No. 14864.
LËIDSCH DAGBLAD, WOENSDAG 19 DECEMBER. - TWEEDE BLAD.
Anno T8ÓG.
Een school voor achterlijke kinderen
FEUILLETON.
I>e oude I oren.
PERSOVERZICHT.
DOOR
A. DIRKS.
Vervolg van No.14361.)
Hun, die het verslag hadden gelezen,
p! het wel geen verwondering hebben ge
kard uit do pers het bericht te vernemen,
Uit B. en Ws dezer gemeente de oprichting
teoer 6chool voor achterlijke kinderen
overwogen. IndieD dit bericht juist is, ver
dient dit optreden van B. en Ws. aller toe
juiching, te meer, omdat met zulke groote
cijfers voor oogen het bijna verklaarbaar
sa re geweest, indien zij in wanhoop bij do
pakken waren gaan neerzitten, want het
rou een reuzentaak zijn voor zooveel ach
terlijke kinderen goede scholen te stichten.
Gelukkig is de toestand niet zoo ernstig
Slechts een zeer klein deel der alhier ach
terlijk genoemden, behoort op een eierge
lijk'e school thuis. Dit kan tot vreugde
6temmen, maar tevens een krachtige redco
vrezen om nu te doen, wat thans alleszins
beieikbaar mag heeten, n, m. het stichten
van ééD school van beseheiden omvang
voor de werkelij' achterlijken. Hiermede
rou men de gewone lagere school een
dienst bewijzen, door haar te ontslaan van
de verplichting een deTgelijk blok aan het
been te moeten houden, hetwelk remmend
werkt Cn alzoo er het zijne toe bijdraagt,
dat de school niet die vruchten afwerpt,
welke de ouders er terecht vaD mogen ver
wachten.
Voor de werkelijk aohterlijken eou het
een dienst van onschatbaro waarde wezen
als men weet, dat uit hen voor het groot
ste deel de misdadige jeugd to voorschijn
treedt c Jaar naast stelt de resultaten,
welke de Amsterdamsche Commissie met
haar scholen voor achterlijke kinderen te
dien opzichte heeft weteri te bereiken.
Achterlijke kinderen zijn dezulken, die
psychisch defect z.,n. De indeeling in
groepen brengt haar eig«. .aardige moeilijk
heden mede. Dc een neemt ,,de graad van
ontwikkeling" (bijvoorbeeld Winkler), de
tweededo spraakontwikkeling" (Dubois
d'Amiens), de derde ,,d© graad van op-
lcttenheid" (Sollier) ais oasis der verdee-
ling aan.
Prof. Winkler en Ziehen verdeelcn ze in
idioten, imbecielen en debielen Eerstge
noemde en Klootsema meenen, dat de z.
g. achterlijken onder de lichte imbecielen
en zware debieleD gezocht moeten wor
den. Na te gaan welke kenmerken de 3
groepen van elkaar onderscheiden, zou
mij te ver op het gebied van den psychia
ter brengen en toch voor dit oogen blik
geen waarde hebben.
As wij, evenals in Amsterdam, de graad
van ontwikkeling als Oasis beschouwen,
idan ware niet dan na een deskundig on
derzoek, zo^als daar geschiedt, te zeggen
hoeveel kinderen een dergelijke school to
dezer stede zou moeten opnemen
Voor de 6cholen te Amsterdam wordt do
bevolking op de volgende wijze verkregen
Do hoofden van scholen dcclen aa- het
Bestuur der scholen Cer zijn cr 2) voor
achterlijke kinderen mede, hoeveel kindo
ren volgens hun oordeel voor plaatsing op
die 6cholen in aanmerking komen. Alsdan
ontvangen zij (de hoofden) een gelijk aan
tal vragenlijsten, die zij hebben in to
vullen en welke als volgt zijn ingericht:
Naam van het kind:
Datum van geboorte:
Datum der eerste inaohrijving bij het ge
woon onderwijs:
In welke klasse is .iet kbid thans?
Hoe langen tijd bleef het in dezelfde
klassen?
Hoe is het geheugen
Kan J- u een 4-regelig versje leeren?
Kan bet rekenen (hoofdbewerkingen) on
too ja, binnen wclko getallenreeks?
Hoo is het herkenningsvermogen?
Kent het kleuren? Indien niet allo,
welke niet?
Kan bet melodieën nazingen?
Herkent het afbeeldingen, bijvoorbeeld
van eenvoudige voorwerpen op scboolpla-
20,
„Wie weet wat er nog gebeurtI Chris-
tiaan Molier schijnt je gedachten immers
teer bezig te houden."
„Houd nu maar op, Trude I"
Een uur later legde Gertrud haar arm
in dien van haar oom, die met haar en
Frauke voor de voordeur stond. Voes stond
achter hen drieën. Hij had zijn beste jas
aangetrokken on een mantel van zijn
nieoster over den arm. Hij uietd zijn hoofd
opgericht, zijn mond vast toegeknepen,
maar zijn oogen stonden vol Fonkelend®
tranon.
Zij hadden zich allen, zonder van olkaar
at te weten, feestelijk gekleed; Frauke
droeg een licht, nieuw, blousevormig zo
merjaponnetje, dat volgens Gertrud* aan
wijzing was vervaardigd en de kleine r-p-
coqs tot een volwassen meisje maakte; b°-t
J'jf en de mouwen waren met enkele kost
bare kanten van haar overleden moeder
^garneerd.
Gertrud droeg haar donkerblauwe reis-
lapou, welke naar volle gestalte nauw
omsloot; Beiden hadden rozeknoppen m
e ceintuur, Frauke een rooden, Gertrua
een gelen, en beiden waren zonder üvred.
De heer von Knee, die genoodzaakt was
Sebeele voorhoofd, tot aan de wenk-
dItLWen» .m°k k6t rijden verband te bs-
fckken, hield onwillekeurig, om beter te
hoftjvf11 .z*cn' ^©t grijze, kortgeschoren
vo° ietwat naar achteren, als hij de
rwerpen in zijn nabijheid beschouwde,
ten bij aanschouwingsonderwija in gebruik?
Hoe is het humeur?
Is het kind driftig?
Heeft het toevallen?
Spreekt het kind goed?
Zit net stil of verricht het onwillekeu
rige bewegingen
Heeft het bijzonderheden, die hwfe ver
blijf op de school moeilijk maken?
(Cnamie, on 'illekeurigo urineloozing,
6teel-, zverf- en plaagzucht, verzet, enaj?
Wat noopt u om dit kind achterlijk te
noemen of welke andere inlichtingen kunt
gij omtrent het kind geven?
Na bestudeering der ingevulde vragen
lijsten maakt het Bestuur (waarin ook
medici zitting hebben) een voorloopige
schifting. Afgeschreven worden al dade
lijk bijvoorbeeld do lichamelijk zieken, als
lijders aan toevallen, en ook zij, die vol
gens hun oordeel, niet achterlijk genoeg
lijn.
De lijsten der overgebleveno kinderen
komen alsdan bij een geneeskundige com
missie, die thans bestaat uit do heeren:
prof- Winkler, dr. Id&inga en dr. Schre-
ve, die in vereeniging met do directeuren
der scholen hun medi sc h - paedagogisch
onderzoek aanvangen.
Dat onderzoek heeft plaate volgens on -
derstaand plan.
1. /ader:
naam, datum van geboorte, plaats van ge
boorte.
2. Moeder
naam, datum van geboorte, plaats van ge
boorte.
3. Ouders
Is bij hen iets bekend van: a. dronken
schap; b. krankzinnigheid; c. zelfmoord;
d. misdrijven; e. zenuwziekten; f. tubercu
lose; g of anderszins?
4 Opstijgende lijnen
Is daar iets bekend van dronkenschap,
krankzinnigheid of anderszins
5. Zijlijnen:
Is daar iets bekend van dronkenschap,
krankzinnigheid of anderszins?
6. Uit hoeveel broers en zusters bestaat
het gezin
7. Hoeveel kinderen zijn cr overleden en
waaraan 1
8. Het hoeveelste kind is dit?
9. Was de moeder voor de geboorte van
bet kind g:iond?
10 Had de geboorte een normaal ver
loop?
11. Heeft het scholen bekocht ©u welke?
12. Is er een voogd?
13. Naam en woonplaats van den voogd.
14. Eerste levensjaren;
a. Leed het aan stuipen? b. Hoo oud
kreeg het tanden? c. Hoe oud leerde bot
loopen d. Hoe oud leerde het spreken i
e Doorstond het mazelen, roodvonk,
diphtheritis, hersenziekten of andere
ziekten? f Hoe oud was het zindelijk?
15.Tegenwoordige toestand:
a Algemeene indrukphysischo toe
stand psychische toestand, b. Vorm van
het hoofd: omvang lengte, breedte, a
Kleur der haren. cL Oogenkleur, oog
spleet, oogbewegingen, pupillen. o-
Ooren: vorm, gelijk- of ongelijkmatige in
planting. f. Aangezicht: neus, mond, lip
pen, tanden, verhemelte. g. Kan het
rechtuit gestoken banden stil houden h-
Kan het met aaneengesloten vooten stil
staan 1 Ook bij gesloten oogen i. Kan het
voor. en achteruit loopen Ook bij geslo
ten oogen? k Bestaan er ruggegraatsver-
krommingen 1. Bestaan eir spraakstoor
nissen? m. Kan het zien? n Kan het hoo-
ren o. Bezit het eenvoudige tijdsbegrip
pen? Onderscheidt het gisteren en mor
gen? Kent het de lengte van een maand
en een week? p Bezit het eenvoudige
ruimtebegrippen? Onderscheidt het links
en rechts, voor en achter, boven en on
der? Weet het doD weg naar huis? q. Kan
het een eenvoudige figuur nateekenen r.
Onderscneidt het do kleuren s. Kan het
de boofdbewerkmgen uitvoeren in dc ge
tallenrij tot 10, tot 20, tot 100, boven 100?
t. Leest het 1 Spreken en JLezen I, spre
ken en lezen il, spreken en lozen III,
spreken en lezen IV, in woord en beeld
I? u. öchrijft het: a. naar voorbeeld? ix
naar dicté?
zag hij or uit als iemand, die in de verte
iets duidelijk wil onderacheiden, iets,
wat ver achter den bonzon is to zoeken.
Hij had oen donker kostuum aan, van
oudorwetsche snede; zijn gelaat was bleek
van innerlijke, diepe ontroering; zijn
mond vertrok zich als die van een kind,
dat alle moeite doet, om niet te weenen.
Gertrud legde don linkerarm van haar
oom op den bare, Frauke liep dicht aan
zijn andere ha,nd, waarin hij een sterken,
eikenhouten stok droeg, dien hij bij eiken
stap stevig op den grond zette. Zoo ging
zij zwijgend en langzaam door do hooge,
prachtige allee, in de richting van don
polder. Achter hen hoorde zij de zware
ademhaling van den ouden knecht.
De beide meisjes wierpen elkaar af en
toe verruk to blikken toe. Uit Fraukes
oogen blonk tevens onbegrensde liefde en
dankbaarheid, als zij Gertrud aankeek.
Na enkele schreden werd de streek voor
Gertrud onbekend; zij was immers met
opzet in dj onmiddellijke omgeving van
het huis gebleven. Terwijl zij met de vrije
hand de hand van den invalide, die op
baar arm lag, streelde, noemde zij hem
den ridderlijksten man der wereld en be
weerde schertsend, dat zij aan zijn zijde, en
door hem geïntroduceerd, zich sterk en
trotsch genoeg gevoelde, om aan haar
voorvaderen voorgesteld te worden. Bij
die woorden boog de invalide zijn grijs
hoofd.
Het smalle pad leidde nu rechtuit, met
tamelijk sterke glooiingen den polder in;
de oude rijweg met zijn zware populieren,
sloeg een bocht makend, links om. In
den hoek, dien de polderweg en de oude
hoofdweg vormden, stegen de duinen 'ca-
16. Bijzondere opmerkingen:
Ook bij dit onderzoek vallen nog velen
af, omdat zij
a. te achterlijk rijn; b. niet achterlijk
genoeg zijnc. niet geschikt zijn wegens
ziekte of spraakgebreken.
De overigen worden toegelaten.
Op deze wijzo Beleoteerende worden van
de oprichting dor eerste school in 1699 tot
1901 van de 263 door de schoolhoofden
voorloopig opgegeven# kinderen, waarvan
48 afvielen door verhuizing, onwil der
ouders en onbekende oorzaken, zoomede
10 wegens al dadelijk gebleken to groote
achterlijkheid, 161 aan een nader onder
zoek onderworpen en van deze 111 toege
laten. Wanneer men bedenkt, dat deze 111
zijn afgezonderd na ernstig mediscb-pao-
dagogisch onderzoek uit plus minna
32,000 kinderen, dan goven deze cijfers
een heel anderen kijk op de zaak, dan
zulk6 de Leidsche cijfers uit meergenoemd
Yerslag doen.
(Slot volgt
Dr. Bronsveld schrijft in zijn „Kroniek"
in de,,Stemmen voor Waarheid
en Vrede": 4
Op het B i n n o n h o f, in de vergader
zaal van de Tweede Kamer, is het vuur
aangelegd on het heeft lustig gebiand.
Toch is niet veel bespeurd van hetgeen men
„feu sacró" pleegt to noemen, Scherpe en
vinnige woorden werden nu en dan over en
weer gewisseld, maar het was geen groot
debat. Vooral trok het de aandacht, dat de
oppositie zoo weinig in had te brengen, of
ten minste inbracht tegen de Regeering.
Een rede, door den beer Goeman Borgc-
8ius buiten dc Kamer gehouden, leverde
grootendcel8 de stof voor beschouwingen
van leden der rechterzijde. De Regeering
kon daarbij denken aan het bekende:
„Laat do jongelingen spelen voor ons aan
gericht."
Het moet erkend worden, dat het minis
terie den indruk maakt van te zijn samen
gesteld uit bekwame en eerlijke mannen.
En niemand zal met grond beweren kunncu
dat er aan de verschillende departementen
niet wordt gewerkt. Wij geloovon dan ook,
dat de Tweede Kameir het cr niet op toelegt,
om dit Kabinet te doen vallen, maar do
minister van oorlog zal het, naar 't sohijnt,
zwaar te verantwoorden hebben. Wij moe
ten hiei afwachten. Geconstateerd kan wor
den, dat de heer dr. De Visser ditmaal
geen gelukkige „entree de Chambro" heeft
gemaakt Zelden kwam een geacht afge
vaardigde zoo slecht vaD de reis als dezo
„Staatsman"-predikant na zijn in do Ka
mor gehouden red©. Hij is ongetwijfeld iu
de algemeene achting gedaald.
Daar komt nu voor hem de omstandig
heid nog bij, dat dc groote meerderheid van
d»1 leden der piovincialö kerkbesturen haar
goedkeuring heeft geschonken aan liet re
glementair verbod om tegelijkertijd Kamer
lid en predikant te wezen Het artikel li cel v
geen terugwerkende kracht, zoodiat dr. De
Visser tot een een nieuwe Kamerver k'eicng
rijn tijd qu eens in Den Haag, en dan weet
in zijn standplaats Amsterdam zal kinnea
doorbrengen. Het gerucht, tot ons geko
men, dat hij, indien hij te Leiden werd ge
kozen, zijn evangeliebediening zou necv
leggen, blijkt onjuist te zijn geweest. Maar
dr. De Vissor b I ij f t predikant (evenals
do heer dr Sbhokking) met de wetenschap
dat do Kerk, welker dienaren zij rijn, her,
veroordeelt, ja voortjan verbiedt «e
doen wat zij zich veroorlooven. Men moet
wel sterk overtuigd wezen van zijn onmis
baarheid in de Kamer, of misschien ook
nog van iets anders, om zulk een nadruk
kei ijk votum van de Kerk te trotscoren.
Ton einde in het belang van het alge
meen eon einde te maken aan een misbruik,
dat tot allerlei verkeerdheden aanleiding
geeft, zegt de heor A. Kierdorff, te Bcho-
veDingen, onder het hoofd: Art. 4 der
Jachtwet in „De Nieuwö Cou
rant" het volgende:
Volgens art. 4 der Jachtwet behoudt do
Regeering do beschikking der jacht over
de zeeduinen van af den Hoek- van Hol-
mclijk steil omhoog; zij waren op die
plaats, van beneden tot boven, met jonge,
vijfjarige dennen begroeid.
Het kleine gezelajnap, dat den rijweg
verder voigdo, kwam na enkele schreden
bij een kruisweg. Naar links voerde een
breedo weg naar de Kneeschc bijgebou
wen; naar rechts steeg een tamelijk steile
en smalle weg naar ao ruino.
Niemand had de dennen gestoord, die
links en rechts aan den weg do wacht
hielden; zij nadden rioh naar voren go
drongen, nu eens deze, na jaren de an
dere, en haddeD lange den weg gegluurd.
Kr was echter niets te kienalleen zat in
de schemering van den morgen een haas
onder do lage takken verecnoien, en de
katten uit de bum. slopen in de duister
nis van den nacht over den eenzamen
weg en loerden op een ongelukkig muis
je. Maar de monschen, die op den rijweg
voorbijgingen, koken nauwelijks omlioog
naar den smallen, donkeren dennenweg;
er was daarboven niets te halen. Hun
voorvaderen hadden eens met zorg oi
vreugde naar boven naar don trotechen,
geplavcidcn weg opgekeken, wclko naar
de groote poort van den burcht leidde;
hun kinderen betreurden het, dat het
verboden was, stecnen voor woningen uit
do ruïno te breken.
„Bier zijt ge op jo eigen grond en bo
dem", zoide von Knee.
Spoedig verhief zich voor hen een groo
te, grijze muur, wolkc .dwars over den
weg ging.
Eens had Itier een hooge, Itomeinscho
poort den ingang gevormd, men kon nog
duidelijk haar vorm in do 6tcencn zien
later, waarschijnlijk pas in deze eeuw, wa-
land tot aan het dorp Noordwijk aan Zee.
Nu zou men mogen verwachten, dat deze
duinen zouden worden verpacht en van
voor de zeewering schadelijke konijnen
zooveel mogelijk vrij gehouden. Dit ia ech
ter niet het gevaL
Geheele bonden, voor do zeewering hoogst
schadelijke, konijnen, wonden cr geteeld
en bechermd door bezoligdo rijksveldwach
ters van den Hock- van- Holland tot aan
Noordwijk. Deze lieden, maar een zeven
of acht, hebben een weekgeld van elf gld.
Om hun bedrijf zooveel mogelijk aan het
oog te onttrekken, zijn de duinen met bor
den met Verboden Toegang, Art. 461 Wetb.
van Strafrecht, bezet, zoodat een eerzaam
wandelaar inderdaad bang is ze te betro-
en, ofschoon niemand het recht heeft oe
duinen af te sluiten. In de onmiddellijke
nabijheid van den watertoren is een deu
nen bosch, waar niet gejaagd mag worden;
z. g. gereserveerde jacht.
Menig werkloos man is de verleiding te
sterk zich in de duinen jf hier zoo'n scha
delijk konijn tot te eigenen, waarvoor zoo
iemand dan gewoonlijk zwaar gestraft
wordt. Voor particuliere jaebteigenaren,
die te veel schadelijke dieren hebben, heeft
de wet de gelegenheid geopend machtigingen
tot verdelging uit te geven; waarom worden
hier dan door do Regeering zulke toestan
den gehandhaafd
Do Nedcrlandsclio Vereeniging tot af
schaffing van Alooholhoudcndo Draikcn
heeft besloten een krachtige actie to voc
ren tegen het ingediende wetsontwerp tot
verhooging vaD den a c c ij n s op
het gedistileord De Redactie van
bet orgaan der Vereeniging „Do Blau
we Vaan" heeft reeds stelling genomen
tegen het wetsontwerp en in een zestal ar
tikelen onder den titel „Gewogen co te
licht bevonden", do memorie van toelich
ting bij het wetsontwerp aan een >rusbigo
critiek onderworpen.
De bezwaren, dio volgens den Minister
voor de a :nsverhoogiug gelden on die
hij in do memorie van toelichting bestrijdt,
wordeD achtereenvolgens nader behandeld.
Waar de Minister een daling aanneemt
van het gebruik van 10 pGt., daar is hot
voor die drankbestrijders, dio, van do uc-
cijnsverhooging een evenredige en iu elk
geval con vrij belangrijke afname van t ge
bruik verwachten, een ernstige waarschu
wing De accijns toch zal met 43 percent
worden verhoogd cn die verhooging i>-teo-
kent dat de schatkist zal worden voorzien
ten koste van den jammer en do trauou
van tal van ongelukkige vrouwen cu kin
deren. Meer geld zal worden onttrokken
aan de drinkersgezinnen Het onmiddel
lijk gevolg van de accijns verhooging /al
zijn oen vergrootiiig van het tekort nan
voedsel, kleeding en wat dies meer zij. Het
argument vaD den Minister, dat vileu vin
de mindorgegoodoii al zoo.cel 'tan drank
uitgeven, dat sm geen cont moer kuunen
missen en dus door de aocijn&vorhooging
gedwongen worden minder te drinken, is
teer onmonscbkundig cn in strijd met do
werkelijkheid. Do Minister schijnt van
meoning te zijn, dat het gebruik van ster
ken drank geheel vrijwillig geschiedt. Dat
oordcel berust op dwaling cn onbekend
heid met het alcoholvraagstuk.
„Bij alle aocijnzonveaiioogington hebben
tot nu too in ons land o. i. terecht
geldelijke overwegingen voorgezetenDe
Minister had goed gedaan, indien hij dit
maal niet getracht had do pil to vers ui ko
ren en tevens ais drankbestrijder tc po-
seeren. Voralsnog schijnt die taak nog niet
aan een Nederlanclsch minister toover-
trouwd to kunnen worden I
Wij hopen echter, dat ditmaal de Twee
de Kamer eens zichzelf blijft cn do ac
cijnsver hooging weer verwerpt. Wc hebben
goed vertrouwen, dat de suikcrvorlaging
er toch wel komt Zoo niet terstond, dan
toch spoedig. Eenmaal aan de orde ge
steld, komt dat zaakjo wol teroohtl En
dan zullen de middelen tot dekking van
een mogelijk (klein) tekort ook wel ge
vonden worden evenals de velo milliooneri,
die in den loop der tijden voor allerlei
niouwe of weggenomen oude staats
uitgaven noodig gebleken zijn.
Men houdo dus als drankbestnjrior,
ren de zware eikenhouten deuren geheel
vermolmd en ineengezakt. Nu vulde oen
in leem opgetrokken ruw stuk muur den
statigen boog. In de barsten cn roten op
den zandsteen van den boog groeide
groen, fluweelzacht mos; ter zijde van den
weg had een ahorn zich door don muur
heengcJrongondo stoeneo, welke hij had
afgebrokkeld, vormden een kleinen puin
hoop, waarin het onkruid van het bosch
wortel had geschoten Links van dep
groote n, dichtgemotscldcn boog bovond
zich een tocgangspoortje, door de takken
van een boog opgeschoten den bijna aan
liet oog ontt kken.
Voss trok con paar zware, verroeste sleu
tels uit zijn jas, -opende do ha-lf vervallen
deur cn verdween in dc duisternis.
„Ik ben bang," zcido Frauke, cn trok
haar schouders op.
Gertrud volgde den ouden knecht. Weer
knarste huivoringwefck. .d' i^zcr cp ijzer
in de lange, gewolfde gang, daarop ging
de deur open; heldere, warme zonneschijn
stroomde hun tegen. Gertrud stond op de
plaate, waar, meor dan vierhonderd jaren
geleden, haar geslacht had gewoond.
Een treurig „Ach" ontsnapte aan haar
lippen. Geheel onder den indruk van bet
ontzettend vorval cn geboeid door het be
wustzijn, zich op den grond cn bodem va a
haar oud geslacht te bevinden, bleef zij
als vastgenageld staan. Haar oogen
dwaalden over hot plein.
„Behoort do ruïne werkelijk aan mij,
oom?" vroeg zij, diep ademhalend.
Het kwam haar zoo vreemd, zoo afgele
gen voor, wat rij voor zich zag als een
andere wereld en het viel haar moei
lijk, haar tijd en haar jeugd met dit vet-
maar ook als voorstander van een billijk
©n rationeel belastingstelsel, flink v^ct tij
stuk en bestrijde krachtig op do ockcndo>
nooit weerlogdo en in dezo artikeleu ten
dcele aangehaalde motieven ook deze ac
cijns ver hooging, die uit drankbestrijders
oogpunt gewogen is en to licht bevonden."
Onder het hoofdHet nood lijdona
proletariaat zegt „Dc Maas bo
ei o":
Potgieter zegt eigens, dat dc letterkun
de de spiegel is van de stoffelijke, geeste
lijke en zedolijko toestand van een volk.
Geldt dit in het algemeen van dc letter
kunde, in hot bijzonder moet dit dau op
gaan van een courant, die zooveel als oo
instantané is ran het dagolijksch leven.
Wij rouwden nu dezer dagen een der
laatste bladen open van het sooioJistischo
„Volk dagblad voor het verdrukte on
vertrapte proletariaat, en mon zal ons toe
geven, dat hot armoelevcn der „Volk -
lezeis niet to ontzettend moet worden voor
gesteld, daar wij op de laatste pagina, op
één enkele uitzondering na, geen andere
advertenties vonden dan van g en o t-
middelen.
Van boven af gelezen, werd het proleta
riaat beurtelings ter versnapering gepresen
teerd:
Anijsmelk- en sleraptabletton merk M.
P S.
Blookor8 Dnalders-caoao.
India-China Thee met Frou-frou wafels.
Alooliolvrije likeuren en Punch van A. v.
Pernis.
Dubbel gcoonfijtc Snippers, kort en lang
gekorven.
Geldersohe Rookworst van Anton Hun ink.
Banket on Koek uit do fabriek „Do
„Zwaluw".
Honing van „De AdclshoCvo" onder motto:
„Honing op het brood maakt do wangen
rood."
Fijne tafclmostcrd van Van Rijn.
Bes3en, Frambozen, Abrikozen, Tamarin
de, Kersen-Jam van Stokhuyzcn.
Van Ncllc's Koffie.
Echte Goudschc Sprits, Siroopwafcls cn
Suikerballon van Gobra. Kamphuyzcn.
Italiaanscho, Spaonsche on Grickschc
Wijnen van I W A. Weiss, aan welk adres
d© bekende zuivcro natuurwijnen ook ver
krijgbaar zijn per liter, per flcsch Cn per
glas.
Golden Thee met Banket van Van Arkel-
En ten slotte: Beste Leverpastei van A.
van der HCydon.
Voog daarbij do gewone vaste adverten
ties van dc Italiaansche Opera, Holland-
sche Schouwburg on het. Byou-Biograpb-
Theatcr, en gij hebt het zuivere beeld van
de menschelijko ellende der V o 1 k-prolc-
tariërs.
Nog een eigenaardigheid der advertenties
in het „V o 1 k" zijn do opschriften.
Moord leest gij bijvoorbeeld mCt drie
uitroepingstcckens or voor, cn drio cr ach
ter, en dan staat daaronder een heel ou
srhuldigo advertentio van.boddcnkl- cT-
jes on kussens loopen.
District III schrijft ccd andor ou
dikke letters, on daaronder: „Broodjes met
vleesch. Biefstuk met aardappelen ten allet»
tijde Salon den heelen dag geopend."
Een derdo adverteert onder dc reuzolct-
ters van r ij k oeen „keuzo artikelen,
geschikt voor practischo Sint-Nicola-'t.
cadeaux".
Hier hebben wij nu geen kunst mot tcr-
donz, maar reclame met tondenz, maar het
moet voor heeren adverteerders van ,,H fc
Volk" toch op den duur een heclo 1 .mJ;
zijn om altijd zoo tendentieus tc blijven.
Statenverkiezingen.
In een Zondagnamiddag tc 's-Gravenhago
gehouden vergadering van den Bond van
R K. Kiesverccnigingen in Zuid-Holland
heeft do heer A. C A. van Vuuren, lid van
do Tweede Kamer, gesproken over de aan
staande vCi kiezingen voor de Prov. Staten
cn de samenstolliug der kiezerslijsten. Hij
zeide. o. a., dat dc rechterzijde in Zuid-
Holland slechts geheel zeker was v; i 11
zetels en dat fel gestreden zou moeten wor
den in de districten Oud-Beyerland, Slio-
drccht, Gouda, Delft, Gorkum en Leiden.
val, met dozo oude muren, manshoog©
puinhoopen en bovenal met den ouden
toren in verband to brengen, dio op een
afstand van honderd schreden in do biuu-
wo 1 ucht verrees.
„Ja, kind," zcid© von Knee bijna m>
delijdend. „Deze duin met haar ruïne ia
het eenige, wat je grootvader voor zich en
zijn nakomelingen heeft gered. Het is oit-
ter weinig."
Wat het klcino gezelschap voor zich
zag, was in den waren rin van het ucord
een ruïne. Een binnenplein van con bureau
4xx>als men die in Zuid-Duitschland z.»a-
veel ziet, alleen, dat de muren nog niasuo^
ver, nog dikker waren en zoo 6tevig be
werkt, dat de armzalige tijd na den ler-
tigjarigen oorlog daaraan niet had behoe
ven te knoeion, zooals aan zoo menig©
ruïne in Swaben en Beieren. Zij waren te
zamen en tegelijkertijd ineengestort: da-
kon, muren, deurbogcu, eikenhout cn ijze
ren krammen. De ineenstorting was van
boven begonnen cn steeds meer den grond
genaderd. Het hoogste stuk muur, dat nog
rechtop stond, was hoogstens een mans
lengte hoog. Do bijna twee meter breedo
muur, welke het burchtplein rondom om
gaf en ecDs den aanval van dc vijanden,
die de duin opstormden, afweerde, had
zijn bovenrand van getand metselwerk ver
loren een half tot aarde geworden, met
onkruid begroeide wal aan haar voeten
toond<>, waar do afgebrokkelde tegels, de
naar beneden gerolde steenen gebleven
waren; er konden wel evenveel naar bui
ten zijn gevallen, of 'rij waren naar bene
den in den tgrond gerold cu in den wik
ten Knce terecht gekomen.
(Wordt vervolgd.)
