Eera üüoSsiïra. No. 14004. LEIDSCH DAGBLAD, WOENSDAG 18 OCTOBER. - TWEEDE BLAD. JAN GOEDELJEE. t Geboren 24 Angnstua 1824. Overleden 16 Ootober 1905. In killen herfstmorgen werd heden het stoffelijk overschot van den ouden lieer Goedeljee op de begraafpaats aan de voor malige Maxepoort ter aarde besteld. I \fijf volgkoetsen reden achter den lijkwage j die den populairen doode naar zijn laatste r>ist- plaats bracht. Menigeen, die den lijkstoet eerbiedig liet passceren, bracht hem nog een stillen groet of volgde hem naar het graf- Zeer talrijk waren vrienden en beken den, op de begraafplaats aanwezig. Toen de kist boven het geopend graf was neergezet, trad allereerst de heer J. N. van id er Mark, eerste secretaris der vereeniging ,,Nub cn Genoegen" naar voren. Met een van aandoening trillende stem herdacht hij wat do heer Goedeljee, die vóór 40 jaren de Vereeniging mede had opgericht, voor haar was geweest en hoe hij als president dezer Vereeniging daaraan zijn best© krachten gaf. Het ondersteuningsfonds, het wedu wen fonds cn zooveel meer hebben wij hoofd zakelijk aan hem te danken; op eer was hij niet gesteld. Liefst ging hij stil zijn weg, maar toen wij hem verleden jaar op zijn taehtigsten verjaardag voor heb vele, wat hij in en door onze Vereeniging heeft ge wrocht, huldigden, was hij zoo kinder lijk gelukkig. Thans vervul ik, zoo eindig de spreker de droeve, maar dankbare taak hem namens de Vereeniging een laat ste hulde te brengen. Waarde president: Rust in Vrede!" Hierna, legde dc heer Van der Mark een grootcn levenden krans op de kist. Na hem sprak do voorzitter der 3-October- vereeniging, de lieer N. Brouwer, ondfcr het neerleggen van een krans, enkele woorden .van warme waardeoring tot den mede oprichter cn wakkeren penningmeester. Nu kwam aan do beurt de Lcidsclio Bond van Oud-Onderofficiorcn. Namens dezen Bond legde do heer G. W. Borsselaar, adjudant-onderofficier bij de huzaren, ook een krans neder en ook hij voelde zich ver plicht aan deze stille hulde enkele woorden van waardeering toe te voegon. Wij verliezen veel in dit eorelid, zeide Spr. Niet alleen in onze vergaderingen, maar ook in onze har ten zal hij een ©ereplaats blijven innemen. Met ieder onzer leefde hij mee en wederkee- rig achtten vrij hem hoog. Waar hij ons reeds zoo lief was, hoe zwaar moet zijn heengaan dan wel zijn voor zijn kinderen en zijn fa milie! Maar dit moge ook hun oen troost zijn, dat zijn nagedachtenis in zoo veler harten zal blijven bewaard. Er werden nog cenigo kransen en palm takken op do i. st neergelegd cn toen daalde zij neder in do groeve, waarna velen een handvol levende bloemc,, lieten neervallen in het gTaf. Een der zoons van den overledene, de heer J. Goedeljee Jr., dankte in korte woor den voor do laatste eer aan hun vader bewe zen. Hiermed© was de eenvoudige plechtigheid afgelocpen cn de talrijko aanwezigen gingen heen onder den indruk van een goed man do laatste eer te hebben bewezen. Naar wij vernemen, zal do vereeniging „Nut en Genoegen", wier gebouw op de Pic- ti skerkgracht en in de Schoolsteeg den ge- heclen dag was gesloten, later nog een im mortellen krans op het graf neerleggen. Daar wij gaarne ook iets wilden bijdra gen aan do huldiging der nagedachtenis van dezen vader, oprechten Lcidenaar heb ben we hier boven het portret van den overledene doen afdrukken. Wij twijfelen niét of menigeen zal bij het aanschouwen dezer beeltenis nog eens den ouden heer Goedeljee gedenken aan wiens zorg en medewerking wij zoo menig welgeslaagde 3-October-viering hebben te danken. lieldsche Concertrereeniging. Gisteravond had, in een der zalen van het Nutsgebouw, de jaarlijkscho algemeene Ver gadering der „Leidsche Oonoert-Vereeni ging" plaats. .Uit hot jaarverslag bleek, dat hot seizoen 1901—1905 onder ongunstige auspiciën begon, aangezien de Vereeniging een duchtige concurrentie scheen gekregen* te hebben in de „Leidsche Schouwburgver- eeniging". Gelukkig echter bleek in den loop van het seizoen, .dat beide Vereeni- gingen naast elkander konden blijven voort bestaan, waar zij ieder een afgescheidea arbeidsveld in de muziekwereld vonden. Daar zich de „Schouwburgvereeniging" met haar concerten voor kamermuziek uit sluitend ten d~ blijkt te stellen in de tournées, door „De Algemeene Muziekhan del" iQ andere 6teden gearrangeerd, ook Leiden te doen opnemen, daar vond de „Leidsche Concert-Vereeniging" gelegenheid om ..rtisten, dio slechts een enkele maal in Nederland optreden ook in Leiden te doen hooren- Bij voorkeur waxen hiervoor aange wezen artisten, die korten tijd vóór of na hun optreden te Leiden op een der Diligon- tiarconcerten te 's-Gravenhage zouden me dewerken. Door dezen veranderden werk kring van de Vereeniging, moet het voor gaande jaar beschouwd on beoordeeld wor den als een overgangstijdperk. Do drie ge wone concerten, toen gegeven, moesten in allerijl worden georganiseerd; dat zijdaar- door niet op het peil 6tonden van de oon~ eerte-n in het voorgaar 'e seizoen, valt niet to ontkennen. Het beatuur. voelde ziöh daardoor genoopt een vierde oonoort te or ganise eren, en verkreeg daarvoor de mede werking van het „Zalsman-kwartet," welk concert druk bezookt word en bij de hoor ders een aangenamen indruk achterliet. Dat xw de tegenspoeden van het vorige jaar eenigen leden de schrik om het hart sloeg en hen ijlings deed bedanken alvorens zij een volgend jaar wederom voor do on aangename taak worden gesteld een concert der orceniging te bezoeken, moet helaas geconstateerd worden. Gelukkig echter kan er dadelijk aan worden toegevoegd, dat hot aantal bedankende leden zeer gering is, zoodat het seizoen 190Ö1906 met een flink ledental en een niet onbelangrijk batig saldo der rekening 19041905 wordt inge gaan. Doch het jaar 19051906 geeft ook betere beloften voor do toekomst dan het voorgaan de seizoen. De ondervinding heeft geleerd, dat hot niet raadzaam is terstond do solisten voor alle concerten te engageeren aangezien er veelal nog zeer goede krachten eerst na den aanvang van het seizoen beschikbaar komen dooh die reeds nu aan de Vereeniging liun medewerking hebben toegezegd, beloven schoone ooncerten. Wij noemen hiervan on der meer de beken do Duitache zangeres L u 1 a M y s zG meinor, do pianisten Eduard Behmon Ooenraad Y.Bob (onzen vroeger en stadgenoot), on don -violist Alexander Petschnikoff. Doze solisten zullen in het aanstaande seizoen optreden in November en Februari. Het jaarverslag besluit mot den wensoh, dat het jaar 19051906 de beste resultaten moge hebben en spreekt do verwachting uit, dat do Vereeniging haar roep zal handha ven: don leden goede concerten en hoog kunstgenot te yersohaffen. Voorts werd op de vergadering de af tredende commissaris R. A. baroQ van Hardenbroek herkozen, zoodat de sa mensteling van hot bestuur onveranderd bleef. Ondorling werd echter de verdeeling dor functiën gewijzigd, waardoor het be stuur voor 19051906 als volgt is samenge steld: jhr. A. Rappard, voorzitter; jhr. 0. de Graoff, vioe-voorzitterJ. H. 0. P. Brandt, secretaris; J. Kikkert, penning meester en R. A. baron van Hardenbroek, commissaris. Damela Nieuwenbuis over de anarchie. Volgons aankondiging zou de beer F. Do- mela Nieuwonhuis, gisteravond in de Groote Stadszaal, in een door do Vrije So cialisten-Vereeniging belegde openbare vergadering sproken over zijn gevangenne ming in Duitschland en do liefderijke verpleging in de gevangenis. Velen waren opgekomen om den ouden veteraan uit de socialistische, later anarchistische bewo ging in ons land te komen hooren en er werd druk gecolporteerd met lectuur vnn allerlei gading, waarbij oude beroeps-col porteurs, als Samson cn Kloosterman, den dilettanten do baas bleken. Te ruim half- negen kwam de grijze spreker binnen, door de vergadering met applaus begroet. Iemand uit Den Haag opende mot een kort woord de bijeenkomst, waarna de heer Nieuwenbuis hot woori nam. Hij zeide, to zullen spreken over de vervolging der anar chisten, waarvan 6prekors gevangenneming slechts eeD kleine episode uitmaakt. Elk nieuw beginsel heeft bloot gestaan aan vervolging, wat, volgens spreker, niet to verwonderen is, daar de mensch reactionnair is van natuur. Nieuwe denk beelden worden eerst doodgezwegen, daar na belachelijk gemaakt, eindelijk door ve len omhelsd cn door anderen, do toonaan- govers, meestal vervolgd. Zoo is het go- gaan met de godsdienstige beweging aan bet begin onzer jaartelling, door Jesus uitgevondenzoo ging bot mot de bewe ging, die de Kerkhervorming ten gevolge had. Doch ood het politiek en sociaal gebied had zijn vervolgingen. Dit is het marte laarsboek der proletariërs In hot laatst der vorige oouw was het vooral het socia lisme, dat aan vervolging bloot stondnu is het het anarchisme. Sprekers wederva ren is eon bewijs, dat de anarchisten bui- ton de wet worden gesteld cn rechteloos zijn. Hij vertelde vaD zijn gevangenne ming en zijn ervaringen in de gevangenis, zooals hij dit ook reeds in een vergadering te Amsterdam deed. Scherp hekelde hij de .willekeur van den Duitschon politio- preaident, die blijkbaar aan niemand ver antwoording schuldig is. Laf noemde hij het, met een porsoon uit het kleine Neder land te doen, wat men wel zou nagelaten hebben ten opzichte van een AmerikaanseU. Engelsch of Fransch onderdaan. Maar er waait over heel de beschaafde wereld oen reactionnaire geest en als Rusland den kamp in het OostcD had gewonnen, zou het erger geworden zijn. Spreker vreest echter dien geost niet. Personen kan men vervolgen en dooden, beginselen kan men niet doodon. En het anarchistisch beginsel heeft de belofte voor do toekomst, In wetenschap, in kunst en in opvoeding openbaart hot zich reeds en het zal steeds meer doorwerken. Thans staat een reactionnaire massa van den Paus af tot aan de socioal-domocratic too tegenover do anarchie, maar zij vermag de idöo van vrijheid, broederschap on solida riteit niet te vernietigen. Do idee van de anarchie is zoo schoon, dat Spr. aarzelt bi ooggATj, da.t hij htwvr belijdt: alleen durft hij zeggen haar te belijden. Zij wil vrije mensohen on oen vrije samenleving. Zoo eindigde Spr. tegen tienen met een hartstochtelijke verheerlijking van het anarchisme. Debat had niet plaats. Do voorzitter sloot met een opwekking voor een collecte voor de uitgeslotonon in Amsterdam en be toogde do noodzakelijkheid van een anti militaristische organisatie in Leiden, wat echter verloren ging in het geroezemoes en gestommel van de zich verwijderende ver gadering. Anno 1905. mislukt, wij moeten er in berustou. Maar het geld is niet voor niets gegeven. Een drie jaren hebben die scholen bestaan, In dien tijd is aan ccnigc duizenden kinderen onderwijs gegeven in een geest-, die in hen niet verloren kan gaan. Dat is bet corsto gewin. Dan is er winst geweest voor do Boeren, dio zich voor deze zaak waren heb ben gemaakt-, er zich voor ingespannen hebben. De nationale school is een verza melpunt geworden, do strijd daarvoor heeft- de beide (beste?) elementen tot- el kaar gebracht-, heeft bij hen geestdrift ge wekt. Maar er is meer. Mede door den siuun uit ons land wij mogen dat wel neg gen cn door de toewijding van dc vele Nederlanders, die aan de vrije scholen on derwijzers zijn, is het nationale onderwijs in TYansvanl sterk genoeg geword o'u bij de Regeering niet deemoedig <o hoeven aankomen Het kan gunstige voorwaard mi bedingen en zal niet tevrcd'.n ijn met tiet schamele vergelijk, waarmedo do rijsta- tors genoegen hebben genomen. Dat de Re geering nu bereid is tot toegeven, is het gevolg van de kracht, die er nog in do school der Trans valors steekt. Dat is dus in elk geval verkregen. En komt het vergelijk tot stand, dan zal ook voor de Staatsschool in nationnlen geest wat gewonnen zijn, want de regeling, dio men treft, zal voor allo scholen gelden, zoowel voor do Staatsscholen van nu als voor die het worden zullen. Met dat al zal er groot verlies zijn aan Boerenkant. Het ondofwijs op do Staatsschool, zoo schreef het Johannesburgschc blad, zal on danks alle tegemoetkoming door en door Engelsch blijven. Misschien is dat te sterk gezegd, maar men kan cr zeker van zijn dat de Regeeriug het heft niet uit handen zal geven, en dat zij, dio do kosten draagt de onderwijzers opleidt en laat uitkomen en het oppertoezicht aan zich houdt, dit hoeft lord Selborne onlangs nog duide lijk te kennen gegeven zij bovenal, wier taak het is en moot zijn om het volk iu Transvaal tot trouwe Britecho ouderdanen te maken, wel zorgen zal, dat het Engelsch op school de hoofdzaak is en overwegend Engelsch do geest. Met dat al zullen er in Transvaal wel evenals in den Vrijstaat cn stellig meer nog dan daar scholen zijn, dio weigeren in do Staatsschool to worden opgenomen. Dfe te blijven stounen zal een opwokkendo taak zijn voor nog vele vrienden van do Boeren hier te lande. Vooral aLs daar onder zijn do scholen, door onze landgenooten ginds ge sticht en in stand gehouden. En dan blijft deze overweging, geuit in een Afrikaansch blad, toen men ginds acb on weo riep over de droevige ondcrw ijs- overgave in den Vrijstaat: Dio regeling van het onderwijs is niet voor de eeuwig heid gesloten, misschien niet eens voor langen tijd. De Boeren leggen zioh alleen do™ den nood gedrongen bij den toestand neer. Maar zij geven do hoop niet op, dat de tijden veranderen, dat hun rechten zullen gelden, dat hun nationale kracht zich zal kunnen ontplooien. Bij dc teleur stelling mogen wij dat bedenken, en daar bij vertrouwen krijg n in do beproefdo voormannen van de Boeren: Zij zullen de hoogo belangen, dio in hun handen zijn go- legd, stellig naar hun beste weten cn met al hun krachten dienen. En ten slotte moet ieder volk weten hoe het zalig wil worden. Hel Nationale Onderwijs in Transvaal. Aan een artikel in „Neerlandia,1 in welk blad laatstelijk sprake was van den steun uit Nederland, over de dreigende opheffing van dat onderwijs wordt door de „N. R. C" het volgendo ontleend: Zou het weggegooid geld zijn, als de zaak waartoe liet gegeven werd, opgedoekt wordt? Wij meenden, dat men dat nooit zeggen mag. Vooreerst zou hot ons land niet fraai staan, als het over zijn edelmoe digheid spijt uitdrukte. Men lieeft voor een schoone onderneming gegeven; zij is Frniiklin. Op 17 Januari 1906 zal het 200 jaar go- leden zijn, dat Eranklin werd geboren. Die dag zal in de Vorccnigdo Staten worden herdacht, o.a. door do Arterikaansclio Pthilosophischo Vereeniging, die door Franklin gesticht werd, en door andero vor- eenigingen, die afgevaardigden zullen zen den. Te Parijs wordt bij hot Trocadcro een mo nument voor Franklin opgericht, een her haling van het standbeeld to Philadelphia, dat aan Parijs wordt geschonken door den Amerikaan Harjes. FEUILLETON. 3) Op een namiddag, even vóór het invallen van den avond wachtte mrs. Evans mij in het salon op en zei, mij bij den arm ne mend: „Ik heb een mooi hoekje ontdekt om vertrouwelijk te praten. Het is te donker om op het dek te zitten en te donker om te lezen, Toe, ga met mij mee en vertel mij het slot van uw verlovings-gcschiedenis. Gij weet, dat wij onlangs hebben afgespro ken, dat die zou worden voortgezet." „Ach, mrs. Evans," stamelde ik, „nu ik er nog eens over nagedacht heb, vind ik werkelijk, dat het niet goed van mij is, u met mijn aangelegenheden en dwaze zorgen lastig te vallen. U heeft zooveel vrienden, die u nader staan, terwijl ik immers joch maar een vreemde ben, en...en „Och wat!" viel zij mij in de rede. „Ten eerste is u in het geheel geen vreemde voor mij, want ik kende uw vader, Lanoelot ïrer- rars, en stond altijd in eenigo relatie piet uw gcheele familie. Ik herinner mij uit Biijn meisjestijd nog heel goed, hoe- het huwelijk van uw vader de tongeu iQ beweting bracht" ,,Yoor zoover ik weet, was zijn familie zoowel als die mijner moeder volstrekt niet met de keuze ingenomen» Maar ik heb nooit recht kunnen begrijpen waarom, want de Beverly's zijn toch ook een goede» oude familie." „Dat was het ook niet, maar uw vader was met een nioht, lady Elisabeth Tregar ver loofd, hoewel er, ten minste van zijn kant, geen genegenheid bestond. Zij had een plomp figuur, hooge schouders en een lee- lijk gezicht en haar tong was zoo scherp als eem scheermesdaarbij was zij ook ouder dan hij. Zij had echter haar zinnen gezet op den knappen Lancelot Ferrars, en zoo kwam er eindelijk een verloving tusschen die beiden tot stand." „Werkelijk?" „Ja. Uw vader had geen beroep-geleerd, bij was de tweede zoon van zijn ouders en niet sterklady Elisabeth bezat echter een groot vermogen." „En wat gebeurde er toon?" „Hij ging don winter daarop naar Madei ra en maakte daar kennis met miss Bever ly, een mooi meisje, dat bij kennissen lo geerde. Zij was zeer muzikaal en zong ver rukkelijk, was daarbij jong, beminnelijk onarm. Lancelot Ferrars werd smoor lijk op haar verliefd, verbrak zijn verloving met lady Elisabeth en trad mot miss Be verly in het huwelijk.... Nu vertelde ik u een geschiedenis, in plaats van de uwe te hooren," voegde mrs. Evans er schertsend bij. „O, en hoe interessant is die voor mij 1 Ik bid u, ga door", drong ik vol vuur bij haar aan. „Dit huwelijk wekte natuurlijk in hoogo mate de verontwaardiging zij nor bloedver wanten op. Zoo bij een dief of zelfs een moordenaar ware geweest, zouden zij niet woedender hebben kunnen zijn. Hij had zijn woord gebroken, zijn naam onteerd en was in plaats van met de rijke erfgename met een arm, mooi meisje getrouwd. Dat was voor hen voldoende, om de handen geheel van hem af te trekken. Eenige jaren later, toen gij nog een klein kind waait, stierf hij." ,,Ik heb slechts zelden over mijn vader hooren spreken. Ik bid u, zeg mij, hoe hij er uitzag, welk soort van man hij was," vroeg ik ontstuimig. „Hij was groot en blond, had droomeri- ge, blauwe oogen en kon met het ernstigste gezicht de grappigste dingen vertellen. Hij ging voor zeer verstandig door en had met veel succes gestudeerd. Nu zult gij mij wel moeten toegeven, dat ik geen vreemde voor u ben, nietwaar I Lang voordat gij aan mijn hoede werdt toevertrouwd, wist ik van uw bestaan af en was ik met uw familieom standigheden bekend.'' „Beter dan ikzeivc.''' „En wat nu uw verlovings-geschiedenis be treft, zoo kan ik u zeggen, dat men aan boord van een schip elkaar wederkeerig alle persoonlijke aangelegenheden met een openhartigheid toevertrouwt, welk© ons in hot gewone leven onmogelijk zou voorko men. Men praat onomwonden over zijn fa milie, over vrienden en kennissen, over zijn wenschen en zorgen en verlicht daarmee zijn hart en kort anderen den tijd. Men weet, dat men elkaar mogelijk nooit weer ziet en dat kennissen, op reis gemaakt, spoedig en licht vergeten worden. Met ons beiden, kindlief, is het evenwel wat anders." voegde zij er, haar hand op de mijno leg gend, bij. „Gij zijt do dochter van een ouden buurman van mij;' zoo ik zeide, van een vereerder; toch zoudt gij mij, oud wrak, dat ik nu ben, immers niet gelooven. Ver tel dus nu maar genist verder. Er is mij reeds menige geschiedenis toevertrouwd en af cn toe ben ik ook van dienst geweest. Wat zou ik het heerlijk vinden, als ik u ook kon helpen." „Het is zeer lief van u, zooveel belang in mij te stellen", stamelde ik. „Ach, mijn kind, gij weet toch, dat allo vrouwen zich voor liefdesgeschiedenissen interessceron?" „Do aiijnc zal men bezwaarlijk een liefdes geschiedenis kunnen noemen. Mair u kan zelf oordeelen. Ik kon dus Watty sinds mijn prilste jeugd, llij, Tom en ik waren een onafscheidelijk klaverblad. Daar ik veel jonger was dan mijn nichten en ook dan Watty's zusters, zoo voegde ik mij steeds bij de jongens." „Ja, ja, ik begrijp het, en toen Watty met een en twintig jaar naar Indiö ging, was uw jong hartjo diep ongelukkig." „O neen, volstrekt niot. Het speet mij natuurlijk wel, maar de dood van mijn fox- terrier trof mij veel meer. Watty schonk mij echter tot afscheid zijn wit konijntjo en ik gaf hem een kleinen blauwen ring met parelen." „En een kus, natuurlijk?" bracht mrs. Evans glimlachend in het midden. „O neen., zoo waren wij niot same j. Hij was slechts mijn speelkameraad, niets an ders, juist zooals Tom." „Werkelijk?" vroeg mrs. Evans op twij- felachtigen toon. Ik ging er echter niot op in. „Ik was dan ook nauwelijks als volwas sen meisje uit Duitschland teruggekomen, of mrs. Thorold, Watty's moeder, interes seerde zich zeer voor mij. Ik herinner mij, hoe zij mij den eersten Zondag in do kerk zoo scherp fixeerde, dat ik er angstig en bang onder werd. Later zeide zij tegen mij, dat zij dadelijk op den eersten blik genegenheid voor mij had opgevat." „En was dat wederkeerig?" „Ik weet niet... dat wil zeggen eigenlijk neen," bekende ik. „Mijn bloedverwanten hadden vroeger altijd op haar afgegovon en haar een afschuwelijke, valscho en zelfzuch tige vrouw genoemd, die haar dochters aan do eerste de beste mannen uitgchuv. dijkt en haar zonen de wijde wereld ingezonden had. Maar ik geloof, dat zij door haar on geluk verbitterd waren en haar oordeel wat al to scherp was." „Wel mogelijk." „Want nu liet gelukkig gesternte der familio Thorold aan het stijgen, dio der Beverly's aan het dalon was, veranderde do opinio mijner familio en zij kondon nu niet genoeg goeds van mrs. Thorold ver tellen- Deze vroeg mij dikwijls een dag bij haar door to -brengen, wijl zij geen haren dochters meer thuis had. Zoo kwam ik veel bij haar en verrichtte dan allerlei kleine werkzaamheden in huis of in den tuin. Zij sprak altijd over haar kinderen cn vooral over Walter, haar lievelingszoon. Menig maal las zij mij ook uit zijn brieven voor on bracht groeten van hom over. Op mijn verjaardag schreef hij mij eenige regelen, waardoor heb begin van een briefwisseling ontstond, welke spoedig als een lawine aan groeide," „Ja, ja, zoo gaat he* gewoonlijk rae* minnebrieven I" riep mijn gezellin luid. (Wordt vervolgd.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1905 | | pagina 5