LEIDSCH DAGBLAD, ZATERDAG 5 JULI.
- TWEEDE BLAD.
F jïü I LLETON.
Üe schoone Juana.
No. 12994
Anno 1902.
PERSOVERZICHT.
In een artikel van De Katholieke School
wordt er opnieuw op gewezen, dat het met
het schooltoezicht niet in orde ia.
De arrondissements-schoolopzieners zoo
luidt het daar zijn door de onderwijzorB
meermalen genoemd „het vijfde rad aan den
wagen", en al vindt men de uitdrukking niet
mooi ea de vergelijking ongepast, men moet
erkennen, dat er waarheid aan ten grond
slag ligt- Wat toch is het geval De werk
kringen van de districts- en de arrondisse-
mentsschoolopzie>ners loopen nu eens uiteen,
dan weer in elkaar, zoodat die heeren zelf
het soms allergekst vinden.
Ik zal niet zegt de schrijver naar
voorbeelden zoeken, maar hoe bijv. is het ge
steld met het toezicht op en het bezoeken van
de Rijles- en gemeentelijke kweekscholen,
normaallessen en andere inrichtingen tot op
leiding van onderwijzers? Hoe met do aan-
Btelling en de voordracht tot ontslag van
hoofden en hoe daarentegen weer met hun
tijdelijke aanstelling of hun schorsing?
Erger is het echter nog, dat voor arron-
dissemcntssehoolopziener meestal heeren be-
noomd worden, die uit den aard der zaak
moeilijk of niet geschikt kunnen wezen voor
hun taak; terwijl daarin alleen afdoende
verbetering kan worden gebracht door met
den tegenwoordigen toestand, die nooit vol
daan heeft, voorgoed te breken. In den regel
toch is de arrondissementsschoolopzicner
geen deskundige in onderwijszaken. Hij mag
een knap jurist, zelfs een goed burgemeester
wezen, schoolman is hij meestal niet.
Daaruit volgt weer vanzelf, dat de arron
dissementsschoolopziener zich in de school
niet thuis gevoelt en niet zooveel belang stelt
in den gang van het onderwijs als een school
man doen zou. Er zijn natuurlijk gunstige
uitzonderingen, maar uitzonderingen zullen
het bij het tegenwoordige stelsel, jammer
genoeg, wel blijven. Wat zou een arrondisse-
mcntsschoolopziener met kennis van do zaak,
een man, die geheel voor het onderwijs leef
de. heel wat meer goed kunnen doen!
Door de administratie ten gevolge van de
Leerplichtwet, wier heilzame werking overi
gens moeilijk of jiiet te ontkennen valt, zijn
de schoolbezoeken van vele arrondissements-
schoolopziencre verminderd, en schoolbezoe
ken zijn en blijven toch het belangrijkste
•werk voor een schoolopziener. Een ernstig
schoolbezoek is voor goede onderwijzers een
aanmoediging bij hun werk, voor de mindere
een prikkel tot verbetering. Een .skundig
schoolopziener kan niet alleen invloed oefe
nen door controle, maar vooral door het
toonen van belangstelling, .door overleg mH
'de onderwijzers, door het geven van wenken
en raad, in één woord, door te leven in cn
voor de zaak. Hoe gesel ieden nu niet zelden
de bezoeken? Zijn er onder de arrondissr-
mentssohoolopzieners niet verscheidene, c o
zich slechts een paar keer per jaar of nog
minder, even vertooncn, als ware het voor
den vorm of om te voldoen aan een wettelijk
voorsdirift? Kan men het hun veelal niet
aanzien, dat zc zich niet thuis gevoelen in
de school?
Daar komt bij dat alles dan nog bij, dat
voor de tegenwoordige arrondissements-
schoolopzioners, het schoolopziencrschap
veelal maar een „bijbaantje" is. Hun werk
lust, hun werkkracht, hun belangstelling zijn
niet zelden bij een andere betrekking of in
een anderen kring.
De tegenwoordige Regeering heeft een
goed werk gedaan, waar zij reeds enkelen
■vakmannen de eer van het arrondissements-
schoolopzienersohap heeft waardig gekeurd;
maar het strekke haar niet tot verwijt
zoo iets zal slechts bij uitzondoring kunnen
geschieden en het is dan ook reeds meerma
len niet gebeurd. Do meest eminente onder
wijzers hetzij van het openbaar, hetzij van
het bijzondor onderwijs zouden hier do
aangewezen mannen zijn, maar daarvoor is
do toelage ten eerste te gering en ten tweede
is het sleohts een toelage, geen eigenlijk sala
ris, zoodab voor openbare onderwijzers ook
nog hun recht op pensioen, dat zij door hun
dienstjaren hebben verworven, verloren zou
gaan.
Hoe in den toestand verbetering kan wor-
2)
George Harren had onder het verhaal
van den koopman slechts zelden den blik
afgewend van de trekken der Portugeesche,
die hem slapend nog veel schooner toescheen
dan voorheen, toen hem dc eerste straal
uit haar oogen trof en een stormachtig ge
voel in hem wekte, dat hij in Kafcho's nabij
heid nog nooit bespeurd had. Kathe daaren
tegen zou geen vrouw geweest zijn, als zij
niet uit de koortsachtige haast, vaarmedo
George den bestolene zijn verderen bijstand
nu aanbood, meer dan medelijden voor Kon
rad Rott en zijn schoone dochter gezien had.
Met de hem eigen voorname on voorko
mende manier van danken, had Konrad
Rott zijn aanbod aangenomen, dat hij en
Juana met hem naar Dresden zouden rij
den, waar laatstgenoemde in het huis zijner
ouders tot haar volledig herstel een lief
derijke verpleging zou vinden, terwijl
George zelf den aanval aan den keurvorst
wilde mededeelen, opdat alles zou gebeuren,
wat noodig was, om Rott weer in het bezit
te brengen van zijn eigendom.
Nadat de gewapende begeleider zich aan
geboden had, den verslagen koetsier naar
het naaste dorp over te brengen, zetten.
George en Kathe met hun beschermelingen
de gestoorde reis naar Leipzig voort, waar
men nachtkwartier nam. Na een verkwik-
kenden slaap gevoelde donna Juana zich
den volgenden morgen sterk genoeg, om
met haar vader in George's reiswagen
verder te kunnen reizen naar Dresden, waar
den gebracht zonder meerdere koeten? Yrij
eenvoudig.
Men verdeele het land in plaats van in 26,
in 3-maal 26 districten; 52 districtsschoolop
zieners meer kunnen gemakkelijk gesala
rieerd worden van hetgeen nu aan de 127
arrondissementsschoolopzienere wordt uitge
geven, wier zuiver inkomen als zoodanig
meestal om de f 1100 's jaars schijnt te bedra
gen. Dan kreeg men een veel gezonderen en
beteren toestand.
Wil men de arrondissementsschoolopzieners
echter behouden, dan konden er ongeveer de
helft minder worden aangesteld, indien er
een vaste betrekking van gemaakt werd, in
plaats van een tamelijk lucratief „bij
baantje". Voor districten met 3 of 4 arron
dissementen slechts 2, voor zulke met 5 of 6
dan 3 en voor die met 7 of 3 voortaan 4 ar
rondissementen. Dan kwamen er in het Rijk
juist 70 arrondissementsschoolopzioners, die
van cn voor hun zaak leven konden. Zij zou
den namelijk van hetzelfde bedrag, dat nu
aan 127 arrondissementsschoolopzieners ten
goede komt, ieder pl.rn. 2000 kunnen ge
nieten aan vast salaris.
Wil deze Rogeering toonen, dat zij hart
heeft voor het onderwijs, dan kan zij op één
van de twee aangegeven wijzen, zeker veel
doen, zonder vermeerdering van uitgaven.
Het onderwijs ook het toezicht op het
onderwijs zij voor de onderwijzers; dat
eischt ook het belang der zaak.
Dc Avondpost herinnert aan dc waarschu
wing, welke in het jaar 1895 dr. Francken,
geneesheer van het Kurhaus te Sohevenin-
gen, richbto tot dc ouders van kinderen
die het zeostrand tot het terrein hunner
spelen hebben gekozen.
Dr. Francken zoide in hoofdzaak:
„Dc pon brandt mij sedert jaren in do
hand om te schrijven over het iu-zee-loopen
van dc kinderen aan ons strand. Uren lang
staan daar kinderen, waarvan velen aan
bloedarmoede of hartzwakte lijden, tot hal
verwege de knieën in het water cn houden
een wedstrijd mot onze badmannen en bad-
vrouwen, wier betrekking hen den gehoelen
zomer tot dit koude voetbad dwingt. Bij deze
laatsten zijn monstrueuze verdikking van de
opperhuid, rheumatische pijnen, onder
bui ksstoornisscn aan de orde van den dag,
terwijl bij velen de restes van ziekelijke pro-
oessen in het ondorhuidsch bindweefsel, van
bloed- en iymphaat-ontstekingen, van pees-
verkortingen duidelijk ziohtbaar zijn.
Mijn voorganger, dr. Mess, had reeds ja
ren lang op het verkeerde van dit vermaak
gewezen, toen ik, als kind van den nicuwc-
ren tijd, deze opinie zoo maar niet grifweg
wilde onderteekenen, gedachtig aan de uit
stekende gevolgen, die, in bepaalde gevallen
©n onder strenge medische controle, water
behandeling als die van Priessnitz, Kncipp,
Béni-Barde hébben kan.
Welnu, na acht zomer te Scheveningen
als baddokter werkzaam te zijn geweest, ben
ook ik tot hot resultaat gekomen, dat do
wijze, waarop de kinderen te Scheveningen
„schablonengemass" met bloote voeten in de
zeo rondloopen, voor de gezondheid zeer
schadelijk is. Het koude water aan de voeten,
de brandende zon op het bovenlichaam, dit
moet bij ieder, zoo heb langer dan enkelo
minuten wordt voortgezet, ongunstig wer
ken. Hetgeen goed is in Wörishofon of aan
dc Adriatisolie Zee of in dc Golf van Bis-
caye, is nog niet goed aan het ruwe, aan
grijpende Noordzeestrand. Hetgeen goed
is met zoet water, is nog niet- goed met zout
water. Hetgeen in een bepaald ziektegeval
goed is en voor 2 k 5 minuten, is niet voor
alle gevallen goed en gedurende twee uren.
Ontegenzeglijk liep Adam op bloote voeten
door het Paradijs, maar wij zijn"geen oer-
menschen meer. Even onzinnig het is, om een
onzer schoonst gevormde organen in nauwe
hulsels to drukken, even zot is het om den
mensch te dwingen de zoo tecro vootzool
met scherpe voorwerpen of met dc onrein
heden van den bodem kennis te doen maken.
Zelfs bij een volk, dat nog dezelfde zeden en
gewoonten heeft als in heb begin onzer jaar
telling. nl. de Kabylen in Noord-Afrika,
vond ik sandalen algemeen in gebruik.
Jaarlijks nemen de gevallen toe, waarin
ik bij kindoron word ontboden, die na zulk
een voetbad plotseling over hoofdpijn kla-
de goedhartige ouders van George de schoone
prológée van hun zoon welkom heetten met
een hartelijkheid, alsof zij geen vreemdelin
ge, maar een lang verwachte, bekende gast
was. Hoe spraakzamer en warmer Georgo
in zijn schildering van het voorval werd,
dat de Portugeesche in het ouderlijke huis
voerde, des te stiller was de anders zoo
levenslustige Kathe, en bij George's moeder
rees den eersten dag het vermoeden, dat de
reis van haar zoon een geheel andore wen
ding dan de gehoopte genomen had.
II.
Onmiddellijk na de aankomst in het huis
van Hans Harren werd Kon rad Rott door
de bemiddeling van zijn gastheeren aan het
slot van den keurvorst ontboden, waar keur
vorst- August I met groote belangstelling
zijn verslag aanhoorde. Zijn verontwaar
diging over den op zijn grooten verkeers
weg gepleegden aanval was des te grootor,
als hem alles er aan gelegen lag, den ver
bindingsweg van vijn opbloeiende misstad
Leipzig met Frankfort a. M. een goede
reputatie te doen behouden. Onmiddellijk
zond de keurvorst zijn ruiters en liet de om
streken van Leipzig tot de Loohauer heide,
die destijds al het roovorgespuis tot schuil
plaats diende, „afkloppen". Na verloop
eener week werd Konrad Rott opnieuw bij
den keurvorst ontboden. Datgene, waarnaar
Rott het vurigst verlangde, bevond zioh on
gedeerd in de hem toegestoken rechterhand
van den keurvorst. Hoewel de kourvorste-
lijke ruitere noch van de roovere zei ven,
noch van de bergplaats van het gestolen geld
een spoor hadden weten te ontdekken, was
toch de opengebroken bist gevonden, en in
de Ieeren tasoh aan den binnenkant van het
gen, en onder braken, hooge temperatuur
(tot 41 gr. O.) en depressie-verschijnselen
van het nart uren tot dagen in ernstigen
toestand verkeeren, met de kans van oen
hersenvliesontsteking. Anderen weder krij
gen diarrhee en darmkatarrh, of verschijn
selen van valsche oroup, en zolfs een paar
malen leed de kleine patiënt aan blaas
kramp, meestal verergering van die ziekte
verschijnselen, voor welker genezing zij naar
Scheveningen kwamen.
Er is nog een andere reden, waarom dit
loopen met bloote voeten op het strand en
in het water mot bepaald gevaar verbonden
is De politie mag nog zoo nauwkeurig toe
zien, do beambten van ..Zeebad" eiken mor
gen het strand van zichtbare glasscherven
ontdoen, een uur later windt men zc op
nieuw, door eb en vloed heen cn weer ge
trokken of door een baldadige hand neerge
smeten. Alleen in dit seizoen heb ik een tien
tal kinderen behandeld, die blootsvoets in
scherven hadden getrapt en diepe, breedo
voetzoolwonden, sommige met vaatdoorsnij-
ding en hevige bloeding gepaard, vertoon
den.
Wil men onze kinderen aan het zeestrand
absoluut harden door hun liehaamsopper-
vlakte meer direct met licht, lucht en wind
in aanraking te brengen, men geve hun san
dalen aan do bloote voeten, die de voetzool
behoeden en de bovenvlakte vrijlaten. Laat
hen zoo in het droge of natte zand spelen en
graven, maar vermijden, telkens een golf
over de voeten te krijgen. Zelfs deze har-
dingsmebhode kan niet ieder verdragen."
Over onze Vestigingen op -ïieuw-Guinea
komt in de Juli-aflevering van „De Indische
Gids" onder „Varia" do volgende opmer
king voor, welke niet fce licht geacht moet
worden.
„Wanneer men in ons optreden op Nieuw-
Guinoa geen uiting gelieft te zie.n van „im
perialistisch" streven, maar eenvoudig ccn
staatkundige plicht om aan den schandelij
ken toestand van roof en geweldpleging al
daar een einde te maken, dan moet het ge
rucht, dat de Regeering wegen den slechten
gezondheidstoestand aldaar genoodzaakt zou
zijn de vestiging te Mcrauké l doen verla
ten, met leedwezen worden vernomen en is
het te hopen dat men er in slagen moge eon
ander punt te vinden, hetwelk uit ccn hygië
nisch oogpunt boter aan de verwachtingen
voldoet.
Dat zulke punten elders op dc Zuid- of
Westkust van Nieuw-Guinea nog wel te vin
den zijn, bewijst Fak-Fak, waar het klimaat
niet ongezond schijnt te wezen.
Wanneer de tegenstanders van het zooge
naamde, in werkelijkheid door niemand
voorgestane, imperialisme geleidelijk over
tuigd worden, dat men hier met een nood
wendigheid te doen heeft, welke wij als ko
loniale mogendheid niet ontgaan kunnen,
dan zal zulks zeker een steun zijn voor dc
Rcgoering en haar wellicht aanmoedigen om,
nu eenmaal de vestigingen op verschillende
punten van dit gebied bestaan, met ruimer
hand daaraan steun te verleenen cn niet
door een te groote zuinigheid hot gevaar
voor dc een of andere catastrophe uit te lok
ken. Het komt ons toch gevaarlijk voor dat
o a. ccn plaats zooals het genoemde Fak-
Fak slechts eens in de maand door een boot
van de Kon. Pakebvaart-Maatsohappij wordt
aangedaan .Het stoombootje, dat de contro
leur tot zijn beschikking heeft, is blijkbaar
te klein, om zich er mede naar Ambon of
Ternate te wagen en als mot de kustboot vor-
sberking gevraagd wordt, kan het van 14 da
gen tot zes wéken duren voor dat deze er is.
Van Gouvernoments-stoomcrs schijnt dit ge
west evenmin rijk voorzien. Bijlage D. van
het Koloniaal Verslag van 1901 raadplegen
de, vindt men voor de geheelc residentie
Ternate slechts één vaartuig der Gouverno-
ments-Marinc, de „Zeemeeuw", opgegeven,
een schip van 24 jaren oud, waarvan do
romp „goed", de werktuigen „vrij goed" en
de kotels slechts „bruikbaar" genoemd wor
den, doch dat in April van dat jaar bij het
marine-etablissement in reparatie moest
komen.
Dat een dergelijke onvoldoende gemeen
schap mot zulke nieuwe nederzettingen in
derdaad gevaarlijk is, bewijst hotgeen naar
wij vernomen op 12 Maart j.l. te Fak-Fak
gebeurde, toen de onzen in een gevecht met
deksel het door do roovere als waardeloos
beschouwde document. In de blijde verwon
dering, welke den koopman de aanblik van
het teruggevonden papier bereidde, mengde
zich evenwel op hetzelfde oogenblik de hem
zeer verrassende waarneming, dat de keur
vorst een onomwonden belangstelling voor
don inhoud van het papior aan den dag leg
de, die onverwacht te geinoct kwam aan
Rott's heimelijke wensohen, die zich sinds
zijn aankomst te Dresden begonnen tc doen
golden. Do als tolk fungcorendo Dresdenor
magister Erasmus Ziegler stond namolijk
naast August I, op het punt, hom de in het
Portugeesch gestelde oorkonde in het Duitsch
te vortalon.
„Gij sloot mot koning Sebastiaan van
Portugal persoonlijk dit zondorlingc ver
drag", vroeg keurvorst Augustus nieuws
gierig don binnentredende, „en verplicht u,
den koning de kolossale som van een millioen
tweehonderd duizend scudi (ongeveer
f 2,880,000) vóór Maart van het volgende
jaar te verschaffen?"
„Zoo luidt de met 'skonings eigen zegel
gewaarmerkte oorkonde, waarvan een gelijk
luidend exemplaar in handen van koning
Sebastiaan is," bevestigde Konrad Rott.
„En de koning belooft u voor het ver
schaffen dezer som den geheelen nu aange
wezen voorraad peper te Jaten verzegelen op
den dag, waarop gJJ hem het geld uitbetaalt?"
„Twintig scheepsladingen peper uit Cal
cutta, die naar de prijzen der Frankforter
mis voor al degenen, die genegen zijn het
geld voor te schieten, een totale winst, van
meer dan een half millioen gulden in uit
zicht stollen."
„En gij denkt, in Duitsohland mensohen
te vinden, die Eun geld voor dezen handel
de Papoea's gewikkeld werden, dio het eta
blissement in brand dreigden te stoken en
ten slotte eonige doodon achterlieten, waar
door alle6 in rep en roer kwam. Wel heeft,
deze post een zestigtal mannen tot ziju be
schikking die behoorlijk gewapend zijn;
maar het bezit van een flink stoom vaartuig,
dat allo weer en zee kan trotseoren, om zoo
noodig dadelijk hulp te halen, is wellicht
kostbaar in onderhoud ensbediening, doch,
met het oog op cventueele gebeurlijkheden,
die weder kostbare expedities na zioh kun
nen slopen, op den duur geen weelde en een
dringend vcreischto. Quacetics met inlan
ders kunnen toch altijd voorkomen, zooals
o a. blijkt uit het mede aldaar gebeurde,
kort vóór het vertrek van den lieer J. A.
Kroesen, op zijn tocht naar dc Zuidkust
(Bijl- A. van het K. V.), toen hij een oploop
van 200 a 300 gewapende mannen te kalmec-
ren had, die hun hoofd verongelijkt achtten."
Koe Java werd verloren. Het Vader
land geeft dc vertaling van een opstelletje,
door dc „Straits Times" overgenomen uit
„Blackwood's Magazine", en waarop het
Haagsche blad de aandacht vestigt als een
bewijs van de stemming, die gemaakt wordt
tegen ons koloniaal beheer.
„Wie kent niet zoo luidt de vertaling
de geschiedenis van die bittere tragedie?
Hoe Sir Standfort Raffles, dapper en stand
vastig als hij was, zijn levenswerk in puin
zag vallen, toen Java zijn Java aan Ne
derland moest worden teruggegeven.
„Voor allen, die een hart hebben voor En-
gelands grootheid, is het verlies van Java
een schrijnende wond, maar voor mij is dc
tragedie daarin het vreeselijkst, dat zij het
lot van millioencn van de bruine volken, dio
ik liefheb, overgaf aan Holland. Dc theorie,
die het Nedorlandschc koloniale stelsel bc-
heorscht, is gebaseerd op het beginsel, dat
ovorzeesche bezittingen bestuurd moeten
worden voor het profijt van dc vreemde heer-
sclicrs en hun vaderland en niet voor het
welzijn van hun Oosterschc inwoners.
Dat was het zelfzuchtige motief, dat de
blanken dreef om heerschappij te zoeken in
het Oosten, maar terwijl dc Britten con ede
ler wijsheid hebben geleerd in het verloop
der jaren, blijven de Nederlanders vastge
klemd aan hun oude methode. Daarom wor
den de tegenwoordige Malcischc rassen in
den Ncdorlandsch-Indische Archipel uitge
zogen en belast oneindig sterker dan zij wa
ren onder hun eigen heerschers, want het
bestuur van een inlandschen radja is te zwak
cn onvoldoende om zijn volk grondig te ver
drukken ,daar het vlcesch zwak is, hoe gewil
lig en begeerig do geest van het kwade ook
zijn moge.
Aan do andoro zijde staat daar Groot-Bri-
tannié, bezield door een edelmoediger al-
truïstischcr beginsel, dc inkomsten van zijn
Aziatische bezittingen bestedende aan de ont
wikkeling van het volk, waarvan zo afkom
stig zijn en aan het welzijn van dc inlanders,
wier arbeid heeft bijgedragen tot de gemeen
schap.
En zoo is het gekomen ,dat dc zonde van
ccn obscuren plichtverzuimer van het Fo
reign Office, dio de rapporten van Raffles,
waaruit bleek hoe waardevol Java was, had
weggestopt in dc archieven, waaruit ze eerst
te voorschijn kwamen, toen Java was te
ruggegeven, is gewroken op ontelbare men-
schelijke wezens, mateloos cn hopeloos. Men
mag niet denkon aan het gewicht van verant
woordelijkheid, dat rust op de schouders van
dien onbekenden bureaucraat
Het Vaderland voegt hieraan toe:
Elke commentaar zou verder schade doen
aan den smaak van dit onvervalschtc Engel-
sche stemmingsbeeld. Overtuig zoo'n schrij
ver eens van uit Nederland van verkeerde
voorstellingBovendien, wederom de
hand in eigen boezem stekend, het is waar,
dat veel van hetgeen Raffles goed deed, door
zijn naaste opvolgers weer ongedaan is ge
maakt.
De Nederlander heeft nu ook een drietal
artikelen gewijd aan de vraag of de gc-
mecntoraadvanW aalwijkaldan
niet zijn bevoegdheid had over
schreden door f 2500 subsidie toe
te staan voor don bouw van eon
R.-K. kerk. Een ingezetene uit dc gemeente
op het spel zetten?" vroeg do keurvorst ver
der, zonder zijn levendige belangstelling te
verbergen.
In plaats van te antwoorden haalde Rott
een papier to voorschijn en vouwde het op de
tafel uit. „Hier staan de sommen genoteerd,
waarvoor Augsburgcr en Neurenberger
kooplieden zich verplicht hebben. Zij bedra
gen, zooals uw hoogheid ziet, nu al een half
millioen gulden."
Bij het lezen dezer inschrijvingen verraad
den do trekken van den keurvorst een op
gewondenheid, die den koopman niet ont
ging, zoodat hij aangemoedigd voortging:
„Als uw hoogheid informeeron wil naar de
waarheid mijner opgaven, laat ik het papior
gaarne in uw handen."
„Het zij zoo", antwoordde de keurvorst,
„misschien kan uw handel ook mijn land en
mij voordeel aanbrengen, indien mijn rent
meester, op wiens onderzoek ik alleen ver
trouwen kan, uw opgaven juist bevindt."
Zoo was dan door den merkwaardigen sa
menloop van personen en gebeurtenissen aan
het hof te Dresden de kiem gelegd voor oen
gewaagde onderneming, die zeer veel geleek
op een der bodenkelijkste speculaties zeer
tot exploitatie van het publick in onze da
gen. Konrad Rott's handig optredon won in
een ommezien niet alleen het vertrouwen
van den keurvorst, maar ook dat van diens
rentmeester, voor wiens voorspraak Rott do
door hem spoedig bemerkte genegenheid van
George voor Jane als hefboom besloot te ge
bruiken.
Haar bekoorlijkheid moet bepaald een
overweldigende aantrekkingskracht op haar
omgeving uitgeoefend hebben, want eer nog
de eerste week van haar verblijf verstroken
was, deden de vader t{ moeder van George
was zooals bekend ie tegen het Raads
besluit bij don Minister van Binnenlandse!*)
Zakon in verzet gekomen en do minister
had, met machtiging van H. j L de Konin
gin, beslist, dat de gemeenteraad niet to ver
was gegaan.
Wij kunnen ons niot met dio opvatting
vereenigen, zegt nu Dc Nederlander. Wij
zien hier wel degelijk strijd met do wet ©u,
in elk geval, met het algemeen belang, al
zijn er tal van antecedenten, waarop do ver
dedigers der ministericelc beschikking zich
beroepen kunnen. Kampen bijv. heeft in 1875
door den Minister Heemskerk vrijheid er
langd een toelage van Hervormde Predikan
ten op do begrooting te brengen. Maar or
zijn ook antecedenten van weigering. Dozo
antecedenten kunnen als vc - chtendc om
standigheden dienst doen.
Maar anteoedontcn scheppen geen recht.
Honderd jaren onrecht of gemis aan beleid
vormen te zamen nog geon uur bcloid of
recht, en dit staat vast, dat de anteoedontcu
vroeger veel talrijker waren don in do laatste
jaren. Was het nu wel noodig op dit punt
tegen dc stroom des tijds in te gaan en do
dalende reeks weer stijgende to maken? Wat
baat het, dat do Regeering en de Staten-
Gcncraal, voornamelijk om rodenon van
rechtvaardigheid, in dc laatste jaren dc ge
dragslijn hebben gevolgd geene nieuwe sub
sidies volgeDS art. 171 der Grondwet meer
toe (e staan, hoewel dio Grondwet dat ver
oorlooft indien dc Kerkgenootschappen van
dc Gemeenten krijgen kunnen, wat- dc Staat
weigert? Kon het statu quo op dit punt niet
worden gehandhaafd?
Intusschon, indien de wet geen andoro be
slissing toelaat dan die, welke thans geno-
mon is, moet men zich daarbij neerleggen.
Laat ons collier nagaan, of dit indordaad
zoo is.
Het voornaamste en bijna het ccnigc argu
ment van dc ve-dedigers der bedoelde be
schikking is, dat het niet is verboden, maar
reeds vroeger heeft de redactie van do Ge
meentestem bij de behandeling van een ande
re gomccnte-subsidio voor kerkelijke doel-
oindon er op gewezen, dat dio leer hoogst
gevaarlijk is.
Wat zegt mon van hot individu, dat, ze
delijk, alles geoorloofd noht, wat hem niet
uitdrukkelijk bij do V:et is verboden, zooals
b.v. het liegen; zoo iemand is een slecht
mensoh. Zoo zon ook een openbaar college,
dat alles gcoorlooft acht, wat niet is verbo
den, dien naam kunt verdienen.
De stelling door de \ordodigors der be
schikking als punt van ui tg' ng genomen is
cenigszins willekeurig.
Haar volkomen om te koeren, ware ook
gewaagd, maar zoo wij kiosou moeten tus-
schcn do beide uitersten allee verboden wat
niot speciaal is vergund, of: idles vergund
wat niet speciaal is verboden, dan lijdt hot
bij ons geen twijfel, of hot coretc stolsel past
het bost in hot kador van heb publieke recht
in het algemeen on van hot Nederlandsehe
in het bijzondor, dat nu cerwnaal niet histo
risch is gegroeid en gcwo*vhn, maar op een*
gegeven oogenblik op dogmatische en theore
tische grondslagen geheel nieuw, van den
grond af, is opgebouwd.
„Naar onze constitutie hebben dc gemeen
ten geen andere bevoegdheden om die haar
bij dc wet zijn toegekend, on moet dus het
bestaan der bevoegdheid uit de wet kunnen
worden aangetoond. Het zwaartepunt van
het gezag is, ter wille van do eenheid des
lands, bij het Rijk gelegd, en berust niet
meer, zooals vroeger, bij de Provinciën en cn
Gemeenten. De rijkswobgovor mag, binnen
do perken door de Grondwet gestold, allee
doon, wat hom niet is vorboécn, maar bij
Provinciale Staten on Gemeenteraden is dit
juist omgekeerd."
Bovendien meent Dc Nederlander, dat er
niet alleen indirect, maar direct cn ondub
belzinnig een verbod van dcrgo'ijko subsi
dies in de Nederlandsehe wetgeving to vin
don ie. Indirect in art. 205 der Gemeente
wet, direct in art. 150. Want dit artikel ver
biedt do gemeenten te trodon in hetgeen van
Rijksbelang is en „het subsidioer«n van ker
ken- en kerkgenootschappen is Rijkszaak"
overeenkomstig art. 171 der Grondwet; hctW
geen nog voretorkfc wordt door de afschaf-,
fing van hot Franscho decreet op de kerk
genootschappen van 1809 on 1876
Wij hebben hier dat juridisch betoog van
voor dezen niet onder in bewondering van
het schoone meisje on toen George op zekeren
dag in niet langer te bedwingen hartstocht
den ouders verklaarde, dat hij zonder Juana
de Camara niet kon leven, vonden beiden
geen woord van tegenspraak. Zelfs dc toene
mende neerslachtigheid van hun nichtje be
werkte geen verand' ring in huj :nstemming
mot de gevoelens van Georgo. Toen Kathe
na weinige dagen met stomme berusting
haar terugreis aankondigde, en George bij
het afscheid haar verwijtenden blik schuw
ontweek, pinkte wel is waar dc 'eekhartigo
moeder van George een traan weg, doch zij
wist het in haar heimelijk gekoesterde ver
wachtingen smartelijk bedrog ,n meisje geen
anderen troost mee tc geven dan deze, dab
ook in haar jonge jaren veel anders gegaan
was dan zij en haar oudora gewenècht haddon.
Na Kathc's vertrek vond Goorgc weldra
den moed, Konrad Rott op te zoeken ëto hem
de hand zijner stiefdochter tc vragen. Schijn
baar verrast had Konrad Rott Georgo do
hand toegestoken en was begonnen tc zeggen,
dat hij zijn stiefdochter aan niemand liever
gaf dan aan zijn weldoener, dat hij echter op
het oogenblik Juana's geheelc moederlijk erf
deel in zijn ondorneming gestoken had, en
zijn eer het dus vorderde, haar riet eerder
aan den man barer keuze te beloven, voordat
over haar huwelijksgift weer vrijelijk be
schikt kon worden. Zoo was dus haar en
George's lot in handen gelegd van diens va-
dor, van wien advies het bcs'uit van don
keurvorst afhing. Op den dvg, waarop
August I met zijn vorstelijkcn naam in zijn
onderneming ging, was het sehri t rondc re
sultaat daarvan vorzokerd, en dan cou zijn
vaderlijke toestemming geen oogenblik dralen.
(Wordt vervolgd.)
