Telegrammen.
Gemengd Nieuws.
Uit de „Staatscourant."
Aeademienieuws.
de vergadering, dlo zich ditmaal had gc-
kenmerii door ickcro hoffelijkheid, door
deii kïHxr UdviGi&l gesloten en overgcgaaQ
tot do -verloting van een negental practi-
aahe voorworpen.
l)e lioD.-flloedcr uaar lingeland.
H. M. do Koningin-Moeder heeft gister
avond per Staatsspoor de Residentie ver
laten, zich begovendo naar Vlissingen,
waar H. M. zich inscheepte om den over
tocht naar Engeland te maken, ten einde,
'op uitnoodiging van koning Eduard, do
huwelijksplechtigheid bij to wonen van
Haar micht, prinses Alice van Albany.
Dit vertrek verkreeg eon officieel karak
ter door de aanwezigheid, tot het doen van
uitgeleide in bet Staatsspoorstation van de
geheelo Britsche legatie bij ons Hof
Sir Henry Howard, de gezant, de heer
Leveson Gower, 1st© secretaris, lord Gran
ville, 2de secretaris en de heer Mounsey,
attaché, allen gekleed in ambtsgewaad en
do drie eerstgenoemde diplomaten verge
zeld van hun dames, wachtten Haro Ma
jesteit in het Koninklijk wachtsalon op om
Haar ccn goede rei6 cn een behouden aan
komst in Engeland toe te wenschen.
Hare Majesteit onderhield zich met allon
cn dankte den vertegenwoordiger van den
koning van Engeland voor de betoonde op
lettendheid. Ook jhr. De Ranitz, intendant
van het Huis van H. M.deed Haar uitge
lei do.
H. M. reisde met den gewonen trein,
waarin het sierlijke salonrijtuig van dc Ne
der Ccntraalspoorwegmij. was gehaakt.
Zij nam, vóór het vertrek van den trein,
nog enkele oogenblikkcn op het balkon
plaats en onderhield zich, tot op het oogen-
bl ik, dat dc trein zich in beweging stelde,
met den Engclschcn gezant.
Yelen stonden bij Hr. Ms. vertrek ter
weerszijden van de wachtzaal geschaard en
groetten dc vertrekkende Koningin-Moc-
'dcr eerbiedig tot afscheid.
H. M. wordt op reis naar Engeland ver
gezeld door Hare Hofdames baronnesse
Yan Ittersum en jonkvrouwe Van do Poll
on door den hofmaarschalk jhr. mr. Van
Wecdc cn Ridder Pauw van Wieldrecht,
Kamerheer.
H. M. de Koningin gebruikte gisteren
het middagmaal bij de Koningin-Moedor
vóór Hr. Ms. vertrek naar Engeland.
tïiiitD.i-!i Overzicht.
Uit Antwerpen wordt aangaande do
crisis in de diaman t-industrio
gemeld, dat gisteravond de patroons ccn
spoedvergadering belegden om kennis t»
nemen van het antwoord der werklieden en
om een beslissing te nemen. Twee dor werk
gevers drongen aan op een onderzoek of het
niet mogelijk ware een middel tot verzoe
ning te vinden en het geschil in der minuo
te schikken.
Daarop gaf de voorzitter verslag van do
ondorhandelingen, die sedert de maand
Mei van hot vorige jaar aanhangig zijn
tusschon beido partijen, waaruit hjj afleid
de, dat men to doen heeft met onverzoenba
re personen, w&r doel is, dc zaak op do
lange baan te sc#uiven. Met de woorden
van den voorzitter werd met luid applaus
ingestemd.
De lieer Van den Bosch, die de vergade
ring leidde, stelde de vraag of het bestuur
in dozo moeilijke omstandigheden gehan
deld had, zooals d^ belangen der leden het
voorschreven.
De vergadering was van gevoelen, dat
het bestuur zeer wèl gehandeld had, en da
verende toejuichingen besloten het inci
dent.
Dan stelde de voorzitter de vraag of het
wcinschclijk is leerlingen in de fabrickon
too te laten, to beginnen van Maandag.
Sproker was van meening, dat hierover
met gesloton briefjes moest gesterad wor
den. Do vergadering was van een ander ge
voelen en do motie tot het toelaten dor
leerlingen werd bij acclamatie en zonder
tegenkanting aangenomen.
De vergadering ging in de grootste
geestdrift uiteen.
Hieruit blijkt, dat 'do strijd nabij is en
dat men vóór Dinsdag of Woensdag een sta
king kan \oru achten.
Gisteravond is aan het keizerlijke hof te
B e rl ij n het eerste hofbal in dit jaar ge
geven. Men zag er do gewono bezoekers. Het
trok do aandacht, dat de Keizor zich, bij
zijn rondgang langs het diplomatieke
korps, vooral langen tijd onderhield mot
den Japanschen gezant.
Do Duitsehe Booiaal-dcmocratische leider
Bcbel ,die dezer dagen een erfenis van
ongeveor f 50,000 kreeg, heeft dit gold aan
de ka# van zijn partij geschonken.
Een ambtelijk telegram uit Swakop-
mund mel'dt, dat de compagnie van luite
nant Franke den 3den dezer op Omaroeroe
is aangerukt, om dit te ontzetten. Gisteren
is het landings korps van de „Habicht"
naar Okahandja gegaan om den spoorweg
te beschermon. Een andere afdeeling is
naar Karibib, om van aaar op Gobabis
aan to rukken en do grens af te zetten, ten
einde den Herero's het vluchten te beletten.
De oompagnio van luitenant Franke is
dezelfde, die reeds Windhoek en Okahand
ja ontzet heeft. Haar standplaat# is Oma
roeroe, maar in den laatsten tijd was zij
tegen de Bondolzwarten in het veld ge
weest. Op het eerste alarm uit het Noorden
is zij daar vandaan teruggekeerd, om de
bedreigde plaatsen te ontzetten, nog vóór
dc hulp uit Duitschland was aangekomen.
Do kolonie had zich dus ook met behulp
van haar eigen politie-troepen kunnen red
den. Maar voor een groote en afdoende
tuchtigings-expoditie togen de Herero's
zouden die troepen alleen niet sterk genoeg
zijn geweest.
Alle Duitsehe bladen wijden artikelen
aan het gelukkige ontzet van Windhoek en
Okahandja, 'doch betreuren de verliezen,
daarbij geleden. Een groot voordeel, door
het ontzet verkregen, Is ook, dat de tele
graph ische mededeelingen thans veel snel
ler haar dool bereiken.
Dc „Kölo Ztg." wijst op de groote ver
woesting van dc eigendommen der blanke
bevolking ra Z.-W. Afrika en do enorme
schade, die zij lijden. Allo boerderijen en
stations in 't district Windhoek, Okahand
ja en ten deele ook Karibib,- zijn vernield.
In de afdeeling Windhoek met Okahandja
werden 78 boerderijen gevonden, voor het
meerendeel bloeiende plaatsen; in Karibib
waren er 21.
Heel dat bezit, met inspanning van de
beste krachten verk/regen, zegt de „Köln.",
is dus verwoest, en op het moederland rust
thans de taak zooveel mogelijk in dat ver
lies te voorzien.
LONDEN, 6 Februari. (R. O.) H, M. de
Koningin-Moeder Emma is hedenochtend te
Portr-Victoria aangekomen. H. M. werd ver
welkomd door Lord Ckurchhill, den verte
genwoordiger van Koning Eduard.
H. M. vertrok, begeleid door twee heeren
van het Koninklijk Huis, naar Esher, al
waar zij om halfnegen aankwam. Aan het
station werd H. M. opgewacht door de Her
togin van Albany, die daarna met H. M.
naar Claremont ging.
D 8. Kutsoh Lojonga heeft met
dank ontvangen voor „Schoolklndorvoeding"
van „Een dankbaar hart, een biy gemoed"
2, van do Tuinderspatroonsvereenlglng ge
collecteerd op een gezellige bijeenkomst 6.25.
De burgemeester, hoofd der ge
meentepolitie, heeft benoemd tot agent van
politie alhier, Zacharias Minnée te Katwijk.
A. 8. Zondag zal de Loidsche
Voetbalvereniging „L. F.-C." een match spe
len tegen het derde elftal van „Ajax", uit
Leiden. De match zal gespeeld worden by
gunstig weer, van 2 tot 4 uren, aan bet
Zwarte Laantje, het tweede land links.
Men meldt uit Haarlem aan de
„N. R. 0.": Het staartje van de zaak van de
verdwenen spaarbankgelden van de wees
jongens te Velsen wordt reeds zichtbaar en voor
velen die in 1897 aan het kerkbestuur waren,
zullen onaangename oogenblikken aanbreken,
daar nu osna officieel aan het licht zal komen
welk een janboel het toen is geweest en hoe
toen ledereen zoo wat deed wat hem goed
dacht, zonder dat anderen daarop eenige aan
merking durfden maken.
Men wist dat allemaal wel, dóch sprak er
niet over, doch nu doet men dit zooveel te
meer en komen b.v. de verkoop der koperen
kerkkronon enz. op de proppen.
De verdachte heeft rechtsgeleerden bijstand
gevraagd van mr. F. A. Bijvoet.
Do rechter-commissariB te Haarlom hoorde
gisteren ook den oud assistent dor posteryen
te Velsen, den heer Hurscbjes, die by de
uitbetaling dor gelden tegenwoordig was.
Gisteravond geraakte, door het
byvullen, het roservoir van een petroleum
lamp in brand in een der woningen van het
proveniershuls te Schiedam.
De bewoonster, de wod. G. Borst, wier klee-
ren, by haar pogen tot blusscben, In brand
goraaklen, is in deemiswaardlgen toestand
naar het ziekenhuis getransporteerd.
Op het rangeerterrein In de
Rietlanden te Amsterdam is oen rangeerder
bokneld geraakt tusschen de balustrade eener
machine en do deur van liet maoblnegebouw.
De man bekwam ernstige kneuzingen.
Mon schryft uit Utrecht aan de
„N. R. C.":
In de jongste zitting der arrondissements
rechtbank alhier deed zich het volgende eigen
aardige geval voor. De laatste getuige in oen
mishandelingszaak kon na afgelegde ver
klaring naar z\Jn plaats gaan, doch verzocht
nog een vraag te mogon doen. Toen by
daartoe vergunning kreeg, vroeg by: „Kryg
ik alsjeblief m'n parapluie terug, Edelachtbaro
heeren?'' Je parapluie was de verwonderde
wedervraag.
„Ja, heeren, die ia hier in het rechtsge-
bouw van me weggekaapt „Dan moet
u dat maar dadelyk by de politie aangeven",
zei do olllefer van justitie. Ja, maar, meneer,
ik wou m'n parapluie hebben l Het regent zoo 1"
„Ja, wy hebben haar hier niet l" En daar
kon de getuige mode vertrekken en zich la
ten natregenen, verbaasd, dat zelfs in een ge
rechtsgebouw zijn eigendom niot voilig was.
To Winschoten is door onbe-
kendo oorzaak dc worstfabrick van 'de fir
ma Meijer en Sckott geheel in de asch ge
legd. He woonhuis des heeren Mcij2r en
de winkel bloven gespaard. De fabriek was
voor 15,300 te Amsterdam verzekerd.
Vermist. Sedert Vrijdag der
vorigo week wordt naar men aan de
,,Midd. Cfc." inoldt vermist do landbou
wer J. R., wonende onder Heek en lid van
den Raad dier gemeente. Op grond van ver
schillende omstandigheden dacht men tor-
stond aan 'een noodlottige daad. Naar aan-
leiding van voetsporen is door de politie
in den Brakman gedregd, doch zonder re
sultaat. Donderdag zijn aan den zeedijk, bij
een udtwatcringslnis, met uitzondering van
het hemd, gevonden al do kleederen van
den vermiste, dde daar ieder op zichzelf la
gen, mot siteenen bezwaard. De politie zet
haar onderzoek voort.
Gisteren is op den ryksweg
's-Bosch Hedel ter hoogte van wat men op
de wandeling „den Ouden dyk" noemt, een
arbeider, uit 's Bosch komende, domicilie heb
bende te Slledrecht, aangehouden, ter aarde
geworpen en beroofd vau zyn ichaarsch voor
ziene portemonnaio. Dat is nu reeds de twee
de aanhouding op dezen weg binnen een
paar maanden tyds. ProvNoordbr.).
Uit Winterswyk wordt aan da
„N. R. C." gemeld: In de fabriek der firma
Willink en Ptschen zyn de volgende maatre
gelen bekend gemaakt: lo. Afschaffing van
het premiestelsel; 2o. Geiykmaklng dor stuk
ken; 8o. 20 pet. loonsverlaging, het werken
met 4 ln plaats van met 2 getouwen on zulks
met behulp van een leerling; 4o. Inwerking
treding van een boetestelsel.
Naar aanleiding hiervan hobben do arbei
ders reeds een vergadering gehouden mot
afgevaardigden van het bestuur van „Unitas"
en den „Algemeenen Nederlandschen Textiel-
arbeidersbond."
Na heteten van vleesch aan een
feestmaaltijd zijn zestig menschen te Heidel
berg ongesteld geworden, met verschijnselen
van darm- en maag-oatarrh en kcorte.
LEIDEN, 6 Februari.
ThermoraeterstandGisteravond om 8 uren
8.6° 0. 88.3° Fahrenheit, hedenmorgen
om 8 uren 8° C. 87.4° F., 's middags
om 12 uren 4° C. 89.2° F., 's Damiddags
om 4 uren 6° C. 41° F.
Het stoomschip „Gouverneur" (uitreis)
passeerde 4 Febr, Gibraltar: de „Sloterdyk,"
van Rotterdam naar Nieuw-York passeerde G
Febr. Scilly; de „Prinses Sophlo," van Bata
via naar Amsterdam Is 5 Febr. St. Vincent ge
passeerd de „Rynland," van Amsterdam naar
•Buenos Ayes, arriveerde 5 Febr. te Montevi
deo; de „Amsterdam," van Nieuw-York naar
Rotterdam, is 0 Febr. Lizard gepasseerd; de
„Prins Willem I" vertrok 5 Febr. van Nieuw-
York naar West-Indlö; de „Prins Willem III"
vertrok 5 Febr. van Paramaribo naar Amster
dam; de „Statendam" vertrok 6 Febr. van
Rotterdam naar Nieuw-York.
Weerbericht vau 6 Februari.
(Volgens opgaven van het Kon. Ned. Mot. Instituut.)
Verwaohting. Matige tot krachtigen
zuidwesteiyken wiDd. Zwaar bewolkte lucht.
Geringe toeneming in temperatuur.
By Kon. besluit zyn de navolgende pen
sioenen verleend, als aan: H. A. P al a e r,
stempelaar by het kantoor van het algemeen
zegel en yan hot buitengewoon zegel te's-Gra-
venhage, ƒ581; A. J. Scbortinghuis,
commies lsteklasse by 'sryks belastingen f 470.
De eerste luitenant J. A. baron van
Heockeren van Molecaten, van bet
Iste regiment huzaren, op non-activiteit gesteld.
Het abonnemont voor het
„Leidsch Dagblad" bedraagt ln
alle gemeenten, waar een agent gevestigd ie,
10 Cents per week.
Alleen voor Oudevvetenng, Nieuwewetering,
on Roelofarendsveön mag de agent, wegens
de groote uitgostrektheld, 11 cents in rekening
brengen.
Een vyf-en-lwiulig-jarig jubileum.
Ala een ambtenaar in ccn of andere
openbare betrekking een vijf on twintig ja
rigen staat van dienst kan toonon, dan
gaat en terecht zoo'n jubileum gewoon
lijk niet onopgemerkt voorbij. Wanneer
echter een man van zaken zoo'n reeks van
jaren een zaak drijft, blijft dc herdenking
daarvan gewoonlijk beperkt tot den engon
kring van zijn gezin ©n personeel. Wil men
evenwol ©n dat zal toch meestal wel het
doel zijn in den dag van een jubileum
ook de verdiensten van den jubilaris eeren,
dan behoeft men zich waarlijk niet to be
perken tot menschen, dio con openbaar
ambt beklecden. In don tegenwoordigen
tijd van concurrentie on niot altijd eorlijko
concurrentie een zaak vijf on twintig jaar
met ecro tc drijven en tot verhoogden bloei
te brengen, dat is geen kleinigheid cn
vraagt een gehcelen mensch. Als daarbij
voor zoo iemand vooropstaat een goed pa
troon to zijn voor zijn personeel en hij zich
niet heeft verrijkt ton koste van hen, die
in zijn dienst zijn, dan mag en moet bij een
vijf en twintig jarig jubileum van zoo'n
man ook zijn naam genoemd worden.
Daarom meenen wij' te moeten herinne
ren, dat het heden 25 jaren is geleden, dat
de heer J". P. Riedel, mineraalfabrikant
en bierhandelaar, zich als zoodanig tc Lei
den kwam vestigen. Zooals wo dezer dagen
reeds mededeelden, begon do heer Riedel
als mineraalwater-fabrikant zich te vesti
gen in de Diefsteeg en beleefde eerst nog
al moeilijke tijden. Het gebruik van mine
rale wateren en niet-alcoholischc dranken
in 't algemeen was toen nog slechts weinig
in zwang. Wat echter aan den eenen kant
do drankbestrijders hebben gedaan, deed
zonder opzet aan den anderen kant deze
fabrikant; mineraalwaters en limonades
populair maken. Hij deed het op zijn wij
ze, nl. door goedkoope, smakelijke en on-
scliadclijko dranken tc fabricceren. Rie
dels limonade-stroopen en kogelfleschjes
hebben 'dan ook in onthouderskringen een
goeden naam.
Hij is altijd met zijn tijd meegegaan en
heeft verbeteringen, die op dit gebied uit
kwamen, steeds onmiddellijk aangewend.
Toen hij het .Hoofdagentuur der Stoom-
bierbyouwcrij er bij aanvaardde, moest hij
naar uitbreiding zoeken en verplaatste zijn
werkplaatsen naar do Boommarkt.
Moeilijke tijden heeft deze wakkere man
ook doorleefd. Noode moest hij door onge
steldheid zich een tweetal jaren aan de lei
ding zijner zaak onttrekken en hij waar
deert, als hij daaraan denkt, nog altijd den
trouwen steun, toen ondervonden van zijn
boekhouder, den heer H. C. A van Duu-
ren, die nog altijd bij hem in betrekking
is
Onder zijn collega's is de heer Riedel
zeer geacht, zijn personeel is over hem zeer
tevreden, zijn stadgenooten waardeuren
het, dat hij op zijn wijze en op zijn gebied
de Loidscho industrie mee in eere houdt.
Ook wij wenschen hem op dezen 'dag van
harte geluk en hopen, dat zijn zaak, ook
als zij straks is overgegaan in handen van
zijn zoon, dien hij als een goed vader daar
in opleidde, moge bloeien 1
Leiden. Aan do universiteit alhier
zijn tot heden voor de eerste maal ingeschre
ven 225 nieuwe studenten, verdeeld als
volgt: rechten 69, rechten en letteren 34, ge
neeskunde 40, wis- en natuurkunde 29, let
teren en wijsbegeerte 32 en in de godgeleerd
heid 21 studenten.
De heer J. P. Fookema Andreae, die
gasteren promoveerde in de rechtsweten
schap, verkreeg den hoogsten graad (cum
lande.)
TOONEEL.
„C a r n a v a 1", opgevoerd door het
BR ON DQ EEST-ENSEMBLE.
Bovengemeld officierenspel ra 6 bedrij
ven, door Otto Hartleben werd gisteravond
in den schouwburg vertoond door Brond-
geest en diens gezelschap. Alom in der
lande hadden stuk en opvoering enorm
succes" en niemand minder dan de beken
de tooneelcriticus M. Horn verklaarde,
dat bij in geen tijden zulk een voortreffe
lijke voorstelling had bijgewoond. Ofschoon
ik nu zulk een verheerlijking ietwat al te
welwillend vind, toch moet ik beginnen met
een woord van hulde voor de groo
te capaciteiten van den heer Brondgeest,
bovenal voor zijn organiseerend talent, als
hij een opvoering van „Carnaval" waagt
met bijna geheel onbekende medespelers en
er toch iets goeds van berecht brengt.
Eerst een enkel woord over het stuk zelf.
„Carnaval" of Rosen montag", zooals
het in het oorspronkelijk luidt, echetat ons
don strijd van een officier, Hans Rudorff,
tegen militaire opvattingen, en verdacht
making. Hij, een jonge man, met een opge
wekt eerlijk gemoed, had een connectie aan
gegaan met een meisje uit den burgerstand,
Gertrude Reimann. Hij had dit meisje in-
niig lief en zou haar gebrouwd hebben, zoo
niet een paar kameraden, tevens neven,
door allerlei lastertaal die twee hadden we
ten te scheiden. Hans vergeet zijn verdriet,
wordt verloofd met de dochter van den
handelsraad Schmitz en zal op Rose mon
tag die verloving openlijk bekend maken.
In de kazerne teruggekeerd, ontmoet hij op
nieuw Gertrude, die schandelijk belasterd
werd en hem alleen ontrouw werd, omdat
zij meende mon had ook haar dit uit
drukkelijk verbeid dat Hans haar reeds
lang vergeten was. De oude band van lief
de wordt opnieuw gelegd, maar tevens wil
hij haar wreken. „Om zulk een meid vecht
men niet." Dc positie van Hans wordt on
houdbaar als officier en als het signaal
wordt geblazen, dat weer roept tot den
ouden dienst en het oude leven, gaan Hans
en Gertrude gemeenschappelijk in den
dood.
Daar ligt in de schildering van dien
strijd van Hans en Gertrude iete aangrij
pends en het komt mij voor, dat dit offi-
oiorensbuk in Duitschland nog meer gepakt
moot hebben dan hier, omdat onze ooste
lijke buren beter dan wij die verhouding
van officieren- tot burgerwereld kunnen
begrijpen. Overigens ook als tooneelwerk
zit het stuk knap in elkaar en vormen de
vijf bedrijven een goed geheel. Toch ont
breekt het niet aan trucs, die er op aange
legd zijn, om aandacht af te dwingen, zoo
als dat roodgekleurd lioht, dat in het 4de
bedrij f de vensters bin nendringt en niet min-
der dit, dat in I en V een feestmaal van
offioioren wordt voorgesteld. De stijl was
over hot algemeen goed, ook in de vertaling,
maar naderde van tijd tot tijd aan het gc-
zwollene. Zeer waar is de gedachte, dat een
burgermeisje, ook als zij viol, toch moreel
oven hoog kan staan als menig ander meis
je uit den aanzienlijken stand, maar waarom
nu in di/t stuk Gertrude, van wie Hans
zelf zegt, dat zij een deerne werd, ook be
slist hooger moet staan dan de dochter der
hoofdofficieren, is mij niet duidelijk, dat is
een generaliseeren, dat te ver gaat. Dat de
verhouding van Hans en Gertrude moest
uitloopon op zelfmoord, „in vercemiging
gepleegd", laat ik voor de verantwoording
van den auteur. Ik voor mij vind zulk een
oplossing more el-treurig, dooh voor den
schrijver gemakkelijk. Gesteld echter, dat cr
geen andere oplossing mogelijk was, dan is
het mij echter niet duidelijk geworden
waarom Gertrude, nadat zij tot hot besluit
was gekomen, dat ook zij mede wilde ster
ven, tob tweemaal toe uitroept: „God is
groot", m. a. w., begrijp ik het verband
niet tussahen Gods grootheid en de levens
moeheid en -verachting dier beide jongelie
den, wij zouden dan ook den auteur wil
len aanraden, wat Valcntain in „Fauat"
zegt tot Gretohen: „Lasz unsern Herrgott
aus dem Spasz". Dat neemt niet weg, dat
gegeven de zelfmoord, het slot artistiek
juist is gevoeld. Gcou moordaanslag ten
aansckouwe van het publiek. In alle stilte
gaan dc strijders heen en als hun vriend
Harold Hofmann do lijken gevonden heeft
in een nabijzijnd vertrek, roept bij hulp on
buiten hoort men het optrekken van de troe
pen onder een vroolijken marsch. Het le
ven herneemt zijn rechten, de wereld zet den
arbeid voort en het festijn en bekommert
zich er niet om of de individuen vallen of
sterven.
En nu de opvoering.
Dan nog eens een eere-saluut voor het
organiseerend talent van den heer Brond
geest, die zij u gezelschap zoo wist te lei
den, dat een goed samenspel gevonden
werd De hoofdrol, Hans van Rudorff,
werd door B rondgeest zelf gespeeld on
wij weten niet wat meer in hem te bewon
deren is, zijn vlugheid van beweging, de
scherpte, die hij bij woede of verachting
kan leggen in zijn stom of het aandoenlijk
zachte bij het uitbeelden van Liefde.
Hij wachte zich er voor te veel van zijn
stem te vergen. Tot tweemaal toe ging gis
teravond zijn stem over. Geheel verdiend
was de schoon© krans, hem door de studen
ten-schouwburg-commissie aangeboden.
Als Gertrude trad op moj. Honrietto
van K u y k, tot nog toe een onbekende op
het tooneel, doch die onder zorgzame lei
ding zeker voor de toekomst veel belooft.
Haar gevoelsuitingen waren zuivor, niet te
overdreven en zacht-smeltend het verhaal
van haar lotgevallen na Hans' vertrek. Aan
het slot was zij zeer schoon in tiaar smeek en
en dringen om mede met hem te mogen ster
ven. Zij ontving, namens de sohouwburg-
oommissi© een prachtig bloemstuk.
Mej. Betsy Boekman als vaandel-
jonker had in V een klein rolletje, dat zij
uitstekend speelde. Van de andere heeren
want meer dames kwamen in het stuk niet
voor valt niot veel te zeggen. Zij mogen
zioh vooral oefenen in rustig, niet zoo
schreeuwerig optreden en in zuiverheid van
uitspraak. Hun samenspel was goed, maar»
ieder voor zichzelf, had nog wel oefening
noodig.
De schouwburg was tamelijk bezet en het
6tuk werd luide toegejuicht.
Het zoeken der aienschbeid naar hel verloren Paradijs.
Gisteravond was door de Chr. Jongt.ïngs-
vereeniging „Pred. XII la" alhier een
openbare vergadering belegd in de zaal
Noordeinde, waarin de. G. Wisse Jr. sprak
over het zoeken der menschheid naar het
verloren Paradijs. De zaal was geheel ge
vuld met een zeer belangstellend publiek,,
dat door den vurigen redenaar van begin
tot einde werd geboeid.
God schiep, aldus begon spr. ongeveer,
alle dingen om Zijn6 zelfs wil; daarom moest
in zijn schopping de echo worden vernomen,,
de weerklank van het Woord den Logos^
waardoor Hij schiep. Opdat dit op bewuste
wijze zou geschieden, schiep God den mensch
naar zijn beeld en gelijkenis om den mond
der schepping tot God te zijn. De school
van Kant en Darwin faalt in haar con
clusie, dat we zouden afstammen van het
dier, maar wel is haar waarde, dat ze tus-
sohon do verschillende scala's der schepping
aanleg op elkaar zag. De lagere rijken zijn
vóórbeelden van de hoogere De schepping
wees haar naar goddelijke architectenick op
den mensch, de kroon der schepping. Aan
dezen mensch verwant aan den hemel en
aan de aarde beide, begaafd met verstand
en wil, beelddrager Gods, profeet met zijn
hoofd, priester met jzijn hart, koning met
zijn hand, mond der schepping, dezen,
mensch gaf God een woonstede, dien over
eenkomstig. Bij den mensch in den staat
der rechtheid behoort een Paradijs, bij een
toestand van heiligheid een oord van zalig
heid. Toen de mensch viel en daarmee zijn
profetenmantel ontknoopte zijn priestersie
raad wegwierp zijn koningskroon onder den
voet had, werd hij uit het Paradijs verdre-
ven. Maar altijd is er nog een heimwee in
zijn ziel naar het verloren Paradijs; een
ledige plaats in zijn hart, die roept om ver
vulling en diesntengevolge een pogen om het
verloren geluk weer te vinden Daarvan ge
tuigt heel de geschiedenis der menschheid
zoowel van bet heidendom als van het Chris
tendom. Toch is er volgens Spr. verschil..
Hot heidendom gaat uit van de gedachte:
„do mensch was zoo'n schoonc mensch, omdat
hij woonde in het Paj-adijs", terwijl het
Christendom zegt: „het Paradijs waa zoo
heerlijk, omdat de monsoh zoo goed was en
schoon." Dienvolgens zoekt het heidendom
on zijn ouden, als nieuwen vorm het geluk
te herwinnen in den weg der verlichting,
het Christendom in den weg van verlossing,
do eerste van beneden, de laatste van bo
venaf. Do mensch opklimmend naar boven
tot God, of God afdalend naar beneden tot
den mensch. Spr. wilde in drieërlei opzicht
het zoeken schetsen: lo. zonder het kruia
(de oudheid), 2o. aanvankelijk onder het
kruis (de middeleeuwen), 3o. tegen het
kruis (do nieuwere tijd).
Kaïn, dio henenging om zich een stad
(sterkte) te bouwen, wierp zich daarmee op
de cultuur, d. i.de arbeid van 's menschen
geest en hand, toegepast op de stoffelijke
wereld, om die aan zich te onderwerpen.
Op zichzelf niet verkeerd, wordt dit streven
verwerpelijk, wanneer de cultuur wordt op
geroepen om God tie vervangen. Do lijn bij
Kaïn begonnen loopt door naar Larucch,;
die in zijn zegelied op de cultuur macht bo
ven recht verheft. Lamech is hier niet een
op zichzelf staand persoon, hij is de profeet,
do wijsgeer, de tolk van zijn tijd. De men
schen aanbidden vóór den zondvloed geen
afgoden van hout en steen. Ze aanbidden
de schepselen en daarin zioh zelf. Dat is de
fout van het Pantheïsme: niet vereeniging,
maar vereenzelviging van God en wereld.
Do mensch verloor door zijn val rijn pro
fetisch, priesterlijk en koninklijk ambt niet.,
Maar hij gebruikte die ambten niet meer,
tot God, maar tegen God. Als carica-
tuur van den profeet zocht het heidendom
voldoening van het hoofd op de lijn van het
wijsgeerig denken en antwoordt op de vra
gen: vanwaar? hoe? waartoe? doch buiten
de Openbaring Maar zonder de Openbar
ring blijft do wereld een raadsel en dan
volgt het een© wijsgeerige stelsel op het an
dere om te eindigen in het Pessimisme.
Als gevallen koning was bij den mensch'
een streven om door de vorming van een
groot wereldrijk de wereldmacht neer te
leggen aan de voeten van één mensch. Spr.,
noemde als voorbeeld keizer Augustus, de
goddelijke Augustus genoemd. En zie,
juist dan, als de mensch den mensch ver
goodt, komt God met Zijn Openbaring: de
Vleeschwording des Woords: Christus als
kindeke neerliggende in de kribbe. Golgo
tha overwon welhaast den Olympb.
Spr. noemde Schopenhouers' critiek en
oordeel over de middeleeuwen onbillijk en;
onhistorisch. De beteekemis der middeleeu
wen, ook voor do bewaring van kunst en
wetenschap, is niet gering. Spr. zette in
den breede uiteen, hoe het Specifiek Room-
scho systeem krachtens zijn leer over heti
beeld Gods en den val van het Christen
dom niet tot zijn volle hoogte en beteekenis
bracht; ten opzichte van den cultus; de
leer der genade, het leven en de wereldbe
schouwing. Spr. meende, dat in de plaats
van het aanvullingssysteem (het Roomscha
Stelsel) het Reformatorisch beginsel toch
het heilzaamst is. Intusschcn vergete men
niet, dat Rome grondwaarheden bezit en
belijdt, die wij te zamen tegenover den af
val onzer dagen moeten verdedigen.
In den nieuweren tijd nl. is 't één groote
machtige worsteling, om met verwerping
van den geopenbaardon Christus het heil
den volken te brengen. Vooreerst door den
mensch in zijn driesoortige qualiteit uit
een te scheuren en er beurtelings óf alleen
profeet (kennis, intellect, enz., de school
van Fichte, Hegel en Opzoomer) óf voorna^-
melijk priester (Schleiermacher, o. a.) óf
koning (moraal van kant en in zijn slech
ten vorm de geweldsricht.ing van Nietzsche,
enz.) van te maken. Voorts doordien men
hoofd, hand en hart vult met een anti-
ehristelijkon inhoud, waarvan de resultaten
