Leidsch Dagblad | 1907 | 27 april 1907 | pagina 9

Wandgedierte

Waarom zult gij voor 5 Cents PUDDING met SACHARINE eten??

Vitraaphanie

Bijnlandsche en Noordwijksche Stoomtramwegen.

a BLEIJS ZONEN,

STAAL-INDUSTRIE

Als gij de A. i. P.'s Pudding, de beste aller puddingen, kunt koopen voor 7 Cts. per pakje; 20 Gts. de 3 pakjes.

VICBYCMTINS - VICHY HOPITAL VIGHY-6EAN9E-6RILLE

So. 14471.

LEIDSCH DAGBLAD. ZATERDAG 2.7APRIL. - DERDE BLAD.

Anno 1007

PERSOVERZICHT.

ölaspapier,

HolSandsche SJzeren Spoorweg-Maatschappij.

Van Noordwijk aan Zee naar Leiden v.v.

Mm

St. Jorissteeg 27, Leiden.

PASTILLES, ZOUTEN, CONIPRIME8 ViCHY-ËTAT

,D c Standaard" noemt in hot 5do
Lrlikcl over het kiosrecht-vraag-
Ifcuk een ernstig kwaad van het algemeen
,#mrccht, dat het ten cenenmalo het orga^
Ljsch karakter van het volks lichaam voor-
Cjzict, ja, loochent.

Jflct volk wondt genomen, zoo schrijft het
flati, als een agregaat van eenlingen, als
optelsom van individuen. Die duizenden
Individuen laat men stemmen, on zoodra
helft plus een beslist, zoo zal het wèl in
|iet land zijn.

Maar juist tegen dit op do spits gedreven
Individualisme verzetten wo ons. Een al-
ilus opgevatte optelsom van individuen is
en volk. Tot een volk. behooren zeer zeker
|ie individuen, on zonder die individuen
i geen volk denkbaarmaar om een volk to
Lorincn, moeten die. individuen, evenals do
ledematen van een lichaam, door allerlei
tanden groepsgewijze- als ledematen va'i
i|gt lichaam aan elkaar verbonden zijn.
i Zonder die de eenlingen tot groepen en
i kringen verbindende banden is er geen
|ulkslickaani en geen volk. Eén volk is een
rgaüismo en beeft organische dcelen. En
|jet volk als organisme kan niet anders
liali- door die organen spreken. Het indi
vidualisme is volksontbinding.

Thans echter is het uiterst moeilijk om
feiet volk als organisme aan het woord te
halen komen. Veel van dc vroegere handen
'.ijli losgcrafeld. Veel van de vroegere cor
poration zijn te niet gegaan.

Do oplossing van het vroeger organisch

saamg^steldo leven, zegt het blad verder,
■plaatst ons thans voor een uiterst moeilijk
■probleem.

Want wel ligt het in dea-levensdrang der
Inatie, dat zich allengs woer organische le-
lilemat.cn in liet volksleven' vormen zullen,
lmaar dit vordert^tijd. En ai zijn wij reeds
lop weg om er toe te geraken, gereed is de
■nieuwe formatie nog op verre na niet.

_\Ien ziet als voor oogen, dat ze komt. De
lindividualistische versplintering was te
lyeer in strijd met dc werkelijkheid van het
lieven. Maar houvast, heeft men er nog
|jiiet aan.

Vandaar veler wanhoopskreet, dat in on-
I zen gedesorganiseerden toestand feitelijk

geen ander dan individualistisch kiesrecht
I meen mogelijk of donkbaar is. Met de Ede-
1 len, de geestelijken der oude Abdijen, en de

privilegie-1 der grootc steden kan men
I niets meer uitrichten. Gilden, of zclfstan-
dige córporatiën daaraan gelijkstaande,
I zijn er niet meer. Consusindeeling is een
I puur materialistische verknipping van het

volk. Al zien we dan ook, dat hetgeen wo
nu hebben, principieel niet deugt, zoo
klaagt men, er is geen uitweg, cn zoo inoo-
fcon wo ons wel aan liet individualisme ge
wonnen geven. 1

In die moedeloosheid der .wanhoop heeft
men in andere landen zelfs opzettelijk op
geruimd, wat er van vrocgöire organisation
nog over was.

Toch. is do Anti-rlevolutionairc Partij
met dio strooming der vertwijfeling nooit
meo afgedreven. Met klem en kracht hiel
den we aan de organische opvatting vast.

Het zesde artikel is een pleidooi voor
huisman skies recht:

Terwijl het Algemeen stemrecht, met zijn
individualistisch karakter, alleen het go-
voel van eigen hoogheid bevredigt, mede
zeggenschap in het staatsbestuur beoogt,
en dit medezeggenschap als recht, ter be
vrediging van eigen heeaochzucht cn ter
vestiging van de Volkssoevereiniteit, op-
cischt, draagt het gerinshoofdcn-kicsrecht
een zedelijk karakter. Het bedoelt niet
eigen hoogheid te streelen, maar de kwij
ting van een ernstigen plicht in geordendeu
weg mogelijk te maken.

Do huisman komt niet voor zichzelf op,
'maar voor zijn kring, voor een kring,
waarvan hij de door God aangewezen ver
tegenwoordiger is. Zijn gezin 'kan in het
godrang komen, zoo in wet en recht niet
genoegzaam met den aard, met de natuur,
en met de levensvoorwaarden van dat go-
zin gerekend worclt. Voor de levensvoor
waarden van rijn gezin komt hij op. Vol
strekt niet hoofdzakelijk wat de materieele
behoeften betreft. Dit slechts in de tweedo
plaats. Neen, alloreerfet Eomt hij er voor
op, dat het gezin als Goddelijk instituut
in zijn opkomen en zijn samenstelling on
gedeerd blijve. Hij komt er voor op, dat
de geest, die zijn gezin bezielt, niet ver-
vorvalscht worde. En in do derdo plaats
bindt hij or den strijd voor aan, dat wet
en recht van bestaansmiddelou van zijn ge
zin, hetzij door het fiscale bedrijf of door
de oe-conomische inrichting van dc maat
schappij niet bedrleigd worden.

Zijn gezin heeft bij de geheclc inrichting
van liet Staats- cn volkslei en een recht
streeksch belang, schier op elk punt. En
daarom is het geheel in den haak, zoo aan
de gezamenlijke gezinshoofden een generale
invloed op heel do beweging van het Staats
leven verzekerd wordt.

Hit welk .oogpunt men de positie van het
gezin in den Staat ook bozic, steeds is de
reden aanwijsbaar, waarom het voor liet
gezin van belang is, dat het zijn invloed op
Pegeering, wet en recht kunne doen gelden

En al wordt voetstoots toegegeven, dat

het ccust in goede verbinding mot do ver
tegenwoordiging van andero organische
groepeeringen, ons de volksvertegenwoor
diging zou kunnen geven, dio het volk in
geheel zijn organisch verband on samen
hang tot uiting van zijn geest cn van zij a
wenschcn zou brengen, zoolang dat ove
rige nog niet boreikbaar is, biedt uan
toch het huismanskiesrecht een vast, orga
nisch uitgangspunt, cn is er geen reden
denkbaar, waarom men niet beginnen zou
met aan dit wijdvertaikto, krachtens zijn
natuur organische, cn uit zijn aard be
langrijkste organisch verschijnsel aanslui
ting te zoeken.

Do ,,'A r n ih c m s» c h'e Courant"
spreekt over dc bezwaren van „De Stan
daard" tegen een blanco-artikel 80 der
Grondwet. ,,De Standaard" schileef
onder meer:

,,Door uw blanco nu schept ge couor-
zijds de mogelijkheid, dat in een onvoorzien
oogenblik de rechten der minderheden met
voeten worden getreden en de Kroon in
gevaar komt, maar ook anderzijds de moge
lijkheid, dat men ons kiesrecht tot aan het
belachelijke inkrimpt, en onze nationale
vrijheden als het kind met het bad weg
spoelt."

Tegen deze gevaren, zoo schrijft de ,,Arn-
hemscho Courant" waaborgt ook het
bestaande art. 80 in geenen deele. De ge
wone wetgever blijft volkomen grondwettig,
indien hij als de kenteekenen van dat art.
bijv. wilde aannemen een algemecnen cen
sus van 200 gld. en een academischen graad
en die bezwaren tegon het blanco in het
vuur te brengen is derhalve niets anders
dan een laffe bangmakerij, dan het voor
spiegelen van het gevaar een er te groote
uitbreiding. Dat overigens do eisch, dat
,,de vorming van het kiezerskorps in do
Grondwet vastgelegd zou moeten zijn",
niets raeecr is dan een argument, pouö le
besoin de la cause verzonnen, leeren de
ijver en de warme overtuiging waarmede
dr. Kuyper cn „Dc Standaard" in
189-4 voor de Kieswet-Tak hebben gestreden
welke zóó ver ging als de Grondwet toeliet
en als kenteekenen van geschiktheid en
maatschappelijken welstand met de ken
nis van lezen cn schrijven en het bewoneo
denzelfde woning gedurende drie acKber-
eevolgende maanden genoegen nam. En nu
moge dr. Kuyper zeggen dat behoort tot
„de oude plunje", welke ik uitdrukkelijk
verloochend heb; het recht daartoe kan
niemand hem betwisten, maar evenmin kan
worden betwist, dat bet verleden van dr.
Kuyper cn „De Standa a r d" ter zake
van het kiesreehtvraagstuk hot voor elk

verstandig mênsch onmogelijk maakt, in
den ornst to gelooven van do nieuwbakken
argumenten, welke hij thans togen het blan
co zijn trouwen volgelingén tracht op te
dringen.

Een laatste pijl op zijn boog is de zon
derlinge lütvhicht dat vrijzinnig- en so
ciaal-democraten voor de vrijheid van den
gewonen wetgever slechts ijveren om lot dc
invoering van algemeen stemilechb te gera
ken. Daawoor zal dan toch in elk geval
noodig zijn, dat dc voorstanders van alge
meen stemrecht in de beide Kamers een
meerderheid hebben, en nu zal toch wel
geen ontkomen zijn aan het dilemmaóf
die meerderheid zal er niet zijn, dan hebben
de anti-revolutionairen met do anderen te
genstanders van het algemeen stemrecht
het in hun machfc de invoering daarvan te
beletten,"óf zij zal ei1 -wèl zijn of komen,
dan zal dio invoering dc wensch zijn van
dc meerderheid der natie, en welk eerlijk
motief kan er worden aangevoerd, om do
vervulling van dien cvcntucelen nationalen
wensch bij voorbaat onmogelijk te maken?
Er is, naar het ons voorkomt, geen andero
reden voor te vinden dan dab do invoering
van algemeen stemrecht aan de hoop cler
anti-revolutionairen den bodem zou inslaan
hun geliefkoosd idiaal van het zoogenaamd
huismanskiesrechb verwezenlijkt te zullen
zien.

Maar de invoering daarvan zal onvermij
delijk een illusie moeien blijven, als niet
de regeling der kiesbevoegdheid aan den
gewonen wetgever wordt opgedragenvoor
het vastleggen van het huismanskiesr'ccht
in de Grondwet zal er nooit een tweeder
den meerderheid to vinden zijn. Blanco is
daarom ook voor hen de eenige weg om
tot invoering van hot huismanskicsreeht te
geraken, en dien weg weigeren dr. Kuyper
en „Do Standaard" in te slaan l Onver
klaarbaar; is deze houding, tenzij men aan
neemt, dat do uitspraak, welke dr. Kuyper
17 April 1901 zijn deputaten liet doen, dat
zij „kiesrecht oischen, dat allo rangen cn
standen in staat stelt tot de samenstelling
der Volksvertegenwoordiging mede to wec
ken", slechts strekte om den democrati-
schen elementen in d.- antirevolutionaire
partij zand in de oogen te strooien. Er
moet toch eenmaal een tijd komen, dat heb
geduld van „de mannen van Patrimonium"
uitgeput raakt en zij zich niet langer door
de beeldrijke taal van „De Stand
aard" laten verblinden.

„De Nederlander" heeft in een se
rie van drie artikelen gesproken over do
overheid s school.

Zij: is begonnen met een ontkennend ant

woord te geven, op do vraag: Indien d«
overheid zelvo school houdt, mag dan dflÉ
wetgever voorschrijven, dab dit onderwijs
n iet christelijk zijn zal?

De beantwoording van deze vraag idr
zegt het blad, en behoort te blijve.geheel
onafhankelijk van het oordcel over d®
deugdzaamheid van de bestaande wctgc
ing ten opzichte van heb bijzonder onderc'
wijs. Zij houdt dat stelsel voor goed eer
hoopt, dat het zoo blijven zal, de snood#
met nog eenige meorderc begemoetkomingr
voor den sehcolbouw. Dit stelsel bereid#
voor een ideaal: de vrije school voor heeï
dc natie.

Echter, de vraag is niet, hoe het zija
moet over wellicht, duizend jaar( maar bo^r
Jhet nu zijn moet.

Zeker, aldus schrijft het blad verder, zijv
die wonen op plaatsen, waar door particu
lier initiatief op voldoende wijze in do on
derwijsbehoeften hunner kinderen word»
voorzien, kunnon tegenwoordig tevreden
zijn.

Maar er zijn tal van plaatsen, waar dit'
niet het geval is; waar geen gcno'gzamê
samenwerking is of komt om door particu
liere krachten voor liet volksonderwijs te
zorgen; waar dus, om wclko reden dan
ook, de ouders feitelijk genoodzaakt zijn'
hun kinderen te zenden naar de openbare!
school. Ook zijn er tal van ouders, die gcoa
onderscheid kennen tusschen goed en
slecht onderwijs of zich daarmee niet. inla
ten, doch het eenvoudigst vinden hun kin
deren haar do overheidsscbool tc zenden,
desnoods alleen, omdat dc leerplichtwet?
het cisohb.

Dat is dc feitelijke toestand, waarmee de1,
wet tc rekenen heeft.

Dat er in onze dagen een openbare, d.i.
een van do overheid uitgaande, door haaf-
beheersehte school behoort tc zijn, ontkent,
behalve wie volksonderwijs voor allen noo-,
dig acht, niemand. Ook niet het bekende
program van anti-revolutionnairo beginse
len.

Na te hebben opgemerkt, dab de wet, nm
de wetswijzigingen van 1889 bot 1905, voor
ziet in het geval, dat de ouders geen vrede
hebben met de richting, waarin zich het
onderwijs van een of andero overhei-sschool'
beweegt, zegt „Do. N e d c r 1 a rr; d r":

Nu de vrije school niet onaardig on
langs aangeduid als vrijhaven verkregen
is, wordt liet tijd ona de vraag te stellen,
of wij ons niet to bekommeren hebben ovef
die honderd duizenden, die van die vrijha
ven geen gebruik kunnen maken, of, uiü
onbekendheid met het Christendom, daai.
geen behoefte aan gevoelen.

Men heeft gezegd, o ja! Maar laat ona
daar nog wat mee wachten. Over een jaar

of

4786 16

Serren, Horren, Puiramen.
W. MATVELD,

I*nariiennteeg.

Dienstregeling' aanvangende 1 HVEei 190'
Van Katwijk aan Zee naar Leiden v.v.

Verkrijgbaar b|)Firma<4. J. v. d.
BURGH, llanrsmausstees,
llagazijn „HET ANKER",
l»on Haag. 783 36

Harde, Wille eii Zuivere Slear.ne-ilaarsen

Tan de Stearine-Kaarsenfabrlek
„APOLLO", te SCHIEDAftl.

Bekroond: to Women In 1873 mot
de Verdienste-Medaille, to Far ij; l;, J878
inet de Gouden Medaille, te Amsterdam
in 1883 met ds Gouden Medaille, ta
Antwerpen in 1885 met het Eere-Di-
vloma, te Parijs ln 1900 met dan Grand
Prix. (Hoogste onderscheidingen.)

Meze knarsen vonken niet
na en geven zeer weinig rook
li|j het uitblazen.
Z|]n verkrijgbaar bU aha vornsme
Winkeliers. 348 15

^atwUk aan Zee (Station) V.

£atwuk aan den EUn

"Unsburg (Halte)

°egetgeest

LeldenA.

Lelden V.

Oegstgeest

EUnsburg (Halte)

Katwijk aan den EUn

KatwUk aan Zee (Station) A.

Noordwyk aan Zee (Strand) V.

NoordwUk aan Zee (Remise)

NoordwUk-Blnnen ....*.1.1.

R(jnsburg (aansluiting)

Oegstgeest

LeldenA.

LeldenV.

Oegstgeest

Rynaburg (aansluiting)

Noordwyk-Binnen

NoordwUk aan Zee (Eemlse) A.

NoordwUk aan Zee (Strand) A.

6.22
6.01
6.09
6.18
6.25

6.53
7.01
7.12
7.18
7.28

6.56
7.07
7.15
7.24
7.31

8.-
8.08
8.19
8.25
8.35

7.85
7.46
7.54
8.03
8.10

8.37
845
8.56
9.02
9.12

8.60
9.01
9.09
9.18
9.25

9.45
9.53
10.04
10.10
10.20

9.45
9.56
10.04
10.18
10.20

10.35
10.46
10.54
11.03
11.10

11.- 11.46
11.09 11.64

11.20
11.26
11.36

12.05
12.11
12.21

11.48
11.54
12.02
12.11
12.18

12.40
12.48
12.59
1.05
1.15

12.40
12.51
12.60
1.08
1.15

1.40
1.48
1.59
2.05
2.16

1.43
1.54

2.02
2.11
2.18

2.40
2.48
2.59
8.05
3.15

2.40

2.51
2.69
3.08
8.16

4.-
4.08
4.19
4.25
4.35

3.68
4.09
4.17
4.26
4.83

4.51

5.02
5.10
6.19
6.26

4.54
6.02

5.18

6.19

5.53
6.06
6.1?
6.23

ft S3

5.63

6.2?
6.1'
6.2?
6.B

7.13
7.51

7 2?

788

7'ia

7.1?

7 24
7 S3
7.11
7.1?

8.2?
8."
8.27
6.2?
8«

8.22
8 IS

8.34

8.83
8.40

6.44
6.47
6.63
7.19
7.27
7.34

7.40
7.43
7.49
8.16
8.23
8.30

9.27
9.80
9.86
10.02
10.10
10.17

8.30
8.88
8.40
9.11
9.17
9.22

9.44
9.52
10.01
10.26
10.32
10.37

10.40
10.48
10.66
11.21
11.27
11.32

10.42
10.45
10 51
11.17
11.25
11.82

12.29
12.32
12.38
1.04
1.12
1.19

I-

1.24
1.27
1.33
1.59
2.07
2.14

11.45
11.53
12.01
12.26
12.32
12.37

1.39
1.47
1.57
2.23
2.29
2.34

2.39
2.47
2.55
3.20
3.26
8.81

6.40
5.43
5 49
6.1J
02
6.Ï?

8.5?
9.2?
9»
9.1?
9.?

6.2
O»

7.01

7 80

7.2
7.4?

8.62

903
9.»

9.2?
9.81

9.58
9.53

10.2
101?
10.®

9.6»
10.51
10.5»
10.1?

10.»

8.1?
8.1?
8.21
8.4?
8.56
9.5?

11.2?
111?
112
11.2?
11.2?

9.22
9.»
9"
10.57
1015
10.2?

6372 211

7.1?
7 Dj
7 23
7 54

8.5?
8.5?

8.07
8.15
8.25
8.5?
8.22

a in

0.30
9.33
9.45
10.Ü
10.17
10.22

-I

11.22
11.12
li.®
11.45
11.51
11.5?

De omraamde treinen loepen ran 15 Juni t/m. 31 Angnstns. H.B. De dienst ran en naar het strand te Noordwijk aan Zee wordt geopend op 1 Jnni.

Vrar.gt uitsluitend onze
■JV7-

p. iiucon h t 0.30 en 1 0.75.
Met aangenaamste laxeermiddel. Ov eral verkrijgbaar

is.

APrV o' c-

-ir n

30CADE.S- aS

THEEMAN MEF^I

wordt uitgeroeid, zonder beschadiging; met Garantie.

(Geen insectenpoeder-bewerking.) 3783 30

LEIDSCHENDA1L ™EN HA AU.

.1' V: .•:A>7/-'/^Vsy^

1931 45

eJGEWDOfa VAN DE.-J Fir3ANSGKEN STAAT

Goed den Naam aanduiden i

Men eische op al deze Proddkten het Merk VICHY- ÉT*AT*