„De Ma Najaarsfabrikaat ieuwe Rijn 41, LEIDEN. uitgebreide sortcering Sigaren w EÖüriHBE.i', Belangrijke medcdceliiig aan elke Ihrsrronw! Boiiilloirs, Sierkannen, Rookstellen,**** üF Aschliakjes, iMÊiili H. J. JUNG, Zeer gesch ikt voor ST.-NIGSLAAS-GADtAUX. LEIDSCH DAGBLAD. DONDERDAG 4 DECEMBER. - TWEEDE BLAD. PERSOVERZICHT. Vervolg Advertentiën. e Aalmarkt SIGARENMAGAZIJN^ Koordeinde 49- Breestraat 35. Photographic BOHGENAAR No. '3i2t \nno 1902 Hot UtrcchUch Dagblad- schrijft over Lei don: Mot eon halve paardolijfslengfce.maar do zego is dan tooh na heeten strijd to Leiden behaald. Gunstig voorteeken allereerst voor het li beralisme. Gij twijfcldet laatst, o Standaard, waar het liberalisme wel was. Welnu, hier is het Gij hebt, ongoloovigo Thomas, willen voe len, vóór gij goloofdet. Welnu, aan uw wensch i3 gehoor gegeven. Do groote beteekenis van de Leidsche stem ming ia deze, dat het liberalisme, mits ver tegenwoordigd door een man van beginselen, door een man van kundo en karakter, door een man, wien het niet om eigen eerzucht, maar om de zaak zelve te doen ig, waarlijk levenskracht genoeg weet te toonen. Dat bleek hier in Utrecht; dat bleek in Leiden door de verkiezing van prof. Van der Vlugt. Nog op een andere som werd do proef door do Leidsche verkiezing geleverd. De vorige candidaat der linkerzijde in dat district, prof. Drucker, stond en staat als nobel karakter, als man van beginselen met prof. Van dor Vlugt volkomen gelijk. Op hem is zeker zoo min als op genen van toe passing, dat hij ook maar in eenig opzicht richzclveil zou zoeken. En een zeldzaam ge not was het, hot hoffelijke detyvt te volgen lusschen dozo boido edele kampioenen, ver schillend alléén op het stuk der beginse len. Welnu, de vrijzinnig-democratische candi daat bleef de vorige maal verre achter bij den antirevolutionair; de liberale candidaat won het van een andoren antirevolutionair, die in achting bij zijn medeburgers zekor niet bij zijn voorganger afviel. Zelfs een persoon als prof. Drucker wist luvn de vrijzinnig-democratische beginselen niet do zege te verschaffenen hoe vielen zo thans af I Hoe vielen ze ook af in Amsterdam, met gansche honderd stemmen op den heer Heldt, tegon 2400 voor den sociaal-democraat en 1100 voor den liberaal. De vrijzinnig-democratie zal haar eigen dood wel sterven; het liberalisme blijft jong, omdat het beginsel, waarop het rust, eeuwig jong is: dat der vrijheid. Een gunstig voortceken is prof. Van der Vlugt'a verkiezing ook voor ons Parlement. Er zijn kundigo mannen in, en niet het minst heeft alweer Utrecht daartoe bijgedra gen maar zij zijn dun gezaaid. .-.en ver sterking van dit element, een versterking der coryphiccën, kan slechts het gehalte ver- betcron. Het Centrum bevat een artikel, geleckend X.onder het hoofd Leiden, hetwelk aldus luidt: De zetel voor Leiden is voor de rechter- rij do voorloopig verloren. De liberale candidaat is gekozen mot elf glommen meerderheid. Voor wie onzer ran de zaken op de hoogte was, kon dit na Vrijdagavond geen verras sing meor zijn. Viel alleen nog mee dat prof. V. d. Vlugt s 1 o c h 18 elf stemmen meer had. Immers Vrijdagavond vergaderde do ohrisfc-historische kiesvereeinging en. bosloot ,,zich van aanbeveling te onthouden", waarmee men bedoelde: op den liberaal to «temmen. De aangeboden candidatuur voor de Prov. Staten werd door de heeren afge slagen: zij zijn liever slippendragers van de liberalen, dan dat zij met antirevolutionaire en katholieke hulp een hunner naar de Prov. Staten afvaardigen. Op dcnzelfden avond vergaderden ook de gezamenlijke dominees en ouderlingen van ,de Groote Kerk, en namen met algemeene stemmen op d r i o na een motie aan, waarbij zij het afkeurden, dat niet een man van de Groote Kerk, maar een Gereformeerde" ge- candideerd was. Besloten werd, voor den li beraal te werken. Toen het Zaterdag bekend was, wisten wij, dat onze kans slecht stond. Toch is er onzer zijds gewerkt zooals wellicht nooit te voren. En nóg zou professor Van der Vlugt niet zijn magere elf stemmetjes gekregen hebben, indien niet op den vooravond van de her stemming (dus te laat om er nog op te ant woorden) de hoogleeraar prof. rnr. 8. J, Fockema Androae een persoonlijk schrijven zond n-an vele kiezers, waarin o. m. deze zin enede ,,Gaat het in die richting naar gesubsi dieerde zoogenaamd vrije universiteiten van onderscheiden tint, dan loopt het uit op ont volking van de Rijksuniversiteiten, die er altijd roem op hebben gedragen, onbevoor oordeeld wetenschappelijk onderzoek en on partijdige wetenschappelijke opleiding voor te staan, ontvolking ook van de oude Leid sche Universiteit." Zeg zoo iets aan menschen, die van kamers aan studenten verhuren moeten levenProf. mr. S. J. Fockema Andrea© kon weten, welk effect het leugenachtige woord ontvol king hebben zou. Ten slotte werd de deur toegedaan door een advertentie van de beroemde Voreoni- ging van Meelhandelaren, aan wie do anti- rev. candidaat verklaard had, dat hij in de gegeven omstandigheden was togen graan- en meel rechten. Deze beroemde vereeniging plaatste nu op dienzelfden laatsten avond met vette lotters een advertentie in het Leidseli Dagblad, waarin zij do arbeidors me dedeelde, dat als prof. v. d. Vlugt niet ge kozen werd, het brood subietelijk duurdor worden zou. Door al deze samenkomende, bij uitstek eerlijke middelen, kreeg niet do liberale partij maar prof. v. d: Vlugt een meer derheid van elf stemmen. Het getal ie mooi en verdiend. 't Spijt ons alleen voor een man, met de nobele adspiraties van prof. v. d. Vlugt, ge roemd om zijn politieke eerlijkheid, dat hij drie volle jaren in de Tweede Kamer zal zetelen met hot bewustzijn, dat hij daar ge komen is, op de wijzo als hij te Leiden geko zen werd. In elk gevalde conservatief-liberalen heb ben nu don leider in do Tweede Kamer. Al licht blijkt spoedig, dat hiermede in ,,de li berale partij" het Trojaanschc paard is bin nen gehaald. Of heeft men links werkelijk de naïeve il lusie, dat v. Vlugt naast en niet tegenover Borgesius staan zal? Zoo beschouwd, is deze verkiezing een in directe versterking van de positie van het Ministerie. De uitslag der stemming in Amstor- dara bevestigt wat wij schreven over de werkzaamheid der sociaal-democraten. Zij maakten minder tumult dan bij den strijd in district IX, maar werkten mot zoo mogelijk nóg grootere inspanning, waarbij zij bovendien nog d i t voordeel bereikten, dat velen hunner tegenstanders de kracht dier stille actie onderschatten. Do sociaal democraten waren kalm, z ij bleven nog veel kalmer, andere gezegd, werkeloos. De heer Troalsbra kroeg dan ook duizend stemmen meer dan zijn partijgenoot Polak ten vorigen jaro. Nog slechte enkele stem- men, en hij was uitmaal gekozen geweest. Dozo aanwas der socialistische stommen geeft to donken, aJ is or in dien aanwas ook voel kunstmatigs e>n al valt ook geens zins te veronderstellen, dat elke kiezer, die, onder don invloed dor ,,argumonten" van Troelstra's geest venvan ten, v -»r tnon kan didaat uitkwam, zolf ook tot do socialisten behoort. Ook vele tegenstanders dier par1 j zijn nu eenmaal de waarlijk zonderlinge meaning toe.goda.-in, dat een man als Troelstra in de Kamer behoort. En zelfs, is over sommigen een zeker gevoel van mede! ij don vaardig ge- wordon na al do teleurstellingen, welke deze candidaat in hot afgeloopon on vorige jaar ondervond. Dit alios geeft don voorman onzer sociaal democraten groote kansan bij do herstem ming, tenzij opnieuw door de tegenstanders alle krachten worden ingespannen cn de openlijke on stille actie dor sooialiston zooal niet worde overtroffen, dan «.och minstons geëvenaard. Wij vertrouwen, dat zulks ook geschie den zal. Do hoer IJzerman, die mot Troelstra don alotstrijd hoeft uit te vechten, is geen fel partijganger Ton aanzien van de rechten, welke ook de bijzondere school heoft, legde hij nog dezer dagen een vrij bevredigende verklaring af. In een onderhoud met cm redacteur w.n het Ha7}delsblad uitte hij zich als volgt: ,,En nu kan het, dunkt me, het algemeen belang ndet schaden, als den oudore do vrij heid wordt gegeven hun kinderen de noo- dige dosis kennis to laten opdoen op een school mot ee>n bepaald gods-li ernstige kleur. Ik bon dus volstrekt goon tegenstander van hot bijzonder onderwijs, maar ik zou or to gen opkomen met alle kracht, wanneer de openbare neutrale school bij het bijzonder onderwijs werd achter gesteld. Ik voel cu ter veel voor do klacht van voorstanders van hot bijzonder onderwijs, dat zij nu belasting betalen voor do openbare school on boven dien hun eigen school betalen cn ik meen dat man in doze moeilijkheid een billijke op lossing hoeft te vindon. Ook hier moet men, dunkt mij, gaa-n langs do vorzocnendo lijn", streven naar do behandeling van al Ion uit het oogpunt van algemeen belang." De hoor IJzerman is dus blijkbaar niet afkeerig van do roohtegel ijkheid. Bovendien geldt hij als een man van hel der oorderi en groote zaken-kennis, wiens practieoho adviezen ongetwijfeld van meer belang zijn voor de natie dan do opge schroefde declaraties, waarop de sociaal- do moerraton gowoonlijk hun gehoor ontha len. De hoor IJzerman ie voor den hoer Troel- etra een gevaarlijk tegeoistandor, maar... dc heer Troolstra is ook een gevaarlijk tegen stander voor den heer IJzerman. De Standaard zegt over Leiden cn A m- sterdam: De beteokenis van don uitslag der verkio zingen te Leiden en to Amsterdam ligt voor eon good deel in do houding der Ohristolijk- Historischcn. Hun afzonderlijk positie-nomen hooft in boido districten meo don antirevolutionairen candidaat doen vallen. In Loidon, waar een deel hunner zeer sterk tegen de verkiezing van den heer Dc Lange heeft geijverdin Amsterdam, waar zij dc actio rechts verzwakten. Ware hier tor stede mot élan eenparig opgetrokken, dan zou mr. Anema alliolit tegon mr. Troolstra bij do herstemming hebben overgeslaan. Constatoorcn wo thans alleen het feit. Dat dc Loidscho verkiezing ons een hardo teleurstelling is, zal men beg rijpen; vooral ook voor onze brooders cn bondgenoot©n in do Academiestad, die mot ccn ijver, boven onzen lof, hebben gearbeid. Dat do val van Leiden ons ook orn bot Kabinet leed doet, is tc verstaan, al voegen we er in één adem bij, dat de politieke be teokenis niet moot gezocht worden in dozo versterking van do groepen links. Want als bij één verkiezing door do libe ralen zorgvuldig alle veldteekenon zijn op geborgen, angstvallig is vermeden princi pled voor den dag te komen, dan wel hier, waar mon mofc con" candidaat optrad. allo „etiketten" weigerde, cn van wien zijn aanbevelers dag aan dag verkondigden, dat zijn voortreffelijkheid vooral school in zijn persoon. Intusschen, Leiden is ditmaal verloren de onzen hebben zich echter niets te verwij ten zij deden wat zij konden. Wat Amsterdam betreft, bier springt vooral do vooruitgang van den sociaal-de mocraat in het oog; ccn vooruitgang, te danken aan voortreffelijke organisatie. Dat do liberals candidaat achteruitging, terwijl hij werkelijk in meer dan één opzicht een voortreffelijk man is, baart voor- wio het- district kent, niet zoo heel \ccl verwon dering Had men een*candidaat tyijpe-Den Hertog kunnen vinden, men ware in dit district vermoedolijk beter uitgekomen. Qowoldig is de achteruitgang der Vrijzin nig-Democraten. Dat Heldt niet veel Btem- mon zou krijgen, was te voorzien; maar zóó weinig I Hot is ontmoedigend voor dozo groep dor linkerzijde.' Dat de uitslag in den oorspronkolijkcn stand der partijen geen verandering bracht, herinneren we slechts terloops. Het was in Juni verleden jaar 5842; het is nu weer zoo. De vrijzinnige meerderheid van dio 11 1 Leidsche kiezers houdt natuurlijk geen vo- j turn van wantrouwen tegen het Kabinet in I daarover zijn allen het wel eens. Wat L c i de n betreft, zoekt Dc Tijd do oorzaak van deze nederlaag o. a. in iota bui tengewoons. Niet doet zich het geval voor, dat een zeker getal kiezers zich door onte vredenheid over do daden van liet bewind- voerende Kabinet lieten bewegen om tegon dat Kabinet op te treden, maar hier liep een ganscho partij naar deu vijand over uit wispelturigheid. „Do Cliristelijk-historischon, clio over een zeer geringe macht te beschikken hebben, maakten van do gelegenheid gebruik om eens to toonen, dat zij gepiqueerd zich gevoelen, omdat bij do Stembus niet genoeg cero ge geven wordt aan hun onbeduidendheid. Het is een partij trouwens, op welke nooit to re- konen valt. Zij zou, wanneer zij pas, zooals in 1897, do liberolo partij op het kussen ge holpen had, vorstoord omdat haar deel in den buit haar to gering voorkwam met ovonveol gemak terstond naar de Christe lijke partijen kunnen ovcrloopcn. Dat de li berale partij to Leiden stommen zou hebben gewonnen sedert 1901, of dc kerkdijken stemmen verloren zouden hebben, durft nie mand beweren, maar aan do Christelijk- historischen wordt ccnerzijds do verdiende lof toegekend, en togen hen wordt anderzijds met volle recht een verwijt uitgesproken." En wat Amsterdam III aangaat, acht De Tijd het hoogc slemmcncijfer van mr. Troelstra niet zoo verwonderlijk. Wel eehtor moet men verbaasd staan over het geringe aantal stemmen, dat door don liberalen can didaat werd behaald. Geen twijfel koestert het bla-d, of de kie zers van don beer Anema gaan Dinsdag a.8. op don heer IJzerman over, maar als do li beralen zelvon niet meer kracht ontwikkelen, is Amsterdam III tot 1905 con sociaal-demo cratisch district. „Dit alleen komt ons zeker voor: De so- oiaal-democraten kunnen zolvon niet meer stemmen uitbrengen dan zij reeds bobben ge daan. Met bun zeldzame organisatio werkten zij reeds terstond zooveel zij vermochten. Van degenen, dio mr. Troelstra èn als so ciaal -democraat in het algemeen èn ook nog om zijn persoon, om zijn ontzaglijke vecl- sprakigheid en zijD geweldigen propagan- dalust, graag uit do Kamer zien blijven, kan niet hetzelfde worden gezegd. Er lig? nog eon ruim arbeidsveld braak. Nog 2000 kiezers hebben zich niet do moeite getroost Daar do stemhu.s te gaan. De partijen van rechts zullen zich ijverig genoeg weren Maar dn liberalen? Zij zullen geen geoorloofde poging mogen ongebruikt laten om ben, dio aan den heer IJzerman boven mr. Troelstra de voorkeur geven, aan hun plicht te herinneren. Mr. Troelstra heeft reeds medegedeeld, dat do heer Van Kol oxpresselijk zal overkomen, om „aan do kol on i aio reputatie van den li- boralen candidaat afbreuk te doch". Tegen over beschuldigingen worde niol het zwijgen bewaard. Dan alleon is do overwinning mogelijk I" Tiet Vaderland zegt over do v o r k i ez i n- g«n: De Leidsche stembus heeft gesproken en naar ons hart De academiestad heoft thans ccn afgevaar digde, op wien ze hoog mag gaan. De ver kiezing van Van dor Vlugt beteekent voor de linkerzijde niet alleen, maar voorheol do Ka- mer een niet licht te overschatten aanwinst. Maar voor do partijen, die thans in opposi tie zijn, toch in do eerste plaats. Het is ij del gissen, wie tot dezen uitslag het meest hebben bijgedragen de vrijzinnig- democraten hebben zonder twijfel thans met al hun stemmen den liberalen candidaat ge steund cn menig sociaal democraat zal ge handeld hebben desgelijks. De Christel ijk- Historischen zullen allicht verdeeld zijn ge weest, zoodat goeddeels aan de thuisblijvers van verleden week de goede uitslag te dan ken valt. Dit is voor de Leidsche vrijzinnigen een waarschuwing deze drie jaren niet stil te zitten, want do tegenpartij zal zekor niet rus ten vóór Leiden weer „om" ia Een waarschuwing, die met nog groeier drang do uitslag in Amsterdam 111 don Am-' sterdamschcn liberalen predikt. Zij dienen aanstonds te werken met allo macht voor den heer IJzerman. Op dertien stemmen na haalde nu reeds mr. Troolstra de volstrekte meerderheid. Tegenover do propaganda dor sociaal -do- mocraten schijnt ons geen lictor middel van verweer denkbaar dan openlijk optreden met vrij debat van don heer IJzerman cn wio zijn vrienden zijn. De Maasbode spreekt als volgt: Loidon. Lcidon's zetel is voor de rech terzijde verloren gegaan. Een 350 geldige stommen worden n eer uit gebracht dan bij do eerste stemming, en do naam van prof. Van dor Vlugt kwam zege vierend uit do bus. Hot schijnt ons weinig aannemelijk, dai van die 350 slechts ©ven 50 op don Christe lijke, on bij de 300 op den liberaal zouden rijn gegaan. Aangenomen zelfs, dat do co- oialiste* Ion slotte tooh allon op d n oon- servniief-liberaal bobben gestemd, om al thans do oppositie bo versterken. Hot vermoeden is dus n:- t ongegrond, dat van hot 250-tal Christelijk historisolm stem men velo zullen gegaan zijn op den synoda- lon professor. Trots den raad van De Ne derlander schijnt do kerk heat- tegen hot do- leoronde Raadslid op hun politieke overwe gingen te bobben gezegevierd. En zoo kwam do liberaal, wion voor dozo gologenheid door de Nieuwe Rotterdam c/ie Courant do witte das der vromen was aangedaan, met elf stemmen moerdeheid op het Binnenhof. Te zwaai* belle men deze nederlaag der rechterzijde niet. Zo won indertijd Amsterdam IX; zo ver loor nu Leidon. Do slorkto dor partijen in do Tweede Kamor is v.ecr dezelfde alp on middellijk na de<n afloop der poriodieko stemmingen. Amsterdam. III. In zoover kan do afloop dor hcretomming in Amsterdam III ons onvomahillig wezen, dat. hot- do vervan ging van een linkorman door een linieer man geldt. Hot geding gaat hierom: Zal hot libera lisme don zotel behouden, of zal hij dun socialisten ton deel vallen Natuurlijk zullen de manr.cn dor rechter zijde van twee kwaden het minste helpen kiez4>n cn meedoen om Tro-lstra te weren. Dook dan zal or hard moeten gewerkt wor den. Roods nu, bij deze groote versnippering van candidabon, behaalde dc roodo leider in hot district om de Wccsporpoort bijna do zogo. Slechts 13 stomnen meer, cn hij ware in eens gekozen gown st. Zóó, als de cijfers van dozo stemming lig gen, zou men zeggen: bij do herstemming komt Troolstra er in. Echter, dc onder vinding leerde, dat mon \ooral Ln de hoofd stad zdch nooit aan stembus-profetieën wa gon moet. Over hot algemeen is er slecht gestemd. Van de 7100 kiezers bleven er 2100 thuis. Do socialisten brachten reeds thane allo man in 't vuur; die reserve is groobendeol» Chris telijk, en er is roden om aan te nomen, dat daar volo Katholieken onder zijn. En mr. Troolsfcrn, op wien do atembiiK- ervaringeï) niet zonder indruk voorbijgin gen, zal gewis niot meer „hei" roepen, vóór hij over do brug is. Eon los voor kiozorn. In do Leidsche herstemming cn do Am sterdai'isoho stemming ligt con leerrijke los opgesloten. De dosijnen stemgerechtigden, dio, een iegelijk voor zirii, plogon zich aan den gang naar do stembus tc onttrekken mot do maohUiprouk: „Och, op mija atom zal 't niet aankomen", die dozijnen mogen beden ken: dat Loiden's zotol is omgezet door de na latigheid van nóg geen twaalftal Oh riston- kiezer»; dat Troelstra gekozen ware geweest, als slechts oven 'n dozijn méér kiezers hun z.cdc- lijken stemplicht hadden verwaarloosd Vrijdag 5 December e. k., ta IS uren 's middags, is de onderge- teekondo voornomen» in na ie nosmen Caló AAN TE BI.M1EÜEN: Het eeuwen van vier ■Woonhuizen, elk met Bene-ien en Bovenwonin gen op het terrein aan den Morschweg ie Leiden, Kad. Sectie E, No 170 (in massa en in vakken). Bestek en toekioingen liggen ter inzage in het Caló ,S u i a s Sla- tloimweg No. 29 eu zyn aldaar ad f 1.50 verkrijgbaar. Inlichtingen als Termeid aan den Toet van het bestek. 11393 32D. VAN L1TH. op Vrijdag 5 December 1002, des morgens te 10 uren, aan do Boomraarkt te Leiden, ten overslaan van dun Dourwaarder J. F. TEUJIW aldaar, van esno aanzienlijke party vraarbyVloer- en Zolderdelen, Plan kon, Binten, Ribben, Deuren, Ramon, l Brandhout enz., «pz. Vó den verkoop te zien. ïAii In al onze Verkoophulzen is on9 heeriyk n;ijnarnfal»riUnat I weer voorhanden. Het verschil tusschen zomer- en najaarsraargarino is, dat deze dniirzanier en veel voordeellger in het gebruik is en beslist gedurende 4 weken haar fijne natuurbotei aroma behoudt. „AllAs"-iimrgarine van al do goedkoopste tot da fijnste qualitelt heeft de meeste overeenkomst, wat smaak en geur betreft, met Delftsche natuurboter. Noemt eens de proof met het „Atlaa"-fabrikant on men blyft een trouw afnemer. Onze pryzen zyn: per II pond: 47£, 60, 65, 60, 65 en 72$ I Cta. Wy geven eiken kooper van 1 pond 1 Bon cadeauDie bons zyn dageljlks inwisselbaar voor de schoonste huishoudelijke artikelen De „ATLAS" geeft baren koopers in een jaar tyds een gsheele huishouding cadeau I Neemt eeDS do proef mei ons heerlijk smakend „ATLAS"-Fabrihaat. 11387 80 AAAAAA AAA/\/W\ /W\»\AA ij; tfc ïj; *«-K4<-K*4<4< ENZ ENZ., ENZ. UI Men eische op flesch en kurk het merk 10941 8 Funeïi van Beertje. L H. B. DE BEER, Amsterdam. IN VOORRAAD EENE 11548 40 in gewone en luxe-verpakkingen. APOTHEKERSOIJK 27 12 VISlTE-EORTKETTEiN f 3.- 6 2 J met proef. I ITEItST ARTI8TIQUE WEKK, 6047 20 i-j- Specialiteit in Flatina-Portretten. AanboveUad: II 11.1,11.11 ISO MI II.4 A IC, Photograaf.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1902 | | pagina 5