Stoomtram Haarlem-Leiden. IESANDTT be acüDEffryiiL Stoomhandelsdrukkerij LOUIS H. BECHERER., Goedkoopst adres van alle soorten Drukwerken. 2de qualiteit deux, grijs Etiquet LEIDSCH DAGBLAD, MAANDAG 26 SEPTEMBER. - TWEEDE BLAD. Eerste Kamer. Tweede Kamer. Geveilde pereeelen. Vervolg Advertentiën. Haatschappij OÜNSGUBSUS. v mm HERMAN F. A. DAMEN ZOON. No. 13679. Anno 1904. Grondwetsherziening. Voorttel-Drueker c.t. Vereoheoen is het voorloopig afdeeling- Vorslag der Tweede Kamfcr omtrent het voorstel ran wet van den heer Drucker o. 8., strekkende tot het in ovoi weging nJe- meai van veranderingen in het derde ca vierde hoofdstuk dor Grondwet. Hieruit blijkt, dat met de indiening van dit voorstel, alsmede van dat van den hear Troelstia o.a. door een der leden instem ming werd betuigd. De gronden, die ande re leden voor zoover zij zich hierover uitlieten daaivan weerhielden, waren van verschillenden aard. In de eorste pLaata word, ook door le den, die een herziening der Grondwet, mot name van art 80 wonschelijk reken den, betoogd, dat do indiening ontijdig moet worden geacht, waar op aanneming van de godano voorstellen door de Kamer geen uitaicht bestaat, zoodat de indiening slechte leiden kan tot ij dele discussies, het geen hier te meer klemt, omdat over de onderwerpen, die het geldt, weinig nieuw? meer ifl te zeggen, tenzij dan over het refe rendum. In de tweede plaate werd aangevoerd, dat, indien tot Grondwetsherziening wordt besloten, de geheele inhoud der Grondwet behoort te worden nagegaan, opdat in do herziening alle voorstellen tot wijziging worden opgenomen, die wensohe lijk zijn. Paiticele wijziging is niet aan te bovelen. Verwondering had het gewekt, dat de heer Drucker c-s., die voorstellen doen tot verandering van d© wijze van sa menstelling der Eerste Kamer on tot in voering van een zeer uitgebreid kiesrecht voor beide Kamers, geheel zwijgen over dc vraag of niet verandering in de bevoegd heid der Eerste Kamer behoort gebracht te worden, bv. om aan de Eorsto Kamer het recht van amendement toe te kennen. Sommigen voegden hieraan toe, dat in elk geval een Grondwetsherziening de vrucht behoort tc zijn van een gevestigde volksovertuiging. Men wees er op, dat de beide voorstellen in beginsel en omvang zoozeer uiteenloopen, dat do voorstellers van liet cenc ontwerp bezwaarlijk tot do aanneming van het andere kunnen mede werken. In don lande is van een algemeen© overtuiging omtrent do noodzakelijkheid eon or Grondwetsherziening geen sprake. De heer Trooltra c.s. boworon wol, dat de arbeidersklasse streeft naar vermeerdering van politieke macht, maar dat ij slechts bij een klein dool dier klasse het geval. Vooral wanneer tot algehee-le herziening dei Grondwet besloten wordt, achtten ve le loden het verder noodig, dat hot initia tief genomen worde door do Regeoring. Een groet aantal leden verklaarden zich ra.n uoKxaftolijkc en mondelinge gedachten- wisseling OTTltrOnt c*»n" inhoud dor goda.no voorstellen te zullen onthouden. Velen meenden, dat bohandoling van die ontwer pen .schadelijk zou zijn, waar zij een sto- renden invloed zou hebben op den voort gang der parlementaire werkzaamheden, bepaaldelijk ten aan-.en van sociale her vormingen. Do Kamer kon zich, naar men meende, bepalen tot de beslissing, dat in deze van het recht van initiatief, dat aan haar en niet aan de leden der Kamei toe komt, geen gebruik zal worden gemaakt. Voorts waren er loden, die het afdeelings- ondcrzock van deze voorstallen als een pri- o? en considération beschouwden, zoodat men zich h.i. kan bepalen tot het moti- veeren van de mccning, dat behandeling van die voorstellen nutteloos ware. Tegenover deze beschouwingen werd dc indiening der voorstellen door een der le den verdedigd. Waar de voorstellers wij ziging van de grondwettelijke bepalingen omtrent het kiesrecht cn do Eerste Kamer urgent achtten en genoegzaam gebleken is, dat dc Rcgcering niet voornemens is een voorstel tot verandering van die bepalin gen te doen, lag het op hun weg om, gc- biuik makende van het hun ingevolgte de Grondwet bij het ïtegl. v. Ordo toegeken de recht, bij dc Kamer een voorstel tot Grondwetsherziening in te dienen, en her innerd werd, dat in 1844 Thorbecke met ajcht andere leden eveneens van bedoeld recht heeft gebruik gemaakt. Waarom het aideelingsondoraoek en ook de openbare behandeling van deze ontwerpen het tot stand brengen van sociale hei vormingen zou moeten verhindoren, verklaarde dit lid en hiermede stemden ook anderen in niet te begrijpen; het gaat, naai men roeesnde, In geen geval aan, van grondwets herziening af te zien op grond van zooda nige hervormingen, waar deze wel op het Regeeringaprogramma voorkomen, doch nog tteeda niet voorgesteld zijn, ofschoon reeds drie jaren sedert hot optreden van hot ministerie zijn veiloopen. Dat lid achtte herziening van de grond wettelijke bepalingen omtrent hot kies recht noodig, opdat de volksklasse, waar van een groot deel thans het kiesrecht niet bezit, meer politieken invloed erlange. Verbetering van de regeling van het kies recht zou ook verandering van andere grondwettelijke bepalingen gemakkelijker maken. Dat zeer vele leden niet bereid waren «An do schriftelijke en mondelinge gedach- tenwisseling deel to nemen, lokte een pro test van vorecheidone anderen uit, betoo- gendc zij dab zoodanige handeling niet -ia overeen te brengen met artt. Ill en 117 der Grondwet, welke voorschrijven dat aan do openbare beraadslaging van oen voor- stol van leden der Kamer altijd een onder zoek va» dat voorstel voorafgaat. Dc le den, dio behandeling der voorstellen niet wonsohclijk achtten, hadden tegen het be sluit don- centrale 9ectie, om die thans in de afdeelingon te brengon, behooren op to komen. Beide voorstellen bedoelen, door een uit drukkelijke grondwetebepaling tot invoe ring van algemeen k iet recht te gerakon. Do grondon, waarop dit voorstel volgens de toelichting der voorstellers wordt ge daan, kwam velen niet overtuigend voor. Betoogd weid o.a dat tegenover de be wering dat hot volk rijp is voor algemeen kiosrooht, kan gesteld worden de bewering dat er ook velen zijn, die het algemeen kiesrecht geenszin, wenschen. Er bataat geen communis opinio over omtient den omvang der uitbreiding v. h. kies recht wordt geen overeenstemming aange troffen. Ook de critiek die de heoren Drucker o.?. op do bestaande Kieswet uit oefenen, werd minder juist geacht. En al waren de ^rieren juist, zou dat nog niet bewijzen, dat hot noodig is art. 60 Grond wet te wijzigen. Men merkte op dat wat in de Mem. v. Toelichting van den heer Troelstra c.s. ge schetst woidt als het streven der arbeiders klasse, onkel is het streven van het kleine deel dior klats» dat do l>©gin&f»l<vn dor wrw.i- a.n.l-domooni.tio is t-oogodfm.il on dat zij, dio mecncn dat het algemeen bcmng beslissend moet zijn voor do toekenning van het Kiesrecht, onmogelijk kunnen goedkeuren, dat het kiesrecht wordt toegekend als mid del om do vorweiving dor politieke macht door dit kleine deel te bevorderen. Bevoorrechting van ééne klasse de voorstellers willen de overheereching dor arbeidenklaasc is strijdig met het doel van den Staat, die dè bolangen van allen heeft to behartigen. Met nadruk werd vorder opgekomen to gen de voorstelling, alsof de bestaande kieswet het overgroot gedeelte van de ar- beidondo klasse van het kiesrecht uitsluit. Do waaihoid is, dat vele arbeiders zichzel- ven uitsluiten, omdat zij geen gebruik ma- kon van de middelen welko de wet biedt ora hun het kiesrecht te doen erlangen. De vooiafgaando beschouwingen leidden niet tot uitvoerige godachtenwisteling. Wel bleek intusschen, dat er ook buiten de voorstellers een aantal leden waren, die in voering van het algemeen kiesrecht of al thans ruime uitbreiding van het kiesrecht wensohelijk achtten, al wilden zij daarom nog niet hun instemming betuigen mot de gjiondcn in de toelichtingen der beide voorstellers aangevoerd. Intusschen waren de meeaten dezes leden en daarmede stemden ook andoren in van oordeel dat, indien het tot grondwetsherziening komt, het niet wensohelijk is het kieeieoht i bij de Grondwet zelve te regelen, on dat het de voorkour verdient om die regeling, althans in hoofdzaak aan den genoemden wetgever over te laten. Hot voorefcel-Troclstra c.a. om de Eorsto Kaaitcr af te schaffen „als zijnde een on- democratische en noodoloos element in on- ze Staatsregeling" vond slechts bij één lid j bijval. De ovoiige loden wenschten de Eer- 1 ate Kamer te behouden. Waar deze voorstellers vorder bet refe rendum wenschten in te voeren tei vorvan- ging van de Eerete Kamer, vond men geen aanleiding daarop diep in te gaan. Som migen waren intusschen van meening dat, afgescheiden van het voorstel-Troel- 6tra C.B., voor invoering van een referen dum, wel veel te zeggen is. Anderen acht ten het referendum niet overeen te bren gen mot de oonstitutionoele monarchie. Tegen het voorttoi-Druckei c.s. werd in gebracht, dat, werd het aangenomen, de Eerste Kamer zou worden een kopie van do Tweede, zooals ook is betoogd' in de Me morie \an Toelichting van den heer Tioel- stra c.s. Sommigo leden konden zich niet vereeni- gon met de grondwettelijke beletsels tegen toekenning van kicereeht aan vrouwen. Andoren konden zich met dat gevoelen niet vereenigon en meenden, dat de vrou wen behoorden verschoond te worden van kiesrecht, dat een plicht is. Terwijl enkelen van oordeel waren dat in voering van een stelsel van evenredige vertegenwoordiging naar do bestaande Grondwet niet goooiloofd it, betoogden anderen dat het zeer wel mogelijk ia. met inachtneming van do voorschriften dér Grondwet, zoodanig stelsel in te voeren, hetzij naar het beginsel van proportionce- lo, hetzij naar dat van personeele vertegen woordiging. Andoren oordeelden dat hot denkbeeld van E. V. nog te weinig een vasten vorm heeft aangenomen, maar dat, indien beslo ten woidt tot invoering van algemeen kiesrecht, invoering van een stelsel van evenredige vertegenwoordiging noodig is t»n einde onderdrukking van minderhe den be voorkomen. Voorstel-Troehtra e.#., tot het i>n overweging nemen van veranderin gen vn het 2de, Sdet J^de, 5de7de en j 11de hoofdstuk en in de aduitioneele artikelen der Grondwet. Ten aanzien van do algemeene beschou wingen over do opportuniteit en ovor den inhoud van hot voorstel, woidt in hot sec- tioveralag verwecon naar par. 1 en 2 van het voorloopig verslag bewenende het voorstel-R moker o. e. Voorts worden enkele vragen naar aan leiding der arbikolen gestold. Staatsbegrooting voor 1905. Hoofdstuk V: Binucrilondeehe Zaken. Hot buitengewoon subsidie voor do H. B.-S. te Amersfoort wordt met f 1000 ver- mindord, dat voor de H.B.-S. te Breda met f 500 vermeerderd. Tot algehcele voltooiing van de installa- fcio ran hot olectro-technisoh en natuurkun dig l'aboiatorium aan de Polytoohnisohe School te Delft woidt nog f 20,000 uitge trokken In het bedrag voor de uitbreiding van het scheikundig laboratorium ad f 65,000 is begrepen do laatste termijn van j den bouw ad f 30.705.27j benevens J 34.204.72J als tweede termijn voor inwen dige inrichting en toezicht. Voor hot nieu we gebouw voor werktuigkunde, scheeps- bouwkundo cn mechanisohe technologie, waarvoor ten voiigen jare de eerste termijn ad 50,000 word toegestaan, wordt do twee de toimijn voor den bouw ad f 200,000 uit getrokken. Wat de uitbreiding van het vakonderwijs betreft, deelt do minister mede, dat bij hem do stichting van een middelbare technische school op den voorgrond staat en de eerste termijn is daarvooi op de begrooting voor 1904 voorgedragen bij het ontwerp ©ener verhoogingewet, hetwelk bij Koninklijke boodschap van 4 Mei 1004 de Staten-Gene- raal bereikte. Wordt een gunstige beslis sing omtrent dit voorstel genomen, dan zal over het dienstjaar 1905 reeds daardoor een aanzienlijk offei uit de schatkist ter bevordering van het vakonderwijs worden gebracht. Met cenige zekerheid is thans nog niet te voorspellen, wanneer met den bouw van deze sohool eventueel een aanvang ge maakt zal kunnen worden. Nog minder valt daarom thans reeds te becijferen, voor hoeveel in dat jaar verwerkt zal kunnen woiden. De post voor stichting en inrich ting van de sohool moet daarom voorshands pro memorie worden uitgetrokken. Het ligt intusschen in het voornemen, wanneer de Staten-Gen er aal hun goedkeuring aan hot plan gehecht zullen hebben, ten spoedigst» tot uitvoering daarvan over te gaan. Wellicht zal in dat geval in den loop van het jaar 1905 een nader voorstel aan de Staten-Geo er a al worden gedaan, ten einde een bepaalde som in do plaats van den me morie-poet te kunnon steJlen. In ieder ge val is hot och ter wensohelijk de krachten niet te verbrokkelen, maar zo op het tot stand brengen van dit plan in do eerete plaats te conoentreeren. Alleen voor do meest urgent geoordeelde zaken wordt daar naast op deze ontwei p-begrooting voor andere scholen gold aangevraagd. Voor de restauratie van het huis „Zou- denbalch" te Utrecht, een monument van geschiedenis cn kunst uit do 15do eeuw van een zeer bijzondor karakter, heeft de minis ter een bedrag van f 2500 uitgetrokken. De minister stelt voor een subsidie te vorleenen van f 50,000 voor do heistelling van do 8t.-Lebui"nuskerk be Deventer, te verdoelen o/er 10 jaar. Een eerste termijn van f 5000 is op deze begrooting gebracht. Uitgetrokken wordt voorts: 1500 voor het herstel der monumentaio venster b der Ned. Horv Kerk te Oudshoorn, een eerste termijn ad f 2800 (van f 16,000) voor dat der Ncd.-Herv Kerk te Winschoten. f 200 meer is noodig om don wetensohap- polijkcn adsi stent van hot Rijks museum van schilderijen te Amsterdam tot onderdirec teur to kunnen benoemen; 200 meei voor den adsistent hij het Nod. Museum, die een traktement heeft van f 1200. Voor het Koloniaal Museum in Haarlem wordt 1000 subsidie meer aangevraagd. f 1700 subsidie wordt gegeven aan de Ver een iging tot veredeling van het Ambacht. Het subsidie aan het Algemeen Neder lands ch Verbond wordt met G00 verhoogd, tot f 3600, onder voorwaarde met die vei- hooging dc instandhouding te steunen van een cursus te Smyrna in do Nederlandecho taal. Niouw wordt aangevraagd een subsidie voor APinn v.a.ix 450 oaq do M rwvtooliiyp p ij voor Noderlandfiche letterkunde voor don uitgever van hot Repertorium voor do gc- sehiodonis doe Vadoi lands, een nieuwe uit gave van het oorspronkelijk door Fruin, Du Rieu, Bodol Nijonhuis, Acquoy en ando ren bewerkte repertorium. Voor don aanbouw cener zaal voor Rem brandt's Nachtwacht in het Rijksmuseum- gebouw te Amsterdam wordt de tweede tor mijn van f 20,000 uitgetrokken. Fin&noidn. Voor 1906 wordt Hoofdstuk VII B (fi- nauoiön) geraamd op 27,630,710.83J. De stijging van do Vde aid. (kosten van ad ministratie cfor directe belastingen, enz.) met f 292,920, is hoofdzakelijk een gevolg van de nieuwe organieke regeling ten aan zien van do ambtenaren der direct» belas tingen, invoerrechten en accijnzen, alsmede van do uitbreiding van het aanbal kommie- zon, terwijl vooits ingevolge de wettelijke bepalingen betreffende de herziening van de belastbare opbrengst dor gebouwde oigendommen f 76,000 meer moet worden uitgetrokken. De post: uitkeeringen, ver schillende uitgaven, wachtgelden, enz. is f 810,800.50 hooger uitgetrokken wegens uitkeeringen aan do gemeenten tot een hoo- gor bedrag van f 225,000, benevens do ten voiigen jare voor memorie uitgetrokken poet wegens voorschotten aan gemeenten i ingevolge de Woningwet, thans geraamd op f 388,000. Met het oog op den stand der zilvermarkt is de prijs per K.G. zilver f 5 hooger ge steld dan voor 1904. Geraamd is 100,000 voor aanmunting van 2j-oont-stukken en 100,000 voor aan munting van oenten. Voor 300,000 aan 25-conts-stukken en voor f 200,000 aan 10- oents-etukken zullen in 1905 worden aange maakt. Vooi f 311,963 aan rijksdaalders zal moeten worden versmolten. Men zal om do gesleten munt to vervangen 200,000 uit trekken en men zal dus munten krijgen voor een wnard© van 600,000, terwijl men munten voor eom waarde van /611,963 hoeft versnel ten, derhalve zal, gerekend op een waarde van 4637.6 K.G. fijn zilver, noodig voor nieuw» munten, een votiics geleden worden van f 11,963. Het wodor-antwoord van H M. do Ko ningin op het adrce van de EerBto Kanier der Staten-Gencraal, ter beantwoording van de Troonrede luidt als volgt. Mijne Heeren 1 Ik verzoek u aan do Eerste Kamer der Staten-Gencraal mijn dank over te brengen voor haar Adres van Antwoord. Het is uuj aangenaam van u do verzekering to verno men, dat mijn vertrouwen op uwe voort varendheid On uw toewijding aan do be langen van het vadorland bij de vervulling van uw taak op don hoogstcn prijs is ge steld. Lk hoop zcor, dat Gods zegen op uw werk zaamheden moge rusten. Verkoop van een klooster. Ingediend is een wetsontwerp tot goed keuring van den ondorhandschen verkoop van hot klooster dor Augustineaaen ge naamd „Soeterbcck" to Douisaon, met aan- hoorighedon ori van Kroondomein, alles aldaar gelegen, n n do verecniging „Au- gustinesson de Doursse.i." Uit do Memorie van Toelichting blijkt, dat do goederen, daaronder begrepen dio van het Kroondomein, zijn geschat door 3 deskundigen en aan de hand van dio schatting ia als koopsom f 7000 voor hot klooster o.a. on 2000 voor den tot hot Kroondomoin behoorondon tuin gevraagd on aangenomen, voorbehouden® goedkeu ring bij de wet. Prof. Hugo de Vries In Amerika. Men se int uit St.-Louis aan het „N. v. d. D.": „Bij gelogeuhoid van den 75^on verjaar dag der Staats-Universitoit te Jaokaonvil- lo, 111., (23 September) is aan prof. Hugo do Vries hot core-doctoraat verleend, met don titel „Doctor of Laws" L. L. D. Dit is nu de dorde onderscheiding var» dezen aard aan den Amsterdamsohen prof- De Vries gedurendo zijn verblijf in Ame rika tem dcol gevallen. Do Universiteiten van Nieuw-York en Chicago gingen in bob uitroikon van een coro-doctoraat aan Jack sonville vooraf. Secretaris-generaal Justitie. Bij Koninklijk besluit ie benoemd tot ss- orotaria-gcneraal bij het departement V8ri justitie mr. A. D. W. de Vries, thans raad adviseur bij dat departomont. Bij den te Zegwaard gehouden verkoop van een perceel weiland en een perceel dijkweiland in den Palensteinsohen polder groot 2.41.40 H.A., word dit in bod ge bracht op f 6625, daarna verhoogd niet 200, cn niet gemijnd. Koopcr de heer K. de Vries, aldaar. Een perceel weiland ge legen als voren, groot 1.09.20, word in bod gebracht op 3500 cn niet gemijnd. Kooper de heer P Overvliet, aldaar. die oud Goud, Zilver, Diamant, Bloedkoraal, Antiek of wat ook van waarde wil verkoopen, kan niet beter terocht dan by N. HUNTELMAN, Oude Ryn No.52, by deLeidscheSpaarb. Uitgave van H. WIERTS VAH C0EH00RB, Falckstraat 2, Amsterdam: Handleiding by de ontwikkeling van het kind van 8 tot 7 jaar, volgens do methode van Fröbel door 8976 21 JOHa. WIERTS VAH COEBGORB - Stout, Directrice dor Afdeeling „Kindertuin" v van de Wilhelmina Catharina School te Ameterdam, mot eon voorwoord Tan Dr. J. H. GUNNING Wzn., Formaat, royal octavo, 460 Pagina's ©n 82 Vol-Pagina Platen met meer dan 1100 Figuren PrUa ing. f 4.90. Geb. f 6.60. Dit werk is het nleuwite en ult- Toerigete op het gebied der Fröbel- mothode en bevat al de oude gaven yan en de nieuwe volgons Fröbel. Gevestigd te 's-Gravenkage. Kapitaal 55 Goedgekeurd by Koninklijk besluit. f 240,000.- f 800,000. Geplnutst COMMISSARISSEN: Jhr. J. A. F. J. GRAAFLAND, Directeur voor Nederland ven „l'Equlnoïiale" te Par()s, te 's-Gravenhagc. N. E. KRÖLLER, Assuradeur te Rotterdam. M. LAMME, Kassier en Coramlsslonnair in Effecten te Beverwijk idr. C. SCHUIT, Dirocteur san „Do Stedeke Hypotheekbank" te 's-Qravenhage. Jlir. Mr. F. X. A. VERHETEN te 's-Hertogenbosch, Rnad6heer in het Gerechtshof, Lid ?an de Staten vnn Noord-BrabaDt en Jagermeester ran H. M. de Koningin. DIRECTEUREN: W. M. HACKF00RT. P. A. A. VAN LOON. - ADVISEURS: $f~. Mr. P. DROOGLEEVER F0RTUYN, te 'i Gravenhage. 7871 60 Dr. R. DE J0SSELIN DE JONG, Hofarts, te 's-Qravenhage. KASSIER DER MAATSCHAPPIJ: BANK VOOR EFFECTEN EN WISSELZAKEN, te 's-Qravenhage. Verzekert hoofden van zaken tegen schade in het bedrijf ten gevolge van brand, enz. en besmettelijke ziekten. ,4, AANVANG DER LESSEN 1 Octo ber a. H., dagelyks gelegenhoid tot Insclir^Ting. 0. HENNER, Gtpnn&8tlek-Leera&r, 8688 10 Garenmarkt 14. Leiden, 6 September 1904. 8078 20 Hoogewoerd 55. Teleph. Interc. 363. A. BOAS, Kon. Chin. Pédicure, Prinsengracht No. 1125, Anistordam, zal a. h. WociiNdag zyn geachte Abonnés to Lelden bozoeken. 7298 10 Brieven uitsluitend aan bovenstaand adres. Antiseptische en pljnlooze behandeling. Goedkoopste en g-erieüij ketekteieg eleg-enkeid. Van LEIDEN naar 1ste KI. 2de KI. OEGSTGEEST 15 Cents. Cent, SASSENHEIM «5 LISSE, HILLEG0M, BENNEBROEK, HEEMSTEDE of HAARLEM 3© 85 Couponboekjes, verkrygbnar gesteld by de Goederen- Agenten, geven voor korte afstanden veel bosisaring. 8874 26 De Administratie van het ^Letffech Dagblad" belast zich met het plaatsen van Advertentiën in aUe Bladen, 8468 20 m. f 1.12'/, per Idterflesch contant buiten flesch. Verkrijgbaar bij 6394 86

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1904 | | pagina 5