Suiker en Vermoeienis.
De Geschiedenis van Polen.
Rladeo, uitgegeven door de vereeniging tot
onderzoek van Taal en Volksleven in het
Oosten van Nederland", mededeelde, vol
gens den Achterhoeker een uitstekend mid-
oei.
„De Kampioen" bevat onder bovenstaan-
den titel een artikel van den heer Louis
Smots, waarin deze er op wijst, dat een
goed rijwiel en een practische uitrusting
jveinig baten, indien we er niet voor ge
zorgd hebben, dat voldoende arbeidsener-
gie aanwezig is, om zonder een gevoel van
afmatting te komen waar we wezen willen.
Hij, van wiens krachten bijv. op een wie-
lertocbt veel wordt gevergd, bereikt het
tegenovergestelde van hetgeen hij zich had
voorgesteld- In plaats van genot bezorgt het
zijn tocht slechte verdriet, ergernis en ont
moediging, ondanks de beste technische
hulpmiddelen, die bij zich voor veel geld
heeft weten te verschaffen. Reeds menig
isportbroedpr heeft zich het genot van het
toerisme pea* rijwiel op meer uitgebreide
schaal moeten ontzeggen, omdat hem bij
herhaling bleek, dat zijn krachten hem in
den steek lieten en hij voortdurend was
blootgesteld aan de onaangename gevolgen
van overmatige krachtsinspanning.
Toch bestaat er een middel, om de ver
bruikte energie snel weder aan te vullen,
en dat middel is een rationeel gebruik van
suiker of suikerhoudende stoffen. Men zal
zich misschien over de eenvoudigheid, het
naïeve van dit recept vroolijk maken; niet
temin is het even onfeilbaar als gemakke
lijk toe te passen, en tal van geleerden van
naam hebben het wel der moeite waard ge
acht, om het vraagstuk der suikervoeding
tot een onderwerp van ernstige studie te
maken.
Zeer grondige onderzoekingen omtrent
dén invloed van suiker op den spierarbeid
zijn door hen gedaan. Hun oordeel stemt
daarin overeen, dat reeds zeer kleino hoe
veel heden suiker in staat zijn den totaal
uitgeputten spieren heel gauw ha«ar verloren
spankracht weer te geven, zoodat op tijd
toegediende suikerranteoenen uitstekende
krachtbronnen zijn voor soldaten, bergbe
klimmers en wielrijders. Dr. Schumburg
noemt suiker een direct voedsel voor do
spieren. Dr. Leitenstorfer, te Metz, beveelt
suiker tcai warmste aan als voedingsmiddel
in het leger, op grond van uitgebreide prac
tische onderzoekingen, die door hem in die
richting werden gedaan. Dr. Zuntz betoogt:
„Suiker heeft voor het onderhoud van de
spieren ongeveer dezelfde waarde als eiwit,
vet en zetmeel. Suiker heeft echter boven
andere voedingsstoffen het voordeel van
weinig van de spijsvertering te vorderen.
De spijsvertering roept bij het gebruik van
eiwit een geweldigen bloedstroom teweeg,
die voor de spieren niet zooveel overlaat als
desze bij een boog arbeidsdebiet noodig heb
ben. Spierarbeid en spijsverteringsarbeid
sluiten elkaar om zoo te zeggen uit. Voor
koolhydraten en bijzonder voor suiker is de
arbeid, die er voor opneming in het orga
nisme noodig is, veel geringer dan vooi
eiwit."
Prof. dr. Phuhl, te Berlijn, zegt: ,,De
buitengewone snelheid, waarmede suiker
door het lichaam wordt geabsorbeerd, ver
klaart haar spoedige uitwerking op het ze
nuwstelsel en maakt suiker vooral tot een
waardevol voedsel in al die gevallen, waar
een vlugge restauratie van krachten bereikt
moet worden. Prof. Phuhl heeft aan eigen
lichaam zeer gunstige ondervindingen met
suiker opgedaan bij groote, inspannende
toeren, die hij in de Vogezen ondernam.
wijls waren drie of vier klontjes suiker
Idoende, om een gevoel van afmatting
onderdrukken en om het lichaam weder
noodige veerkracht te bezorgen.
- og onlangs werd door mej. Joteyko op
n congres van chemici en geneeskundigen
Luik, op duidelijke wijze uiteengezet, dat
inter een der voornaamste voedingsmidde
len ia, waarover men beschikt. D© suiker
>telt^ de spieren in staat, haar maximum-
arbeid te verrichten. Men kan de koolhydra
ten, dus ook suiker, voor ous lichaam ver
gelijken met steenkolen,, die ouder een
stoomketel branden om warmte en arbeid
voort te brengen. Mej. Joteyko staaft haar
beweringen met een reeks hoogst belang
wekkende proeven.
Het is een bekend feit, dat de gemsjagers
in Zwitserland, op bun gevaarlijke en in
spannende tochten, zich hoofdzakelijk ple
gen te voeden met spek en suiker, en het
is voor een groot deel aan die omstandigheid
toe te schrijven, dat die menschen weerstand
kunnen bieden aan de buitengewone krachts
inspanning, die hun romantisch bednjf van
hen vergt.
Nu zal er wel niemand zoo dwaas zijn,
om die koene jagers letterlijk in hun voe
dingsmethode te volgen, en op zijn tochten
zich bepalen tot het; nuttigen van gebraden
spek met suikerwater 1 En dat is ook hee-
lemaal niet noodig. Neen, neem gerust
plaats Jta-n de gemeenschappelijke tafel en
gebruik wat u daar wordt voorgezet. Alleen
moet gij als toespijs een gerecht verlangen,
waarvan suiker een hoofdbestanddeel is*
Laat de verschillende soorten jam6 en mar
melades, die tegenwoordig op de ontbijttafel
van ieder hotel verschijnen, niet onaange
roerd staan, maar neem er uw rechtmatige
portie van, en vergeet niet u vóór uw ver
trek te voorzien van de noodige hoeveelheid
koolhydraten, die onderweg de verbruikte
spierkracht moeten aanvullen.
Niet iedereen houdt van suiker in zijn on-
vermengden vorm; de chocoladefabrikanten
hebben er voor gezorgd, om hun producten
in de meest afgelegen plaateen en in hoogst
doelmatige verpakking verkrijgbaar te stel-
len. Doe er uw voordeel mede, houd er een
plaatsje voor vrij in uw reiszak, en als gij
dan vermoeid naast uw karretje nederstrijkt,
aan den zoom van een langen weg, beproef
dan de kracht, die er schuilt in het onnoo-
zele pakje en gij zult verwonderd, verrast
en enthusiast zijn over de wonderdadige
uitwerking. Verfrisoht, gestaald en blij te
moede zult ge uw wiel weder bestijgen/ en op
de vlugge maat van rijzende en dalende
pedalen, een loflied aanheffen, der zoetig
heid gewijd.
Ten slotte wil ik hier nog wijzen op een
kwaad, dat, helaas, in ons vaderland welig
tiert; op het gebruik van saccharine. Door
gewetenlooze of onkundige lieden wordt
dit artikel argeloozen menschen aange
prezen. Zij verheffen de zootmakende eigen
schap pen van dit surrogaat hemelhoog,
doch zij wachten zich wel den wolke te ver
kondigen, dat saccharine als voedsel abso
luut waardeloos is en dat door verschillen
de autoriteiten op geneeskundig gebied te
gen het gebruik er van wordt gewaarschuwd,
al8 schadelijk voor de gezondheid.
In Frankrijk, Duitschland en België is
dan ook het verhandelen van saccharine, ja
het in zijn bezit hebben van die stof, op
zware straffen verboden. Het gebruik
wordt in die landen, alleen toegestaan voor
medicinale doeleinden en dan nog onder
strenge contróle der respectieve regee
ringen.
Een Vorstelijk Uitzet.
Voor degenen, dio belangstellen in een
mooi uitzet, is het de moeite waard kennis
te riemen van hetgeen prinses Maria The-
icsia van Spanje, die dezer dagen in het
huwelijk verbonden werd met prins Fer
dinand van Beieren, mede ten huwelijk
nam. Het was alles te Madrid ter bezichti
ging gesteld.
De waarde wordt door kenners geschat op
een miliioen gulden. Maar velen achten die
schatting nog te laag.
Alleen de sieraden, welke de bruid vaD
haar koninklijke bloedverwanten ontving,
vertegenwoordigen reeds een aanzienlijk
ka pi al
K<ning Alfonso schonk zijn zuster eca
prachtig halssnoer (stijl Lodewijk XIV) van
diamanten en robijnen, en een armband
met de Bourbonsche lelie in briljanten.
De Koningin-Moeder gaf haar dochter een
halssnoer van zes rijen van parelen en een
paar gouden oorhangers van parelen met
diamanten omzet; een geschenk, hetwelk
240,000 moet hebben gekost. Verder
schonk de Koningin nog verscheidene van
haar eigen sieraden aan do bruid, o- a. een
garnituur van smaragden en briljanten,
enz. Ook de prinsessen Isabella en Maria del
Paz, de Infant Don Carlos en de familie
Orleans gaven kostbaarheden van groote
waarde.
De prachtige toiletten der bruio worden
door de dames zeer bewonderd, vooral bet
bruidskleed, van wit satijn, met een sluier
wan Alen^on-kant en een overkleed van
zwaar wit fluweel. Voorts zijn er tal van
bal-, wandel-, gezelschapstoilafcben, elegante
kleederen voor huiselijk gebruik, enz.
Vooral bewonderd worden een wit „Em-
pire"-toilet, rijk met zilver borduursel en
Valenciennes-kant versierd, een kleed van
tule en Alen$on-kant, met parelen bestikt,
alsmede een aantal kostbare avondmantels.
Volgens de overlevering is bet Konink
rijk Polen omstreeks het jaar 860 gesticht
door een boer, zekeren Piast. Een van diens
afstammelingen, Mieeko, is de eerste in de
geschiedenis van Polen bekende persoon
lijkheid; hij was een vazal van den Duxt-
schen markgraaf Gero en werd in 963 tot
het Christendom bekeerd.
Diens afstammelingen hebben, steeds
min of meer afhankelijk van de Duiteche
keizers, langen tijd over Polen geheerscht;
in dezen tijd .was Polen reeds vaak ge
tuige van onderlinge bloedige twisten. Een
einde hieraan werd gemaakt- door Jagello,
grootvorst van Lifcthaucn, die m 1386 te
Krakau tot koning van Polen gekroond
werd'.
Bijna twee eeuwen heerschte de dynastie
der Jagelkmen en beleefde Polen een tijd
perk van grooten bloei.
De laatste dezer dynastie was Sigiamund
Augustus, die de verschillende provincies
tot één Rijk vereeoigde, aan het land een
Rijksdag schonk en de hervormingsbewe
ging gunstig was gezind. Hij overleed in
1572 als de laatste van zijn stam en Polen
meest nu een nieuwen Koning kiezen.
Hetö onmiddellijke gevolg hiervan waa,
dat in het Rijk weer een hopelooze ver
warring ging heeracben.
De Anjouss de Waea's en de Saksische
hertogen beklommen om beurten den troon
De krachtigste heerschor uit dezen tijd was
nog August IT van Saksen. Hij voerde
echter een ongelukkigon oorlog tegen den
vermetelen Karei XII van Zweden, die in
1703 Warschau veroverde. Karei XII deed
in 1704 Stanislaus Leezynski tot Koning
kiezen, maar na de nederlaag van Karei
XII bij Poltawa in 1709 werd Stanislaus
door Russische en Saksische troepen ver
dreven en August II in de regeering her
steld.
Na zijn dood begonnen de verdeeldheden
opnieuw en werd zelfs een geregelde erf
opvolgingsoorlog gevoerd. Door de keuzo
van Stanislaus Pouiatofaki [in /1764, een
gunsteling van Katharina. II van Rusland,
werden do Russen meester in het ongeluk
kige land. Toen een opstand, die onder de
edellieden was uitgebroken, door de
vreemde troepen was gedempt, verdeelden
Rusland, Duitschland en Oostenrijk het
land vrijwel onder elkaar, zoodat er van
hef eens zoo groote Rijk betrekkelijk maar
weinig overbleef.
Polen verloor aan Oostenrijk Oost-Ga-
licië, aan Rusland Litthaoen en
Duitschland Weet-Pruisen zonder Danzig
en Thorn. Dit verdeelingsverdrag werd in
1772 to St.-Petersburg geratificeerd.
Maar hiermee was Polens ongeluk niet
ten einde, in 1790 sloot Rusland vrede met
Zweden en kreeg daardoor weer de vrije
hand in Polen, vooral, omdat, ten gevolge
van de revolutie in Frankrijk, Pruisen en
Oostenrijk zich niet met de Poolsche zaken
konden inlaten.
Het Poolsche leger onder Kosciuszko be
haalde eerst wel een groote overwinning,
maar de koning zelf, Stanislaus Poniatofs-
ki was Russisch gezind en onderteekende
het verdrag van 1792. Om den Russen niet
den geheelen buit te schenken, rukten de
