LEIDSCH DAGBLAD, ZATERDAG 27 JUNI. - TWEEDE BLAD.
Anno 1903.
PERSOVERZICHT.
No. 13294
C. Boom, van Leiden, schrijft aan de .Re
dactie van Het Centrum over de wetho u-
dersverkiezing te Leiden het
volgende.
In uw nummer van 23 Juni komt een ar
tikel voor: „Liberale inhaligheid." (In het
jongste Overzicht opgenomen).
Ik zal den titel laten voor wat hij is ca
er het juiste of onjuiste van niet bespreken.
Wel wenschte ik op het artikel een kleine
rectificatie te geven.
Toen do 4de wethouder gekozen moest
worden, waren ..et niet de a n t i-liberalen,
die rar. Aalbcrsc kozen, doch juist de 1 i b c-
r a 1 c n. Genen stelden een eigen anti-re
volutionairen candidaafc, cn dezen stem
den direct mr. A. En nu, bij het bedanken
van mr. A., wilden de liberalen de>n zetel
wc dor om aan een anti-liberaal, den
christelijk-historischen mr. Van der Lip
geven, die, gepolst, niet bereid gevonden
werd.
Dat do liberalen nu den hoogst bekwa
men heer Paul kozen, zal zijn reden eer
vinden in der anti-liberalen keuze in deze,
dan wel in 's candidaats Roomschbeid.
Ik vertrouw, dat u waarheidshalve dezo
rectificatie zult willen opnemen.
De Red. van Het Centrum teekenb hier
bij het volgende aan:
O. i. kan hier van een recti fic-afcio geen
sprake zijn. Indien de liberalen inderdaad
den wethouders-zetel wede r o m aan een
anti-liberaal hadden willen afstaan, dan
hadden zij voor mr. Kerstens moeten stem
men. Dit was de aangewezen weg. Dat zij
het niet deden, bewijst slecht» hun inhalig
heid, gelijk terecht in ons nummer van 23
dezer is gezegd. Hun houding wordt door
bovenstaand stukjo in geen enkel opzicht
gerechtvaardigd.
Onder hei hoofd „Loerzamc voor
stolling" lezen wij in De Nederlander
hot volgende:
Dc Spectator toekende deze- week twee
werkcloozen, die dit gesprek voeren: „Geen
werk? Zeker de orde verstoord"; „Wel geen
werk, doch de orde gehandhaaid."
Een plaat, dio meer te denken geeft, dan
de ontwerper misschien bedoelde.
Do tegenstelling is scherp Het is ellendig
cn bedroevend, dat nog steeds meer dan één
milicien tijdolijk het slachtoffer geworden is
van de vervulling zijner wettelijke verplich
tingen, Het droevigst eohtor is, dat dit zich
telken jare herhalen zal, zoolang wij geen
algomcenen dienstplicht hebben,
©n de vraag rijst, of do Staat, die den al-
geme.en.en dienstplicht niet invoert, omdat
dit te zware uitgaven zou eischen, niet- vor-
plicht is maatregelen te nomen om den mili
cien, die ten gevolge zijnor dienstvervulling
zijn betrekking verloor, le steunen in zijn
poging om weer aan het werk tc komen.
Maar er valt nog iele andei's uit die plaat
,to leeren.
Steeds grooter wordt dc nood der stakers,
die, vruchteloos naar werk zoeke-nde, in
steeds dieper ellende vervallen.
Naarmate die nood stijgt en de volslagen
machteloosheid der (mis)-loiders om de
fraaie beloften na te komen, waarmee zij
bun ongelukkige volgelingen hebben ge
paaid, in het licht treedt, in die zelfde mate
blinkt scheller cn woester do taal der soc.-
democratisciie strijdpers, die door haar ver
vaarlijk gelcrijsch de aandacht van zicbzelve
bracht af te leiden naar dat hartclooze ka
pitalisme, clie wraakgierige bourgeoisie,
dao nu „zwelgt" in hot genot van haar vij
anden te zion lijden.
Welnu Deze plaat toont ons de waarheid.
Het is niet do harteloosheid der „burger
klasse", maar liet- is dc hardheid van het
leven zelf, die de wederaanstelling der sta
lkers belet. Immers niet de staker alleen,
maar evenzeer dc handhaver van recht en
orde gaat onder den toestand gebukt.
Dit juist is het rockeloozc dier volksmen
ners, dat zij met gewold den natuurlijken
•loop der dingen willen veranderen, en niet
.verkiezen in tc zien, dat zij, met al hun
fnooic woorden, wel kunnen afbreken en
FEUILLETON.
Opofferende Liefde.
6)
„Ja, ja, u als man der wetenschap! Ik ben
anders ook niot niouwsglerig, maar op zulk
eon rola is men periodiek een ander mensch.
Re verveling boezemt bolangstolling voor
dingen in, waaraan men gewooniyk niet de
minste aandacht schenkt. Ik zal my de grap
veroorloven, hem te interviewen."
Met die woorden ging Leonardi vastberaden
^p don vroomdeling toe.
Advocaat Flohr, zooals hy zich had ge
noemd, liep, een sigaar rockend en biykbaar
diep in gedachten verzonken, aan den anderen
kant van liet promenadedek op en neer.
Leonardi liep hem eerst eenmaal voorby,
nam vervolgons uit zyn etui een sigaar, beet
do punt daarvan af, koerde daarna om en
toen beiden elkaar wederom ontmoetten, vroeg
hy den advocaat om vuur.
Beleefd reikte Flohr hem zyn sigaar toe.
„Een prachtige morgen, niet waar?" zeide
Leonardi, torwyi hy in krachtige trokken de
glimmende vonken van de havana van den
advocaat op zyn eigene overdroeg.
„Zeer mooi," antwoordde de ander.
„U zou gisteren byna de aansluiting ge
mist hebben," ging de intorviewer lachend
voort, terwQl hy do sigaar terug gaf.
„A, ik wachtte reeds over het uur, de
„Siegfried" kon my onmogelyk ontgaan."
„Desnoods hadt gy ook nog wol oen andere
yaargeleger.heid gevonden."
„De eerstvolgende boot vertrekt pa3 over
Tier dagen, en zoo lang wilde ik niet wach-
veraietigen, maar niet de wetten der samen
leving ter zijde stellen.
Do mannen, die hun werk hebben neerge
worpen, zijn vervangen, cn slechts langzaam
kan weer nieuwe aihedd voor hen gevonden
worden. Wie dat tijdig bedenkt, worpt niet
roekeloos zijn ganscho bestaan in do weeg
schaal. Do loiders der stakers wisten dat
natuurlijk evengoed als wij, maar zij ver
staan do kunst, do eenvoudigste waarheden
voor dc oogen hunner blinde volgelingen te
bedekken.
Hot is ook naar onze meening ten eenetL-
male ongeoorloofd, do stakers andere, dan
de natuurlijke gevolgen hunner dwaas
heid te doen ondervinden, en indien, wat
wij voorshands wcdgcron te gelooven, liet
waar is, wat Het Volk vertelt van zekere
personen, dio gepoogd hebben een gewezen
staker te belommeren in zijn bedrijf van
melkverkooper, dan zouden wij zulk een
handelwijze als schandelijk en onchristelijk
brandmerken.
Maar het is van don anderen kant na
tuurlijk, dat iemand een werkman wegzendt
om plaats to maken voor een gewezen sta
ker, cn dat, waar dc keuze staat tusschcn
staker cn niet-staker, de patroon in den re
gel aan den laatste de voorkeur geeft. Voor
al, zoolang de socri aal-democraten, wier
onbarmhartigheid cn haatdragendheid te
genover niet-stakcre berucht is voortgaan
met hun volgolingon op te ruien togon eiken
patroon, cn niets vuriger wonschen dan her
haling van hun misdrijf.
Zij, on zij alleen, zijn schuld van al do
misères, die door de stakingen zijn veroor
zaakt.
In dc vorige maand schreef De Stan
daard een artikel over ,,Do Samenzwe
ring en de Kerk"; met den inhoud
waarvan ds. Schriekc het niet eens is, die
in Dc NacLerlandschc Kerkbode o. a. deze
woorden schrijft:
„Van welk tijdperk spreekt De Stan
daard, toen do Kerk zulk een saamhoudende
organisatio was? Als men de geschiedenis
raadpleogt, ziet men, dat cr in iedere eeuw
breedo volkskringen waren, op wie dc Kerk
weinig vat had.
Het is niot waar, dat het volk naar heb
socialistisch ideaal greep, omdat dc Kerk
ontzield werd en de Belijdenis verdorde.
Want het geschiedde ook in gemeenten on
kringen, waar men de belijdenis getrouw
bleof en het Evangelie de harten boeide.
Niet uit behoefte aan een hoog, bezielend
levensbeginsel, maar omdat het socialisti
sche ideaal het aardschgezinde, zclfzuchtigo
menschenhart wenkt, en heb Evangelie niot
naar den mensch is, is dc overgrootc meer
derheid onder het socialistische vaandel te
hoop geloop cn. Dit leert dc werkelijkheid.
Men fantascere niet.
Als dienaar der Ned.-Herv. Kerk meende
ik dozo aantasting barer eere met beschuldi
gingen van een kant, waar men zelf hot de
mocratisch vuur heeft aangeblazen, niet- on
weersproken tc mogen laten."
Dc Nederlander antwoordt daarop
„Hoe jammer, dat dc schrijver in dc laat
ste alinea liet kerkelijk geschil in de zaak
betrekt. Het Stavdaai'd-axbikal gaf daartoe
geen aanleiding, cn do quacstio is cr veel te
ernstig voor. Schrijver dezes zou niet gaar
ne de eere der Noü.-Hcrv. Kerk aantasten,
maar hij meent, dat dio eere niets to maken
heeft met het feit, dat voor veler be-
wustzijn de Belijdenis verdordo cn de
Kerk ontzield werd, en hij is overtuigd, dat
dit laatste feit een voorname factor is zij
het niet do éénigc van don groei der so-
ci aal -dem oc ratio.
Do quacstie staat heel andei's en veel bree
der dan ds. Schricke meent. Wat De Stan
daard heeft willen zeggen, is dit: dat voor
velen dc bekoring van het socialismo nog
minder zit- in zijn concrete beloften, dan in
zijn pnilosophischcn horizont."
En na hot artikel van den hooglceraar
Van der Vlugt van Sept. 1901 te hebben aan
gehaald, gaat De Nedcrlander voort:
„Het volk heeft behoefte aan een levens
beschouwing, een heilsleer, een dogmatiek,
of hoe men het noemen wil. De mensch is
nu eenmaal meer dan het dier. Hij smacht
naar een gecstoljjk vergezicht, omvattend
verleden en toekomst cn aan zijn nietige
ten. Myn aanwezigheid ln Argentinlö is
dringend noodig."
0 A zoo."
„Het betreft een groote erfonis, het nage
laten vermogen van een estanciero van
Duitsche afkomst, welke de Argentynscho
Rogeering aan zijn rechtmatige orfgenamon
in Duitschland wil betwisten. Ik kom voor
de aanspraken van de erfgenamen op on
daar in vertraging govaar schuilt, moet ik
mij zoo spoedig mogolijk daarheen begovcn."
Daar Leonardi den advocaat zoo openhartig
en spraakzaam vond, sloot by zich op zyn
wandeling by hom aan, doch droeg zorg, dat
hy ook do groep aan den anderen kant
de professor mot de beide dames in het
oog hleid.
Holm ondorliield dezen juist over een onder
worp van zyn speciaal beroep, over den toe
stand van het zenuwstelsel in een gezonden
on zieken staat, toen movrouw Börner pict-
seling haastig van haar zitplaats overeind reos.
Wat beeft u, mevrouw Börner U beeft
immers!" riep de professor, ziclizolven in de
redo vallond vol bezorgdheid.
„Ik weet niet; ik voel ïny zoo ellendig;
zoo
„Dat is do zeeziekte", zeido hy, dadelUk op
do hoogte van den toestand. „Het beste is,
dat u zich zoo spoodig naar uw hut begeeft."
„Ik vergezel u", verklaarde Eda hulpvaar
dig, en op haar arm geleund, verliet de bleoke
vrouw het vertrok.
Medelydend keok do professor haar na. De
jonge dametjes grinnikten en Roinhold Lampf
zond liaar, luid genoeg, dat ook Holm het
hooron kon, de van leedvermaak getuigende
opmerking na: „De zee raast en wil haar
offers hebben."
De straf volgde den overmoedige ochter op
plaate in het treurig hedon relief en. be
staansrecht verleononcL Dat is zijn adeldom
6ymptoom van zijn eeuwige bestemming,
van zijn „van Gods geslacht zijn."
Vandaar, dat hij, waar het licht der open
baring ontbreekt, zich altijd weer droom
beelden en illusies 6chept. Zonder dat is
hom het leven onhoudbaar. Vandaar ook,
dat het wegvallen der Christelijke heilsleer
in menig gemoed den wog heeft geëffend
voor do heilsleer der sociaal-democratie."
Mr. Aalbcrso doet in het Katholiek So
ciaal Weekblad uitkomen, dat de D u i t-
scho sociaal-domoc.raten de sociale
wetgeving in him land niet bevorderd heb
ben. Hij schrijft onder meer:
„Of nu do sociale wetgeving dool is, of
middol, hot maakt wel groot verschil, maar
dat zou nog tot daaraan toe zijn. Maar het
in-gemeeno, als ik het zoo noemen mag, in
deze sociaal-democratische tactiek, is, dat zij
don arbeiders wel sociale wetgeving beloven,
om zo tot zich to lokken, maar... geen socia
le weigering geven.
Dit is met feiten te bewijzen.
In Duitschland stemden do sociaal-demo
craten tot 1899 tegen allo sociale wetten.
Do sociaal-democraten stemden tegen do
ziekte-verzekeringswet-, ofschoon daardoor
aan do arbeiders van ISS-i1900 niet min
der dan 1,533,000,000 Mark (dus ruim 1500
millioen Mark!) bij ziekte is uitgekeerd 1
De sociaal-democraten stemden tegen de
ongevallen-verzekering, ofschoon alleen de
patroons, sinds deze wet tot stand kwam,
niet minder dan 700,000,000 Mark als pre
mie hadden te betalen
Dc sooiaal-democraten stemden tegen do
invaliditeite- en ouderdoms-verzekering.
Zoo stemden dus do sociaal-democraten
togen de gansche Duitsche arbeidersverzeke
ring, ofsohoon zelfs do sociaal-democraat P.
Kampffraoyer in de Socialistische Monals-
liefte van September 1902 verklaarde- „dat
dozo verzekeringswetten den arbeiders een
feitelijke economische verbetering in hun
toestand hadden gebracht van anderhalf
rnilliarden Mark," dus van 1,500,000,000
M.
Do sociaal-democraten stemden tegen do
wet op de „Gcwerbe-gerichto", waardoor
een sncllo cn gcodkoopc rechtspraak werd
ingostcld omtrent loön- en arbeids-quae6-
ties.
De sociaal-democraten stemden tegen de
groote Duitsohe wet tot bescherming der ar
beiders van 1891, ofschoon daardoor den ar
beider gegeven word Zondagsrust, 10-urigo
arbeidsdag voor jeugdigo en 11-urigo voor
vrouwelijke personen, en verbod van nacht
arbeid, verbod van fabrieksarbeid voor leer
plichtige kinderen, voorschriften ter bevei
liging van loven on gezondheid en zedelijk
heid der arbeiders. En tegen dit allee stem
de de zich noemende sociaal-democratischo
arbeiderspartij I"
„Had," zoo gaat Mr. A. voort:
„Had de Katholieke Centrumpartij het
voorbeeld dor Sociaal-dom^-oten gevolgd,
dan ware de oude toestand gebleven, zou
nijd en afgunst steeds grooter zijn gewor
den, zou geen verzekering tegen ziekte, in
validiteit, oudei-dom en ongevallen bestaan,
zou do arbeider nog even bezwaarlijk als
vroeger zijn recht hebben kunnen krijgen l
En bij ons zijn deze hoeren arbcidersvricn-
don al geen haar beter gebleken: do Sociaal
democraten stemden togen do wet op de Ka-
mors van Arbeid, Logen de wet betreffende
dc ongeval lenverzekering, tegen do wet op
don leerplicht, ofschoon leerplicht in hun
oog vooral voor den arbeider van belang is.
Zoo kunnen wij uit de practijk leeren, wat
de hoeren sociaal-democraten verstaan on
der hun ijveren voor sociale wetgeving niet
als dool, doch als middel om dc arbeiders te
lokken
Veel beloven, niets geven. Ja toch: groote
woorden I"
Dc Nieuwe Arnhennche Courant beploit
in overeenstemming met een door rar. P.
Rink tc Tiel gehouden i'cdc, een samen
werking der verschillende v r ij.z i n n i-
go groepen. Het blad begrijpt, wel, dat
men spottend spreken zal van „een alle
gaartje", van „het flappen onder één hoed",
cn wat in dien geest verder gebruikelijk is,
den voet. In hetzelfde oogenblik verwisselde
do jonge man zyn rood gezond colorlet met
eon lUkkleur, hoestte, groop verschrikt met
de hand naar den hals on stotterde vorlegon
„Ik, ik heb boneden iets vergeten." Met die
woorden rende hy als bezeten do trap af,
wolko naar de kajuit leidde.
Ditmaal verheugde zich da professor on ook
do jonge meisjes amuseerdon zich over het
kostelyk intermezzo.
Van dat oogonblik af word het ochter een
zaam om onzon reiziger. De eeno passagier
na den anderen verdween van het toonoel.
Aan het middagmaal namen dien dag slochts
buiten hem nog do consul met zyn familie
en advocaat Flohr deel.
Qoon wonder dus, dat do eerstvolgende
dagen zeer eentonig verstreken. Do advocaat
bleek moor en meer een menschenschuwo
zondorling to zyn, die slechts voor zicbzolven
loefde, den goheelen dag in het salon of op
hot dek zat, rookte en. las. Of do consul zyn
gezelschap waard was, kon Holm niet te
weten komen, want die heer voelde zlchzelven
to hoog verheven bovon zyn toevallige reis-
genooten, dan dat hy ook maar één daarvan
tot oen intiemen omgang zou uitverkoren
hebben. Als hij den mond open deed, sprak
hy bovondien slechts Spaansch en van dezelfde
taal bedienden zich zyn bloedverwanten. De
jonge man bleef dus uitsluitend op do kleine
Hilde en het scheepspersoneel aangewezon en
sloot zich voornameiyk by don geneesheer
van do „Siegfried", dokter Wehrmann, aan,
met wien hy meer dan éóns op een dag aan
bet schaakbord zat of wotenschappoiyke en
andere vraagstukken besprak.
Intusschen deed de stoomboot Antwerpen
aan, eon gebeurtenis, die wel eenigo afwisse
ling, maar goen verbetering in den gozelligen
maar daar zal het zich niet aan storen.
Heeft, vraagt het, dat „allegaartje", waar
aan wij de financieels hervorming, do Leer
plichtwet, de Ongevallen vorzokeri ng, de Wo
ningwet danken, hot landsbelang niot beter
begrepen, dan zij, die onder de toejuiching
van dr.- Kuyper do wig dreven in het con-
oontratieblok Kunnen zij, die scheuring wil
den en brachten in dc liboraJe partij, die
zich afscheidden om ontslagen te worden
van hot conservatiof-liboralo blok-aau-t-
beon, dat hen in hun snelleren gang op don
hervormingsweg heette te hinderen,
kunnen zij er op wijzen, dat zij, dank de
meerdere vrijheid van beweging, inderdaad
snolier voorwaarts zijn gegaan en ccn boto
ren weg insloegen?
Do liberalen, dio door den aard hunner
beginselen en krachtons hun verleden aan
gewezon zijn de groote middenpartij te vor
men, waarmee eenerzijds de hervormings
gezinde, democratische elementen der rech
terzijde, anderzijds do rovolutioimairc par
lementairen onder cle socialisten kunnen
samen werken, zullen lijdelijk moeten toe
zien, hoe cle rcchterzijdc do gematigde, gods
dienstig gezinde elementen onder hen tot
zich trekt cn de sociaal-democraten zich op
werpen als hun plaatsvervangers bij do ver
dediging van do belangen der democrotio.
Zullen wc afwachten vraagt dc Nieu
we Arnhemsche Courant bot het lot der
Duitsche liberalen platgedrukt te worden
tusschen de kerkelijke e.n do sociaal demo
cratische partijen ook het onze wordt? Of
zullen we de handen ineenslaan om te be
houden, wat men nog bezit, torug te win
nen, wat verloren ging?
Maar kunnen voor- en tegenstander van
algemeen kiesrecht, van Staatsbemoeiing cn
Staatsonthouding samengaan? Zeker, on
mogelijk is dit, wanneer verschil van in
zicht leidt tot verkettering, dc naam vnn
liberaal wordt ontzegd aan wie niet in alle
onderdeelon een bepaald program onder
schrijft, of omgekeerd. Indien men beginse
len versteent tot een dogma Kan men niet
een overtuigd voorstander zijn van ingrij
pende sociale hervormingen, 7X>ndcr roods
terstond met de kiesrecht-uitbreiding tot
hot uiterste te willen gaan? En welken te
genstander van het algemeen kiesrecht zal
men het eerst tot oigen inzichten overhalen
hom, dien men als vijand bestrijdt, of wel
hom, met wien go het vuur van den gezo-
menlijken tegenstander hebt weerstaan?
Maar wordt dan met diepgaand verschil
van inzichten geen rekening gehouden? Wij
willen juist antwoordt het blad door
middel van concentratie uit do liberale
partij verwijderen, wat werkelijk oonserva-
tief denkt en handelt; doch dit op grond
van strijd met do beginselen der partij, niet
uithoofde van verschil van inzicht omtrent
oen of ander onderdeel, waaraan willekou-
rig de beteekenis van een geloofsartikel
wordt gegeven.
Do liberale partij moet weder liet ver-
eenigingspunt worden van allo hervor-
mingsgozindon; zij mag niet, tor willo van
een tijdolijk voordeel, afwijken van haar
hoofdbeginselen; zij moet onverpoosd op de
bres staan in den strijd tegen het conserva
tisme en de reactie, wolke dreigend het
hoofd opsteken, voor vooruitgang cn maat
schappelijke hervorming. Hierin cn hierin
alleen ligt haar toekomst-.
Geschiedt dit, dan zullen de werkelijk be
houdzuchtige elementen zioh uit eigen be
weging uit haar gelederen verwijderen,
zonder dat hot noodig ie een willekcurigen
toetssteen te gebruiken, zooals in de laatste
jaren, helaas, is geschied.
De Standaard heeft gosohreven over:
Grooto en k 1 e i n o diefjes, en wel
als volgt:
Keer op keer is gewezen op het gevaar,
dat van dc scholen dreigt, nu onderwij
zers bij hoopen zich als het gchoedo cn ge
diplomeerde proletariaat hebben aange
meld, om, met de socialistische kokarde op
de borst, het Comité van Verweer te hulp
te snellen.
Nog steeds zint en peinst men op een mid
del om dit kwaad to kecren, en wc zijn be
nieuwd, of dc Regeering er raad op weet.
Maar dient ook de vraag niet eens opge
worpen, of er niet gevaar van dc zij der
omgang bracht, want do beide liollandsclie
heoren, aan wie do „Siogfriod" haar vorbiyf
in de haven van do Belgische handelsstad had
te danken, bloken geestverwanten van consul
Barnick te zyn; zy dampten van don morgen
tot den avond uit korto pUpon geurigo tabak
en wisselden ln het Hollandsch hun zoker
niet altyd vleiende aardigheden omtrent hun
kajuilgenooten.
Langzamerhand vortoondon zich do zioken
nu weer, eerst Reinhold Kamph, vervolgons
Leonardi en den morgen na het vertrek uit
Antwerpen verscheen ook Eda voor hot eerst
weer op het dok, waar do professor haar
barteiyk met haar herstel geluk wonschto.
„U heeft daarmee," voegde hy or by, „uw
tol betaald; nu eerst zal u het ware genot
van een zeereis leeron kennen."
Zy glimlachte smartolyk. „Ik hoop het,"
antwoordde zy op haar stille, woemoedige
wyzo.
„En hoe maakt movrouw Börner hot?"
„O, dio lieve ziel; zy is zeer zwak en
ïydend. Ik vrees, dat zU te veel van haar
geringe krachten heeft gevergd."
„Als zy maar eerst de zeeziekte te boven
is, zal zich bepaald de versterkende invloed
van de zeelucht by haar doen gelden."
„Ik hoop het van liarto ter wille van het
arme kind."
's Avonds van dienzelfden dag zat professor
Gerold geheel alleen op zy'n lievolingsplokjo
op het promenadedek. In het schip was het
rustig geworden, de consul en do Hollandscbo
heeren waren gewoon zich vroeg ter ruste
te begeven en de andere pasaglers haddon
hun vroegere kracht en lovenslu9t nog niot
geheel teruggekregon; zy brachton den avond
öf in het salon öf in hun hutten door.
Holm miste ook niemand; hy tuurde pein-
Kcrk dreigt? Of is hot niot oven notoir, dai.
er prodikant na predikant als socialistische
propagandist of redaoteur is opgetreden!
En hier lijkt het gevaar nog wel zoo groot.
Immers, in do school is do openbaro ou-
derwijzer dan nog altoos door art. 33 ge
bonden, maar in do kerk predikt een predi
kant vrijuit wat hem goeddunkt, en op de
catechisatie prent hij in wat hij wil.
We oordeelen hier niet hard over. Inte
gendeel verstaan wo best, dat een predikant
zonder geloof, dio geen sul is, liever dan
nog maar Marx dan niets predikt. Het mo
dernisme is een uitgeknepen citroenschil,
waar geen druppel meer uitkomt.
Maar dit belet niet, dat we op het gevaar
voor Staat en maatschappij wijzen als op
ecu dorp, straks in een stad, do jeugd op
school cn de ouders in de kerk stelselma
tig vergiftigd worden.
Het is alles propaganda op gemeente- cn
Staatskosten.
Toch schijnt er kentering tc komen cn
is het, of men dc handen uit de mouwen zal
stoken.
Het Classicaal bestuur van Amsterdam
heeft toch een catechiseermeester afgezet,
omdat hij „dc genezing door het gebed al
leen" dreef. De actie togon de socialistische
predikanten zal nu wel volgen.
Aan te nemen is het toch niet, dat een
Kerk ccn catechiseermeester om zulk een
afwijking zou afzetten, cn een predikant,
die socialist werd, ongemoeid zou laten.
Men kent het spreekwoord van do klcino
diefjes, die men hangt, cn de groote, dio
men loopen laat; maar dit zou toch bene
den alle kerkelijke waardighoid zijn.
De Tijd teekent hierbij dit aan:
De bodooiing oiu dezen „gruwel iu dc hei
lige plaats" tegen to gaan, 13 allerlofle
lijkst. Toch zal, gelooven wij, het door De
Standaard aangeprezen middel slechts ma
tig succes hebben, tenzij men do toepassing
er van tot het uiterste wilde doordrijven.
Maar dan zouden, vreezen wij, dc tompols
van de Ned.-Herv. Kerk eerlang tovergcofs
naar predikanten zoeken. Zoo lang do op
leiding van dezo Bedienaren des Woords
toevertrouwd blijft aan professoren, dio op
school hun leerlingen „stelselmatig vorgif-
tigen" door hot huldigen van een Modernis
me, dat, door do ondermijning van heb
christelijk geloof, het jongo geslacht der
dominees als vanzelf drijft in do armen
van liet socialisme, blijft het kwaad in don
wortel omoangetast. Wat wij hiér aanschou
wen, is overigens niets an dem dan ccn na
tuurlijk en onvermijdelijk gevolg van hot
Protestanlseho leerstelsel, voor zoover het
een ieder onbegrensde vrijheid van onder
zoeken cn gelooven toestaat.
Wanneer man eonmaal geen loerend ge
zag meor erkent, zijn allo pogingen, om
door disoiplinaire maatregelen do dwaal
leeraren in boom te houden, ijdc'. Ook do
dwaling heeft haar consequenties, en do
laatste consequentie is De Standaard
weet hot socialisme en anarchie.
Uitvoering van art. 9 G 1 i d 2
Grondwet. De Stand-aardbespreekt
liet ingediende wetsontwerp, rogclondo
de gevolgen van do vorooniging van
het Kamcrlidm a,a t s c h a p met
andoro dan in het eerste lid van genoomd
artikel genoemde betrekkingen.
Dat de regeling, zooals zo in do Grondwet
staat, in meer dan één opzicht ongelukkig
is, aoht het blad buiten kijf. Haar meest
in het oog springend nadeel is, dat thans
gehcelo categorieën van ambtenaren, hoe
wel non-actiof, hun betrekking bohouden en 1
half traktement blijven genieten, terwijl zo
or nioLs voor behoeven te doen. Een grove
onbillijkheid tegenover dc in het eerste lid
genoemde ambtenaren, dio hun betrekking
moeten prijsgeven, willen zo lid worden der
Statcn-Generaal, en afkeurenswaard tevens
wegens het openen clcr mogelijkheid voor
een ietwat zwakke regccring om haar poli-
bieko vriendjes to bovoordcclcn.
Na den inhoud van het ontwerp to heb
ben geresumeerd, maakt De Standaard tweo
opmerkingen.
Vooreerst over art. 8. Dit artikel ver
klaart, dat diplomatieke cn consulaire amb
tenaren bij vereeniging van hun ambt met
zond naar do zee mot haar toovorachtigo
l.chtscbakeerlngen, waarin do volle maan zich
spiegoldo; 0011 stillo weemoed vervulde zyn
gomoed, oen zoeto melancholievoor zyn
"geost doken allorlei liofiyko en zwaarmoodigo
visioenen, op, zondorling saamgowevon uit
hot verleden, het beden en de toekomst; maar
in het middon van dio allen stond telkens
en telkens woor Eda's liefelyk gelaat. Do
droomor glimlachte nu oons, zuchtto dan
weer zacht, al naar hot visioen, dat hem
juist voor oogen zwoofdo. Hy was zoo ver
diept In do voortbrong8olen van zyn phantasie,
dat hy lotteriyk schrikte, toen zich plotseling
eon donkoro schaduw tusschen hom en hot
maanlicht schoof.
Een vroemdo slem zeido op verontschul
digenden toon: „Ik stoor u misschien, pro
fessor?"
Onthutst rees Holm ovoroind. Hoe vorbaasd 1
was hy echter, toen hy don advocaat Flohr,
don passagier, dio pas op zoo aan boord was
gekomen, herkende.
"Wat wilde die van hom? De professor zag
in het boste geval een vervelende, brommi-
gen gozol in hem, met wlon men niot ge
zellig kon praten, zoo niet dogenen van de
reizigers het by het rechte eind haddon, óie
do manier, waarop hy op de boot wa3 be
land, nog voel ongunstiger voor hom uitleg
den. En waarom kon bot niot mogeiyk zyn,
dat hy reden had om do scherpe oogen van
do havenpolitie te schuwen? Hy maakte
uitorlyk wel is waar volstrekt geen 6lcchten
indruk, zijn geheele vorschyning droeg den
6tempel 7an soliditeit en burgoriyke degeiyk-
hold; maar wie, dacht Holm Gerold kan la
het liart van de rr.onschen lezen?
(Wardt vervolfjdA
