"blanckaerts Co.,
BLOOMER'S DAALDERS
caüa0
jongste BEDIENDE.
(Sevraaogsls
Aardappeleniiandei,
Wed M. van der Bent.
Y© htBUPs
Y© ito©p§
Y© Huur,
ItoopT
Fijnste üéiange,
Haartestiersiraat H9.
Keur van - -- -- - - -- -- -- --
Poribj, Sherry- en icadeïra-Wijnen.
Voorradig bij
Firma A. SCLUiY. 5SS0b2o
Er@0straat 34.
Wijnhandel,
RÜODE PUT B. a fl.20 per flesoh.
WITTE
B.B. a „1.25
CACAO
is gezonder dan koffie;
voor hen die
gebruiken, ook goedkooper.
Een bus van 2 pond voor 1.50.
stojCE».
Rassefman Pander.
Gothisclien-
Renaissance-
Ond-aoilandschen-
Lodewijk XV-XVI-
Empii's-
en Modernen Stijl.
LenteBeuge»
Ivasi elsn Oek
2S@ ilaarüegsbr.
Ivcr de beteehenis der etectro-pbyslologie ih m
onderdeel van de leer der 18V6Ml/flf flfill t ifiQBL
Dit was hot onderwerp dér rede, heden-
fcamiddag ter gelegenheid van den 83lstea
.Verjaardag der Leidsche Universiteit door
den rector-magnificuB dr. W. Eintfoovea
uitgesproken in het groot-auditorium van
het Academiegebouw.
Wij verkecren in rouw, aldus ving spr.
Han.
Een uitstekend man, die gedurende 29
jaren aan onze Universiteit werkzaam is
geweest, onze diep betreurde oud-collega
Samuel Siegmund Kosenstein, is van ons
heengegaan. Toen Rosensteiai in 1860 te
Groningen op 34-jarigen leeftijd heb hoog
leer, irsambfc aanvaardde was het hier te
lande treurig gesteld met het klinisch on
derwijs. Dat dit zich thans veilig kan me
ten met dat in andere landen is voor een
JSJangrijk deel aan hem te' danken, en het
ft zijn geest, die voortwerkt in het groot
aanbal voortreffelijke leerlingen, die hij
heeft gevormd.
In 1873 werd hij aan de Leidsche Uni
versiteit verbonden, en toen hij in 1902 op
ÏO-jarigen leeftijd, door de wet gedwongen,
fjijn hoogleeraarsambt neerlegde, kon hij
«net zelfvoldoening en trots terugzien op
den roemvollcn weg, dien hij had afgelegd
Zijn verlies zal in breede kringen zwaar
gorden gevoeld.
Maar de dood, zoo ging spr. voort, ook
wan de voortreffelijksten, mag Men voort
gang niet beletten van hot leven in onze
maatschappij en v ij ©eren hen, die van ons
gingen fyet best door hun arbeid in hun
geest voArt te zetten.
Zoo kon spr. met vrijmoedigheid aanvan
gen met zijn onderwerp uit het gebied der
jjhysiologie ,,een in hoog© mate onpopulai
re wetenschap" misschien bij het groote
publick nog hot best bekend geworden door
den hardnekkig gevoerden heilloozen strijd
tegen de vivisectie.
En toch is deze tak van wetenschap uit
den aard der zaak een onmisbare schakel
Jn do keten van allo biologische weten
schappen, van de scientia amabilis af tot
aan de krachtig ingrijpende, soms ijselijke
heelkunde toe.
Maar ook de niet biologische wetenschap
pen kunDcn bezwaarlijk als geheel los staan
de van de physiologio worden beschouwd.
Want de basis van al ons kennen moet door
waarneming worden gevormd.
Na op het onverbrekelijk verband, dat er
tusschen de physiologic en alle andere we
tenschappen bestaat, te hebben gewezen,
vroeg spr. de aandacht in het bijzonder
voor do electro-physiologie als een onder
deel van de leer der levensverrichting.
De beteek en is er van wordt zeer verschil
leed beoordeeld. Er zijn er o. a. Max
Verworn die er weinig waardeerend over
oordeelen, waar tegenover weer anderen
kunnen genoemd worden, die er met groo
te waardeering van getuigen. Na deze uit-
eenloopend'e beschouwingen nader te heb
ben besproken, kwam spr. tot de methoden
Hie in do electro-physiologie worden toege
past en die zoowel het onderzoek der elec-
fcrische prikkeling, als dat der electrischo
reactie ten doel hebben.
Terwijl ook door minder welwillende
beoordeelaars algemeen erkend wordt, dat
de gonoemde methoden tot een hoogen trap
van ontwikkeling zijn opgevoerd, gaan
sommige bewonderaars in deze richting
zóó ver, dad; zij door hun onbeperkten lof
de belangen der electro-physiologïo meer be-
'nadeelen dan bevorderem
Met behulp van in den Iaatsten tijd uit
gevonden instrumenten is men juist thans
in staat gesteld in de onderzoeken metho
den aan te wijzen.
Een bijzondere vermelding verdient dc
werking van wisselstroomcn. Deze oefe
nen bij gelijke gemiddelde intensiteit de
krachtigste werking uit, wanneer het aaD
tal wisselingen per seconde een bepaald
bedrag, ongeveer 200, bereikt Grijpen do
wisselingen langzamer plaats, dan moet
de stroom sterker worden genomen, om
dezelfde uitwerking te kunnen teweeg
brengen. Vermeerdert men do wisselings-
frequentio, dan moet eveneens de sterkte
worden vergroot.
Hoewel do studie der frequente wissel-
stroomen, volgens spr-, tot merkwaardige
uitkomsten heeft geleid, zoo moeten wij
toch erkennen, dat zij ons niet merkbaar
nader heeft gebracht bij het einddoel, dat
de meeste onderzoekers zich hebben ge
steld en dat ook als hoofddoel door velen
steeds voor oogen wordt gehouden. Even
min als door do vroegere pogingen hebben
wij door hot onderzoek der wis selstro omen
geleerd, waarin de aard' en het wezen dor
electrische zenuwprikkeling bestaan.
Van den electrischen prikkel, ging de
hoogleeraar over naar do electrische reac
tie. De. aard en het wezen van den eersten
houdt naar alle waarschijnlijkheid ten
nauwste verband met den aard en het we
zen der laatste, en wij denken daarbij voor
al aan do clectrisohe reactie der zenuw.
Een zenuw, die op een willekeurige plaats
gepriakeïd wordt, ontwikkelt een electromo.
torische kracht, die op de plaats der prikke
ling begint on dan langs de geheel© zenuw
wordt voortgeleid. Het proces dor zenuw
geleiding gaat steeds gepaard met deze
voortschrijdende electromotorische kracht,
die al3 zoogenaamde actiestro om wordt
waargenomen.
Er dringen zich hierbij een aantal vra
gen bij ons op, zeide spr., maar wij moeten
erkennen, dat de antwoorden daarop ver
zijn to zoeken. In vertwijfeling schijnen nu
sommigen toe to geven aan de neiging zieh
in bespiegelingen to verdiepen.
De eenigo weg, die ons open staat om
verder te komen, is echter onze waarneming
en proefneming met betere hulpmiddelen en
doelmatiger methoden uit to breiden. Wij
moeten nog tal van verschijnselen in al hun
bijzonderheden nauwkeurig leeren kennen,
voordat wij in hun wezen zelf dieper kun
nen doordringen. En wij moeten ons door
te ver gaande bespiegelingen vooral niet
laten verleiden, om gebrekkige schijnken
nis van het wezen der dingen te verkiezen
boven werkelijke en nauwkeurige kennis
van hun schijn.
Prof. Einthoven ging hierna over tot
elecfcricitcitsbeweging, die niet wordt on
derzocht om haarzelfs wille of om door to
dringen tot haar grond en oorsprong, ook
niet met heb oog op haar meer of minder
belangrijke gevolgen, maar enkel en alleen
als een begeleidend' verschijnsel bij den ar
beid' der organen, die wij in hun bijzondere
verrichtingen nader wenschon te bestudee-
ren. Do studie van de specifieke werking
3er organen is dan ons doel, terwijl wij do
ontwikkeling dor electrischo stroomeer
slechts als een middel te baat nemen, om
het doel to boreïken.
Als eerste voorbeeld bracht hij de adem
halingsorganen der zoogdieren ter sprako
en maakte door een uitvoerige beschouwing
duidelijk, noe de electriciteitsbewoging da
kennis van de verrichtingen der organen
kon vermeerderen.
In de tweede plaats behandelde spr. tor
toelichting van dezo stelling, het oog en
verklaarde:
Zeer veel moeilijker dan heb oog 'leent
zich het oor tot het electriech onderzoek.
Tot nog toe is dat zelfs, voor zoo ver mij
bekend is, niet beproefd. En toch zou het
waarschijnlijk vele belangrijke vragen, die
met betrekking tot de verrichtingen van
ons gehoororgaan worden gesteld, een stap
nader tot de oplossing kunnen brengen.
Maar dan zouden eerst een aantal techni-
sohe moeilijkheden moeten worden over
wonnen.
H©t olectrisch onderzoek van de hersenen
en het ruggemerg isvert ook zeer groote
bezwaren op.
Maar Spr. gaf die hoop niet op dat men
met voortgezetten arbeid eindelijk in zijn.
bedoelen zal slagen.
"Van veel grover aard en gemakkelijker
aantoonbaar -dan de reeds genoemde elec
trische verschijnselen zijn die, welke ge
paard gaan met do samentrekking van een
Bpier. Wij wijden eenigo woorden aan een
zeer bijzondere spier, die men ontegenzeg
lijk de belangrijkste van heb raenschelijk
lichaam noemen mag: de hartspier. Zij
leent zich bij uitstek tot een voorbeeld ten
bewijzo dat de electro-physiologischo ine
thoden van groot belang zijn voor het on
derzoek naar de verrichtingen der organen.
Na uitvoerige beschouwingen kwam de
hoogleeraar tot de slotsom, dat hierbij
het electrisch onderzoek het mechanischo
vooruit is. Hij liet verder een aantal
organen onbesproken, die langs electro-
physiologischen weg kunnen worden onder
zocht, om zich liever voor een kort oogen-
blik op een derde standpunt te plaatsen.
Ter toelichting wees hij vooreerst op de
electrische methoden, die dienst doen om
geluiden zichtbaar te maken, en als tweede
voorbeeld op de methoden, dio tot meting
van kleine temperatuursverschillen dienst
moeten doen, welke methoden wordon toe
gepast om de oplossing te beproeven van
eenïge belangrijke vraagstukken, welfcö
betrekking hebben op de stofwisseling in
het organisme.
Maar nu rijst wellicht aan het eind do
vraag bij u op, zeide Spr.: „Levert de elec
tro-physiologie als tak van wetenschap wel
nut en voordeel op evenredig aan den ar
beid, die er aan wordt besteed?"
Tor beantwoording hiervan plaatste hij
zich eerst op het standpunt van den prac-
tischen medicus. Hij dacht daarbij hoofd
zakelijk aan do gevolgen der electrische
prikkeling en in 't algemeen aan de too
passing der electriciteit in liaar verschil
lende vormen op de organen van den zie
ken menseh.
In den loop der jaren is nu eens het the
rapeutisch. effect der electrische stroomeil
hemelhoog geprezen, terwijl dan weer
als gevolg van een begrijpelijke, b :weJ
overdreven reactie het bestaan zelfs
van de geringste genezende werking van
dit agens is ontkend. Evenwel kan in den
tegenwoordigen tijd niet meer worden be
twijfeld, dat inen met de doelmatige toe
passing der electriciteit den zieken menscb
nut aanbrengt. Als middel om sommige
ziekten te leeren kennen, kan zij niet meer
worden gemist, daar immers cenige zoer
ernstige aandoeningen van «pieren en ze
nuwen in een vroeg stadium van haar op
treden op geen andere wijze dan met be
hulp van den electrischen stroom kunnen
worden aangetoond.
Ook van den genezenden invloed is men
thans algemeen overtuigd', en moge de ap
preciatie van den Iaatsten nog aan groote
schommelingen zijn blootgesteld, zoo mag
men toch met grond verwachten, dat mcf
den vooruitgang der techniek, de verbete
ring in het juiste doceeren, de grootere zc-
keiheid, waarmede over een bepaalden
vorm van electiicileitsbeweging wordt be
schikt en de meerdere nauwkeurigheid,
waarmede kan worden gekjcnliseerd, de
electro-therapio op den duur meer en mee*
aan waardeering zal winnen.
Bij gelegenheid van een vroegen dies-
viering heeft een toenmalig ïedeinaar
die zich op het gebied van do studie de*
natuur de allerhoogste verdienste heeft
verworven twijfelmoedig geantwoord cp
de vraag, of de wetenschap Li 't algemeen
de menschheïd niet ullccu wijzer heeft ge
maakt, maar er ook toe heeft bijgedragen,
haar gelukkiger te doen worden, zcitT5
Spr.
Beschouwen wij de zaak zóó, dat niet het
wijzer worden ook de macht van den
menscb over de natuur toeneemt, zoodat
bij beter in staat is, zich tegen schadelijke
invloeden to vrijwaren en zijn lichamelijk
welzijn te bevorderen, dan blijft voor twij
felmoedigheid' geen plaats meer over. Want
al gaan gezondheid en tevredenheid indi
vidueel niet steeds samen - door nier-,
dat het noodig is, hier L i.oogcn, dat
beide eigenschappon toch n. met elkaar
samenhangen. -Zonder vrees voor tegen
spraak mag men beweren, dat voor een
geheel voik de vermeerdering vnu lichame
lijk wolzijn een vorgrooting van werk
kracht en werklust met zich brengt. En
is bet in 't algemeen de wetenschap, waar
aan men dezen vooruitgang toeschrijft, dat
mag men haai* oolc niet den dank onthou
den, dio haar rechtmatig toekomt voor do
vermeerdering van do som van het men
schel ijk geluk.
Mijnheeren Studentenalcfus cindigdo
de hoogleeraar de spreuk van Hippo
crates „Ars len^a vita brevis" is u bekend.
Ver reikt de wetenschap, maar kort is heb
leven. Maakt u dit korte leven ten nutte,
opdat gij het genót moogt ondervinden,
dat men kan smaken bij het volgen van
do overwirm-ügen, die op liet gebied der
wetenschap door den mensehelijken geest
bijna dagelijks worden bevochten. Ea
zorgt, dat gij niet ongebruikt voorbij iaat
gaan het groet© voorrecht, dat u ten doel
valt, zelf een steentje te mogen en werke
lijk ook te kunnen aandragen voor het
heerlijke gebouw, dat wetenschap heet.
De gelegenheid daartoe wordt u ruim'
schoots geschonken aan onze in jaren onde^
maar in kracht cn werkzaamheid nog jongt1
en zich steeds verjongende Leidsche Hoogfr-
school 1
CORRESPONDENTIE. Ingezonden Btuk-
ken of mededeelingen, v-aarvan do Bchrjjvora
hun naam niet aan de Redactie bekend maktn,
wordon ongeplaatst ter zijde gelegd.
Gevraagd* op een Kantoor
te Leidenoen
Brieven Bureel van dit Blad onder
No. 1426. 7
Pa-lma Veile Edammerkaasjos.
Wed. J. STEEN II AU UK Zu.,
Mandenmakorssteeg 4, by do Waag.
Prima adres voor Zuivere alnmr-
boter, Goudsche, Loldecho en echte
Edammerkaas. 1386 6
«en gebruikte, doch in goeden staat
zUo.de Boerenwagen, door
B. v. d. PLAS, Zeestraat, Noordwyk-
Blnnen. 1390 6
Schapensteeg b/d. Paardensteen.
BSII1LSCH, het cenige wat
tegenwoordig aan prima elsch
voldoet, by 1351 10
Benedenlauaiieen mot Train en
Bovenhuizen, allo apart, zeer
gerietiyk ingericht, Maiosingel. Te
bevragen by JJfi. A. BETÖ2IBE,
Oudo Singel 162 en «F. Th. ÖREE-
BEVELB, Pelikaanstraat 6.
1153 8
BOO H.L. Wortelen, 800 M.G.
witte Traimbooraera," witbloolendo
in Sjalotten. 1311 8
jacob be groot,
Bronckhorst8traat, EïoorclwJjk.
met primo April: Modorn Winkel-
huis, Hoogewoord n/b. Kraaiors-
straat, waarin tal van jaren oen
Modlstenzaak bestaat, do Boven
kamers zyn stoeds aan H.H. Stu
denten verhuurd. Inlichtingen by den
Heer L. MAAS, Hoogewoord,
1888 10 Leiden.
uw Horloge, Klok ofi Wekker
v BIJ 1458 15
Mare 68. W. H v. KAMPEN, Wlare 68.
HORLOGEMAKER.
Goedkoop en soliedst adres
voor U(JRWEJRI£Ei\.
Alles met twee jaren
schriftelijke garantie.
Rcparatiëra spoedig
cn uiterst blliyk.
gelijk Ak fj+o p. pond met
Roombotor, Cadcan.
TE LEIDEN: 1460 25
Opgericht A°. 1825. X.angehi*ug 4, LEIDEN.
INTERC. TELEFN. 368.
Aanhevoüens
3543 30
M
1464 120
Te Katwyk kan geplaatst worden
een Stoker, P.G., gezond van gestel,
zb 28 jaren oud, loon f 9. por
week met evoi-t-eele gratificatie. Kt^-
nis van smeden strekt tot «anbevoling.
Onnoodlg zich aan te melden zondor
goedo getuigen.
De orjgineele getuigschriften niet
op te zendenalleen afschriften, die
niet teruggezonden wordon.
Brieven aan het Bur. v. d. Bla^i
onder No. 1440, 14
Hongev/aerd 115. leiden. N. Rijn T).
Speciale Magazynen tot het inrichten
van Complete Kamers in:
van de eenvoudigste tot de kost
baarste genres. 1389 27
SSIF Bezoekt onze Magazynen.
Billijke Prijzen.
Solide Kwaliteiten. -
Samen EBM Gulden.
No. 1. F. Adam Bederleiii.
lienteleTBgeii, 1 deel.
No. 2. I^eo Tolstoï. Be Ge-
schiedenSs van Ivan den Gek
en zyn twee Broeders, van zun doof
stomme Znster, en van do Brie
Bnrveltjes, 1 deel.
No. 3. J. Be Biols, Be Be
kwame Kaartlegster, of do
kunst om uit 3» gewone Speel
kaarten de toekomst te voor
spellen naar da metbodes van den
grooten Etteilla, do gemakke-
ïykste on zekerst© methode
om door de kaarten in de toekomst
te lezen, 2de druk, 1 doel.
U 4- 7i)u 3 wonderIJ(jke «oe-
■vGt ken, die we vamen uitrer-
koepen veer «leekte i1.
lu de »tad en toniten, U
kunt allen dit aanbod be
stellen.
Te bekomeer by B. BOLLE,
Bazaar van Goedkoop» Boeken,
Hang 98, Rotterdam. Franco na
ontvangst Postwissel v. slechts
f 1*waarop te melden: Pakket
Lenteleugen« 87
