RIJWIELEN.
Geëmailleerde Naamplaten.
Nieuwe Bijn 50,
Magazijn: Breestraat 86.
H00ISTR00
EL f13 R0BB0MH,
No. 13469
LEIDSCH DAGBLAD. WOENSDAG 20 JANUARI. - DERDE BLAD.
Eerste Kamer.
El
ZAADHANDEL
T. F. VLIELAND,
35/ sr
bevraagd:
Goedkoops Brooie Aardappelen,
J. WELTEN, te Osch.
Donkersteeg 8. Oude Rijn 32.
Spoedige Levering.
Uitmuntend Fabrikaat
Anno 1904
Zoölogie en Geneeskunde.
Hodcnnamiddag om twe© uren aanvaard
de dr. U. 0. J. Vosmaer, als opvolger van
wijlen prof. dr. C. K. Hoffmann, het ambt
van hoog le er aar in de zoölogie, vergelijken
de anatomie en physiologie aan de univer
siteit alhier met het uitspreken eener rede
in het groot-auditorium van het academie
gebouw over „Zoölogie en Geneeskunde."
Spr., begon met een aanhaling uit liet
welbekende leerboek over de anatomie van
den menseh, van Hyrtl, waarin wordt ge
zegd, dat een goed arts moet kennen de in
tegraal- en deforentiaal-rekening, aJsme-
do do beweging de-r hemellichamen. Op het
punt staande op het verband te wijzen tua-
echen zoölogie en geneeskunde voelde Spr
iets van het ironisch bedoeld verwijt van
Hyrtl op zichzelf toegepast. In het eind
van de lSde eeuw was men gewoon de studie
van de voortbrengselen der drie natuurrij
ken, maar vooral van planten- en dieren
rijken, te bestempelen met den naam van
Natuurlijke Historie, een uitdrukking door
Lamarck en Trcviranes gelukkig vervangen
door het woord Biologie, zoodat het eersfe
woord alleen betrekking heeft op het die
renrijk. Ook do beteekenis van het woord
biologie is gewijzigd, maar toch weet thans
ieder wat daarmede bedoeld wordt. Het ia
de wetenschap der levende wezens, planten
zoowel als dieren. En aangezien ook de
menseh tot het dierenrijk behoort, zoo zou
strikt genomen, ook al hot mcnschelijke on
der het studiegebied van den bioloog vallen.
Om pracbisoho reden wordt dit laatste niet
godaan. Het arbeidsveld is zoo verbazend
groot, dat een verdeeling van arbeid op
groot© 6chaal noodzakelijk is geworden. Do
botanici zou men de natuurlijke groep der
biologen kunnen noemen, terwijl de zoölo
gen zich hebben bezig te houden met de stu
die der dioren, den mensoh inbegrepen.
Twee hoofdsbroomen kan men op het ge
bied der biologie onderscheiden: de mor-
phologie en de physiologie. De eerst© houdt
zioh bezig met de studie van het maaksel,
de architectuur, do laatste houdt rekening
met de levensverschijnselen, die in het li
chaam van het dier plaat6 vinden en mot
de voorwaarden, waaronder het organisme
leeft. Het is derhalve duidelijk, dat de phy
siologie geheel steunt op de morphologie,
met name de anatomie. Wanneer dit waar
is voor de zoogenaamle normale anatomie
en psysiologie, dan zeker niet minder bij
ziekelijke veranderingen. ZondeT grondige
kennis van het normale kan men toch be
zwaarlijk een juist inzicht krijgen in het
abnormale. Pathologie, geneeskunst, hcel-
en verloskunde, hygiëne in hot steeds klim-
mond aantal onderdeelen steunen in laat
st© instantie alle op de anatomie. De was
sende omvang van al die vakken maakte,
con a-rbeidsverdeeling noodzakelijk, hoewei
het nieuwe onderlinge verband nooit uit
het oog mag worden verloren. W aar voor de-
zo uitgebreide en belangrijke studie onge
wapende zintuigen niet voldoende zijn,
moeben ze worden versterkt-. Daarom is ia
de eoTst© plaats microscopisch ondcrzoeK
noodig. Uit de microscopische anatomie
ontwikkelt zich de eigenlijke histologie, do
leor der weefsels, en uit deze in de laatste
jaren de leer der cellen.
Kceds vroeg hield men zioh bozig met do
vergelijkende anatomie, doch bij de ouden
beteeken de zij niet veel. Wat Galen es uit de
2do eeuw na Christus er van mededeelt, be
paalt zioh tot anatomische bijzondorhodci
voornamelijk omtrent honden en apen,
waaruit dan besluiten getrokken worden
omtrent don mensoh. Eerst in de 16de eeuw
is or bij Vesalius sprake van wetonscha-ppe
lijko vergelijking met betrekking van dea
menseh. Met ecnige voorbeelden toonde
Spr. aan dat alleen op de laatste wijze wer
kelijk een verklaring der feiten kan warden
gegeven. Door deeo voorbeelden werd dui
delijk gemaakt, dat voor de wetenschappe
lijk© vorming van den medicus vergelijken
de anatomische en embryologisch© kennis
onmisbaar zijn. Intueschen zijn er nog an
dere takken der zoölogie, waarvan do me
dicus kennis moet dragen.
Na eenige wetenschappelijke onderzoe
kingen t» hebben besproken, oordeelde Spr.
dat het verband tusschen zoölogie en genees
kunde intusschen nergens 6terker uitkomt
dan bij de studie der dierlijke parasieten.
Hoewel in do oudheid en in de middeleeu
wen het voorkomen van levende dioren in
het lichaam van den menseh bekend was,
werd eeTst na do ontdekking van den mi
croscoop de meening uitgesproken, dat klei
ne organismen onvermijdelijk met drinkwa
ter opgenomen in het liohaam van den
menseh tot z.g. ingewandsworm ing konden
uitgroeien: welke meening ook door Bocr-
havo werd gedeeld. Al bleek dit onjuist te
zijn, de microscoop wees toch den weg. Redi
toonde in het begin der 18de eeuw aan
wat trouwens, zooals Spr. uit een plaats in
de IILias" bewees, reeds bij de Grieken be
kend was dat maden op vlcesoh larven
waren uit eieren van vliegen. Belangrijker
echter dan do herontdekking van Redi was
hetgeen stap voor stap mot betrekking tot
Frematoda en daarna bij de Oestoda gevon
den werd. Een eenigor ma-te bevredigende
kennis in dezen dateert pas van de laatste
halve eeuw en bij het groot aantal parv
sieten is de volledige ontwikkelings-eyclus
nog niet in alle deelen bekend. De oorzaak
daarvan ligt in de groot© samengesteldheid
van hot probleem, wat Spr. ophelderde met
de ontwikkelingsgesclïiedcnis van de lever-
bot, een parasiet ook bij den menseh aan
getroffen, maar hoofdzakelijk eigen aan
schapen.
Na deze uitvoerige uiteenzetting werd het
duidelijk dat het heel wat studie en proef
neming kost dergelijke samengestelde levens
geschiedenissen op hot spoor te komen en
het zal niemand verbazen, dat men de para
sieten cn de ziekten, die zjj veroorzaken,
reeds lang kende, vóór men eonig vermoe
den van de aetiologie er van had.
Van nog veel jonger datum is het, dat
men kennis heeft gemaakt mot het hoirle-
ger van stellige en nog vermoedelijke para
sieten, die tot do allerlaagste dieren bchoo-
ren. De stoot tot onderzoekingen in die
richting werd gegeven door L. Pfeiffer,
die zocht naar de dragers der infectie bij
pokken, maar van lieverlede zijn nasporin
gen uitbreiddo op verschillende andere ver
moedelijke infectieziekten. Hoewel Pfeiffer
te ver is gegaan, bleef zijn roepstem niet
onverhoord: van zoölogischen kant is in
derdaad met vrucht gevorscht. En bijna
allen zijn hot er over eens, dat men eerst
dan tot zekerheid kan geraken, als medici
en zoölogen samen werken. Op sprekendo
wijze is de wenschelijkheid, dat over cn weer
zoölogen en medici bij elkaïider t© rade
gaan, in den laatsten lijd weer gebleken in
betrekking tot de malaria. Ook dit punt
werd nader door Spr. toegelicht-. Men kwam
na de bijna volkomen zekerheid, dat mug
gen de dragers der infectie zijn, tot aller
lei tegenstrijdige uitkomsten, doordat men
niet had gelot op het feit, bij zoölogen wel
bekend, dat onder de muggen, bij opper
vlakkige beschouwing zoo zeer op elkaar ge
lijkend, zeer verschillende s p c o i e s waren,
die zoowel wat hun bouw, als wat hun le
venswijze betreft, nog al punten van onder
scheid vertooncn
Na in het voorbijgaan nog le hebben aan
gestipt het denkbeeld, als zou de menseh
malaria verkrijgen door den steek van mug
gen en de muskieten-thoorie vervolgens
meer in bijzonderheden t© hebben uiteenge
zet, vestigde de hoogleoraar nog eens de
aandacht op het feit, dat een zekere mate
van zoölogische kennis voor den a. s. me
dicus noodzakelijk is. Indien dus meer zoö
logisch© kennis wordt verlangd dam onze
wetten strikt voorschrijven, rijst de vraag
hoo daarin op de meest practische wijze te
voorzien. 8pr. is van oordeel, dat daar
voor de gelegenheid tot studie op zoo ruim
mogelijke schaal moet worden opengesteld.
Daarvoor zijn och tor groote en rijkelijk ver
lichte lokalen, een auditorium van voldoen
de afmetingen mot voldoende verlichting ©n
voldoende hulpmiddelen noodig, want zon
der zelf t© zien en te onderzoeken, komt
mon er niet. Daarbij komt het vooral aan
op de keuze der dieren, die mon laat onder
zoeken. Na Huntly t© hebben aangehaald,
bij wïen de door den Spreker voorgestano
methode zich aansluit, eindigde hij zijn ei
genlijke rede door nis zijn vast© overtuiging
uic t© sproken, dat hetgeen, waarvoor hij
d© welwillende aandacht zijner hoorders in
riep, geen hersenschim ie, doch een klare
waarheid.
Daarna hield hij nog de gebruikelijke toe
spraken tot heeren Curatoren, professoren
en studenten en richtt© zich ten slott^ tot
zijn talrijke vrienden uit Utrecht, wier te
genwoordigheid hij op hoogen prijs stelde,
en meer bepaaldelijk tot de hoogleeraren
Hubrecht en Pekelharing.
Examens handwerken.
Dc minister van binnenlandsohe zaken
brengt tor kennis, dat de examens ter ver
krijging van akte van bekwaamheid voor
huis- en schoolonderwijs in de nuttige en
fraai© handwerken voor meësjes zullen aan
vangen op 12 Februari e.k.
Zij, die zich aan het examen in één dezer
vakken of in beide wenschen te onderwer
pen, gelieven zich vóór 29 Januari a.s. aan
t© molden bij den voorzitter der commissie
of de voorzitters der oom missiën, voor
welke zij wonsohen te vcrechijnon, met over
legging van a. geboorteakte, en b. ge
tuigschrift van zedelijk gedrag.
Do voorzitters der commission zijn: voor
de nuttige handwerken: te Breda, jhr. mr.
L. F. H. Michiels van Kessenich, inspec
teur van het lagor onderwijs in do eerst©
inspectie, te Roermond; te 's-Gravenhage,
J. C. Fabius, inspocteur van het. lager on
derwijs in de tweede inspectie, te 's-Gra
venhage; te Utrecht, A. J. Nijland, school
opziener in het district Utrecht, te Ütrecht;
te Zwolle, mr. Th. Ruya I.-Pzn., inspecteur
van hot lager onderwijs in de derde inspec
tie, te Kampen;
voor do fraaie handwerken: te Breda, dr.
H. P. M. van der Horn van don Bos,
schoolopziener in het district 's-Hertogen
bosch, to 's-Hcrtogoriboech; te 's-Graven
hage, J. H. Blum, schoolopziener in het
district Middelburg, te Vlissingen; te
Zwolle, G. A. Bosch, schoolopziener in het-
district Zwolle, te Zwolle.
Zij die het examen in de beido vakken
wenschen af te leggen, moeten van dat
voornemen doen blijken aan ieder der bei
de voorzitters bij wie zij zich aanmelden.
Tot leden dor oonwnissie, belast met het
afnemen dozer cxameois zijn, behalve de
hier bovongenoemdo voorzitters, o. a. be
noemd:
te 's-Gravenhage: voor de nuttige hand
werken, de dames: 0. J. van dor Ende, ie
's-Gravenhago; J. G. Gravelotte, geboren
Pontier, te 's-Gravenhage; G. Eggers, on
derwijzeres aan de Christelijke normaal
school voor ondorwijzers en onderwijzeres
sen t© 's-Gravenhage; A. M. Nater, onder
wijzeres aan dc gemeentelijke normaal
school voor onderwijzeressen te Rotterdam;
A. 0. Korlen, onderwijzeres aan do Rijks
kweekschool voor onderwijzeressen te Apel
doorn; M. W. J. Milatz, onderwijzeres in
do handwerken, te Zwolle; tot plaatsver
vanger van den voorzitter: G. Roodcn-
burch, schoolopziener in het distriót Haar
lem; tot plaatsvervangende leden, de da
mes: weduwe M. A. Baas, geboren Van
Drunon, onderwijzeres aan do Rijks-nor
maallessen te 's-Gravenhage; S. 0. Visée,
leeraros aan do industrieschool voor meis
jes te Rotterdam;
voor do fraaie handwerken, do dames:
J. van der Kaay, leerares aan do indus
trieschool voor meisjes te Rotterdam; Joh.
W. A. Nabor, to Amsterdam; F. B. Mund-
henk, onderwijzeres in de vrouwelijke
handwerken, te Amsterdam; tot plaatever
vanger van den voorzitter: jhr. L. Wichers,
schoolopziener in het district VGraven-
bago; tot plaatsvervangende leden, de da
mes: J. S. Beydals, darectrice dor indus
trieschool voor meisjes te 's-Gravenhage;
H. Mohr, ondorwijzeree in de vrouwelijke
handwerken, t© 's-Gravenhage.
Staatsbegrooting voor 1904.
Aan do verslagen van het afdeolingson-
dorzock wordt het volgende ontleend:
Hoofdstuk V (Binnonlandsohe
Zaken.)
Terwijl men niet zonder bezorgdheid de
stijging der uitgaven van dit hoofdstuk
der Staatsbegrooting gadesloeg, verheugde
men zich algemeen er over, dat do aanvra
ge voor een nieuw gebouw voor den Gezond
heidsraad te Utrecht is teruggenomen.
Anderen, in het midden latende of het
eindcijfer niot wat boog is opgevoerd,
meenden toch mot kracht op het betrachten
van zuinigheid te moeten aandringen bij de
voorgenomen nieuwe inricl.^ingon. Een 6om
van bijna twaalf ton \oor het gebouw ten
dienste van het onderwijs in de werktuig
kunde aan do Polytechnische School schijnt
zeer hoog.
Het werd door conigo leden gewenscht
geacht, dat bij de benoeming van burgemees
ters rekening gehouden werd met de rich
ting der gemcentenaren.
Deze leden waren van oordeel, dat die
gedragslijn in den laatsten tijd niet altijd
gevolgd is.
Enkole leden verklaarden zich in geen
enkol opzicl.c te kunnen vereenigen met
's ministers circulaire Lnzako de voordrach
ten tot herbenoeming van bejaarde burge
meesters. Zij meenden, dat zij aanstoot had
gegeven en zoowel personen, die er geheel
buiten staan als die er rechtstreeks bij be
trokken waren, pijnlijk had aangedaan.
Ook na kennisneming van 's ministers
antwoord op het Voorloopig Verslag van
dc Tweede Kamer dor Staten-Generaal ble
ven vorscheideno leden van oordeel, dat ro-
geling van do pensionneering van gemeen
te-ambtenaren cn hun weduwen cn weczen
urgent is te achten, en zij urongon derhal
ve aan op bespoediging van beslissing tea
deze. Do uitgebreide arbeid van de gemeen
te-ambtenaren in zoovele aangelegenheden
voorziening in do belangen dezer ambtena
ren door regeling bij algemeene wet.
In eon afdeeling word er op gewezen, dat
or nu cn dan stemmen zijn opgegaan om
verdceling te verkrijgen van dc standplaat
sen der inspecteurs der volksgezondheid.
Het vond instemming, dat do minister
vooralsnog daaraan geen gehoor hooft ge
geven.
De belangstelling der Regocring inzake
lupus cn vallende ziekte werd uoor vorschoi-
dene leden met ingenomenheid opgemerkt.
Enkel© leden wezon op hot groot aantal
buitenlanders, die in de laatsto vijreien
jaar benoemd zijn tot hoogleoraar aan de
Rijks-univoreiteiten. Hiertegen zou niote
in te brongen zijn, indien dc vacante lcer-
stoolen niet hadden kunnon wordon bezet
Loop der bevolking van de gemeente Leiden over het jaar 1003.
M.
V.
Bevolking op l Jannari 1903:
26124
28993
M.
V.
Totaal.
Vermeerdering door: -
geboorte:
vestiging:
880
1907
801
1510
1631
8417
2737
2311
5048
Vermindering door:
overlijden:
vertrek:
440
•2098
426
1731
866
8829
2588
2157
4695
Verschil tussohen de gebeele
vermeerdering en de gebeele
vermindering:
199
154
Bevolking op 31 Deo. 1903:
26323
29147
TotaaL
55117
55470
mot wotensohappolijk hoog staande Neder
landers. Volgens do mecning van bevoegds
beoordeelaare zou dit echter wel hot geval
zijn geweest.
Andoren waren van oordeel, dat men by
het bezetten van leorstoclon in do eerst©
plaats moet vragen naar bot wetenschap
pelijk gehalte van do te benoemen perso
nen.
Enkele leden hoopten, dat de minister
nkt zal nalaten, naar een geschikt persoon
uit te zien, voor professor in de homoeo
pathic.
Men vroeg, of de minis&or reeds in staat
is mede te dcelcn, wanneer hij een beslis
sing in de zaak van hot Ethnogrnphisch
Museum zal nomen. Verschillende leden
hoopten, dat hot in Amsterdam zal geves
tigd worden, daar het meer nut zaJ ver
spreiden in een groot© stad met een tal
rijke bevolking, bezooht door volo vreemde
lingen on bowonors van hot geheolo land
dan in een provinciestad. Bovendien zal
het museum to Amsterdam kunnen aange
vuld worden mot do oolleotios van „Natura
Artis Magistra" cn van do Parijsche ten
toonstelling van 1900
Mot voldoening was door enkolon gezion,
dat in het wetsontwerp tot wijziging en
aanvulling der wot tot regeling van het
hoogor onderwijs do gelegenheid is opge
nomen toolagen aan onbemiddelde jonge
lieden van bijzondoren aanlog too to ken
nen. Vooral oohtten zij dit van bolang voor
hon, dio tot mijningenieur opgeleid wen
schen te worden.
U1TL0TINQEN. 3} pCt. leooing Amsterdam
van 1861, groot f 18,000,000. Trokking van 119
obligatifin'
Nos.: 43 143 168 186 187 281 451 895 996 1204
1490 1515 1518 1544 1545 1863 1923 3208 8228
3345 3362 3611 3695 3816 8S90 3915 4021 4062
4130 4228 4488 4697 5108 5397 5425 5714 5721
5837 5859 5874 6008 6180 6923 6949 7005 7025
7136 7156 7558 7638 7734 7805 8117 8144 8256
8351 8581 8886 8918 9124 9158 9172 9184 0227
0261 9323 9447 9627 9767 9820 9886 9870 9934
10070 10071 10150 10417 10548 10666 10753 11243
11277 11372 11385 11434 11555 11566 11637 11837
12109 12327 12369 12495 12531 12559 12871 12995
13104 13403 13577 13975 14070 14095 14184 14289
14392 14542 14733 15229 15687 1-5841 16501 16526
16588 16873 17275 17445 17477 17892.
3 pCt. loten Amsterdam van 1874 h f 100.
Trekking van 15 Jan. 1904. Betaalbaar 1 Juli
1904. Getrokken Serieön: 13714 5403 8560 2116.
Promiön: Sor. 13714 No. 1, f 10,000. S. 8560
No. 1, f 1000 8. 5403 No. 7. f500- S. 13714 No
8, S. 13714 No. 8, S. 2116 No 9, S. 5403 No. 4,
S. 2116 No. 4, S. 8560 No. 9, 3. 13714 No. 5 «a
8. 13714 No. 6 elk ƒ200; S. 8-560 No. 4, S. 540:
No. 6. S 2116 No. 6, S. 2116 No. 2, 8. 18714 No.
2 en S. 13714 No 10, olk f 150.
De overige 28 nummers, in bovenstaande SorieOs
vervat, zijn betaalbaar met 100 tedor.
B1LLEGOM. Bevallen: C. Duindam geb.
Van Kooden Z. M. van Leouwoo gob. Juffer-
mans Z. M. C. Langoveld geb Wijsman D.
G. Stevens geb. Groot D. B. W. van dei
Schoot gob. ltoozon D. P. van Aalst geb. De
Knegt Z. J. Jongkind geb. Imanse Z.
Overleden: van Zanten 14 j. A.
Korbee li. G. v. d. Landen 3 m.
NOORD WIJK. Geboren: Adrianus Petra*
Tbeodorus. Z. van W. Alkemade en A. Alders.
Qmrinus, Z. van Quirinas van Os on Johanna
Bouwmeester.
Ondertrouwd: Petrus Goossens 22 j. en
Johanoa Maria Jansou 25 i. Wilhelmus Jobanoe*
Koert 37 j. en Maria Catharioa Ruterink 20 j.
NOORDWIJKERHOüT. Bevallen: M Peter*
geb. Van Egmond D. A. M. Bakker geb. v. <L
Veldt D. W Wittenaar geb. Bouwmeester
Z. P. G. Beelen geb. Hoogduin Z.
Overleden: B. van Kampen, oohtg. van 0.
van den Nieuwendgk, 42 j.
SASSENHEIM. Geboren: Antoniue. Z. vso
J. P. de Groot en M. van Sohie. Bartholomea*
Hoogwerft, Z. van R Kroon en A J. van Rangelrooy.
Ovorledeo: Elizabeth van Velzen, wed. van
F. de Groot, 77 j.
WASSENAAR. Geboren: Jannetje. D. via
G. J. van der Stoel en H. NelL Cornelia en
Joban, zoons van P. Nell en A. Kempenaar.
Neeltje Gjjsberta, D. van A de Bos en M.
van Eeuwen.
LISSE. Geboren: Laurentius, Z. van A.
Mooie naar en M. van der Zoal. Catharioa, D.
van C. van Gorven en 0. Witteman. Mori*.
D. van L. C. Via en P. Karstens. Cornelia
Martinne, Z. van C. van Schoten eo A. M. van
Beek. Abraham, Z. van J. Wijsman en 8.
Rnïgrok
Overleden: Christianas Cornelia Noordermetr
5 m. Cornells Slootbeek 4 m.
RIJNSBURG. Geboren: Johannea, Z. van J.
Onwersloot en KL Driebergen.
Overleden: Jannetje Hoijvenhoven 19 J.
11439 06
WAVEREH'S BOCK
v
Firma A. J. WIJNNOBEL.
ONTVANGEN: 543 30
Nieuwe Tuinzaden en Landbouwzaden.
Prima quaiiteit Erwten en Boonen,
Gedroogde Groenten, enz. voor huishoudelijk gebruik.
ANISETTEf 0.46
PERSICO0.45
CURAQAO0 46
FRAMBOZEN s 0.45
PUNCH0.80
JENEVER0.70
BRANDEWIJN. „0.72
COGNAC0.85
BOERENJONGENS l.-
ABRIKOZEN
HARTESTEEG 2.
BORDEAUX*WIJN
MADERA
ROODE PORT
WITTE PORT
MALAGA
BESSENWIJN
ADVOCAAT
VERMOUTH
HALF OM HALFBOOTZ
DUBBELE LIKEUREN
56S 22
60
50
55
60 I
80 «I
F0H0ERS
(liefst Witte), 600 7
door JACOB DE GROOT,
Bronckboretstraat 43, Noordioijk.
lste qnallteit Hf aalhooi, zeer
goed Hoeieuliooi levert franco
672 8
