimt
rij omhoog in zes a acht M. hooge boo men,
waaraan zaj zich met luchtwortels vast
houdt; haar bladeren gelijken op die van
de boonen. Uit groene bloementrossen ont
wikkelen zich twintig a dertig bessen van
de grootte eener erwt. Men plukt deze
vruchten eer ze rijp zijn en droogt ze vlug
in de zon of boven een matig vuur. De wit
te peper stamt van dezelfde struiken af
als de zwarte. Zij wordt wit, indien men
de rijpe roode bessen in water laat liggen,
totdat do buitenste schil vanzelf loslaat.
De witte peper is minder scherp duu de
zwarte en wordt meestal op tafel gebruikt.
Gemalen peper krijgt men, helaas, meest
al vervalscht met gips, mosterd, stijfsel,
hennepzaad, loodwit, zelfs met turfgruis
Aan te bevelen is het daarom, slechts pe
perkorrels te koopen en die telkens voor
het gebruik te malen. Dan behouden ze ook
hun aroma. Wel worden ook peperkorrels
vervalscht, met gepulveriseerden mosterd
e.d., die men tot een stijf deeg roert en
door zeven perst, maar dit bedrog is
gemakkelijk te ontdekken, daar zulke ver-
valschte peperkorrels zich in het water
spoedig oplossen.
Nog prikkelender dan zwarte peper is
Cayenne-peper, die overigens haar naam
niet met recht voert, want zij stamt uit
Zuid-Amerika en Azië.
Kerriepoeder is een mengsel van ver
schillende specerijen, als peper, kurkuma,
gember, kaneel en muskaatbloesem, dat uit
Indië eerst in Engeland, later ook in ande
re landen werd ingevoerd.
Een eigeuaardigen smaak verkrijgen
spijzen door toevoeging van ingemaakte
kapertjes.
Het zijn gesloten, grijsgroene bloemknop-
