No. 13600
Zaterdag Ö5» Juni,
A°. 1904.
(Beze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
Dit nommer bestaat uit
VIER Bladen.
Eerste Blad.
Voor 't Onderwijs in de Hollandsche
Taal in Zuid-Afrika.
Offieieele Kennisgeving.
LEIDSCH
M&BLAD
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per week 9 Gents; per 8 maanden l f 1.10.
Buiten Leiden, per looper en waar agenten gevestigd zijn B 1.30.
Iranco per post9 1.65.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Van 16 regels ƒ1.05. Iedere regel meer /"0.17J. Grootere lettors naar
plaatsruimte. - Kleine advertentiên vaD 80 woordeD 40 Gents contantelk
tiental woorden meer 10 Gents.-Voor het Inoasseeren wordt/" 0.05 berekend.
In aansluiting met do mededeeling van
het Bestuur dor afd. Leiden van de Neder-
landsche Zuidafrik. Voreeniging brengt het
Bestuur der collecbanten-vereeniging Zuid-
Af rika" ter kennis van de Leidsche Burge
rij, dat de eerste collecte zal gehouden wer
den op
Woensdag 29 Juni,
aanvang 's morgens tien uren, c-n de tweede
waarschijnlijk in September.
Waarvoor zal gecollecteerd worden?
Om scholen to steunen, waar de Holland
sche taal op voldoende wijze wordt onder
wezen en deze taal in alles den voorrang
bezit. Dozo kunnen alleen zijn de „nati
onale scholen" in tegenstelling van
jde Engolsoho scholen, opgericht met steun
Van die regeering.
Welke groote behoefte onze stamverwanten
aan deze scholen gevoelen, blijkt uit het feit,
dat, terwijl zij nog maar even adem begin
nen te scheppen na de doorgestane ellende,
het land reeds weer met tal van deze scho
len bedekt wordt. Hieruit blijkt ook, dat
de levensgeest en de levenskracht als volk
ten volle zijn blijven bestaan.
En wat de toekomst aangaat: „Handha
ving van de Hollandsche taal (werd door 't
)Bestuur der Z.-A. Vereen, afd. Leiden zoo
■juist en beteekenisvol gezegd) staat gelijk
met handhaving van „Het Hollandsch ele
ment in de bevolking; „wat voor Nederland
zelf een zaak van het uiterste gewicht is di
kan alleen door het onderwijs geschieden,
terwijl de geachte heer Redacteur van dit
blad het al oven nauwkeurig uitdrukt in zijn
aanbeveling dezer zaak: „Do taal is gansch
hot volk. Eindigt de taal, dan is het ook
piet het volk gedaan."
Heeft de collectanten-vereeniging „Zuid-
'Afrika" zich destijds opgemaakt om te hel-
j m zorgen voor brood, opdat de mensohen
niet van honger zouden omkomen, thans
gaat hot om te zorgen voor een ander brood,
óm een volk als volk in het levon te behou-
jden, „wat voor Nederland zelf
on zaak van het uitersto ge
wicht is."
Wij bevelen onze collectanten in do wel
willendheid aan. Zij gaan niet als bedelaars,
maar komen de gelegenheid aanbieden een
gave te sohenken ten behoeve van de onzen
in Zuid-Afrika voor zoo belangrijk doel.
Op die wijze zullen wij medewerken, op
dat eenmaal do profetie van den hoogbe
jaarden president Kruger in vervulling tre-
tfe:
Allossal reg kom!
Het Best. der Coll.-Vereen. „Zuid-Afrika"
W. PERA, Voorzitter.
P. v. DRIEL BZN., Secretaris.
DE BOER AZN., Penningmeester.
G B. Z. SCHLATMANN.
Do Burgemeester dor gemeente Leiden;
Vestigt de aandacht der ingezetenen op
'den inhoud van de artt. 57 cn 58 der Kiea-
wet, luidende als volgt:
Art. 57.
Personen, bij wie cn bestuurders van bij
zondere ondernemingen en instellingen,
waarbij mannen, die den leeftijd van vijf
en twintig jaren hebben bereikt, in dienst
betrekking zijn, zijn, voor zoover niet bij
algcmeenen maatregel van bestuur vrijstel
ling is verleend, verplicht te zorgen, dat
ieder van dozen, dio bevoegd is tot de kouze
mede te werken, gedurende ten minste twee
achtereenvolgende uren tusschen acht uren
jdes voormiddags en vijf uren des namid
dags daartoe gelegenheid vinde.
Art. 58.
Personen en bestuurders, in het voor
gaande artikel bedoeld, zijn voor zoover
arbeid wordt verricht in fabrieken of
Werkplaatsen, verplicht te zorgen, dat in
j het arbeidslokaal en zoo er meerdere ar-
j beidslokalen zijn, in het grootste of wel in
meer dan één arbeidslokaal, gedurende
twee werkdagen vóór en op den tot stem
ming bepaalden tijd op een zichtbare wijzo
is opgehangen een door hem of van hun
nentwege onderteekende lijst, de uren, in
het voorgaand artikel bedoeld, vermeldea-
de, voor elk afzonderlijk of groepsgewijze
of voor allen gezamenlijk.
Het Koninklijk besluit van 24 Mei 1901
(Staatsblad No. 109) tot aanwijzing der
vrijstellingen, bedoeld in art. 57 der Kies
wet, luidt als volgt:
Art. 1. „"Vrijstelling wordt verleend aan
„de in art. 57 der Kieswet bedoelde perso-
„nen en bestuurders van bijzondere instel
lingen en ondernemingen ten aanzien van
„bij hen in dienstbetrekking zijnde perso-
„nen, welke uit hoofde van die dienstbe
trekking op den dag der stemming tus-
„schen de in vermeld artikel genoemde
„tijdstippen nici gedurende twee achter
eenvolgende uren vertoeven in de gemeen
te, op welker kiezerslijst zij voorkomen.
„Art. 2. „Vrijstelling als omschreven in
„het voorgaand artikel wordt voorts ver
teend aan geneeskundigen en apothekers
„ten aanzien van bij hen in dienstbetrek
king zijnde personen, alsmede aan per
sonen en bestuurders van bijzondere in
stellingen en ondernemingen ton aanzien
„van bij hen in dienstbetrekl ing zijnde
„ziekenverplegers."
De Burgemeester voornoemd,
DE RIDDER.
Leiden, 25 Juni 190-1.
Tweemaal stemmen.
Van „een kiezer" ontvingen wij heden
het volgende schrijven:
„Naar aanleiding van uw driester van
gisteren over de mogelijkheid om in twee
stembureau* te gaan stemmen, zou ik wil
len opmerken, dat m. i. niets gemakkelij
ker is tc constateeren 'dan deze f raude. Men
behoeft slechts op ieder stembureau een
lijst te maken van de namen aller kiezers,
die zonder kaart komen stemmen. N:. af
loop kunnen dan op het hoofdstembureau
of op do secretarie gemakkelijk die lijsten
gecontroleerd worden, en is de patient ,,cr
gloeiend bij."
Ernstig mag er dus wel voor worden ge
waarschuwd aan alle kiezers, om van dit
unfaire kunstje geen gebruik te maken,
daar het gemakkelijk uitkomt en gevan
genisstraf er het gevolg van
zal z ij n tot een maximum van ander
half jaar."
Over deze zelfde zaak ontvingen wij heden
van mr. J. C. van der Lip de volgende op-
morkingon;
„Het kan misschien zijn nut hebben ca' ia
uw blad met een enkel woord op to wijzen,
dat de mogelijkheid van twee (of drie) maal
stommen niet bestaat wanneer ten minste
een stembureau, meer bepaaldelijk do voor
zitter, zijn plicht doet. Alvorens toch aan
een kiezer een andere stamkaart uit te rei-
kan, zal men zich moe ton overtuigen of do
kiezer wel in dat stomdistrict thuis
hoort; dit wijst de kiezerslijst aan, waarop
achter den naam van eiken kiezer vermeld
staat, in welk stem district hij zijn
stem moet uitbrengen. Om bij het voorbeeld
to blijven door den inzender genoemd:
iemand behoort te stemmen in de school
Heerenstraat. Hij doet dit. Vervolgens gaat
hij naar de Stads timmerwerf, dat is ook
kiesdistrict II, ovenals de Heerenstraat
(dit geldt natuurlijk alleen voor de gemeen
teraadsverkiezing, want voor dc Kamer- en
Statenverkiezing is Leiden niet in kies
districten verdeeld) maar de school Heeren
straat is stom district II en dc Stadstim-
merwerf is stem district VIII. Komt dus
genoemde persoon aan dit stembureau dan
zal hij onverrichter zake weggezonden moe
ten worden, omdat bij het opslaan van zijn
naam in de kiezerslijst dadelijk blijkt, dat
hij thuishoort in stemdistriot II (school
Hoeren straat)
De autoriteiten behoeven zich dus niet te
haasten „hier een stokje voor to steken."
Het stokje is bereids gestoken."
Leiden, 25 Juni.
Wij ontvingen het verslag der werk
zaamheden aan het Wijkgebouw „Geloof,
Hoop, Liefde", OranjegrachtLange-
straat, te Leiden, loopende van Juni
1903— 190-1.
Den 8sben Januari 1904 zoo wordt er
in gezegd was het tien jaar geleden, dat
het Wijkgebouw op do Oranjegracht ge
opend werd. Die tien jaren weten te ver
tollen van vele blijde ervaringen, ook van
teleurstellingen, van fouten die zijn be
gaan, maar bovenal van vertrouwen, dat
ook wat geen zichtbare of dadelijke vruch
ten draagt), toch niet verloren kan zijn,
wanneer het voorkomt uit zuiver voelen
en goed willen, uit waren godsdienstzin.
In dien geest sprak Mej. Knappert,
daartoe uibgenoodigd door het Bestuur,
Hen 12den Januari op de gewone godsdien-
stigo samenkomst, naar aanleiding van
Marc. II2630, een ernstig woord van
ootmoed en to gelijk van heilig durven.
Do zaal was overvol. Daar waren behalve
geestverwanten, ook streng orthodoxe, af
gescheidene en katholieke wijkbewoners, die
vooral door de Wijkverpleging, maar ook
door de naai- en breilessen, de spaarkas,
de teeikenlessen of de bibliotheek, hart voor
het Wijkgebouw hebben. Daar waren jon
geren, die met stralende gezichten wisten
te vertellen, dat zij van den eersten
dag af aan op de Zondagschool waren ge
weest, en anderen die de eerste leerlingen
van de naai- en breilessen waren.
Is dat nu aJ tien jaarwerd van ver
scheidene kanten gehoord. Een oude van
dagen, gowezen metselaar, wist liet, nog als
den dag van gisteren hoe hij de stcenen
had gebikt. Hij betreurde het meer dan hij
zeggen kon, dat hij den geheolen winter
geen voet in bot Wijkgebouw had kunnea
zetten, en ook dien 13den Januari niet ko
men kon.
Er is in dat tiental jaren heel wat ge
beurd. Waar hot eerste verslag 1893'94
spreekt van: Zondagschool, brei- en naai-
olubjes, een jongensclub, leeszaal en Don
derdagavond-voordrachten, komen in do
latere verslagen steeds meer takken van
dienst voor en tellen wij er in het laatste
verslag 12.
Waar tien jaar geleden meer dan 125
kinderen wekelijks het Wijkgebouw bezoch
ten, wordt nu een getal van 350 genoemd
van allen, die Zondagschool, catechisatie,
naai- cn breiclubjes, jongensclub, zang- of
teekonlcssen bezoeken.
Voorts komen voor de godsdienstbijeen
komsten, het Vrijzinnig Zangkoor, do bibli
otheek cn de spaarkas wekelijks tusschen
de 300 cn 520 monschen in het Wijkgebouw,
terwijl dc Wijkverpleging geopend Novem
ber 1898 steeds vooruitgaat en het aantal
patiënten dat de Polikliniek (Langstraat)
wekelijks bezoekt ongeveer 260 bedraagt.
Wie deze cijfers ziet, zal zeker toestem
men, dat in die tien jaar wel is gebleken
dat hot Wijkgebouw (Oranjegraoht)sedert
Oct. 1899 uitgebreid tot de Langestraa-t, in
een behoefte voorziet.
Dan volgen do verslagen van de verschil
lende takken van dienst. Als naar ge
woonte allereerst de Zondagschool.
Des Zondags tusschen 12 e>n 1 uur zijn
allo kamers van hot Wijkgebouw in ge
bruik; dan wordt aan 182 kinderen, in 0
klassen verdeeld, naar aanloiding van Bij-
belsche of andero verhalen, iots verteld,
dat al naar de bevatting geschikt is voor
hun godsdienstig-zedolijke ontwikkeling.
Hot laatste kwartier wordt gezamenlijk ge
zongen. De kleintjes en nieuwelingen ko
men des Zaterdagsmiddags, om onder lei
ding van twee der onderwijzeressen de
versjes te l'coron.
Vergelijkt men het eerste verslag, waar
in uven leest van 34 kindoren mot drie on
derwijzeressen, en denkt mon dan aan de
jongste klassen, olk van pl.m. 24 leerlin
gen, leest men van hot Kerstfeest, waarbij
de oudors meekwamen, terwijl nu de zaal
overvol is mot de kinderen alleen, dan kan
hot niet anders, of het wordt betreurd, dat
langzamerfiand iets van hot huiselijk en
vertrouwelijk karakter moest verloren
gaan. Toch ziot men met blijdschap, dat
uit jaar het aantal weer met 14 vermeer
derde. Dat de Zondagsschool de laatste
tweo jaren zoo toenam is zeker voor eon
deel het gevolg van het huisbezoek van
mej. W. Snellen, godsdienstonderwijzeres.
In don loop van dit jaar hadden grooto
veranderingen plaats die bestuurderen
zeer betreuren. Mej. E. C. Knappert ver
liet hen, omdat zij do leiding aan mej. W.
Snellen overliet. „Wat we", zoggen be
stuurderen, in haar verloren, weten dege
nen, die hot voorrecht hadden onder haar
leiding te mogen werken. Ook missen we
meer dan we zeggen kunnen door het heen
gaan van mej. D. L Dobbo en mej M.
Ephraïm, reeds geruomen tijd aan den
Zondagsschool verbonden, cn zagen we
moj, H. Pronk ongaarne vertrekken."
Thans werken, onder leiding van mej.
W. Snollen, die ook een klasse heeft, mej.
G. Verdam, mej. S. de Wekker, mej. A.
Kosters, moj. S. Verdam, de heer J. Lin
deboom en mej. J Eekhout, die tot nog too
slechts de besprekingen bijwoonde.
Door giften van stadgenooten en parti
culieren daartoe in staat gestold, konden
dit jaar 5 kinderen met de vacantiekolo-
nie „Naar Buiten" meegaan. Eén kind
ging uit de oentenbus. Van afgunst is nooit
iets te bespeuren, aardig is het, hoe zijzelve
soms do zwaksten uitkiezen.
Zes leerlingen verlieten do Zondags
school, waarvan twee op de catechisatie
van het Wijkgebouw kwamen, een naar
een orthodoxe catechisatie ging „omdat
zijn vader daar ook was geweest", en drie
andoren nog een jaartje wachten, cn dan
op het Wijkgebouw komen, waar broers
of zusters ook gaan. Tweo meisjes en twee
jongens bleven op verzoek nog tot hun der
tiende jaar op do Zondagssohool.
Bij de lieden door den heer W. C.
Mulder, architect gehouden aanbesteding
van het afbreken en weder opbouwen van
het poroeol aan de Lamme ren markt 59,
voor do heeren J. Parmentier en Zonen,
fabrikanten alhier, waren de volgende 12
inschrijvingsbiljetten van Leidsche aanne
mers ingekomen: J. van Zonneveld en L.
van Riet 9473, J. Th. Bik 8700, C. J.
van Valderen, f 8531, D. Kooreman 8148,
G. Splinter f 8359, Jae. Bink 8289, C. P.
Hoogöveen f 8163, W. van der Hoogt 7998,
A. van 't Riet 7987, P. J. Hartovolt
f 7850, J. Zitman f 7738 en C. J. Co me
lissen 7490.
Dc gunning is aangehouden.
Tot cipier in het huis van bewaring te
Middelburg ia benoemd de heer A. J. de
Hond, commies lsten rang in het gesticht
voor vrouwen te Leiden.
Aan het bezoek der krankzinnigenge
stichten Bloemendaal en Oud-Rozenburg hij
Loosduinen hebben ongeveer vijf en twintig
leden der Nederlandsche Vcrecniging voor
Psychiatrie en Neurologie deelgenomen.
De Westlandsche stoomtram van halfeen
vervoerde het gezelschap van Den Haag
naar Loosduinen, van waar de tocht naar
Bloemendaal per rijtuig werd voortgezet.
In het administratiegebouw dezer uitge
breide inrichting (55 H. A. groot,, waarvan
22 H. A. weiland) word de lunch gebruikt,
waaraan mede deelnam de penningmeester
der Voreeniging tot Christelijke verzorging
van Krankzinnigen en Zenuwlijder^ in Ne
derland (door welke Voreeniging deze in
richting, zoomede de inrichtingen Veldwijk
tc Ermcloo en Denneoord te Zuidlaren is
opgericht), de heer baron Van Heemstra,
lid der Tweede Kamer.
Alvorens tot de bezichtiging -der gebou
wen over te gaan, gaf dc geneesheer-direc
teur, dr. Schermers ,aan do hand van een
plattegrond een overzicht van hot geheel.
In Bloemendaal is het paviljoensfcelsel
toegepast. Er zijn 14 paviljoens, 7 voor
mannen, 7 voor vrouwen. Bovendien zijn er
drie woningen (waarvan 2 dubbele wonin
gen) voor gezinsverpleging, en één niouwe
woning is in aanbouw, waarin ook een be
nedenkamertje voor huisvesting van een lij-
'der is, terwijl deze bij dc andere woningen
boven gevestigd zijn.
De paviljoenen kunnen van 21 tot 41 pa
tiënten opnemen.
De inrichting heeft haar eigen water, dat
van een diepte van 45 meter in een tdren
wordt opgepompt. Do paviljoens voor de
mannen en de vrouwen zijn van elkander
gescheiden. Vrouwelijke verpleegsters wor
den alleen in do vrouwenafdeel ing aange
troffen. De inrichting heeft een eigen kerk
cn geestelijk verzorger, ds. Bootsma. Voor
•de kerk is een nieuw orgel besteld.
De woning van den geneesheer-directeur
is zoodanig gelegen, dat zij uitzicht geeft
op de drie hoofdlanen dor inrichting.
Er zijn alleen patiënten d^rde klasse, ve
len worden verpleegd voor rekening van ge
meenten en andere corporation. Uit allo
provinciën behalve uit Limburg zijn
op het oogenblik patiënten in verpleging
er is ruimte voor 512 lijders cn 10 in gezins
verpleging. Alle plaatsen zijn bezet, zoodat
in het afgeloopen jaar 365 aanvragen moes
ten worden afgewezen. Er is een personeel
van 160 personen.
In twee groepen verdeeld, onder leiding
van dr. Schermers cn den eersten-geneesheer
dr. Bouman, bezichtigden dc aanwezigen
vervolgons de installatie: het administratie
gebouw met zijn apotheek en laboratorium,
de paviljoens voor rustige, halfrustige cn
onrustige patiënten, do ziekenzalen, dc
reusachtige keuken, enz.
Voorzoover daartoe in staat, houden do
patiënten zich met werken in de vrijo lucht
en in de inrichting bezig.
Na alles in oogcnschouw tc hebben geno
men, by; af het gezelschap zicb van het
schoone landgoed naar Oud-Rozenburg,
waar de geneesheer-directeur dr. Bolten dc
aanwezigen rondleidde. Oud-Rozenburg be
vat ruimte voor 152 patiënten en weldra
voor 172, daar een nieuwe waakafdeeling
zal worden aangebouwd. Het gesticht heeft
'drie klassen, bevat alleen mannen en heeft,
op een enkele uitzondering, uitsluitend
vrouwelijke verpleging.
De aanwezigen waren blijkbaar zeer vol
daan over de doeltreffende, frissche en rui
me inrichting zoowel van Bloemendaal als
van Oud-Rozenburg.
Tegen vier uren werd de terugtocht per
stoomtram naar Den Haag ondernomen.
De decoratieve werkzaamheden aan de
grafelijke zaal op het Blnnonhof to 's-Graven-
hago zijn in vollen gang, eon en ander met
het doel om een ridderzaal in September
a.s. in gebruik te Demon voor do opening
van do zitting der Staten-Goneraal door
H. M. de Koningin.
Do reis naar het buitenland van het Ko
ninklijk Echtpaar zal 2 Juli plaats vindon.
Ter herinnering aan 't 25 jarig verblijf van
H. M. de Koningin-Moeder in ons vaderland,
zullen a. s. Dinsdagmorgen te 10 uren om
streeks 800 kinderen van alle scholen in de
gemeente Soest aan H. M. op palels Soest-
dUk een aubado komen brengen. De leiding
is opgedragen aan het hoofd dor openbare
school, terwijl ook het Soester fanfarekorps
zijn modewerking zal verleenen.
In een van 'Je zalen van het Bronge
bouw te Haarlem zal op Maandag 4 Juli de
zomervergadering wonlen gehouden van de
Yereeniging van R.-K. bijzondere onderwij
zers (hoofden van scholen) in het bisdom
van Haarlem. Buiten dc punten van huis-
houdelijken aard (jaarverslag, verkiezing
van bestuursleden, rekening en verant
woording) komt op Je agenda voor: „Wat
behoort tot een goed stel leerboeken voor de
katholieke school?" In te leiden door den
heer J. A. Rosier, van Amsterdam. In de
pauze zullen vergaderen do ondorafdcclin-
gen Pensioenfonds en Ondersteuningsfonds.
De commissi# uit de burgery, te Delft,
voor het aanbieden van oen biyvend aan
denken aan het Dolftsch Studentenkorps
aan het Xlde Lustrum, welk aandenken be
stond in een marmeren korpsboeld, beeft be
sloten het overschot der byeongebrachte
gelden, ongeveer f 200, te storten in het
Studiefonds, genaamd Lyskena fouds, dat be
heerd wordt door den hooglooranr-directeur
dor Polytechnische school. Men heeft daarby
do bepaling gomaakt dat slechts studonten-
leden van het D.S.C. door deze geldon in hun
studie mogen worden gesteund.
Aan de Provincialen Stalen van Noord-
Holland zal worden voorgesteld cm te
Meerenberg een ntouvre woning to bouwen
voor den directeur.
Dit is een der eiechen door professor Van
"Walaem goeteld voor het aanvaarden eener
benoeming.
Naar wij vernomen, is cr van een door
oonige bladen vermelde mutatie in het per
soneel der commiezen bij do post en tele
graphic in Juli a.s. geen sprake. (Tel.)
Naar de „Tol." bericht, heeft de heer
Idenburg, do minister van koloniën, gis-
teron ten stodhuize te Amsterdam, een zeer
langdurig onderhoud gehad mot mr. W. E.
van Leeuwen, den burgemeester der hoofd
stad.
In verband hiermede zegt genoemd blad
dat sinds conigen tijd in Hoagsche krin
gen mr. Van Leeuwen beschouwd wordt aJs
een ernstig oandidaat voor hot ambt van
gouvornour-gononual van Ned.-Idic.
Mei ingang van 1 September o.s. is
benoemd tot direotriec der Haarlcmsoko
Huishoud- cn Industrieschool in dc plaats
van mej. C. M. O. GaJlcnkamp, die om gc-
zondbeidaixtdencn ontslag aanvroeg, moj.
(J. von Huntcln, tot nu toe waarnemend
direotriec. (O. 11. Ct.)
iluzorswoudc. Het was voorwaar geen
kwaad denkbeeld van het bestuur Jor af-
dceling „Leiden cn Omstreken" van den
„Bond van Technici", om een bezoek to
brengen aan de fabrieken „Werklust" en
„Dc Nijverheid" van Jen heer C. Eilippo
alhier. Zoo'n uitstapje toch i-t een aan
gename afwisseling in de vergaderingen,
die gewoonlijk in „In den Vergulden Turk"
te Leiden worden g<ouden. En zonder nu
kwaad van dc vergaderingen te willen zeg
gen, mogen wo toch wel aannemen, dat
zoo'n excursie hot in leerrijkheid wint van
de meeste samenkomsten binnenshuis.
Wat was er veel te zien in dio twee fa
brieken; ja, zoowat van alles, wat van klei
vervaardigd kan worden, wordt daar ge
maakt cn alles met do nieuwste hulpmidde
len, die de vooruitgaande industrio ons
geeft.
Een Tangyc 23 P.K. zuig-gasinstallatio
levert kracht tot voortbeweging der kleimo
len met walsen. Een Tangye 6 P.K. petro-
leummotor drijft een bloempottenpers. Vlie
gensvlug worden door die persen bloempot
ten en potjes gemaakt cn verbaasd kijkt
men, wanneer zoo'n groote schoorsteen pot
kanten klaar uit de persvormen komt. Het
is dan ook het nieuwste snufje; wij vorna-
men toch, dat die persen nog slechts alleen
op „Werklust" werken en dc eerste persen
voor potten in ons vaderland zijn.
Een woord van hulde aan den cnorgicken
fabrikant, die zoo vooraan durft gaan bij
do verbetering cn verheffing van onze na
tionale industrie, mag niet ;chtcr gehou
den worden.
En wat was er nog meer te zien? Eigen
lijk te veel om in zoo'n kort bestek op to
noemen. Persen voor kruispanncn, Noor-
sche pannen, tegels, enz.vormen van do
echte vanouds bekende Hollandscl>e pan,
van versieringen op vorsten, enz., enz. Het
was één bedrijvigheid ;.i bedrijvigheid. Vul
len, stoken, smoren cn leeghalen van pan
nen- en pottenovens, liet was een lust om to
zien, maar buiten was het beter uit to hou
den dan Jaar binnen bij en op al die ovens
en droogzolders. Een wandelingetje van
„Werklust naar „De Nijverheid" langs
den schooncn „Groenendijk" (hij verdient
inderdaad dien naam) verkwikte de bezoe
kers. Een blok goed ingerichte woningen,
door Jen fabrikant voor zijn werkvolk ge
bouwd, ging men niet voorbij zonder er de
aandacht op to vestigen. Ruim cn frisch
gebouwd met prachtig uitzicht over beste
wei- en hooilanden, leggen deze woningen
getuigenis af voor den bouwheer, die ook
voor zijn ondergeschikten weet te zorgeu.
De fabriek „De Nijverheid" levert enkel
handwerk af, maar de vaardigheid der Jaar
werkzame arbeiders is boven allen lof ver
heven. In minder dan geen tijd werd op
de gewone draaischijf, uit een gewoon stuk
klei, een compleet theeservies cn nog ande
re huishoudelijke artikelen gedraaid. Nog
andere voorwerpen als filters, muziekin
strumenten, enz., trokken Je aandacht; het
een al mooier gemodelleerd dan het an
dere. Hulde aan dien skilled-labourer, die
van zoo ruwe grondstof zulke prachtige
voorwerpen kan maken en dat met zoo heel
weinig hulpmiddelen.
In het kantoor van den heer Eilippo wer
den door de deelnemers aan Je excursie
