Tweede Kamer.
Aeademienieuws.
Kerkelijke beriehten.
Uit de Rechtzaal.
Hel materialisme en de Godsdienst.
Zooala ia aangekondigd, zcu voor do af-
•rïeoling .beiden van den Nod. Protestan
ten-Bond prof. er. H. IJ. Groenewegen,
hoogleeraar alhier in een dri-tal lezingen
bovenstaand onderwerp behandelen. Do cor-
sto dior voordi aohtcn is gisteravond door
hem voor een geheel bezebte Nutezaal ge
houden.
De bijeenkomst werd met een kort woord
door don waarncmcnden voorzitter, don
heef Tj. Kielstra, geopend, die er zijn
blijdschap over uitsprak,, dat er een zoo
tah ijk gehoor aanwezig was, wat getuigde
van belangstelling voor do zaak van den
godsdienst. Dat er nieuw loven kwam in
de vrijzinnige kringen hier ter stede bleek
volgens hem ook uit dc belangrijke toene
ming van leden der Afdecling al beeft
heb wakker optreden van don waarnemen-
den secretaris, den heer S. P. Pcrdijk,
daartoe ook veel bijgedragen.
Daarna gaf hij het woord aan den spre
ker, die vooropzette 'do groot© belangrijk
heid van zijn onderworp. De talrijke op
komst verheugde ook hem en hij zag daar
in een bewijs, dat er nog velen zijn, dio
zich willen indenken in een der diep ern-
6tigo vragen van onzen tijd. Hot diepste
probleem is niet, c i het met het mode
woord van onze dagen uit u drukken, de
tegenstelling tusschen paganisme aan do
eene zijde en ccn dogmatiscn stekel dat zich
voor het Christendom uitgeeft aan den an-
deien kant, veel dieper ligt nog <dc tegen
stelling tusschen materialism© cn gods
dienst.
fcipr. oppert al dadelijk twee bezwaren.
In do eerste plaats het bezwaar, 'dat hij
dit veelomvattend vraagstuk in zulk een
koit tijdsbestek moet behandelen cn in do
tweede plaats het tc moeten doen voor een
zoo gemengd gehoor. Hij zal echter trach
ten zijn onderwerp samen te vatten en voor
Ieder duidelijk te zijn zonder aan 'de weten
schappelijkheid to kort te doen. Wil mon
na de lezing dchat, hij zal zich er niet aan
onttrokken, al acht hij het bij mooilijkc
kwesties een bedenkelijk cn vrij nutteloos
gebruik in onzen tij J; veel liever zal hij
vragen, bezwaren en bedenkingen schrifte
lijk ontvanger om ze 01 nstig te onderzoeken
cn behandelen.
Heb zal misschien menigeen hebben ver
baasd doze twee woorden naast elkander
goplaakrfc te zien, omdat soms onder rnatc-
rinlismo verstaan wordt een natuur-philo-
sophischo thcori kin toch is dit niet vreemd
immers het materialisme in den meest
gangbaren zin en bet godsdienstig geloof
zijn beide zoowel een bepaalde wcioiii-
beschouwing als een practischo levens
opvatting. En er is tussóhon beide
een onverzoenlijke strijd. Allo gods
dienstig geloof, hoe ook verschillend,
heeft een punt gemeen, dat dc geest
heerscht en over de stof, bij het materi
alisme is do stof het alles overheei schend
clement, do geestelijke functie sloohts het
in zekoren zin toevallige, het bijkomstige
zooals de schaduw bij een voorwerp. Bot
treedt op met do hooge pretensie, de ecni-
go wezenlijke en volledige wereldverklaring
te kunnen geven.
Spr. gaf hierna een zeer uitvoerige
Bohots van de materialistisch© denkbeelden
van vroeger en lateren tijd. Het materiar
lisme der oudheid weid door dc Christe
lijke grondgedachte, belichaamd in !o Ka
tholieke Kerk, onderdrukt. Na de Hervor
ming dook het wedor op, krachtig gesteund
«door de ontdekkingen op natuuiweten
schappelijk gebied. Hot populano materia
lisme, dat bij velen het godsd. geloof onder
mijnde is van onzen tijd.
Spr. bohandeldo achtereenvolgens het ma
terialisme van Carl Vogt, van wien de uit
drukking „gedachte zonder phosphor,";
Jaoob Moleschot, do edelste onder de ma
terialisten, en vooral Louis Buchner, wiens
bekende boek „Kracht cn Stof" als een
nieuw evangelie is verbreid en een grooten
fmvlood heeft uitgeoefend op het populaire
donken in 'de laatst© helft der Iftdo eeuw.
Als wetenschappelijke wereldverklaring
lis dit materialisme echter verouderd en
dood. H©t wordt door geen enkelen corsten-
rang-denker meer in besoherming genomen.
Toch leeft liet echter in allerlei krin
gen voort als een quasi-wetensohappolijk
geloof. Sprekei bedoelde daarmede niet
het sociologisch of historisch materalisme
van Carl Marx, dat hij thans buiten be
schouwing liet, maar het oigenaaidig soort
monisme van Hackel. D© daarin ontwik
kelde materialistische wereldbeschouwing,
waarin het heelal is een reusachtige machi
ne on allo geestelijke verschijnselen worden
herleid tot blootstoffelïjko functiën, werd
in den bieedo behandeld en daarbij inzon
derheid stil gestaan bij de daarin ont-
wikkokle leer omtrent het ontstaan en de
toekomst van alle leven en alle bewustzijn.
Daarna werd de onhoudbaarheid' van dit
matei ialismo aangetoond in een breedo
critiek. Het is volgens Spr. geen natuur
wetenschap, maar een haastige cn slordi
ge bespiegeling op grond van natuurken
nis. Het springt over de belangrijkste we-
leldvragen heen en geeft geen wezenlijke
vorklanng van het leven, don geest en het
bewustzijn. De stoffelijke wereld bestaat
voor ons eerst in den geest. Deze is
eigenlijk alleen het wezenlijke, zooals Spr.
trachtte aan te toonon. De wereld is niet
zooals wij haar waarnemen en zij bevat
meer dan wij aan haar buitenzijde zien.
Spr. noemde het mat. een tot slecht© wijs
begeerte misbiuikto natuurwetenschap.
De natuurwetenschap, waarop het mate
rialisme zich beroept, is niet aansprakelijk
voor d© fouten cr van. Haar gebied is
scherp begrensd en daarbuiten spreekt zij
niet mede, en de mensch heeft meer noodig
dan wat zij kan geven. De natuurweten
schap heeft onze gedachten over het ver
band en het doel van de wereld en het
leven helpen zuiveren en bevestigen en in
het geloofsleven wordo dankbaar opgeno
men hetgeen zij aan waarheid heeft ge
schonken. Dit moet den godsdienst ten goe
de komen.
Spr., die met groote aandacht gevolgd
was, werd aan het eind warm toegejuicht.
In de tweede voordracht, die Vrijdag 17
Maart zal worden gehouden, zal worden
behandeld: „het materialisme als levensleer
en levenspraktijk."
Vervolg der zitting van Donderdagmiddag.
Voortgezet wordt de behandeling van de
Pensioenwet nopens de pensionneering
van bijzondere onderwijzers en pensionnee
ring van de weduwen en weezen van bij
zondere en openbare onderwijzers.
Do Minister wijzigt het tweede artikel,
waardoor dit vi_ans luidt: „een gewezen
onderwijzer, wiens betrekking na 10 jaren
wordt opgeheven, krijgt ïecht op ponsioem
na 65-jarigen leeft.'J 1 en voorts wanneer
ziels- of lichaamsgebreken hem ongeschikt
maken voor de betrekking van onderwij
zer."
Hot amendement-Ketelaar daarna in
stemming gebracht, wordt verworpen met
48 tegen 25 stommen.
De gewijzigde par. 2 wordt goedgekeurd,
zoomede par. 3. Par. 4 vervalb.
Op par. 5 is een amendement voorgesteld
door den heer Ketelaar, strekkende
om te bepalen, dat een onderwijzer, die
ontslagen ia en na eenigen tijd bij het on
derwijs terugkeert-, hij zal kunnen betalen
naar den ouden pensioengrondslag, ook
wanneer zijn nieuwe jaarwedde lager is.
Dit amendement wordt verworpen met
54 tegen 27 stemmen.
Alsnu is aan do orde een tweede amen
dement van den heer Ketelaar op par.
5, luidende:
In par. 5 woTdc aan art. 42 het volgende
toegevoegd
Tijdelijke diensten krachtens aanstel
ling als openbaar onderwijzer, komen bij
de regeling van pensioen als diensttijd in
aanmerking, indien zij door een vaste
aanstelling wordt gevolgd. Volgt de aan
stelling niet onmiddellijk, zoo moeten deze
diensten, om in aanmerking to komen, be
wezen zijn gedurende ten minste twee ach
tereenvolgende jaren.
De belanghebbende is verplicht om boven
©n behalve het in artikel 41 bepaalde, twee
ten honderd van de som der door hem in
tijdelijkcn dienst genoten belooningen bij te
dragen.
De wijzo van inhouding dezer bijdrage
wordt geregeld bij algemeenen maatregel
van bestuur.
Wordt den onderwijzer vóór do afbeta
ling der hierbcdoclde bijdrage pensioen of
wachtgeld toegekend, dan geschiedt de in
houding binnen denzelfden tijd op dat pen
sioen of wachtgeld.
De heer De Vr ie s doet opmerken, dat
do heer Ketelaar met zijn amendement
niet zal helpen de personen, dio hij hel
pen wil. In Amsterdam doot zich het ge
val voor, dat tijdelijke benoemingen ge
schieden door B. en Ws. en niet gelijk
hot behoort door den gemeenteraad Bij
pensioonaanvrage zal do Pensioenraad het
eerst vragen: is do benoeming wettig ge
schied, en blijkt dit niet het geval, dan
zal pensioen geweigerd worden. Naar Spr.'s
meening bereikt de heer Kotelaar niet het
doel, dab bij beoogt.
Do Minister voegt hieraan nog toe,
dat do heer Ketelaar in zijn amendement
een formuleering gebruikt, welke de wet op
het lager onderwijs niet kent en dus niet
is toegelaten. De Minister erkent intus-
sehen, dat er voor die z.g. zwervendo on
derwijzers wat moet gedaan worden.
De heer K c t o la a r vraagt of wellicht
de Minister een bepaling wil formuleeren,
zoo ja, dan verzoekt hij de beraadslaging
te schorsen.
De Minister heeft geen bepaling toe
gezegd, maar wil wel een bctero formulee
ring doen overwegen.
De heer Kolkman begrijpt niet waar
om men de groot© steden uitspeelt tegen
de kleinen. Waar volgens art. 32 de tijde
lijke onderwijzers door B. en Ws. worden
aangesteld, behouden zij volgens Spr. hun
recht op pensioen, t© meer, waar die tijde
lijke benoeming dikwijls voor een jaar en
langer geldt, gelijk hem do wethouder van
onderwijs van 's-Gravenhago zooeven nog
per telefoon heeft medegedeeld.
De Minister zegt, dat de beslisto
geest en wil van de L.-O-wet is, dat de
aanstelling van een onderwijzer uitga van
den gemeenteraad en bij exceptie van B.
en Ws. Wanneer tijdelijke onderwijzers ge
durende gcruimen tijd diensten hebben
bewezen aan het onderwijs, is het billijk,
dat zij hun aanspraken op pensioen krij-
gon ook voor die jaren. Do Minister wil
naar een regeling doen zoeken, waardoor
aan het bezwaar wordt tegemoet gekomen
De heer K e t o la a r trekt daarop zijn
amendement in.
Door de hoeren Ketelaar en Ver-
h e y wordt een amendement voorgesteld,
strekkende om de gymnastiek-onacrwijzers
onder do geponsionneerden op te nemen.
Nog is een amendement voorgesteld door
den heer Ter Laan c.s. strekkende om de
vak-onderwijzers aan de lagere school ook
in de pensioenregeling op te nemen. Het
amendement omvat o.a. de teekenonder
wijzers, de handwerkonderwijzeressen,
land-, tuinbouw- en gymnastiekonderwij-
zers. Als vak nemen de voorstellers aan
een onderdeel van het onderwijs, waarin
ten minste 15 uren per week l<s wordt
gegeven.
De heer De Klerk ondersteunt vooral
het amendement-KetelaarVorhey.
De Minister herinnert er aan, 'dat
hij bij d© algemeene beschouwingen de op
nemingen van nieuwe categorieën heeft
ontraden bij deze regeling. De Minister
ontkent volstrekt de billijkheid eener pen
sionneering, niet ook van de personen hier
bedoeld, maar een afzonderlijke regeling
zal voor die z.g. in- en uifcloopond© onder
wijzers noodig zijn.
De Minister vaH FinanciSn
wijs er op, dat meiï zich ten aanzien van
de capaciteit van het pensioenfonds ver
gist*.
De Minister rekent voor, dat er slechts
12 millioen aanwezig ia en niet 15 millioen,
gelijk de heer Bos berekende. Ook de Mi
nister ontraadt de aanneming van de
amendementen. In stemming gebracht,
wordt het amendement-Tor Laan verwor
pen met 61 tegen 16 stemmen, dat van de
heeren Ketelaar en Yerheij met 50 tegen 37
stemmen.
De heer Smeengo stelt alsnu weder
het amendement voor, des middags door
hem ingetrokken, ten aanzien van onder
wijzers, die worden benoemd tot schoolop
ziener of Kamerlid. Daar d© Minister
van Binnen l'andsche Zaken
eeni&o bedenkingen oppert, werd de be
raadslaging verdaagd tot hedenmorgen 11
uren. Inmiddels zou het amendement wor
den gedrukt.
A mo ndomonten.
Door de commissie van rapporteuis zijn
vijf amendementen ingediend op artikel
II van het in behandoling zijnde wetsont
werp, welke amendementen respectievelijk
ten doel bobben:
lo. onder de scholen, welker onderwijzers
gopensionneerd zullen woiden, ook op te
nemen die, waarin minstens 23 uur los
wordt gegeven in de vakken ap (d. w .z.
dat ook onderwijs in t.vien, gymnastiok,
teekenen en handwerken voor meisjes zul
len meerekenen, waartegenover het mini
mum lesuren van 20 op 23 woidt gebracht)
2o. bij de verplicht© opgave van school
opzieners van de namen der pensioenge
rechtigde onderwijzers, behalve hun namen
ook do data van hun geboorte te eischen;
3o. dat de onderwijzers, die van hun
recht willen gebiuik maken, inzage te no
men van de lijsten, hierboven bedoeld, dit
vorlangen moeten te kennen geven aan den
districts-sc li ooiopziener.
4o. de bijdrage voor het pensioen over
het volle jaar van dat pónsioen af te hou
den wanneer de onderwijze! wegens vol
brachten 65-jarigen leeftijd of lichaamsge
broken wordt ontslagen op een tijdstip,
dat do bijdrage over hot heel© loopende
jaar nog niet is voldaan; en
5o. do bestuurders van scholen, die na
latig zijn in het doen van do vei plicht©
opgaven niet strafbaar to stellen dan na
dat zij zijn aangemaand om aan hun ver
plichting te voldoen ©n de-zo aanmaning
vergeefsch is gebléven.
Voorts heeft de heer Smeenge zijn giste-
ron ingediend amendement doen drukken
cn hebben do heeren Bos on Smeenge een
amendement ingediend op het ontwerp 0,
strekkende tot het uitsluiten van dc pensi
on nceiing van dio leeraren, die werkzaam
zijn aan bijzondere middelbare scholen,
niet in het genot van Rijkssubsidie zijnde.
Ontslag van den Minister van Suitenlandsche Zaken.
"Wat beti eft den gang van zaken in den
laatsten tijd op hot Buitenhof, weet ook
„Do Nieuwe Crt." te vertellen, dat reeds
sinds Januari den .du afgetreden minister
van buitonlandscko zaken een diplomaat,
gezant ter beschikking, ter zijde gesteld is
geweest. Aanvankelijk geroepen om aan het
beleid, van het departement in dc Oost-
Aziatische moeilijkheden eenig stuur t© ge
ven, heeft hij, naai verluidde, ook van de
verdere zaken er steeds meer onder zijn
oppertoezicht getrokken en zijn stoel al
lengs zoo dicht naast dion van don minis
ter geschoven, dat dozo, onthutst, is opge
sprongen. Maar de stoel van den opgedron
gen adviseur bleek stevig to staan, schrijft
het blad.
Wie hield dion 6tool zóó vast? vraagt heb
verder. Welko was do bevoegdheid van de
zen gezant „ter beschikking" Verrichtte
hij zijn diensten om niet, of zoo 'neen, uit
wolken bcgrootingspost werd dezo onvoor
ziene uitgaaf gedekt?
Ziedaar enkele vragen, waarop misschien
de Kamer antwoord mag verlangen. Er zou
den ei nog andorc, van gewichtiger aard,
aan vast te knoopen zijn. Reeds sprak do
buitenlandsche Pers in onheusohen toon
over de „toevoeging" van een diplomaat
aan den minister, „wiens lei'ding men niet
vertrouwt" cn gowaagdo van „een scher
pe Japansche nota... betrekkelijk de neu
traliteit in Oost-Indic. Ziet dc Kaanci op
begon een besproking van dezo aangelegen
heid in comité-generaal Gunnen de bijzon
dere onderwijzers haar niet één enkelen
ochtend
„De N. Crt." la-j zich Vervolgens met
waardeering uit, zij b-°t op geresei veerden
toon, over do antecedenten van don heer
von Weckherlin, den bovenbedoelden diplo
maat. Maar 't meent tevens dat do „rondo
knappe zeeman", die thans met hot inte
rim is belast, niet lang op het Buitennof
kan blijven.
Hot ontslag van baron Van Lynden moet
al drie weken geleden zijn aangevraagd
lang bleef de beslissing uit, zoo besluit
„De Nieuwe Jrt." 1 t.ai' artikel. Men kan
niet van de natio het vertrouwen vragen,
dat dr. Kuyper, tusschen het onderwijs en
do hooge politiek door, ook onze buiten
landsche zaakjes wel opknappen zal in deze
zwoele dagen, noch dat een Eminonco gri
se heb zal doen achter de luiken van het
departement.
De portefeuille van Buitenlandsche -Za
ken kome daarom spoedig in handen van
een man, van wicn mon niet het gevoel
heeft, dat men hem eigenlijk onrecht aan
doet, wanneer men hom verantwoording
vraagt van ons buitenlandsch Regerings
beleid.
Het eervol ontslag aan 'deH minister vati
buitenlandscho zaken door H. M. de Ko
ningin verleend, kwam, zegt „Land en
Volk" niet onverwacht.
„Mon wist, dat do toestand in ons „fo
reign office" onhoudbaar was goworden.
De belangrijkst© dienst door baron Van
Lynden dan ook aan H. M. en aan den
lande bewezen, is zijn besluit geweest om
do taak, welke te zwaar voor rijn schou
ders te zwaar bleek, noder te leggen.
„In dit opzicht zal gansoh het land hem
gaarne den dank brengen, hem bij het
ontslag-besluit toegedacht.
„De aftredende heeft zelf van do waarne
ming van zijn ambt weinig voldoening ge
smaakt. Mogo hij in het ambteloos leven
nog lang voldoening vinden voor te
leur stellin, die hij niet alleen aan ande
ren, maai ook zeker zichzelf heeft berok
kend door a-n <"j groene tafel plaats te
nemen.
„Zijn opvolger is niet terstond benoemd.
„Heeft men tevergeefs gezocht?
„Hoe dit zij, het is zeer t© wenschen, dat
de interimaire toestand niet al te lang
duie. Want do minister van marine, hoe
hoog we hem ook stellen, ls nu juist niet
de aangewezen man om als chef dor diplo
matie te fungeeren.
„En de tijden zijn van dien aard, dat een
bekwaam cn krachtig leider van het depar
tement van buitenlandsche zaken voor ons
land geen overbodige weelde is."
De „Middolb. Ct." bevat een kort arti
keltje over den afgetreden Minister, waarin
het volgende kraseo oordeel vooikomt over
de diensten door den afgetredene den lan
de bewezen:
„Nu, die diensten sullen wol niet met
groote lettors' in de historiebladen van
ons land behoeven gegrift te worden.
Het best is daarover te zwijgen."
„Het Centrum" bevat ook een klein ar
tikel tj:, dat, na een vei wijt tegen de oppo
sitie, die het Departement van Buitenland-
Gche Zaken van uit i „neutrale zóno" in
de sfeer der partijpolitiek zou hebben ge
haald om daarin liet gcheelo ministerie te
kunnen treffen, eindigt met deze zinsne
den:
„De liberale -pers acht het ook thans
nog gepast, cenigo pijltjes op den scheiden
den bewindsman af te schieten.
„Ons dunkt, dat zij ruimschoots „tevre
den" kon zijn met de aanvallen, welke zoo
herhaalde malen op den heer Van Lynden
werden gericht.
„Intusschen moet worden erkend, dat de
portefeuille van Buitenlandsche Zaken in
de laatste jaren, door alleilci verwikke
ling in den vreemde, grootcre bcteekenie
verkreeg, merkbaar ewaardoi van inhoud
geworden is, en dat zij deswege meer
kracht en beleid vordert dan tot heden toe
het geval was."
„Het Volk" schrijft:
Bij 2ijn optreden werd de heer Melvil
door dr. Kuyper als een tweede Marnix
ingeluid, een edele, dio zich aan dc kleine
luyden wijden ging. En nu dat klagelijk eii-
de 1 Het is niet de eerste christelijko zeep
bel dio barst.
RECLAMES,
k 40 Cents per rogel.
Agenda van de week.
Vrijdag: Lutli. K«rk. Uitvoering gewijde
Muziek door mei- Cobs liiedel, Josddo Zieck,e. q.
8 uren. Stadsgehoorzaal. Openbare Samen
komst met bet Zang- eu Muziekgezelschap v.
Neerbosch. 8 uren. Graanbeare. Ingang ,de
Burcht", Veigadering Coüperat. Broodbakkorij en
Veibruiks-Vereeniging ,0ns Doel". 8 uren.
Zondag: Leidsche Schouwbarg. .Dertig zilver
lingen", b het to Drama. 8 uren. Da Nord. De
Drie Leidsche joDgens of Wij hebben de 100,000.
Kluchtspel buren.
Gedurende doze weck: Leidsche Volkshuis.
Tentoonstelling van oorspronkelijke teokeningen
van Rembrandt in phototypie. 7—10 uren.
Leiden. Heden is alhier bevorderd tot
doctor in de rechtswetenschap, na Let ver
dedigen van Stellingen, de heer A. G. Hei-
neken, geboren tc Amsterdam.
Bevorderd is tot arts de heer M. L.
Schroot en geslaagd voor het arts-examen
1st© gedeelte de heer G. Gerritsen.
L o id en. Gereformeerde Kerk B (op de
Heerengracht). Zondag a.s., 12 Maart, des
morgens om 10 uren (aanvang der Lij-
denspredikatio) en des avonds om 5 uren,
ds. G. Wisse Jr.
Koudekerk. Ger. Kerk Zondagvoor
middag te halftien eö 's avonds te halfzeven
do eerw. heer V. Kuyvenhove, candidoat
te Naaldwijk.
Zoeterwoude. Voorschootecheweg,
Steenen Muur, Zondagavond halfzeven, ds.
K. P. Datema.
Het gerechtshof te 's-Gravenhago be
handelde gisteren de zaak van een koopman
te Middelburg, dooi de rechtbank aldaar
veroordeeld tot vier maanden gevangenis
straf, omdat hij in een danshuis op de
Varkenemarkt daar ter stede eon anderen
koopman zondoi ecnigc aanleiding met
een bierglas op het hoofd zou hebben ge
slagen, ten gevolge waarvan cie mishandel
de een hevig bloedende wonde op het
hoofd kreeg.
Deze zaak, oogenschijnlijk niet zoo be
langrijk, kreeg tijdons de behanoeling een
ernstig aanz.?n, doordien er volgens den
advocaat-generaal mr. Reit-sma ernstig ver
moeden bestond, dat een der getuigen een
meineed aflegde. Nadat nl. de mishandelde
en twee meisjes verklaard hadden cn per
tinent volgehouden, dat de beklaagde in
derdaad het glas bior, na een korto woor
denwisseling had opgenomen en het op het
hoofd van den koopman bad stukgeslagen,
vei klaarde een getuige, overeenkomstig de
voorstelling, die beklaagde van de zaak gaf,
dat hij had waargenomen, dat de mishan
delde het eerst een glas bier, half gevuld,
had opgenomen en dit den beklaagde m
het gezicht had geworpen; dat beklaagde
hierover kwaad geworden is, het bierglas,
dat vóór hem stond, in de hand nam en
daaimee sloeg naar het hoofd van dengeen,
die hem het bier in het gelaat gesmeten
had; dat getuige echter den slag met zijn
arm afweerde, ten gevolge waarvan het
glas meer bij toeval op het hoofd van den
mishandelde ter edit kwam, daarna op de
tafel viel en vervolgens op den grond, zoo
dat do slag niet do .i beklaagde was toe
gebracht. Getuig: had daarbij geen wond
op het hoofd van den mishandelde gezien
verklaarde hij zelfs niet gezien, dat
diens hoo d bloedde. Eerst den volgenden
dag had de mishandelde hem zijn hoofd
laten zien, do "i getuige heeft toen niets
anders aargenomen dan een klein wondje,
zoo klein, „dat hij een microseoop zou noo
dig gehad hebben om de verwonding waar
to nemen.
Nadat cp vei zoek van adv.-gen. mr.
Reitsma dezo verklaring van den getuige
staande dc zitting oxpresselijk door den
griffier op schrift was gesteld en nadat
do getuige, zoowel door adv.-gen. als door
verschillende raadsheeren rutdei in de ge
legenheid gesteld was terug te komen op
rijn verklaring, terwijl ook nog eens de
drie overige getuigen langdurig verhoord
werden, waarbij ieder dezer bij de eenmaal
afgelegde verklaring bleef en ook beslist
tegenspraken, dat do mishandelde bekl.
met biei had geworpen, roquircerde advo
caat-generaal dat het den Hove moclit
hagen, op gogrondo vermoedens van mein-
eod, een onderzoek togen den bedoelden ge
tuige te gelasten, o.a. door het proces
verbaal van zijn verklaring en de overige
stukken to stellen in handen van den be
trokken officier van justitie (dien te Mid
delburg dus) en voorts de voorloopige aan
houding van den van meineed verdachten
getuige te gelasten.
In vciband met dezen cisch trok het
Hof zich in raadkamer terug. Inmid
dels werd dc verdachte getuige onder bewa
king van een rijksveldwachter gesteld.
Na hei opening der zitting werd den ge
tuige op last van den president nogma&U
'diens verklaring voorgelezen, welke hij
daarna van zijn handteekening voorzag.
Hiorop gelastte het Hof de voorloopige
inhechtenisneming van 'den van mrineed
verdacht© en stelde daarna onbepaald uit
dc verdere behandeling van de zaak zelve.
De getuige, die in Leiden woont, maar.
vroeger te Axel woonachtig was werd ge
vankelijk uit do rechtzaal geleid.
DE OORLOG.
Dc slag bij Mockd e n.
Ondanks een nogal gunstig luidend tele
gram van generaal Koeropatkin van 8
Maart, meldende dat do aanvalt-- eter Ja
panners uit het noorden met groote ven-
liezen zijn afgeslagen "en waarin met lof
melding wordt gemaakt van kolonel Sa-
polski, dio evenwel gedood werd, wordt het
telkens duidelijker, dat de veldslag voor,
de Russen als verloren is te beschouwen.
Maarschalk Oyama zal nu een grooter
succes behalen dan bij Liaqjang.
Generaal Koeropatkin moet reeds mel
ding maken van aanvallen op het Noorde
lijk „front" der Russen, waaruit blijkt, dat
de generaals Okoo en Nogi rijn rechtervleu
gel zijn omgetrokken. Zij hebben den spoor
weg tusschen Tieling en Moekden afgesne
den, zoodat den Russen als torugtochtsweg
slechts do straatweg en de locaalspoor
FoesjoenTieling overblijven.
En daarbij dringt generaal Koeroki uit
liet Oosten op, zoodat het gevaar voor vol-
komen insluiting van Koeropatkins leger
macht inderdaad zeer is vergroot.
Te St.-Petersburg ziet men den toestand?
al heel duister in. Met spanning volgt men
cr de bloedige gevechten. De pessimisti
sche overtuiging, dat Moekden, dat d.e go-
heele veldtocht verloren is, wint veld, want
trots de oorlogsconsuur wordt toch velerlei
bekend, dat voor het groote publiek een ge
heim zou moeten blijven. Wanneer de be
slissing aal vallen, is moeilijk uit te maken..
Men klampt zich tc St.-Petersburg nog
vast aan do hoop, dat vermoeidheid do Ja
panners in hun vervolging zal doen ver
slappen. Inderdaad zijn de Japanners tot
nog too veelal in de vervolging tekort ge
schoten. De ervaring leert, dat zelfs over
winnende troepen, die een langen, hard-
nckkigen strijd achter den rug ebben, niet
de geschiktheid bezitten voor een krachtda
dige vervolging. Daarvoor rijn versche af-
deelingen noodig, die op ce.i geschikt©
plaats gereed gehouden dienen te worden
en, zoo mogelijk, de flanken van den terug-
trekkenden vijand moeten teisteren. In zul
ke oogcnblikken kan een goede ruiterij, ge
steund door artillerie, veel uitrichten. Met
infanterie alleen is do taak moeilijk oplos
baar, vooral wanneer do vijand door een
nachtelijken marsch een voorsprong gewon
nen heeft. Bij de marschen van verslagen
legers is dikwijls een verbazingwekkende
krachtsontwikkeling waargenomen, zoo o.a^
in de dngon na den slag bij Worth in den
Fnansch-Duitschen oorlog.
Wolk een verliescijfer zal deze slag van
Moekden brengen l Hot is een vorliescijfetf
als in nog geen slag uit do geschiedenis
van den oorlog werd bereikt. En het vree-
selijko van zulk een slachting is wel haast,,
dat men de beteeken is van een cijfer, dati
wellicht tot 70 of 80,000 dood en en gewon
den loopt, nauwelijks meei' beseft...
Zóó ontzettend is doze worsteling ge
weest, dat de episoden uit den slag bijna
onopgemerkt voorbij zullen gaan.
Toch worden er reeds enkele van bekend
gemaakt. En het zijn don gruwelijke bij
zonderheden,. die men verneemt.
Zoo wist generaal Sassoelitsj een deel
van generaal Koeroki's garde te omsinge
len; op zijn vraag, of de vijand zich wilde,
overg ven, antwoordde deze ontkennend on.
