De fabrieken van Krupp.
lijk in de nabijheid der rivieren en meren
en bronnen ophoudt, is het van belang,
vaar dit mogelijk is, deze plaatsen te
reinigen, door overal, waar de inboorlin
gen hun water gaan halen, de boomen en
de hooge struiken omver te halen. Ook ia
bet van groot belang, de dorpen te ver
plaatsen naar die streken, waar zichdetsé
tsé niet ophoudt; deze streken nu zijn zeer
talrijk en bevinden zich dikwijls in do na
bijheid der besmette oorden.
Aan meerge noem den Parijschen profes
sor Brempt is een zeer merkwaardig feit ver-
Viaald. Eenige jaren geleden bestond er
dicht bij Coquilhatville een visscheTsdorp,
dat 5000 inwoners telde en welks bevolking
door de slaapziekte tot 300 werd terugge
bracht
iak bij dit ongelukkige dorp bevindt
zich een dorp van landbouwers, die bijna
nooit naar den stroom gaan, en bij wie de
ziekte volstrekt onbekend ia.
Ten slotte moet men vooral tegengaan
het wegtrekken der bevolking en de militai
re verkenningstochten uit besmette naar
gezonde streken.
Het verwisselen van arbeiders en de mi
litaire verkenningstochten moesten alleen
geschieden tusschen gezonde streken en tus-
schen besmette plaatsen onderling.
Het is dus van het hoogste belang, met
zorg de geografischo verspreiding van de
töé tsé en van den trypanosoom t© bestu-
deeren.
Van a'en omvang der fabrieken van Krupp
te Essen, zal men zich eenig denkbeeld kun
nen vormen door de volgende mededeelin-
gen, ontleend aan een artikel in de „Köln.
Ztg
Reeds is de firma er op uit geweest zich
met betrekking tot den geregelden aanvoer
van ijzererts, haar grondstof, van de fluc
tuation der markt en andere invloeden, als
stakingen, enz. onafhankelijk to maken. De
eers'e ertsgrocven werden in 1864 aan de
L-ahn verkregen. Tegenwoordig bezit de fir
ma 677 ijzcrertsvelden aan de Lahn, de
Sieg, de Agger, in het "Westerwald cn io
Lotharingen; voorts is de firma deelgenoot
in Spaansche extsgroeven bij Bilbao. Op dit
x>genblik zijn 30 bedrijven in vollen gang,
daaronder 10 diepe mijnputten met volledige
machinale inrichting. In het afgeloopen
jaar werden uit de binnenlandsche groeven
465,768 ton ijzererts gedolven. De benoodig-
de steenkolen voor de gietstaalfabriok te
Essen en het grootste deel van de kolen en
cokes voor do overige werken leveren de
Krupp'sche mijnen: Salzer-Neuack, Ham
nover en Hannibal. Zij leverdeD io 1905
totaal 1,979,020 ton. De Krupp'sche werken
voor zoover zij van Essen uit verzorgd
worden, verbruikten in 1905 aan kolen,
cokes en briketten 2,019,392 ton.
Ter beproeving van de producten aau
pantsers, kanonnen, goweren en munitie van
allerlei aard bezit do firma drie schiettcr-
reinm Het achietterrein bij Meppen is !X5
kilometer lang en 4 breed en dient tot het
houden van schietproeven op voet van oor
log. In 1905 zijn daar ongeveer 22,000 scho
ten afgevuurd. Do sohietploata Tangerhüt-
te, vroeger tot het Gruson-werk behoorende,
is 8 K.M. lang; daar werden het vorige
jaar uit kanonnen 6681 en uit goworen en
m..chineg,-oren 11,030 proef6choten gedaan.
Om de uit de werkplaatsen te Essen ko
mende stukken geschut i odelijk tc kunnen
beproeven, is in de onmiddellijke nabijheid
.van de fabrieken te Essen een kleinere
schietplaats van 2.7 hectaren oppen-lakte
ingericht, waar in 1905 16,000 schoten uit
kanoünen en 17,000 schoten uit geweren tot
het beschieten van pantserplaten werden
gedaan.
Eonige interessante statistische gegevens
omtrent de volgende inrichtingen kunnen
den indruk van het geweldige etablissement
nog verhoogen. De waterverzorging van de
gietstaalfabriek met de daarbij behoorende
koloniën geschiedt door twee pompwerken
aan do Ruhr, een centraal-waterstation cn
een waterleiding in de fabriek zelf. Deze
vier installaties leverden in 1905 te zamen
12,888,627 kub. Meter; bovendien werden
uit de waterleiding van de stad Essen nog
2,690,330 kub. M. verkregen, zoodat het to-
taalverbruik in dat jaar 15,578.957 kub. M.
bedroeg, wat ongeveer gelijk 6taat met het
totaal verbruik der stad Dresden. De gas
fabriek der gietstaalfabriek, die naar haar
productie de 11de plaats onder de gasfa-
brieken van het Duitsche Rijlc inneemt,
leverde in het vorige jaar 18,462,700 kub.
Meter lichtgas voor 2323 straatlichten en
37,062 lichten in werkplaatsen, woningen,
enz. Het electriciteitswerk der gietstaalfa
briek beschikt over drie machinehuizen met
zeven verdeelstations, over 50 kilometei
ondergrondsche kabels, en voedt 1651 boog
lampen, 15,304 gloeilampen en 763 clectro-
motoren. Het verkeer op de terreinen van
de gietstaalfabrieken geschiedt langs een
spoorwegnet met normaal spoor van 64 K.
M. rails, 17 tendcrlocomotieven en 716 wa
gens, voorts door een amalspoornet van
<0 K. M. rails, 29 k^omotieven eu 1350 wa
gens. Dagelijks rijden ongeveer 50 treinen
naar de stations der Staatsbaan. Het tele
graaf net der fabriek omvat 21 stations met
37 Morse-toestellen en 81 K. M. leiding;
verleden jaar zijn 24,630 depeohes verzonden
en ontvangen. Het telefoonnet heeft over
de 500' aansluitingen met 460 K.M. leiding
De beroepsbrandweer van de fabriek bestaat
op het oogenblik uit 3 officieren en 119 ge
ëmployeerden en manschappen. Overal reu-
zengetallen in deze machtige industriestad.
Ten slotte een kort woord over de manier,
waarop hier het sociale vraagstuk onder de
oogen is gezien. Bij het plotseling te zamen
stroomen van gnx>te arbeidersmassa's heeft
het woningvraagstuk zich hier reeds vroeg
laten gelden. Tientallen van jaren vóór de
wetgeving en de organisatie ingrepen, heeft
Alfred Krupp vele inrichtingen voor het
welzijn van zijn arbeiders tot stand ge
bracht. De Pruisische minister von Puttka-
mer noemde eens de Krupp'sche fabriek
den klassieken bodem van de arbeidersvoor
zorg. Ook de zoon van Alfred, Friedrich
Krupp, drukte hier de voetstappen zijns
vaders. Hij schiep een aantal voorbeeldige
instellingen voor het welzijn, de beveiliging
en verzorging zijner arbeiders. In de 5934,
door de firma gebouwde gezinswoningen in
de verschillende koloniën wonen meer dan
5000 onderhoorigen van do firma met meer
dan 22,000 gezinsleden. Gaarkeukens, loge
menten, ziekenhuizen, verplegingsoorden, in
dustriescholen, huishoudscholen, ontspan-
ningslokalon, enz. zijn er bij dozijnen. Be
halve de wettelijk verplichte fondsen, heeft
do firma nog een aantal hulpkassen inge
steld. In 1904 bedroeg de totale som aan
bijdragen, ondersteuningen en toelagen
5,694,606 M.
Na den dood van den laatsten directen
nakomeling van den stichter, worden de
Krupp'sche werken nog steeds in denzelf
den geest beheerd en mogen zij ook tegen
woordig nog de trots der Duitsche industrie
genoemd worden.
EEN HUISPLAAG}.
Ken dame klaagde haar nood aldus:
„Een nieuw aangekochte stoel (cra-
paud) bleek bedekt te zijn met zeer klein©
diertjes, geelachtig van kleur, dio door
het trijp heen on weer gingen en nog klei
ner waren dan zandkorreltjes, voor welke
ik z© eerst hield. Natuurlijk liet ik den
stoel door den leverancier terughalen, om
hem te reinigen, maar nu is het ergste,
dat deze beesten heel het öalon-ameuble-
ment blijken aangetast tc hebben.
Dagelijks vorwijderca wat te vangen is,
toediening van lagen insectenpoeder, niets
helpt tegen de sterke vermenigvuldiging.
Een onderzoek bracht aan het licht, dat
da diertjes zich in do vulling van den
stoel ontwikkolen. Driemaal «daags wor
den stoelen, canapé en tapijt voorzichtig
afgedaan en telkens zijn er weer /iieuwf-
die: tjeshet is om wanhopig te worden 1-'
De bedoelde beestjes zijn inderdaad een
verschrikkelijke huisplaag. De misdadiger»
zijn z.g. springstaarten (Collembola)
waarvan tegenwoordig wel een honderd
soorten bekend zijn.
Deze springstaarten" houden zich bij
voorkeur -dfUr op, waar het niet al te droog
is; buiten vinden wij ze overal op min ofi
meer vochtige plaatsen. Eigenlijk behoeven
de plaatsen niet eens vochtig to wezen;
als ze maar koel en wat bedompt zijn, dan
voelen de springstaarten er zich al thuis*
Wie steeds lucht en zon in het huis Bin-;
nenlaat', zal er weinig last van hebben.
Het is bekend, dat op allerlei dierlijke
en plantaardige stoffen zich al epetedig
schimmels ontwikkelen; men denke maar
eens aan do schoeien, die zelfs thans nog
in do kasten beschimmelen. 'Als het wat
warm en vochtig is, zijn de schimmels in
haar knollentuin. De kleine springstaarten
nu bestaan uitsluitend van die schimmels;
daaraan peuzelen zij den heelen dag, het
heelo jaar door.
De springstaarE kent geetf rustperiode.!
Altijd kan men haar vinden en altijd in'
volwassen toestand. Zij brengt wel eieren
voort, maar de diertjes, di© zich! hieruit
ontwikkelen, lijken al precies op het ouder
paar; zij mi9sen dus, wat men gewoonlijk
noemt, een gedaanteverwisseling.
De beestjes moeten eten. En iwaar vindcif
zij dat? In de vulling van de meubelen;
dez© is altijd van dierlijken of plantaardi-
gen fooTspnongm. a. w« id© .vulling be
schimmelt.
Dus moet öf do vulling of de vochtigs
lucht öf moeten beido weg, ,want de aan
wezigheid hiervan zijn de bestaansvoorwaar-r
den voor do springstaarten.
Of er dan geen middelen bestaan' om 3a
dieren in d© vulling te dooden?
Vooreerst zal het lastig zijn, alle insecten
te treffen; en wanneer men ze niet alle
heeft gedood, begint het lieve leventje op
nieuw. Maar bovendien is het de vraag, of
do meubelen er tegen kunnen. En in ieder
geval is het geen werkje, dat particulieren
kunnen opknappen; dat moet do meubelma
ker doen, door de meubelen eerst ergens,
buiten van de vulling te ontdoen en terdege
te reinigen. Vervolgens plaatsk,men z© in,
een kist, dio hermetisch gesloten kan wor
den giet men nu hierin wat zwavelkool
stof, aan verdampt dit, en door den damp
kunnen do nog achtergebleven springstaar
ten wellicht gedood wordenjwant tegen
zwavelkoolstof zijn niet zoo heel veel in-,
ööcteöi bestand. (Wio er een proof meo
noemt, wijzen wij er op, dat deze dampen
zeer gauw ontbranden, (zoodat wij met
pijp, sigaar of ander vuur uit de buurt
moeten blij ven
En dan vooral 'de kamera duchtig rei
nigen en flink laten door- en uitwaaien; de
gordijnen iwog en de zon binnön laten*
zoolang het maar kan<
De stroohoed voor paarden»
De stroolioed voor paarden is in warme,
zomerdagen weder gebleken een voortref
felijk voorbehoedmiddel t© zijn. Ouder de
dieren, dio ten gevolge van 3c hitte stier
ven, was er geen een, dat een hoed droeg.
De groote firma't, dio sinds jaren door
'do Duitsche verecniging tot bescherming
van dieren van stroohocdcn en kappea
voor .paarden worden voorzien, verklaren
eenparig, dat zelfs in do heetste dagen»
geen dieren, die aldus „behoed" wordon,
door do hitte vallen.
Voor tweespannen gebruikt men tc Ber
lijn meest, in plaats van den stroohoed, de
kap, en bestrijkt, om den paarden af te
leeren, aan eikaars kappen te knabbelen,
*do randen daarvan met wat men in Duitsch-
land Franzosenöl" noemt. Zeer ondoel
matig is hot, het paard natte lappen op het
voorhoofd te leggen. Hot water verdampt
snol en do lappen veroorzaken juist het te
genovergestelde van het gewensoht© resul
taat: een hevige warmte.
