B L O O K E
T©
Depothouders.
Firma J. P. DMESSEN,
Houden, Zilveren en Diamantwerken
„De Stad Maastricht",
ZEER GOED
NOG BETER DE BESTE
No. f4600.
LEIDSCH DAGBLAD, VRIJDAG 27 SEPTEMBER. TWEEDE BLAD.
Anno 1907.
Buitenlandseh Overzicht.
Vervolg Advertentiën.
F. G. MASTENBROEK,
Wed.J.STIiEiriAilEPt&Zn.,
l_ Zwaarlijvigheid, J
Corpulentie, TT
Haarlemmerstraat 130,
Eerste Ngü. Uerzekering-dfl".
Daalders Cacao
bussen van 2 pond 150
1
0 80
0.425
0.18
Twee-Guldens Cacao
bussen van 2 pond f 2.
I ons
105
0 55
0 24
't Fijnste merk
0-85
0.45
7 2
Nationaal Congres voor afschaffing
van den nachtarbeid in het
bakkersbedrijf*
Zooals gisteren reeds gemeld, werd op
'den tweeden dag van liet congres te
Utrecht dr. A. Kuyper met applaus be
groet, cn begon hij met als zijn onderwerp
op to geven: ,,De nachtrust in het bakkers
bedrijf, genomen tegenover de ordinantiën
Gods." Spr„ zegt op den geëffendon weg te
blijven wanneer hij de zaak beziet van het
standpunt der ordinantiën Gods. Zooals
in ieder bedrijf, zijn in dat der bakkers
tegenstrijdige belangen. Echter zijn aan de
ordinantiën Gods onderworpen patroons,
gezellen en consumenten. Bestaat nu een
ordinantie Gods voor de nachtrust gelijk
deze bestaat, bijv. voor do Zondagsrust?
Spr. moet dit ontkennend beantwoorden.
Wel wordt gesproken in Jesaja 7de Hoofd
stuk 3de veils, dat de bakker slaapt den
ganschen nacht, doch dat bewijst alleen
dat de bakkers in Jeruzalem reeds hadden
wat wij wenschen. Men moet dus op ande
re wijze naar een oplossing zoeken.
Spr. richt zich naar de natuur, welke
wijst op rythmischo perioden. Het beeld
onzer menschelijke natuur is het beeld van
de zee op onze kusten; eb en vloed, resp.
actie en rust. Altoos wordt do slaap opge
wekt en vergemakkelijkt door de duister
nis; in het licht is heb gemakkelijker wer
ken. Yan de 16G0 millioen mensehen volgen
1550 millioen den regel om des nachts to
slapen. Het is eigenaardig dat de wilde
dieren des nachts op noof uitgaan. Zoo
ook doet de menseh die verwilderd" is,
zóó doen do roovcr en de dief, die des
nachts op roof en moord uitgaan (ap
plaus). Indien men zich niet aan Gods
ordinantiën stoort, blijken gezellen, pa
troons en consumenten td zijn vetfwilderd.
Daarom dient men goed te bedenken zich
niet tegen Gods ordinantiën te keeren
(applaus).
Zooals op icderen regel, zijn er echter
uitzonderingen. Spreker noemde er drie: 1.
materieel© natuurnoodwendigheden2. we
ren van do zonde en haar gevolgen; 3. of
fer van den enkeling voor het hoogcrc be
lang van de gemeenschap. Voor. noodzake
lijke diensten moet dan ook een hooger
loon worden gegeven, zooals ook tegen
woordig meer en meer geschiedt.
Is nu een der bovengenoemde redenen
van toepassing op liet bakkerbedrijf Hcc
kon zijn, dat er een technische oorzaak
was, die reden zou (kunnen opleveren voor
een uitzondering. Dan zou dit echter be
hoorlijk moeten worden aangetoond. Spr.
schaamt zich er voor, dat het argument,
als zouden de patroons zoo zelfzuchtig zijn
om tc voldoen aan de zucht van het pu
bliek om het brood in vers hen toestand t)
hebben, zoo lang gewerkt heeft. Indien een
plebisciet werd uitgeschreven, is spreker
er van overtuigd, dat niemand met zijn
naam zou willen onderteekencn, dat hij
het wee van 18000 gezellen wilde bestendi
gen.
De voorstanders der afschaffing van den
nachtarbeid en de tegenstanders staan tot
elkaar als 90 pCt. tot 10 pCt. Spreker
herinnerde aan het indienen als minister
xijner bekende wet. Do wind is in den
parlementairen molen ochter pelden gun
stig. Spreker is er echter van overtuigd,
dat de tegenwoordige minister vóór de
afschaffing is, zooals ook blijkt uit de
aanneming van het beschermheerschap van
dit Congres.
Men beroept zich op do wet In Noorwe
gen. Dit beroep gaat echter niet op. Het
bewijst alleen, dat de wet daar hoog noo-
dig verbeterd moet worden.
Spreker raadt aan, to beginnen met de
nachtrust te verzekeren aan wie dio kan
gegeven worden. Laat men dit niet opeens
doen, door het .werken van het eigen bak-
korsgezin, zonder vreemd personeel, te
verbieden. Het gaat niet aan wat do heer
Aaberee zoide dat de tapper ook 's nachts
niet mag tappen. Dit staat niet golijlk.
Het eene is een veflkoop en het brood
bakken is een b ereiding. Voorts is
de drank een schadelijk artikel en het
brood niet.
Spreker maant aan de propaganda krach
tig ter hand te blijven nemen. Met ernst
moet de consequentie woeden bewerkt.
Onder den (kreet: ,,God wil het", zuilen wij
blijven optrekken cn daarom zullen wij
overwinnen 1 (Daverende en langdurige
toejuichingen).
De Vk>orJziftter dankte den spreker
hartelijk voor zijn boeiende rede.
Een negental personen nam aan het de
bat deel.
De meeste sprekers duiden het dr. Kuy
per euvel, dat hij niet was voor radicale
afschaffing van den nachtarbeid. Immers,
hij Laat nog een deurtje open om do pa
troons met huisgenooten te laten werken
en dit zal niet, meenden do sprekers, de
gewenschte oplossing brengen.
Dr. Kuyper zeide in zijn repliek; dat
men niet alles in eens moet verlan
gen, want dan krijgt men het lid op den
neus. Ook gelooft hij, dat een wet, die de
r a dj i c a 1 o afschaffing inhield, geen
meerderheid in do Kamers zou verkrijgen.
Nadat do Voorzitter dr. Kuyper bedankt
had, werd meegedeeld, dat minister Vee-
gens inmiddels ter vergadering was geko
men.
Daarna tiiad om half drie als spreker op
dr. A. C. A. Hoffman, arts te Gouda,
voorzitter der commissie der Ongevallen
wet in het district Gouda.
Hij zou behandelen het verband tusschen
nachtarbeid en gezondheidsleer. Hij deelde
mee wel ecnigszins verrast te zijn geweest
als spreker op dit Congres te zijn uitge-
noodigd. Immers had hij meer inzicht in
den nachtarbeid der bakers dan in dien
der balkkers. Spr. had getracht van hot
vraagstuk nog zooveel te weten te komen,
als hem ecnigszins mogelijk was en stelde
nu de vraag: Is na te gaan, of de geheel
andere verhoudingen, waaronder de slaap
dor hakkers in vergelijking met den slaap
der anderte menschen optreedt, ook een
storenden invloed hebben op de gezondheid
der baklkers?
Het gezond verstand zoowel als de onder
vindingen leeren, dat dit maar al te zeer
waar is. Doch diezelfde ondervinding leert
tevens, dat die stoornissen toch ook weer
niet zoo ingrijpend zijn als het gezond ver
stand ze zich vooraf had voorgesteld. Hoe
komt dat? Door het wondervolle aanpas
singsvermogen, dat de 'mcnsch bezit ten
opzichte van gewijzigde levensvoorwaarden.
Toch is dit aanpassingsvermogen, hoewel zo
genrijk, dikwijls tevens voor anderen ge
vaarlijk wegens een soort van intellectuee-
len slaap van onverschilligheid, waarin
het zich sterk wanende zenuwstelsel als hot
ware gewiegd wordt, totdat de dag dor
verschrikking aanbreekt.
Beroepsziekten der bakkers worden
vooral veroorzaakt door de groote
hitte-inwerking* en door het langdurig
staan. Spreker ging meer in bijzonderhe
den na het verband tussohen de voortdu
rend overhitte huid en een daardoor ver
hoogde vatbaarheid voor vele ziekelijke
aandoeningen. De inleider wees speciaal
op enkele verschijnselen, waarbij meer in
het bijzonder do invloed van den nachtar
beid op den voorgrond treedt.
Doch behalve een lichamelijke gezond
heidsleer is er een geestelijke hygiëno. Na
wikken cn wegen wil het dr. Hoffman
voorkomen, dat zoowel om geestelijke als
lichamelijke redenen een wettige regeling
van afschaffing van nachtarbeid in liet
bakkersbedrijf gcwenscht mag worden ge
noemd.
De nachtarbeid aldus vervolgde spr.
sohendt de voorwaarden voor den na
tuurlijken slaap op het physiologisoh na
tuurlijk oogenblik. En als samenhangende
met Zondagsrust, schendt hij deze even
eens en tast het gezinsleven in hot vode-
renrecht dor opvoeding in diepe wortelre-
zeleu aan.
Do reden, die deze toestanden onder
houdt, is eigenlijk een absurditeit. De
eisch van het publiek om des morgens
versch brood te hebben is voor niemand
noodzakelijk en voor velen ongewenscht en
nadeelig.
Spreker acht het een krachtig argument
ten gunste der afschaffing van den nacht
arbeid, dat do mogelijke tijdelijke nadoe
len na een afschaffing juist groepen bak
kers zullen treffen en niet het publiek. En
toch ia de overgroote meerderheid èn van
bakkerspatroons èn van bakkersgezellen
juist vóór de afschaffing van den nachtar
beid.
Over deze voordracht werd een levendige
gedachtenwisseling gevoerd.
Do eerste spreker was de heer De Olercq,,
voorzitter van den NederLandsohen Yego-
tariërsbond. Omdat hij niet wil hebben, dat
andere menschen voor hem des nacht3
werken, heeft hij al jaren lang willens en
wetena geen versch brood gegeten.
Al do leden van den Vegetariërsbond
volgen willens en wetens zijn voorbeeld. Ook
stelde hij de voorfcreilelijkheid van bruin
brood boven het witte in het licht. Voorts
verzocht hij aan de bakkers medewerking
om bruin brood zooveel mogelijk verkrijg
baar te stellen.
De heer Eshof ran Amsterdam, zou gaar
ne zien, dat de dokters in alle huisgezinnen
de aandicht er op vestigden, dat bruin
brood gezonder is dan wit brood.
De heer De Jongf v&n Rotterdam, meen
de, dat het aanpassingsver mogen, zoowel
lichamelijk als geestelijk, van de baïkera
ten opzichte van den nachtarbeid niet zoo
groot is als door inleider geschetst.
De heer E. Mol, van Den Haag, afgevaar
digde van do Nederlandscho vëreoniging
tot afschaffing (van alcoholhoudende
dranken, sprak er zijn teleurstelling over
uit, dat door geen onkelen spreker behan
deld is het veijband tusBohen nachtarbeid
en drankgebruik, of misbruik zooals spr.
het noemde.
Het is een feit, zeide spr., dat in d© bak
kersgezel ten wereld veel gedronken wordt.
Hij toonde aan, hoo de nachtarbeid voort
tot on- en tegennatuurlijke neigingen.
Tot minister Veegcns, gezeten aan do be
stuurstafel, zich richtendo, sprak hij den
wonsch uit, dat 's ministers leven zoo lang
gespaard moge worden, dat hij het moge
aanschouwen, dat de nachtarbeid afge
schaft ia.
D© heer L. Gantvoort, van Deventer,
meende te moeten opkomen togen de door
den inleider aan do statistiek der Ooston-
rijksche gezondheidscommissie ontleende be
wering dat het sterftecijfer van de baitkers,
in vergelijking met andere bedrijven, zeer
hoog is.
Volgens andere statistieken, Leipzig,
Bremen, Pruisen, is daarentegen het sterf
tecijfer der bakkers lager dan van eenig
ander bedrijf.
Van de overige sprekers vestigde de heer
Luiting van Zeist, de aandacht op den
treurigen toestand van de inwoning der
hakkersgezellen.
Daarna sprak de heer W. H. Nederhoed,
uit Leeuwarden, die, na een inleidend
woord, namens eenig© bakkerspatroons een
motie voorstelde, waarin allen verklaren
voorstanders te zijn van een wettelijke re
geling ter verkrijging van afschaffing van
nachtarbeid in brood-, koek- en banketbak
kerijen, cn voorts, dat zij het evenwel hoogst
wenschelijk achten, dat door of vanwege de
Regcering een commissie worde benoemd,
bestaande uit practibche en theoretische
deskundigen, ter voorlichting en advies.
Luid applaus weerklonk toen spreker rijn.
toespraak had geëindigd.
Minister Vcegens sprak dft&ïna een kort
woord voordat hij de vergadering ging ver
laten. De Minister -heeft met veel belang
stelling de vergadering voor een deel bijge
woond, terwijl de heer H, F. Kuiper, in
specteur van den arbeid, het overig deel bij
woonde. De voordeelan van de afschaffing
uit een hygiënisch en moreel oogpunt zijn
op zeer duidelijke wijze op dit congres uit
eengezet.
De Minister deelde mede, dat de zaak
reeds in onderzoek was voordat dit Con
gres bijeenkwam. Indien het ministerieel
leven, dat, zooals bekend broos is, hem dit
veroorlooft, zal het spreker zeer verheugen
iets te hebben kunnen bijdragen tot do ver
wezenlijking van het ideaal, dat dit Con
gres voorstaat.
Daverend applaus weerklonk toen de Mi
nister had gesproken. De Minister verliet
hierop de vergadering.
Ten slotte voerde nog het woord mevrouw
Herwerden, uit Rotterdam, die den nacht
arbeid een vloek noemde voor de kinderen
uit de gezinnen van patroons en gezellen.
Spreekster boval de vorming aan van een
agitatie-comitë van vakmannen en niet-
vakmannen.
De voorzitter dankte do spreekster.
Het geheele oomité verklaarde zich hierop
bereid werkzaam te willen blijven.
Do voorzitter zeido, dat hij niet uit de
school mocht klappen, maar wel wist hij to
zeggen, dat mot het onderzoek door den
Minister bedoeld, veel haast wordt ge-
maakt.
Nadat ook de hóór Kuiper inspecteur van
den arbeid, een kort woord had gesproken,
werd het congres met de gewonj plichtple
gingen gesloten.
Uit Brussel wordt gemeld
Het „Journal do Bruxelles" maakt ecu
half ambtelijk boricht openbaar, meldende
dat Van den Heuvel on baron Guillaume,
die zijn aangevallen door een tijdelijk blad
in Den Haag, dat beweert rijn berichten
uit de (kringen der conferentie to putten,
het volle vertrouwen van do Regeering
genieten.
Als men een Berlijnsch blad mag geloo-
von, zal de tabak in Duitschland
zwaarden beLast worden, om het tekort in
de rijkskas te dokken. In do eerste plaata
zou hot invoerrecht op sigaren, dat nu
reads 270 raark do 100 K.G. is, aanmerke
lijk verhoogd woriden, en te gelijik zouden
de inlandscho sigaren naar dc verkoops-
waarde door een banderol-belasting getrof
fen worden. Om deze laatste betaling uit
voerbaar; te maken, zou men de vervaardi
ging van sigaron door de Huisnijverheid
moeten verbieden. Dit schijnt ook werkelijk
het plan te zijn.
Gravin Montignoso, die (konin
gin van Saksen zou zijn, als rij niet vijf
jaren geleden den Belg, Ginon, onderwij
zer barer kinderon, had leeren kennen, is
nu getrouwd met den Italiaanschen pianist
Toselli. Sedert zes weken hield do gravin
verblijf in Engeland, waar zij trouwens in
do laatsto jaren, op Wight bijv., herhaal
delijk is geweest. De laatsto veertien da
gen had rij en haar man intrek genomen
in het Norfolk-hotel in do Surreystreet te
Londen, maail niemand in de buurt wist
wie zij was.
Nu zijn zij burgerlijk getrouwd'. Drie
Engelscho vrienden van de gravin, twee
heeren en een dame, woonden als getuigen
het huwelijk bij. Eén hunner was dc schrij
ver William Le Queux. In het trouwboek
staat het paar ingeschreven als volgt:
Marie Antoinette Louis©, gravin van
Montignoso, vroeger aartshertogin van
Oostenrijk, ongehuwd, oud 37 jaar, geschei
den vrouw van Frederik August, kroon
prins van Saksen, nu koning van Saksen.
Enrico Toselli, oud 24 jaar, jongeman, mu
ziekleeraar, zoon van Alberto Toselli, taal
leeraar.
Na het huwelijk, dat in cenige minuten
gesloten was, reed het gezelschap naar het
hotel terug, en later op den dag verlieten
d© heer en mevrouw Toselli, zooals het
paar voortaan zal heoten, de stad, op weg
naar Italië.
Alle bladen bevestigen het bericht van
het huwelijk en de „Daily Mail" van giste
ren geeft zelfs den inhoud van het gesprek
weer, dat do bekende Engelsche roman
schrijver, William lc Queux, die als getui
ge bij het huwelijk fungeerde, met dc jon
ge echtgenoot© had. Louise van Montigno
so kent dezen getuige reeds jaren lang en
sprak met hem als een oud vriend.
„Hoe kwaamt ge er eigenlijk toe dit
huwelijk te sluiten?" vroeg Le Queux haar.
,,Ik had Toselli's talenten als pianist
zoer booren roemen en inviteerde hem eens
bij me te komen spelen. Van onze eerste
kennismaking af voelden re genegenheid
voor elkaar. Ik besloot hem te huwen, hoe
wel ik zeer goed wist, dat ik alsdan hot
grootste gedeelte van mijn inkomsten zou
verliezen, en dat do koning van Saksen
alles in hot werk zou stellen, om me mijn
jongste kind te ontnemen 1"
„Toen", aldus Le Queux, „viel Toselli
haar in de rede en zei vast besloten: Do
Koning zal het kind nooit hebben. Ik b,
loofde mijn vrouw het prinsesje te bescher
men ik zal haar beschouwen als mijn cig
kind."
„Ja," vervolgde de prinses, „ik heb er
nooit aan gedacht afstand to doen van
mijn dochtertje. Do Koning beproefde her
haaldelijk me het kind te ontnemen, doch
tot dusver gelukte het hem niet. Ook thans
bevindt Monica zich onder de hoede van
menschen, op wie ik vertrouwen kan en
eiken dag krijg ik geruststellende telegram
men."
„Er zullen misschien menschen zijn, die
ecnigszins verbaasd staan over uw huwe
lijk", merkte dc schrijver op.
„Dat laat mo volkomen koud. Ge weeti
zelf, hoe ongelukkig ik me gedurende de
laatste vier jaren voelde, hoe men mij
overal belasterde. Ik stond geheel alleen,
zonder do minste, bescherming. Door ee»7
gedeelte van het Saksische hof, dat de Ito-
liaansohe on Duitscho pers omgekocht bacL
werden voortdurend de meest absurde din
gen over mij verspreid. Than8 echter ben
ik vcreenigd met don man, dien ik liefhetj
en die mij voortaan beschermen zal. Wij
begrijpen elkander volkomen on door onze^,
liefde hebben wc alle hinderpalen over
wonnen. Niemand kan beseffen, wat ik go-
leden heb. Tot dusver moest ik zwijgen,
maar do tijd zal komen, waarop ik de ge-
heelo waarheid openbaren kan. Dan zal
men inzien, hoe verkeerd men mij be
schuldigde. Of is het niet wreed, dat eeiti
moeder haar kinderen slechts bij booge uit
zondering on dan nog in tegen woord igbc
van vreemden zien raag?
To Dresden denkt men, dat ik voor M^
niea's opvoeding jaarlijks 62,600 fran'
uitgekeerd krijg. Geen sprake van. Men
gaf mo 308 francs per maand en toen ik
weigerde do door het hof gezonden gou
vernante te ontvangen, werd dozo som tofi
250 francs beperkt.
Maar enfin, dat is voorbij. Nu ik me
vrouw Toselli ben, zie ik een gelukkige
toekomst voor me."
„En waar gaat u heen?'»
„Vanavond nog gaan wij naar Italië,
om Monica op te zoeken, en te zien, welk'
bfsluit het Saksische hof neemt."
Uit Dresden wordt gemeld, dat dc mi
nisterraad morgen onder voorzitting van
Vraagt steeds bet alom bekende
fjeiibeh Brood 14 ets. p. ons.
ILleongoed ©n Botersprits BO
ets. per ons. Kieuw! Nieuw!
Notenkoekjes &0 ets. p. ons.
8200 10 beleefd aanbevelend,
Banketbakker en kok.
Iloogewoerd OO. Telef. 808.
(ïianiicnniakerssleeg 4, !ilj de Waag.
PR9H1A ADRES voor
zuivere Natuurboter,
ü-u attache, Leitkche en vette
Edammer Kaas. 9883 8
wordt door de MARIËNBADER
ONTVETTINGSPILLEN boetreden.
Zjj geven spoedig oen slank figuur.
Onschadelijk voor d« gezondheid.
PrlJs /l.— 3188 10
„Saulta»", Steenschuur 1.
Extra zwaar to veld staande
WORTELEN, In groote en kleine
parijen, staande op zuiveren zand
grond, op do tuinen onder Wassenaar
en Katwijk der Firma R. VAN DER
SCHOOT Zn., te Hillegom. Te be
vragen by den Heer 801i00RIif
jRUkidorj)'^ Waiienaar,pUi IQ
Groote, zeer goed ingevoerde
Firma vraagt voor den Verkoop
van Stoffen, Lingeries en Witte
Goederen opslaal, WINKELIERS
en NETTE LIEDEN, met goede
relaties. Brieven Bureel van dit
Blad onder No. 3192, 18
Botermarkt
2.
10^vc
Uitgebreide keuzo
voorrndig.
Billijke prijsberekening.
3186 21
MAGAZIJN
LEIDER.
Zoolang de voorraad strekt
Opruiming van ffraaie
witte Koppen en Schotels
SO en li» Cts. 8195 18
op l>el Loven, legen Invalt,
duellen Ongelukken,geves
tigd te 's-Graveuhage.
DirecteurenJhb. Mb. W. SIX,
Mb. H. GOEMAN B0RGE3HJS en
Mb. Db. W. P. J. BOK.
Inllchtingeu en Tarieven
gratia te verkrijgen bjj den Inspecteur
to. A. 0. VAN HAEFTEN, Bree-
straat 131, Leiden, die ook Brand-en
Inbraakverzekeringen sluit. 160 18
(vierkante bussen, bruin etiket)
'/2
1 ons
(vierkante bussen, groen etiket)
M 1 I»
n '/2
(ronde bussen)
bussen van 1 pond 1-60
M PP
#198 180
Hf»..
