LEIDSCH DAGBLAD, WOENSDAG 25 OCTOBER. -= TWEEDE BLAD.
PERSOVERZICHT.
Iq bet algemeen, schrijft het blad, moge
daarvoor wat te zeggen zijnt thans heeft
men geen keuze. De nood is dringend, en
noch dezo noch eenige andere Regeering
zou langs anderen weg onmiddellijk in de
behoef to kunnen voc-zien.
FEUILLETON.
Een Heldin.
te
«o. 14010.
Anno 1905.
Het weekblad ,,D e Vaderlander"
onderstelt, dat er in 1906 belasting
voorstellen ter tafel zullen liggen
Mur deze zijn dan. zegt het, zeker niet
yóór 1907 afgehandeld, en kucnv. mitsdien
eerBt in 1908 geld in kas brengen. In clicn
tusachentijd stijgt de nood bij het jaar,
yoorad doordien reeds in 19Ö7 milliocncn
moeten betaald wórden voor dr. Kuypers
onderwftsnovellc. Het Rijk geraakt dus
meer en meer in de schuld.
J)c minister van financiën heeft begre
pen, dat hij bij dergelijken zorgwekkenden
slaat van zaken meest doen wat hij kon
om reeds dadelijk wat geld in de schatkist
te doen vloeien.
Hij greep daartoe het ecnig middel aan,
.waarmede dat doel kan worden bereikt, en
stelde voor, 10 opcenten te heffen op de
vermogen*- en op de bedrijfsbelasting.
Voor eiken gulden, krachtens een dier
beide belastingen verschuldigd, zal een
dubbeltje mee moeten worden voldaan.
Dit geeft een versterking der middelen met
lj rnillioen 'a jaars.
Zoodoende zal mca althans ton deele
aan de moeilijkheden van het oogenblik
het hoofd kunnen bicdon en verco ch-
tcruitgaug tegenhouden.
Dit voorstel is daarom zoo illijk, omdat
juist de vermogens- en de bedrijfsbelasting
de eenige enzer Rijksheffingeo zijn, die ten
,volle rekening houden met de draagkracht.
Wie meer heeft, betaalt daarin meer, wie
minder hoeft, minder, cn de kleinste inwo
ners gaan vrij uit.
Het liberale beginsel in belastingzaken
heeft het reactionaï. drijven dor vorige
Hegeeri.ig, dio juist den kleinen luyden
het gelag wilde den betalen, ook rvl had
den zjj hoegenaamd niets 1 missen.
Er wordt tegen het plan van den Minis
ter aangevoerd, dat tijdelijke opcenten
geen wenschelijko vorm va-» belastinghef
fing zijn.
Pcvcndien en dit vooral weegt tre
den de thans voorgestelde opcenten in
zeer bijzonder licht door wat de millioe-
nenredo mededeel^ omtrent de plannen
der Regcering.
Het zijn in de eerste plaats de directe
belastingen, waaraan de Minister meerde
re baten voor de schatkist wil ontleenen.
De vermogens- ea de bedrijfsbelasting
zullen dus ook wat meer moeten opbren
gen. Maar dan is er ook niets tegen, thans
reeds wat ruimer uit de bronnen te putten.
Als het toch dien kant uit moet, waarom
dan niet aanstonds daartoe besloten, nu
ieder moet toegeven, dat dr. Kuypers na
latenschap aan de natie op bolastingver-
hooging te staan komt.
Krijgt dan over enkele jaren de aange
kondigde belastingvorming haar beslag,
dan kunnen de vermogens- en de bedrijfs-
uelasting in dier voege worden omgewerkt,
dat deze ten minste evenveel afwerpen als
de tegenwoordige opbrengst en de nieuwe
10 opcenten te zamen. Deze laatste komen
dan vanzelf te vervallen.
Men heeft hier dus slechts te doen met
een voorloopigem maatregel, dio als zooda
nig door de omstandigheden ten volle
wordt gerechtvaardigd.
De redeneering: Er is een tekort van
41 millioenzoo gij, minister, dit niet ten
a ala; kunt dekken, waarom het dan maar
niet geheel gelaten voor wat. het is?
noemt „De Vaderlander" zonderlin
ge struisvogelpolitiek.
In den grond, zegt het blad, zijn heb
uitvluchten, die men tegen de opcenten
aanvoert, en niets anders.
Al wat reactionair is spant samen om do
l*\. Jd '.akel ijkhcid te ontgaan, de wclgestel-
don wat dieper in den zak te doen tasten.
Bij de stemming over de opcenten zal
bet vermoedelijk gaan links tegen rechts,
ornaat men ter rechterzijde liever de eeo
v- andere indirecte heffing zou aanspreken,
waardoor de minder gegoeden het tekort
10,
„Mijn man, overste Hassall".
„Het doet mij geuoegon, u in ons hu.3
te mogen begroeten." En met een veelbetec-
kenenden glimlach voegde hij or bij: ,,Het
epijt mij alleen, dat uw bezoek van zoo kor
ten duur zal zijn."
„Wees zoo goed, Horace", viel zijn vrouw
hem in de rede, ,,on onderzoek eens, of
'ihmed ook den goeden Bordeaux heeft go-
.iregen -Gij herinnert je toch het misever-
atnnd van onlangsU verzoek ik
echter, te gaan zitten en te doen alsof gij
tot d© familie behoordet .Kom hier naast
.lij op de sofa en zeg mij, hoe mijn salon
q bevalt."
Ik keek om mij heen. Het was een bij
zonder groot vertrek, waarvan drie groote
gla-.en deuren op do veranda uitkwamen.
In een nis stond een vleugel, in den haard
daar tegenover brandde, wegens het koele
jaargetijde, een groot houtvuur. Do vloer
was mot matten bedekt, waarop verschei
dene kostbare Torzisphe tapijten- lagen.
Gordijnen en meubelstof waren lioht-rose»
d© meubelen zelf van wit hout. Daartus-
Bchon stonden in smaakvolle wanorde een
menigte groote palmen, ook aao schilderij
en, fotografieën en fraaie snuisterijen ont-
brnk het niet en over het geheel lag het
zachte licht van door rose kappen bescha
duwde lampen.
„Het is zeker het mooiste vertrek, dat ik
fcoit heb gezien", merkte ik eindelijk met vol
zouden bijpassen. De belastingplannen der
vorige Regeering strekken daarvoor bon
bewijze.
Wij vertrouwen echter, dat tor linkerzij
de niemand zijn stem aan den Minister
zal onthouden Men zal daar ongetwijfeld
beseffen, dat de nieuwe Regeering be
zwaarlijk do verantwoordelijkheid zou kun
nen blijven dragen, indien bij zoo ongunsti-
gen financieelen toestand als die van het
oogenblik de Kamer reeds dadelijk weiger
de een stap te doen m de richting, die
allengs tot verbetering kan leiden.
In een kruiskopje Middelbaar O n-
deTwijs zegt „De Maasbode":
Het ontwerp tot wijziging der wet op het
middelbaar onderwijs is ingetrokken.
Wij betreuren het uitstel, dat door deze
introkking de regeling van het vak-onder
wijs, door zoovele liberale ministeriën ver
waarloosd, weer bedreigt.
Intusschen, de Troonrede spreekt Aan
bevordering van deii bloei en de ontwildce
ling van het vakonderwijs, die, wat het
onderwijs betreft, „op den voorgrond zal
staan."
Zoodat uitstel hier wel geen afstel zal
worden.
Andera is het met de subsidieering van
bijzondere hoogere burgerscholen, in het ou
ingetrokken ontwerp voorgesteld.
Daarvan spreekt do Troonrede niet.
Zal het ministerie-De Meester ook deze
in een Dieuw ontwerp voorstellen
Ook aan do linkerzijde immers wordt do
billijkheid van do subsidieering der bijzon
dere hoogere burgerscholen door velen er
kend.
Terwijl daarentegen het afwijzen der ur
gentie, „omdat er op het oogenblik slechts
drie scholen van dien aard bestaan", vol
strekt niet opgaat; dit zou o.i. eer vóór de
urgentie pleiten. Immers, over de nood
zakelijkheid ook van bijzonder middelbaar
onderwijs zullen de voorstanders der gods
dienstige school wel niet van gevoelen ver
schillen.
Wat zal het ministerie-De Meester doen?
Weer metterdaad do beweringen omtrent
een verzoeningsgezinde politiek logenstraf
fen
Wij wachten af.
Ie overtuiging op.
„Het verheugt mij, dat het u bevalt. Het
gaat als een voorbeeld voor geheel Barcda
door en heeft mij veel werk en hoofdbreken
gekost Daar wij hier echter vijf jaren vast
zitten, wae de geheelo inrichting wel de
moeie waard. Ah, daar zijn ze all" riep zij,
toen het rollen van rijtuigen zich liet hoo-
ren.
Spoedig daarop Aerschenen 'de gasten.
Eerst mrs. Metcalfe, een kleine, levendige,
elegant gekleede vrouw met een wipneusje
en mooie oogen, vergezeld van haar echtge
noot, den overste, een breedgeschouderd
heer, in wien men dadel.„£ den militair zag.
Op hen volgde miss Flash am, een opvallend
mooie blondine in een zwart met zilver ge-
obrduurd toilet. Verder kapitein MalLard,
een vroolijk, nog jong officier met een groo-
ten neus en verstandige, blauAve oogen. Hij
aws mijn tafelbuur cn deed, toen wij ons
arm in arm naar de eetkamer begaven, da
delijk alle moeite, mij op aangename wijze
te onderhouden.
Ik kon r.iot laten de smaakvol met bloe
men en zilver gedekte tafel te bewonderen,
zoowel als de in het wit gekleede bedien
den, die zich onhoorbaar bewogen, en van
wie voor eiken gast een was bestemd. Zij
staken elkaar in dienstvaardigheid de loef
af.
„U gaat toch van avond mede naar het
bal miss Ferrars 1" vroeg mijn tafelbuur.
„Ik heb daartoe geen plan."
„Vindt ge het ook niet afschuwelijk van I
haar, dat zij Aoor asschepoetster wil spelen?" j
mengde mrs. Hassall zich met haar krij-
schende stem in het gesprek. „Mijn naam
als gast/rouw zal daardoor voor altijd zijn
vernietigd."
De „Nieuwe Arnhemsche Oou-
rant" bepleit nogmaals ter voorzie
ning in den geldelijken nood der
g e m e e'n t e n het denkbeeld van een g e-
meentelijke grondbelasting
met een belasting op de mee rw aar
de van onroerende godderen.
Het blad schrijft daarover:
„Grondslag van bet gemeentelijk belas
tingwezen behoort to zijn, dat de gemeente
kas niet enkel indirect, maar rechtstreeks
voordeel trekt uit al hetgeen door het ge
meentebestuur wordt verricht tot bevor
dering van den vooruitgang en de welvaart
der gemeente. Het is niet meer dan billijk,
dat de kolossale waardevermeerdering van
onroerende goederen, welko een uitvloeisel
is van maatregelen, door haar genomen,
in de eerste plaats ton goede komt van de
gemeente en niet, zooals thans het geval
is, uitsluitend van eigenaren en speculan
ten.
Dit kan alleen geschieden door de grond
belasting over te laten aan de gemeenten,
een denkbeeld reeds een tiental jaren gele
den door ons aanbevolen, met vrijheid deze
to heffon zooals door den aard der omstan
digheden en ter wille van het gemeentelijk
belang liet meest wenschebjk wordt geoor
deeld, behoudens de algemeeno voorschrif
ten, door den wetgever vast te stellen.
Geen belasting leent zich daartoe beter,
daar er geen zuiverder verband houdt met
den economischen toestand der gemeenten.
Terwijl in de stedelijke gemeenten, in het
bijzonder in do groote, de belasting op het
gebouwd een hoofdbron van inkomsten zou
vormen, vinden de landelijke gemeenten do
meeste baat bij de opbrengst der belasting
op het ongebouwd.
Iets hebben evenwel beide soorten van
gemeenten, schoon in verschillende mato,
gemeen, nl. dat de waarde van het Ge
bouwd cn het Ongebouwd beide zich rege
len naar den meer of minderen vooruitgang
der gemeente, als gevolg van door deze ge
nomen maatregelen. Een landelijke ge
meente, die nieuwe verbindingswegen aan
legt, betere en snellere vervoermiddelen
subsidieert, in één woord, maatregelen
noemt om de algemeone welvaart te bevor
deren, bevordert daarmee tevens een dik
werf hoogst belangrijke waardevermeerde
„0, die kan daardoor niets benadeeld
worden", antwoordde mijn buurman be
leefd.
„Bovendien moet ik u zeggen," riep zij
mij nog over de tafel toe, „dat, als gij eens
te Rutnagherry zit, er van bals en dergc-
lijko genoegens niet meer inkomt! Bodenk
dat wel 1"
„O, dat hindert niets; ik geef niet veel
om dansen", verzekerde ik overmoedig.
„Gij kunt toch ten minste meegaan om
toe te kijken; dat is toch altijd iets."
„Ik zou echter werkelijk liever thuis
blijven, als u het goedvindt," antwoordde
ik hardnekkig.
„Nu, doe dan, zooals gij wilt. Bovendien
past gij met uw afkeer van dansen uitste
kend bij Watty, Avant als danser is hij wer
kelijk verschrikkelijk", ging zij voort, zich
nu naar het geheele „.zelschap toekeorend.
„Hij sleurt zijn danseres zoo onbarmhartig
rond, alsof hij een aardappolenzak in tien
arm hield."
Ik voelde hoe het bloed mij naar de wan
gen steeg. Mijn buurman scheen echter me
delijden met mij te hebben, want hij bracht
het gesprek dadelijk op een ander thema,
door mij naar de nieuwste Engelscho boeken
te vragen. Doch oos. hiermee was ik, arm
buitenkind, niet zeer op de hoogte en reeds
begon Tizzie weer met haar spotachtige op
merkingen, toen haar opmerkzaamheid gc- j
lukkig door een vleiende opmerking van
mrs. Metcalfe over een juist opgediend ge-
recht werd afgeleid, Avaarop tusschen die
beiden een levendig gesprek over huiahou- j
ding en dienstboden ontstond.
„Hier in Indië," zeide Tizzie, „hebben
wij, huisvrouwen, heb veel beter dan in
Europa. Wil men een diner of een ander
ring van de in die gemeente gelegen onbe
bouwde gronden. Evenzoo ia een stedelijk
bestuur, dat op allerlei wijzen den vooruit
gang dor gemeente bevordert, oorzaak
eener aanzienlijke waaraevermeerdering van
de onroerende goederen, Qebouwd of Onge
bouwd, bovenal van het laatstgenoemde.
Wie trekt evenwel de voordeden dier
waardevermeerdering, gevolg van geldelij
ke offers, door allen gebracht? Niet do ge
meente, die ze voortbracht, maar de eige
naren in vele gevallen althans wat de lan
delijke gemeenten betreft, uitwon enden
die op geenerloi wijze bijdragen tot den
bloei der gemeente, waarvan zij wel de
voordooien trekken in den vorm van hoo
gere pachtsommen.
Daarom is bet slechts als billijk te be
schouwen, dat de hefing dor Grondbelas
ting zoodanig worde geregeld, dat die be
zitters van onroerende goederen een deel
dier winst, gevolg van de waardevermeer
dering van hun eigendomt storten in de
j
1
r
kas der gemeenschap.
Dit geldt zeker in de eerste óïi vóórnaam
ste plaats voor do bezitters van in of rond
om de stedelijke gemeenten gelegen
gronden, dio aan hun geschiktheid voor
bouwterrein een soms reusaohtig© waarde
ontleenen. Voorbeelden, dat bouwterrein
na verloop van enkele jaren, ten gevolge
van do uitbreiding coner stad, voor bijna
dtnzelfdcn prijs por vierk. M. worden ver-
den verkocht, als de koopprijs per H. A.
bedroeg, liggen voor het grijpen.
Bovendien beertaat er oen nauw verband
tus&chen do tegenwoordige wijze van belas
tingheffing en do speculatie in grond, wel
ke den grondprijs kunstmatig omhoog
drijft en het bouwen van goedkoope wo
ningen tegenhoudt.
Het schijnt ,,'De Zeeuw" toe, dat
thans voor huismanskiesrecht
de kansen beter btaan dan in 1894.
Niet zoozeer zegt dit blad door do
veranderde partijverhoudingen in do Ka
mers als wel door do meerdere strekking
van hetgeen door do antirevolutionnairo
partij op het punt van het kiesrecht ver
langd wordt.
Hot valt toch niet te ontkennon, dat
twee argumenten voor één op or zo hand
feest geven, dan laat men zijn hofmeester
komen, deelt hem zijn voornemen mee, en
zegt met een gebiedende h and beweging:
„Bundobast kurruDaarnu alles afge
daan."
„Wat beteekenen deze raadselacbtigo
woorden?" vroeg ik mijn buurman.
„Eenvoudig: maak je toebereidselen eri
zij worden zoo stipt mogelijk uitgevoerd,
daar kunt gij van op aan. Do hoofdzaak is,
dat men een h&ndigen en vertrouwden huis
meester weet to krijgen, dan is men gebor
gen. Ik sta namelijk," voegde hij er, zijn
stem latend dalen, bij, „eveneens op hot
punt te trouwen en ben zoo vrij, u dezen
goeden raad te geven."
„Ik neem dien °°k dankbaar aan, of
schoon wij op onze pl_ntage wel niet veel
inenschcn bij ons zullen zien."
„Een plantage!" herhaalde hij verwonderd-
,,U ziet er eerder uit alsof gij voor de groote
Avereld waart geschapen.'
„Komt uw meisje eveneons uit Engeland?
„Neon, zij wont in Calcutta, waar haar
vader ambtenaar bij het ministerie van fi
nanciën is. Wij leerden elkaar verletten jaar
te Simla konnen. Ik heb helaas uw mr.
Thorold nooit ontmoet, maar ken zijn neef
des te boter. Hij is een uitstekende polo
speler en een bijzonder mooi mandaarbij
in zijn vak buitengewoon knap.
Reeds Aveer moest ik den lof van dion an
deren Thorold hooren verkondigen, dien ik,
zooals ik duidelijk voelde, langzamerhand
bepaald begon te haten.
„Ik leord ok eens een anderen Thorold
hoog boven in Tirhut oppervlakkig ken
nen, ging kapitein Mallard voort, „maar
die maakte een zeer slechten, verloopen in
druk. Natuurlijk geen bloedver Avant
zijn. In de eerete plaats, dat in do poli
tieke Staten hot volk gelegonneid hebben
moot om invloed te oefenon op do staat
kundige goostosriohting, waarin hot door do
overheid zal worden geleid. Iu do twoodo
plaats, dat het etaan aan het hoofd van oen
gezin waarborgen geeft van belangstelling
in do belangen van zichzelf on anderen
van zin voor orde en gozag; van aanleg-
tot maatschappelijke samenwerking, zoodat
de botoekenis van het huisgozin als do oer
cel waaruit de maatschappij is opgebouwd»
tot haar recht komt.
Het volk moot invloed hebbcu oj do po
litieke geestesrichting, waarin uc overheid
het zal sturen. Het komt er dan op aan,
dat hot kiesrecht voor do vcrschillondo
staatkundige lichamen zoodanig geregeld
wordt, dat do volksgeest daar het bost
en hot volledigst tot uiting komt. Om ver
tegenwoordiger van dien volksgeest te zijn.
is het niet in do eerstplaat noodzakelijk,
dat men doorkneed zij in het staatsrecht,
of aangeslagen zij in do belasting. Er is
daarbij volstrekt geen maatstaf van ge
loerd of ongeleerd, van arm of rijk, vntf
vrijzinnig of behoudend aan te bggen. u
de vorming van dien volksgeest arbeidt
onbewust cn ongemerkt heel het volk bij
zijn buishaard. Zoodat, wie dc gezinshoof
den roept naar do stembus, (en best-oil
waarborg heeft, dat ook de gekozen sta
ten den volksgeest tot openbaring /.ul'oo
brengen.
Hierbij komt geen beperking, gelijk bij
het ccnsus-kicsrccht, to pas. Ten mi iste
geen andoro dan dat- mcnschcn, die u
ergerlijk leven leiden, idioten, opzottdiike
vorwoarloozers van hot gezin, cn dergelij
ke staatkundige nonvalcurs natuurlijk
van hot kiesrecht verstoken blijven.
Het „H an d o 1 s b 1 ad zegt, naar aan
leiding van do artikelon van Eugèno Baio
in de „P o t i t Blo u'\ dat hot geenszins do
voordooien miskent, welko van oen s a ui en-
gaan van Nodorlaad on B c lg i i
thans in sommige opzichten konden worden
verwacht.
„Dezelfde redenen, dio ia 1816 de groote
mogendheden, op hot Congres van Wconeu
vergaderd, goloid hebben tot hot stichten
van het nieuwe Koninkrijk, dat allo Ncdcr-
landscho gewesten omvatte zouden ook thans
kunnen worden aangevoerd voor ecu bond
tus8obon do tweo koninkrijken, waarin dio
geweston zich reeds spoedig hebben ge
splitst. Maar dezelfde bezwaren, die in
het begin der vorige eeuw bewerkt hebben,
dat de voreenigdo noordelijke en zuidelijke
gewesten, na cou weinig broederlijk samen
gaan van slechts 16 jaren, weder uiteengin
gen, diezelfde bezAvnren bestaan, als wij wèl
zien, ook nu nog. Zekor niet in dezelfde
mat», omdat er ditmaal geon sprako is van
sam on smelting, maar enkel van samengaan
in cnkclo opzichten.
Het zijn ovenwol juist do bonden, welkq
do heer Baie weder schijDt to wiilojj aan-
knoopen, die ons voorkomen te knellend t»
zullen zijn on daarom weinig kans hebben
vrijwillig to worden aanvaard. En een ando
re dan een vrijwillig» aansluiting wor it stel
lig niet bedoeld en zou ook niet to verkrij
gen zijn."
De bewering van den lieer Baie, dat heti
ministerie-Kuyper een voorstej tot unifioa*
tie dor invoertarieven aan België heeft ge
daan, noemt het blad een verrassende mcdc-
deoling, die in Nederland niet aanstonds al
gemeen geloof zal vindon. Nu de mededce-
ling echter met zooveel stelligheid geschied
is, acht het een onderzoek, of dergelijke
avontuurlijke politiek inderdaad door hot
kabinct-Kuypor is gevoerd, niet overbodig.
Het „Handelsblad" ontkent voor
het ovorigc, dat Nederland gedwongen
is „tot eiken prijs" een bondgenoot to zoe
ken, onj te geraken zijn „isolement".
„Onzo handel en onze nijverheid zijn zich,
trc' alle belemmeringen, in de laatsto 25
jaren blijven ontwikkelen. Hot heeft er.
niets van, dat ons volk in een liook is ge
dreven, angstig uitziende naar een uitweg,
oa geen anderen ziende dan dc keus tus
schen een bondgenootschap met Duiteohland
cn België- Ons „isolement" is onze kracht'
geweest, een krachtige prikkel tot eigen
„Neen, ik hoop van niet."
„Is u muzikaal?" Met dezo vraag richtte
mijn buurman na ecu korte pan zo wc»
hot woord tot mij.
„Ja, ik houd het meest van alles vaij.
muziek."
„Zoo gaat het mij ook." En nu ontstond
tusschen ons beiden over dit onderwerp een
zeer levendig gesprek.
Spoedig daarop stond mcix Aan tafel op.
Ternauwernood waren wij, dames, iu het sa
lon beland, of miss FJusbam kwam met een
vriendelijken glimlach op mij toe.
„U heeft zeker reeds gehoord, dat ik een
van uw bruidsmeisjes zal zijn. ik, dio
nog nooit ccn woord met u heb gesproken-
Dat komt u zeker zonderling voor?"
„Niet rneer da/n al het andere ook; wanti
voorloopig ko*nt mij bier nog alios even
zonderling voor."
„IJ weet natuurlijk, wat cr al zoo bij uvr
huwelijk zal gebeuren?"
„Neen, er waa nog geen tijd om mij bij
zonderheden mee te deelen."
„Werkelijk? Mrs- Hassall verstaat name>
lijk uitstekend <ic kunst zulke feesten to
organiseorenhet ontbreekt haar nooit aan
nieuwe ideeën. Zaterdag om halfdrie zal
dus het huwelijk plaats vindon. Hoe grap
pig, dat ik, een vreemde, u met de bijzon
derheden van uw eigen huwelijk moet bo-
kend maken 1 Onmiddellijk na dio plechtig-'
heid is do gebruikelijke fclicitatiecour cd
daarna het tuinfeest. Om vijf uren zulü
gij vertrekken. Maar van Dola heeft u tocb
zeker gehoord?"
„Neen, is dat iets om te eten"!
(Wordt vervolgd.)
De Optocht der politie-agenten te dezer stede.
Een kijkje op den Stationsweg.
