Machinaal haringkaken.
de patiënten, dat is de grootste helft, het
lichaamsgewicht minsten» 5 ILG. door de
behandeling toenam, en dat 6954 patiën
ten, <Li. 78 pCt. van bet aantal in. behan
deling genomen lijders, weer volkomen at
zoo goed als volkomen geschikt tot arbei
den iwerdfen.
Nog belangrijker was 'de vraag naar den
toestand der behandelde patiënten min
stens één jaar na afloop des behandeling.
In het einde van 1905 en in het begin van
1906 werd nagegaan in welken toestand
de patiënten zich bevonden, die in de ja
ren 1893 tot en met 1904 in behandeling
waren geweest; patiënten dus, wier be
handeling minstens één en hoog
stens twaalf jaren geleden plaats vond.
I Uit dit onderzoek bleek, da/t van de pa
tiënten, die van 1893 tot ©n met 1904 in
behandeling zijn genomen, in het begin
van 1906 nog de helft geschikt was tot
arbeiden en dat de Verzekeringsmaat
schappij hen dus niet behoefde te onder
houden.
Wanneer men nu in aanmerking neemt,
dat 73 pCt. van de in behandeling geno-
menen onmiddellijk na de kuut tot arbei
den geschikt was, dan ziet men, dat 22
pCt. in den loop der jaren die geschikt
heid heeft ingeboet, en, merkwaardige
overeenstemming, juist 21 pCt. is in dien
'tijd overleden. Natuurlijk behoorden die
overledenen niet allen tot hen, die volkomen
geschikt tot arbeiden waren integendeel,
men moet aannemen, dat juist de andere
groepen het grootste contingent aan doo-
den hebben geleverd, wat vcoral ook daar
om waarschijnlijk is, omdat 59 pCt. van
de overledenen stierven binnen twee jaar
na de behandeling en derhalve wel zullen
voortspruiten uit dde groepen, op welke
do behandeling weinig of geen vat heeft
gehad.
Ter beoordeeling van de verkregen re
sultaten boude men intusschcn nog één
zaak goed in het oóg: niet alle overlede
nen stierven aan tuberculose, en het feit,
dat in den loop van twaalf jaren 1428 van
6820 volwassen personen overleden, mag
dus volstrekt niet in zijn geheelen omvang
als keerzij de van de medaille" van de sa
natorium-behandeling iworden gebrand
merkt.
Allerbelangrijkst is de invloed van het
stadium der longaandoening op het suc
ces der behandeling.
Van hen, die bij het begin van de behan
deling verkeerden in het eerste stadium,
was na de behandeling 80 pCt. of 4/5 vol
komen of bdjna volkomen geschikt tot ar
beiden; daarentegen van hen, die in het
derde stadium van het longlijden werden
opgenomen, slechts 36 pCt. of nog niet 2/5.
Van de tot het eerste stadium te reke
nen longlijders bleef ongeschikt tot ar
beiden 5 pCt. of 1/20; van de tot het derde
stadium behoorende 28 pCt. of meer dan
5/20, derhalve meer dan een vierde ge
deelte.
Eindelijk werd nagegaan de invloed van
het stadium, waarin de longlijder bij den
aanvang der kuur zich bevindt, op het
standhouden van het eenmaal verkregen
succes. En ook hier was zeer opmerkelijk
het succes, verkregen bij hen, die zich in
Jjet eerste, en hen, die zich in het derde
£tadium van het lijden bevonden, toen de
behandeling een aanvang nam.
Inderdaad, duidelijker kan niet worden
aangetoond, hoe noodzakelijk het is, dat
lijders aan longtuberculose zich vroegtij
dig onder behandeling stellen.
Dr. Mouton wijst ten slotte op de zeer
telangrijke jaarlijksche toeneming van het
»antal personen, dat door de verzekerings
ka atechappijen in Duitschland in behan-
deing wordt genomen, wel een bewijs,
dat door die behandeling de geschiktheid
cot arbeiden der behandelden wordt ver
lengd. Er is dan ook in de laatste jaren
aan de sanatoria in Duitschland een groo-
fce uitbreiding gegeven.
In 1904 waren in Duitschland aanwezig
>70 vplkssanatoria met 7000 bedden; op de
>niet lang geleden gehouden vergadering
y'&n het Duitsche hoofdcomité tot bestrij
ding der tuberoulo6e, te Berlijn gebonden,
bleek, dat er thans zijn 87 voLkasanatoria,
met te zamen 8422 bedden. Wij zien dus,
dat in drie jaar tij da het aantal volkssa-
natoria toenam met 17 en het aantal be
schikbare bedden met 1422.
Nemen wij ook ditmaal weer aan, dat
een kuur gemiddeld drie maanden duurt,
dan kunnen derhalve thans in Duitschland
per jaar 33,688 lijders aan tuberculose in
volkssanatoria worden opgenomen, d. i<
5688 meer dan drie jaar geleden.
Deze cijfers spreken voor zichzelf. Toe
lichting behoeven zij niet..
TE SNEL ETEN.
Voor de snel-eters rijn de beschouwingen,
dio dr. H. Pinkhof over dit onderwerp in
„Moleschott" geeft, nuttig; den voorzichti-
gen eters zullen zij ongetwijfeld tot zelfvol
doening zijn.
De beschaafde mensch heeft geen tijd om
te eten, en als hij wèl tijd heeft, schaamt
hij zich om het behoorlijk te doen, zegt de
schrijver, die dat q u aai - beschaafd gemum-
mel niet alleen kinderachtig, maar ook hy
giënisch schadelijk acht.
-Het kan toch eigenlijk niet onbehoorlijk'
zijn, de bij de spijziging onmisbarelichaams-
deelen zóó te gebruiken als hun natuurlijke
stand en bouw aanwijst.
„Maar ook afgezien van het kinderachtig
gemummel aan den gezelschapsdisch brengt;
de levenswijze van onzen tijd mede, dat er
verkeerd wordt gegeten. Tusschen twee
conferenties in, of in den korten schafttijd
van het kantoor, dikwijls ook op het kan
toor, lezende, schrijvende, heen en weer
loopende, pratende en denkende, moet een
maaltijd naar binnen worden gejaagd. Van
kauwen is geen sprake. Als het eten cenigs-
zins is bevochtigd, waarbij degeen, die het
missen kan, zijn gezondheid nog verder te
kort doet, door hot weg te spoelen met wijn,
wordt heb ingeslikt. Het is niet te verwon
deren, dat dit verkeerde gevolgen heeft-
Dr. Jacquet, te Parijs, zoekt die gevol
gen in het leelijker, grover worden van hef
gelaat. De spijsvertering duurt door snel
eten te lang, en al dien tijd heeft er een
aandrang van bloed naar het hoofd plaats.
Het aangezicht is rood en als dit spelletje
iederen dag wordt gespeeld, blijft de huid
rcxod, te veel met bloed gevuld; pukkeltjes
en andere gebreken van het „teint" ont
wikkelen zich gaarne op dio bloedrijke huid'
en de jeugdige frischEeid is voor altijd weg.
Maar er zijn belangrijker gevolgen van
het slechte kauwen door dr. Léon Meuniér
waargenomen. Als men de gewoonte heeft
te snel te eten, wordt ten eerste het zetmeel-
gehalte van het voedsel onvoldoende ver
teerd, omdat er niet genoeg speeksel mede
wordt ingeslikt, en ten tweede wordt dó
eïwi t>-vertering bemoeilijkt, doordat de
maaginhoud nog met aetmeelstoffen is
vermengd, op een tijdstip, waarop in ge
wone gevallen deze stoffen Teeds zijn opge
lost en in het bloed zijn opgenomen. De
snel-eter ondervindt dan ook hinder, zoowel
terstond na het eten als ongeveer een half
uur daarna Daarbij gevoelt hij zich slape
rig en minder geschikt tot werken. Al deze
verschijnselen kan men intus9chen ook bij
andere stoornissen "der spijsvertering waar
nemen, en daarom moet men ze niet te snel
aan het snol-eten toeschrijven. Er moet
worden aangetoond en men kan dit ook
aantoonen, dat de patiënt werkelijk een te
geringe hoeveelheid speeksel met het voed
sel mee naar binnen krijgt, dat deze speek-
selhoeveelheid niet in staat is een normals
hoeveelheid suiker uit zetmeel te bereiden
en dat in de maag gedurende een bepaald
tijdsverloop een onvoldoende hoeveelheid
suiker uit een bepaalde voedsel hoeveelheid
wordt bereid.
Is dit alles aan te tooüen, dan mag men
r?e klachten toeschrijven aan snel-eterij, en
Meunier heeft in een jaar tijd onder 380
maaglijders 76 snel-eters aangetroffen.
De ondervinding heeft geleerd, dat de
snel-eter zijn slechte gewoonte doorgaans
niet wil laten varen. Meunier geeft den
halssfarrigen patiënt toch nog goeden raad,
waardoor hij ondanks rijn ongehoorzaam»
heid nog een draaglijk leven kan leiden.
Ten eerste is het geraden, bij den maal
tijd het zefcmeethoudend voedsel te latei»
voorafgaan aan hot dierlijk voedsel,, omdat,
omgekeerd, heb dierlijk voedsekreeds^teweetf
maagsap verbruikt zou hebben.
Ten tweede vindt Mannier het gewensebt.
Heft zetnaeelhoudend voedsel te bereiden met
stoffen, die de inwerking van hefc-speekEej
begunstigen, bijv. met Vichy-wster^
Eendelijk wijst hij op de gewoor&s dot,
k-A-Twriechte ^PTrmgmnPn *>n dsar-
door ook snel-eters,, om na den maaltijd een
poosje te kauwen op wat rij noemen „cbe-
wing-gum" (kauwgom!), een möt -een reuk
stof bedeelde onoplosbare hars. Door ds^
kauwen wordt speekselafscheiding feweegj
gebracht, en als men het speeksel ineEktJ
Wordt heb speeksel-tekort van den maaltijd
achteraf nog aangevuld. Deze gewoonte- -beJ
Veelt hij onzen sDol-dters eveneens san.'
Een merkwaardig verschijnsel op
bied is de ijverige stadie van een niet-ge-
neeskundige, een koopman, Fletcher ge
naamd, die door proeven, welk» ook door
de mannen van het vak worden geroemd,1
heeft aangetoond, dat door zeef lang kau
wen, veel langer dan de menschen gewoon
lijk doen, ook als zij geen snel-eters rijn,
veel meer voedende bestanddeelen uit het
voedsel kunnen worden getrokken, dan men
er gewoonlijk aan ontleent De lichaams
kracht zou, door een volledige vermaling
van het eten in den mond, kunnen worden
in stand gehouden met veel minder voedsel
dan de meeste menschen gebruiken. In Ame-|
rika hebben Fletcher's mededeelingen veel
opgang gemaakt. "Vele menschen hebben de
gewoonte aangenomen, het voedsel ie ,,FIet-
cheriseeren", zooals men dit nu reeds
noemt. Zij nemen veel tijd voor hun maal
tijden en geneeren rich niet om goed en
lang te kauwen. Fletcher meent .zelfs, dab
het sociale vraagstuk ten. deel© kan worden
opgelost-door ©onvollediger gebruik te ma
ken van het voedsel. Dan heeft ieder min
der noodig en krijgt ieder genoeg, zegt hij.
Een-Noorweegsch blad bevat de beschrij
ving van een machine om haring te kaken,
waarop onlangs to Christiania patent werd
gevraagd. Om volkomen juist te zijn, wordt
niet het kaken dat is het wegnomen van
de kieuwen en de maag met dit machine-,
tje gedaan, maar alleen het zoogenaamde,
„nijpen", hetgeen, gelijk algemeen bekend
is, bestaat uit een stuk vleescli uit de keel,'
van den haring te nemen, waardoor hetj
bloed kan wegstroomen en het zout daarin
kan doordringen. Do uitvinder hoopt ech
ter door er nog iets anders aan toe tq
voegen, het machinetjo dusdanig in te rich
ten, dat men den visch op dezelfde wijzo
kan kaken als men dit in Schotland doet.
De machine beeft, wat den. vorm betreft,
wel iets van een kaapstander en heeft ijze
ren kuipjes, die ten getale van 28 tot 30
aan den bovenkant zijn vastgeschroefd. De
haringon worden nu met den kop naar vo
ren en den buik naar buiten ingestoken. De
kuipen hebben onder aan den buitenkant
een opening, die in vorm overeenkomt met
het gedeelte, dat uit den haring genomen
moet worden. De machine wordt dan in be
weging gebracht en de haringen passeeren
in één omwenteling eerst een mes in den
vorm van een vork, hetgeen een insnijding
maakt boven het „stuk", en dan weder een.
mes, dat allo ingewanden wegneemt, daar
de visch tegen het mes wordt aangedrukt,
door middel van- een veer, die aan den bin
nenkant bevestigd is. Zoodra de haringen
deze messen gepasseerd zijn, vallen zij in
een bak, dien men onder het machinetje
plaatst. Het insteken van de haringen kan
gedaan worden door jongens, waarvan men
er twee of drie bij iedere machine moet heb
ben. Zij moeten de haringen uit de ton ne
men, die boven de machine is aangebracht
en waarin deze komt door een koker, die ge
meenschap heeft met een daarboven gelegd
verdieping.
Deze machine maakt drie omwentelingen
