135 Gulden.
GERUID II. DEE, Drceslraat 28.
JAMS.
J. KANBIER,
LEIDSCH DAGBLAD, DINSDAG 7 APRIL. -
TWEEDE BLAD.
Vervolg Advertentiën.
achter ds Hooglandsche Kerk bij
ongekenden
lage prijzen.
A.L.VepBioog
J. HENRI BER&ELJOX,
RIJWIELEN.
Cötes Tabanac,
Broodbakkerij.
IN DE
BEWAARKLUIS
S. DE BOER Az.,
No. 13 t
Anno 1903
Di eerste Stakingsdag te Amsterdam.
'Speciale correspondentie voor 't Leidsch Dagblad).
De eerste taak van den verslaggever, die
moet melden en schetsen de voorvallen dezer
troebele dagen, 1« zeker niet te overdreven.
"Wy overdreven zoo graag, we publiek;
Wü zyn zoo sensatiebelust, we lezen zoo
graag hoe erg het was en hoeveel dooden er
wel vielen. Biyken de dooden later spring
levend te zen, dan kost ons dit haast een
\llu8ïe 1 Misschien niet uit bloeddorstigheid,
maar zeker uit sensatie! ust.
Wy, journalisten, die Maandag den ganschen
dag in Amsterdam de staking In haar ge
volgen hebben gadegeslagen we zullen
ons zeker niet den ernst van den toestand
ontveinzen. Maar die erost zit in den alge-
meenen toestand in bot feit, dat voor de
tweede maal getracht ls het gansche verkeer
te water en te land in Nederland af te anoden.
Ditmaal ook als pressie om de aanneming
der anti stakingswetten te voorkomeD.
Wüt er in Amsterdam nog gebeureD zal
of ook de gemeentewerklieden den arbeid
zullen neerleggen is nog vry onzeker en
niet waarschyniyk, maar voor we zoover zyn,
behoeft de toestand in Amsterdam niet ernstig
te worden genoemd. Wy hebben zoowel
Maandagmiddag als 's avonds in den omtrek
van Prins-Hendrik-plantsoen, Damrak, Marte
laarsgracht en Nieuwendyk den loop van
zaken gevolgd.
En het moet ons van het hart, dat de
aanwezigheid der bereden politie, dor huzaren
en marechaussee onnoodig en rolletjes ver
wekkend was. Wat hier vertoont werd was
niet meer dan kinderspel. Waarom niet de
kykers door politie te voet tot doorloopen
aangemaand? Aan zoo lets is niets interes
sants, en de nieuwsgierigen zouden gauw
verstrooid zyn geweest. Maar nu werd het
werkje aan de rultery opgedragen. En men
weet een Amsterdamsche straatjongon kan
nooit een bereden paard zien, of hy moet
fluiten. Hier waren vele straatjongens byeen
straatjongens en leegloopers, en het gevolg
was, dat er langzamerhand een fluitmanle
ontstond, die overging In uitjouwen.
Dat maakte paarden en manschappen zenuw
achtig. Er werd gechargeerd, on er vielen
gevoelige klappen. Eerst werden de straten
schoongeveegd, toen de trottoirs, later het
plantsoen, waar de schreeuwers zich hadden
opgesteld, met één voet om het hekje. Hier
werd het een soort van hurdle race; de
men8chen vluchtten over grasvelden en per
ken, en do ruiters galoppeerden ze hals over
kop na, links en rechts met de blanke sabel
slaande, 't Moet verwondering wokken, dat
er nog niet meer koppen aan 't bloedon
werden geslagen.
Zoo bleef het don ganschen dag een kruip-door,
sluip door. Kwam de gewapende macht opzetten,
dan vlogen de menschen gillend in stegen of
cafés; was de storm voorby, dan staken ze de
koppen weer op als konynen uit hun
holen. Stakers waren hier niet te zien Men
keok naar elkander eigeniyk naar zichzelf,
en waar dit ten slotte wat vervelend werd,
zorgden soldaten en politie voor de noodige
afleiding. Truuwens, in elk opzicht zyn volks
verzamelingen als deze af te keuren. Onder
de straatloopors komen gewooniyk de ongun
stigste individuen voor lui, die wel graag
In troebel water visschen. Zy strooien een
gift onder de menigte, waardoor deze tot
allerlei onverantwoordelijke daden wordt aan
gezet. Zoo byv. do poging om 6 uren om een
dronken kerel uit do handen der politie te
1 halen. De ruitery kwam juist bytyds om dit
opzet te verhinderen. Maar welk een brood
dronkenheid!
Van die brooddronkenheid is de man, die
de pols-verwonding kroeg, byv. het slacht
offer. De fluitende jongens en giorende straat
loopors hadden zich spoedig geborgen, maar
het arme slachtoffer, dat bezig was een bood
schap te doen en niet wegliep, kreeg een
slag voor by het wist. Het was een gapende
diepe wonde (do man werd oenige malen
bewusteloos), maar vyf miouten later waren
alle meewarige nieuwsgierigen alweer op het
sohouwtooneel aanwezig, en kon de publieke
vermakeiykbeid voortgang hebben.
Eon schouwtooneel werkelyk, want op do
balkons aan het Prins Hendrik plantsoen zaten
heeren en dames alsof er een biyde
optocht moest voorbytrekken.
Hebben wy wei het recht neer te zien
op de Spanjaarden en hun stierengevechten?
Zoo juist verneem ik, dat er weer twee
menschen op de Martelaarsgracht verwond zyn.
Zullen de anderen daardoor wyzer worden?
De politieke staking.
Onder dit opschrift Bohrijft do „N.
R. O.":
„De onweerswolk, die lamg dreigde, is
bezig zich te ontlasten 1
De tweede rpoorwegstaking is uitgebro
ken I En de aanvoerders trachten andere be
drijven in de staking mee te sleepen.
Dit is in den vollen zin des woords een
politieke staking.
Zij heeft het kennelijk politieke doel, do
wetgevende macht te dwingen, wetten, die
zij in het belang van het land acht, niet
tot stand te brengen.
Het gaat thans om de levensvraag of de
wettige machten in den Staat hot heft in
handen zullen houden, dan wel hun beslis
singen ondergeschikt hebben te maken aan
het welnemen van' een bepaalde groep in de
maatschappij.
Hier valt voor alle welgezinde burgers
niet te twijfelen. Zoo ooit, dan is hot thans
voor hen onafwijsbare plicht, eendrachtig
het gezag te steunen.
Het gaat thans niet on.looneischen en op
heffing van grieven.
Een algemeeno maatregel van bestuur is
aangckoT digd, waarbij aan het spoorweg
personeel waarborgen tegen willekeur zullen
gegeven worden.
Bovendien ligt ter aanneming gerc.d het
wetsvoorstel tot het houden van een enquête,
met het doel om grieven te onderzoeken en
op te heffen.
Voor het mengen van looneischen en grie
ven in deze staking ontbreekt dus een rede
lijke grond.
Al werden deze punten in de Donderdag
avond te Amsterdam aangenomen motie er
bij gehaald, zij kunnen ter zijde worden ge
laten.
Geen grieven betreffende loon en behan
deling zouden thans tot deze staking geleid
hebben.
Hooger wordt gemikt: op het gezag heeft
men het gemunt.
Door vreesaanjagl- g moet dit worden af
gebracht van zijn voornemen om in de -oe
komst de bij een geregeld spoorwegverkeer
voor hot gcheelo volk betrokken groote be
langen beter te verzekeren.
In die omstandigheden heeft dc wetgeven
de macht g en keus.
Toegeven zou zijn het opofferen, ook voor
do toekomst, van de regelmatige uitoefening
van het staatsgezag.
Ook voor de toekomst. Want ge
lukte het thans, de wetgevende macht te
doen bukken voor den gestelden eisch, men
kan er van verzekerd zijn, dat d^ staking,
als dwangmiddel t^"en het gezag aange
wend, ook bij volgende gelegenheden niet
ongebruikt zou worden gelaten.
Indien eenmaal gebleken was, dat een
groep uit do maatschappij haar wil kon
doen hcorschen over dien van het wettig
gezag, dan zou d't ook voortaan de speelbal
worden van wie meenen krachtig genoeg te
zijn het to weerstaan.
Zoo is geen geordende maatschappij be
staanbaar.
Daarom sluito in deze ernstige tijden alle
man van goeden wille zich eendrachtig aan
een tot steun voor de handhaving van het
gezag in den Staat I"
Het „Hbl." sohrijft hot volgende:
,,Het is een onmogelijkheid dat in een go-
ordenden Staat geduld zou worden, dat door
een oomité in geheime vergadering den stil
stand van het maatschappelijk verkeer
wordt gedecreteerd. Het govaarlijk wapen
van de werkstaking mag niet worden gebe
zigd als middel om invloed te oefenen op
do wetgeving, om do Regcering te dwingen
iets te doen of na te laten. Een werksta
king met zulk dool begonnen is volstrekt
ongeoorloofd, in strijd met do maatschappe
lijke orde, cn kan nimmer worden geduld.
De werkstaking in die omstandigheid is niet
een economische daad, ze is niets dan een
misdadige gewelddaad, een bedreiging met
stoffelijk en zedelijk nadeel van alle burgers,
om hen door vrees te brengen tot datgene,
waartoo zij andere niet besluiten willen.
Een werkstaking uitgeschreven als die,
welke gisternacht is geproclameerd, zoude,
indien zij niet volkomen mislukte, het staats
gezag overbrengen van de handen der ver
antwoordelijke Regeering en der gekozen
Volksvertegenwoordiging, in die van een re
volutionair oomité. Tegen een dergelijke dic
tatuur van werklieden zich schrap te zetten
is do plicht van alle burgers, die prijs stellen
op het behoud onzer moeitevol verkregen
rechten en vrijheden.
Wij hebben de eisohon, door het Comité
van Verweer gesteld, thans niet te beoordee-
len. Vóórdat men vraagt of onder die
eischen ook eenige gegronde zijn, moeten zij
eerst op andere wijze worden gesteld.
De schuldeischer, die, al cischt hij wat
hom toek nt, betaling afdwingt met het
pistool op de borst, stelt zich daardoor in
het ongelijk, en zoolang het wapen niet is
neergelegd, kan noch mag de rechtmatigheid
zijner schuldvordering worden onderzocht.
Het is ons aller taak mede te werken tot
vredelievende oplossing der staking. Wij
kunnen dit doen door ieder in eigen sfeer
zich geduldig en zonder toorn of drift de on
aangenaamheden en opofferingen te getroos
ten, welke de dagen zullen meebrengen. La
ter zal de rekening worden opgemaakt.
Thans stelle men zich onvoorwaardelijk ter
beschikking van het wettig gezag, wiens taak
mon zeer kan vergemakkelijken doordien
men bedaard blijft, geen noodeloozo onge
rustheid toont en niet helpt aan het ver
spreiden van alarmeorende geruchten. Als
de burgore de Regeering niet koortsig jagen,
maar kalm liaar plicht laten vervullen, be
staat er hoop, dat zonder bloedigo botsing
de staking ten einde loopt. Daarvoor heeft
de Regeering noodig te weten dat men haar
gezag erkent en niet bang is voor het re» v-
lutionair oomité.
Geschiedt dit niet, dan gaat de deur open
voor de meest felle reactie, dan bereidt de
revolutionaire dictatuur, zooals altijd, den
weg voor andere dictatorschappen. Reeds nu
heeft de ondoordachte handeling van het
Comité van Verweer aan de regelmatige ver
betering van maatschappelijke misstanden
een ernstig nadeel toegebracht. Breidt de
staking zich nog meer uit, dan zullen nog
meer nadeclen volgen... voor de werklieden
en voor hun beweging in dc eerste plaats,
maar als het voedsel duur wordt cn geen
loonen betaald worden, zullen als altijd de
vrouwen en kindoren het bitterst lijden.
Vóór alles dus geen opwinding, maar
kalmte. Wij blijven nog vertrouwen dat het
gezond verstand ook bij do opgezweepte ar
beiders zal zegevieren en dat, hoe bedaarder
de overgroote meerderheid blijft, die door
de stakers benadeeld wordt, des tc spoediger
de toestand zijn normaal karakter zal terug
krijgen."
„Het Centrum" zegt van het manifest van
het Comité van Verweer:
„Het bevat de snorkende volzinnen, welko
men van die zijde gewoon i do heftige, op-
zweopondo taal en jammerl ke voorstellin
gen, waarmede de onnadenkende cn niet be
hoorlijk ingelichte menigte op een dwaal
spoor wordt gobracht.
Men vindt in dit manifest dan ook niets
andore dan do onwaardige ph en van de
leiders der agitatie, aan wie de werklieden
blindelings hebben te gehoorzamen.
Dat noemt men het „ideaal der vrijheid 1"
Vooral na de wijzigingen, door de Regee
ring in hare vooretellen aangebracht en den
aaugokondigden maatregel van bestuur,
is dit manifest een verfoeilijk stuk, dat
niet andera dan de schromelijkste gevolgen
kan hebben, ten nadeele van het algemeen
belang, niet het minst van de betrokken
arbeiders zclven.
Zóó tastbaar onwaar is de inhoud van dit
„eerste sein", dat wij meenen, het verder
zonder eenig commentaar to kunnen mode-
deelen.
Voor allen, die de feiten kennen, puilt dc
leugen in dit stuk naar alle zijden uit.
Een woord van protest moet ons echter
nog uit de pen over de stuitende tirade,
waarin onder het voorgeven, de menigte tot
kalmte aan te sporen, een afschuwelijke in
sinuatie tegen do „bourgeoisie" wordt geuit.
„Do bourgeoisie zou misschien willen",
zoo luidt het, „dat door het aanrichten van
een bloedbad (dit woord vet gedrukt 1) de
beweging kon worden gesmoord."
Zoo trachten de drijvers bij voorbaat van
zich de verantwoordelijkheid af te schuiven
van de droevige ongeregeldheden, die weder
dreigen."
Voor mr. Troelstra, zegt hot blad vorder,
is de proclamatie dezer staking, na de uit
drukkelijke waarschuwingen, welke hij on
langs in zijn blad daartegen deed hooren, een
nieuwe en zware nederlaag. De anarchistisch
geziude hoeren cn dames, Domela Nieuwon-
huis, dr. Gorter, mevrouw Roland Holst en
anderen, zijn hem wederom de baas gebleven.
Zijn zenuwachtigheid der laatste dagen
wordt daardoor verklaard.
„De Standaard" schrijft: „De aJgekon
digde staking van de arbeiders bij het
transportwezen to water en te land vor-
etoort eensklaps de kalmte, die langzamer
hand begon terug be keeren.
Toch make niemand rich noodelooe onge
rust en vermeerder© men do opwinding
niet, die noodwendig ontstaan moot-.
Wij, on velen mot ons, hebben geen oogen-
blik don ornst van don toestand uit het
oog verloren; ons artikel „Geen valsohe go.
rusthoid" wees nog voor enkele dagen er
op, hoe verkeerd hij zag, die meende, dat-
ieder wolkje van do luoht was.
Daar 6tondon do zaken niet naar.
De mannen van de revolutie waren niet
van plan rustig de zaken aan te zien; dat
kan iedereen op zijn vingers wel uitrekenen.
En ndot alleen hebben dat allo lieden in
gezien, die ernstig don loop van zaken
volgden, maar het ie o. m. in de vergade
ring der Kamer op Zaterdag jl. duidelijk
gebleken: ook do Regeering heeft zich geen
oog o nb lik den ernst van don toestand ont
veinsd.
En dat is het voornaamste.
We staan niet voor deze staking als 'op
3 Januari; we zijn nu voorbereid.
Ernstige verstoring der orde is vermoe
delijk niet te vreezen.
De uitgebreidste maatregelen zijn door
de Overheid genomen; do vrijheid van ar
beid zal worden beschermd, rust en orde
zullen met kracht worden gehandhaafd.
Dat er dus kalmte zij.
Kalmte en bezadigdheid bij ieder, die in
deze roerige dagen tot optreden goroe.
pon ia
Maar ook kalmte en bezadigdheid bij het
publiek.
Ieder man van goeden wille heeft nu een
heilige roeping te vervullen.
Dat allen dan medewerkon, om do over
heid te steunen, en in deze moeilijke dagen
gezag cn orde te eohragen."
„Do Tijd" oordeelt aldus: „Duidelijker
dan ooit blijkt thans, welk c_n gevaar do
z.g. neutrale vereenigingon voor ons land
zijn, on dit te hebben in het lioht geetold,
is de goede zijde van deze revolutionaire be
weging. In gewone omstandigheden mot don
sooialistischen geest bezield, geraken zij in
tijdon van beroering cm gisting als vanzelf
onder uc® invloed der anarchisten, en wor
den zij in hun handen een middel om het
Gezag te bestoken cn do revolutie te doen
zegevieren.
Do actie dor onruststokers richt zich on
middellijk togen do Regeering. Men oiacht
wel is waar ook wederopneming der ontsla
genen en loonsverbetering, maar dezo vor
dering moot vooral dionst doen als lokaas,
om die arbeiders to vangen, welke voor een
zuiver politieke of revolutionaire staking
niet te winnen zijn. Hoofdzakelijk en for
meel gaat het cr om die intrekking der
Strafwetten met. gewold van het Ministerio
en de Kamer af to dwingen. Thans toege
ven, ware uit den weg gaan voor de revo
lutie, bukken voor hot anarchisme cn daar
om mag en kan do Regcering er thans min
der dan oodt aan denkon do ingediende
wetsontwerpen terug te nomen.
„Het Nieuw6 van den Dag" zegt: „Hoe
diep do toestand, waarin het Vaderland op
dit oogenblik verkeert, te betreuren is, valt
met geen woorden te zeggen. Trouwens, do
ernst dezer tijden heeft meer aan handelen
behoefte dan aan spreken.
De Regcering heeft een ontroerend zware
taak. Dat zij steun zal vinden bij de over
groot© meerderheid der natie, lijdt geen
twijfel.
De stakende spoorbeambten hebben van
hun leiders de ernstige vermaning ontvan
gen om zich ordelijk te gedragen en alle
aanleiding tot botsing t© vermijden. Hot is
te hopen dat deze vermaning dool zal tref
fan cn, naar wij meenen, is dit ook te ver
wachten.
Maar of een zoo groote storing in don da-
gel ijkschen gang van zaken voor heel een
volk; of de overvloed van buitengewone in
drukken op gemoederen, die van do orva-
ring niet hobbon geleerd daartegen best-and
te zijnof de opcenhoopingen van menschen,
of dit alles geen aanleidng zal gevon tot bot
singen het is te hopen, maar het tegen
overgestelde staat te vreezen.
Daarom zal ieder, di© van roonsohonopcen-
hoopingen verre blijven kan, in het belang
van het algemeen, van zijn gezin cn van zich
zelf handelen, door er zich niet onder to wa
gon. Ieder voor zioh heeft zijn nieuwsgierig
heid thans meer dan ooit te beteugelen.
En vorder: wat iedereen heeft te doon en
te laten, dat vrago hij ernstig aan zijn eigen
geweten.
Wat thans op het spel staat, laat zioh niet
berekenen. Welvaart gaat verloren, kracht
gaat te niet, ons vaderland snelt achteruit.
Te voorzien ie het einde niet.
Ieder sta of valle zijn eigen Heer!"
„Hot Volk" sohrijft:
„Heden is de staking voor hot spoorweg
personeel en de havenarbeiders ovor het ge
heel© land geproclameerd.
Wij hebben nu slechts enkele weinige woor
den te zoggen.
In de eerste plaats: blijft kalm 1 Houdt uw
hoofd nuchter,zoo van drank als van opwin
ding. Blijft in uw huizen, voor zoover go niet
op straat te maken hebt.
Onze hoogBt-e kracht is thans in deze
hoogst ernstige dagon, dat wo ons ten streng
ste houden binnen de perkon van do wet.
Niemand geve aan het tot de tanden gewa
pend staatsgezag ook maar de minste aanlei
ding om op te treden.
Een Fransoh staatsman zeido eens: „De
wettelijkheid is het die ons doodt". Ons, dat
wa6 het reactionair gezag. En zoo is het.
Zoolang wij zorgen do wot niet te overtre
den,staat het gezag machteloos tegonover
ons.
Onze tweede raad: Niomand 6takc oigen-
machtig I Ieder heeft do ordere van hot Go»-
mité van Verweer af te wachten. Dit kent
hot best don toestand over het goheelo Land
en dit heeft alleen over uitbreiding der sta
king te beslissen.
In de derde plaats: Wie niet te staken
heeft, opene zijn beurs zoo wijd mogelijk en
sturo geld.
Er kan natuurlijk niet aan gedacht wor
den om alle duizenden stakers te steunen.
Maar er is toch zeer veol geld noodig voor
tal van maatregelen.
En ton slotte nogmaals: Blijft kalm 1"
Een woord van hulde, aan de militaire
overheid in Amsterdam/
Verraderlijk kwam do oorlogsverklaring
der stakers aan de maatschappij en den
staat.
Volo militairen hadden viordaogsoh ver.
lof... cm als gold hot ec® buitenlandschen
vijand werd hiervan g- hruik gemaakt door
de revolutionaire stakers voor hun aanval
Maar onmiddellijk worden bevelen ge
seind, gotolephoneerd, door cavaleristen
overgebracht. Gehuwde militairen werden
opgeroepen... officieren on zij, die verlof
hadden, snelden van alle zijden toe... en in
andorhalf uur waren al do overgangen der
spoorwegen, al de toegangen tot do stations
afgezet.
Dat was knap work! (A. H.)
Terstond gevraag llinke
Dienstede
of NOODHULP, goed kunnende
koken en werken en van goede ge
tuigen voorzien. Zich aan te melden na
liullucbt 's avonds: Hooigracht 51.
KERKORGELS.
Kerk- en Huisorgel* worden
Lillyk en spoedig geleverd, gerepa
reerd en gestemd. Abonnement voor
jaarlyksch onderhoud. Attesten voor
handen. 2609 8
O. VAN LEEUWEN,
Orgelmaker, Baredijk 30, LEIBEH.
TOT
8419 20
Timmerman en Bouwkundige,
voorheen Opzichter Kerkgebouwen,
enz., Rapenburg 115, by den Vliet,
BEVEELT ZICH BELEEFD AAN. m
Lange Ware 40. 11729 5
Leeraao* voor Piano.
By vonnis van de Arrondissements-
Rechtbank te 's Gravenbage, van den
6doi Januari 1903, is het Huweiyk,
bes aan hobbende tusscben ADRI-
ANA BOUWMEESTER, zonder
beroep, wonende te Noordwykerliout,
en ABRAHAM GIJSBERT
MOONEN, wonende te Amsterdam,
op verzoek van eerstgenoemde, ont^
bonden verklaard door echtschei
ding, met alle gevolgen daaraan door
de wet verbonden.
De Procureur der Eischeres,
2258 14 Mr. O. W. SIPKES.
HUMBEH-
1728 50
Prijscouranten gratis en franco.
goedozuiveroRoodoBordoauxwyn,
zacht en aangenaam van smaak,
per uuker f28.
per 12 üeRsclien f7.50,
ProellieHcli 05 Cenls.
J. A. PfiOOT ZOON,
Wynhandolaars-Hofleveranciors.
10024 14 Hoogl.-Kerkgr. 43/45.
T^eitien Ao. 1
Notaris BROEKSMIT, te Wassenaar,
zal op Donderdagen 10 en 23
April 1903, telkens des namiddags
te 1 uur, in hot Koffiehuis „Het Wapen
van Wassenaar", aan het Dorpsplein
aldaar, in het openbaar verkoopen
Het HUIS aan de Langstraat No. 17,
te Wassenaar, waarin sedert
Jaren met goed gevolg de
Broodbakkerybenevens de
handel ln Kruidenierswaren
en Sigaren is en nog wordt
uitgeoefend, alsmede SCHUUR,
TUIN en ERF, te zamen groot 2 aren,
27 centlaren. Breeder by biljetten
omschreven. 3063 24
De kooper zal den Winkelopstand
en de Gereedschappen voor een be
paalden prys moeten overnemen.
Aanvaarding by de betaling der
kooppenningen op 18 Mei
der RIJNLANDSCHE
BANKVEREENIGING,
N. Kijn 11, bestaat gele
genheid tot het huren
voor korten of Han
gen tijd van Stalen
Brandkastjes voor her-
ging van Efl'eci en, Papie
ren van Waarde en Kost
baarheden, in een bijzon
der voor dit doelgebouwde
absoluut veilige in
richting. 9729 52
Geïllustreerde Beschrij
ving gratis verkrijgbaar.
Bezichtiging dagelijks
van 10—2 uren.
Kwaliteit DE Beste.
Kwaliteit UE Beste.
De uitmuntende JAMS van de Maatschappij „De
BETUWE" te Tiel zijn steeds in alle verpakkingen voor
handen in de Comestibles-Magazijnen 3434 26
Doezastiaat 14.
Korte Mare 14.
