zetten derj>roeven ter bestriding der kwade
plokken zal niet worden gesteund.
Het voorstel der afd. Oegstgeost sal niet
worden ondersteund.
In zake het vooratol Overvsen-Bloomendaal
werd besloten medu to gaan met het praead-
vles van liet hoofdbestuur.
Tot nfg .vaardigden werden gekozen de
heeren J. v. d. Kroft Jr. on J. Kloosterman
en tot hun plaatsvervangers de hoeren Th.
Schröder en P. A. Vermin.
De vraag uit de vraag bus of er per omgaande
geen feestavond te organiseeron was, werd
beantwoord met de mededeeling van den voorz.
dat de kastelein, de heer Th. C. v. d. Zalm,
ook dezen avond weder een flinke duivekater
goschonken had voor de verloting. H totaal
der prflzen bedroog niet minder dan 19. Dezen
keer waren ze natuurlflk aangekocht met het
oog op het a. s. St. Nieolaasfeest.
Do gelukkige winner van den hoofdprijs
was do heer B. Sn elder waard.
Dat de opkomst grooter was dan gewoonlijk,
behoeft niet te worden gezegd, evenmin dat
de vergadering eon zeer gezellig karakter droeg.
Hedenmorgen had de plechtige ter aarde
bestelling plaats van de eerw. zuster Edmunda,
(in de wereld Johanna Maria van Breemen).
Ze werd den 17n ilaai t 1S66 te Oirschot geboren
en den 29sten Mei 1894 ter zelfder plaatse
geprofest. Ze was hier sinds oenige jaren in
het klooster en overleed na een langdurig,
maar geduldig ïyden.
Zogwnard-Zoetermoor. Het aandeel van de
lichting voor de nationale militie bedraagt
voor ieder dezer gemeenten 4.
Tot onderwijzer aan de Chr. school
alhier is benoemd de heer J. de Wit, van
Veur, die reeds dadelijk in functie is getreden.
Totdat in de vacature vau hoofd der 6chool
zal z(Jn voorzien, is tot plaatsvervangend
hoofd aangesteld de heer Langovoort, onder
wijzer aan (Lo school.
In deze gemeenten zal op Woensdag
11 December a s. gelegenheid worden gegeven
tot kostelooze inenting en herinenting en wel
ten huize van dr. Vriesman van 1 tot 2 uren
en te Zoeterm6er ten huixe van dr. Meerburg
van 12 tot 2 uren.
Uit Uo „Staatscourant."
Kon. besluiten: Jhr. mr. J. A Sandborgis
-op zijn verzoek eervol ontslagen als lid der
Algemeene Rekenkamer, met dankbetuiging voor
goede dieneten in die betrekking san don
/ande bewezen.
Benoemd tot griffiers by het kantongerecht te
Eindhoven mr. J. A. E. Bink, advocaat-procureur
ie Tilburg; kantongerecht Amsterdam 11 mr. P.
J. J. ltas, substiLuat-grii'fier bij de rechtbank aldaar;
tot substituut-gnlfier by de reohtbimk te Middel
burg mr, R. F. C. tl. baron Bentmk van Schoon-
heeten, kantonrechter-plaatsvorvanger te Zwolle;
tot rechter-plaatsvervangers te 'e-ilertogenbosch,
jnrs. P H. Loeti, R. VV. J. C. de Menthon Bake,
sdvocateo-procureurs aldaar.
Aan VV. M. Wijt, op zijn verzoek, eervol ontslag
verleend als 2de luitenant bij bet korps, gevormd
uit de Utrechtscbe Btudentenvereenigmg tot vrij
willige oefening in den wapenhandel, te Utrecht.
Aan G. C. J. van Mol, geboren te Antwerpen
1 België), vergunning veileend tot het geven van
ager onderwy mits hij overigens aan de daartoe
lij de wet gevorderde voreiechten voldoet.
Aan P. H. Peetera, op zyn verzoek, eervol ontslag
verleend als 2de luitenant by het korps, gevormd
nit de VereenigiDg „Schutterij St. Thomas", te
Blorick, gemeei.li Maasbree.
De ministers van binnen- en toiteDlandsche
pken, justitie, marine, financiën en oorlog vor-
[eenen deze weck geen audiëntio.
Verb lezing Tweede Kamer.
B(J de gehouden stemming voor een lid der
Tweede Kamer in bet district Tilburg (5592
kiezers) z(Jn uitgebracht 4868 geldige stem
men. Daarvan vcikrogtn de heeren A. L. J.
van Waesberghe (r.-k.) 2098, A. H. A. Arts
(r.-k.) 1865, mr. A. L. N. baron Sloet lot
Everloo (r.-k die voor de candidatuur bedankt
had, 208 en J. A. Bergmeyer (soc.-dem.) 107
stommen.
Herstemming moet dus plaats hebben tas-
echen de heeren Van Waesberghe en Arts.
De verkiezing geschiedt ter vervulling der
vacature-Jansen, o verleden.
Aijcli en I>jntn*>i.
Biykens uit Indiê ontvangen telegraphl-
echo be-ichtoii zyn, sedert de jongste mede-
deolingen dienaangaande in do „Staatscou
rant" van 5 .November 1901, by de krygs
verrichtingen:
a. in Atjeh on Onderhoorlgheden, gewond,
de 1ste luitenant der infanterie F. P. A. van
Giieel Gildemoester, de onder-luitenant W. N.
M. de Haas (No. 43691), de sergeant F. C.
ICruyt (No. 34220) en de korporaal P. C. van
Roes (No. 30HS); en
b. in Djambi, aan zyn wonden ovorledeD,
do sergeant B. H. M. Simon (No. 32086), en
gewond de sergeant J. B. Wens (No. 47033),
do fuseliorB G. J. W. Simonis (No. 02013),
J. van den Heuvel (No. 47502) en L Fraanje
,No. 38724) en de hoornblazer P. Volkers
(No. 37356). (Sts.-Ct.)
Transvaal eii OrauJe-Vrijslaal.
„De Spectator"'geeft deze week oen goed-
godachle plaat. St.-Nicolaas inZuid-
A frik a staat er boven. Wy zien den dood
rijden op een mager paard door een woest
Jand. Zoo ver 't oog reikt niets, dat de eentonig
heid verbreekt, oon wegwyzer met „Concen
tratiekampen" er op, duidt de richting aan,
die de eenzame rultor neemt. Onderaan
lezen we
„'t Ileeriyk avondje is gekomen,
Het avondje van Sinter Klaas."
Eön sombere voorstelling, en toch wyat ze
hen, die 'n Sinterklaas mot lieol andere'
Kttributon dan een zeis verwachten, op hun
plicht, iets voor hun ïydendo modemenschen
in Zuld-Atrika te doen. Op het St.-Nicolaasfeest
gonioton de menschen het meest door anderen
te doen genieten en geen gave zal beter
besteed zyn dan die bestemd is om de ellende
in Zuid Afrika te lenigen.
De heeren Wessels en Wolmarans, leden
dor Zuidafrikaansche deputatie; Grobler, on
der-staatssecretaris van Bultenlandsche Zakon
in Transvaal, en De Bruyn, secretaris der de
putatie, hebben zich gistermiddag por Holl.
Spoor van 's-Gravenhage naar Brussel begs-
ven, waar een conferentie sal plaat* hsbben
mot den heer Fischer ea cü* *ich
I* JkuMsl bs-vAftdsfw
Naar de„A. Ct." verneemt, is by de familie
hier te lande bericht ontvangen dat ds.
Broekhuizen en diens broeder dr. Broekhulzen
hun propaganda reis door de Yereenigde Staten
van Amerika ten gfinsto van de Boorenzaak
als geëindigd beschbuwon. Zy hadden, volpens
hun laatste schryveh, het voornemen den 7den
dezer maand weder scheep te gaan naar Hol
land; voorloopig sullen zy zich naar de fa
milie to Yeeneudaal begeven.
Icidsclie brieven.
L
Wy hebben een Yereeniglng tot bevordering
van het Vreemdelingenverkeer gekregen. Nu,
dat mocht wel, vele en daaronder zeer kleiDe
plaatsen bezitten reeds een dorgelyke Vereeni-
glng, zoodat Lelden niet langer mocht achter
wege biyven.
Van haar eerste optreden is reeds biyk
gegeven, door het plaatsen van palen mot
handwyzers, op de voornaamste kruispunten
en in drie talen verschenen door de zorg der
Vereoniging boekjes, mot verschillende aan-
wUzingen over Leiden, ten dienste van de te
verwachten vreemdelingen, die voor 15 ets.
te verkrygen zyn (de boekjes nameiyk), wat,
tusschon haakjes, naar den inhoud af te meton,
niet te weinig is.
A propos, bestaat er goen Hollandsche uit
gaaf dlor boekjes of worden geen Hollandsche
vreemdelingen verlangd? Mogeiyk wordt ver
ondersteld, dat die voldoende op de hoogte
zyn der morkwaardigheden; do uitsluitend
Hollandsche aanwyaing op de handwyzers
doet dit echter niet ver onder stollen.
Er bo8taat In de sleutelstad een Rottor-
damschs tram. Nu, of er Rotterdamsche of
Loldsche tramwegraaatschappy op de wagens
is geschilderd en of do uniform van hot per
soneel met groen of met rood en wit is af
gezet, de veiligheid is er niet mede in gevaar.
Er is een tjjd geweest, dat er twee lynen
door onze goede stad lagen. De een is niet
oud geworden en bezweken voordat goed ge
bleken was of er levenskracht aanwezig was.
Doch do exploiteorende maatschappy was toen
nog geen Rotterdamsche.
- Op de overgebloven lyn was het tarief oer-
tyds 6 ets. voor éón 6ectle en 10 ets. voor
twee of de drie secties, waaruit do lyn bestond.
Kortelings is dat veranderd en gebracht op
een uniformtarief van 7'/j ets. voor do geheelo
lyn of oen gedeelte daarvan.
Ik heb tot dusver niet kunnen begrypen
wat men met die tariofewyziging op het oog
hjeft gehad.
Moest daarmodo het tramverkeer bevorderd
worden? Dan vrees ik, dat juist bot togendeel
zal goachieden van hetgeen men trachtte te
bereiken, want do afstanden zyn hier te klein
om voor wat men vrooger oen sectie noemde
7'/a cent te betRlen; die'trammers vallen dus
grootondeols weg, en voor het geheele traject
werd vroeger 10 ets. betaald, wat de meesten,
mot hun tramrit tevens het weldoen aan don
conducteur beoefenende, nu ook zullen doen;
voor uitbreiding van het gotal doorgaande
reizigers bestaat dus weinig grond.
Neen, had de Directie, wilde zy geen voor
beeld aan hot buitenland nomen, even naar
de resultaten van het kortelings Ingevoerde
goedkoopore tramtarief in het naburige Haarlem
onderzocht, waar èn burgery èn tram ton
zeerste mot de wyziging, waai by een uniform-
tarief van 6 cis. is ingevoord, zyn gebaat,
wellicht had zy een andere proof genomen.
Noen, had de directie, wilde zy geon voor
beeld aan hot buitenland nemen, even naar
do resultaten van het kortelings ingevoerde
goedkoopere tramtariof in het naburige Haarlem
onderzocht, waar èn burgery èn tram ten
zeerste met de wyziging, waarby een uni
form tarief van 5 ct. ia ingevoerd, zyn ge
baat, wellicht had zy een andere proef ge-
nomon.
Weldra zal door den Raad een beslissing
worden genomen over hot voorstel van Burge
meester en Wethouders, tot het maken van
een brug over den Zoeterwoudschen Singel.
Nu, die brug moet er natuuriyk komen, reeds
veel te lang is het maken uitgesteld en
wordt niet spoodig met deze begonnen, dan
vrees ik, dat in do naaste toekomst tot het
maken van twee of drie bruggen te geiyk
over dien SiDgel zou moeten worden besloten,
wat voor zyn lengte als stadsgracht vol
strekt nlot tcYeel zou zyn.
Het wonderiyke in deze zaak is echter
dat er nog raadsleden schynen ts bestaan
die er tegen zyn op grond datparticu
lieren er mogelyk mede zullen gebaat wor
den, alsof het algemeèn belang iets anders
dan eene vereeniging van particuliere belangen
is en door Iedere handeling niet in meerdere
of mindere mate de een gebaat .en de ander
geschaad wordt.
Het ls jammer dat hun argument niot vroo
ger ia gevonden, de voorstellen tot het maken
van de na de annexatie gemaakte bruggen
hadden dan wellicht met succes bestreden
kunnen worden, te meer, omdat directe ge
meentebelangen daar niet zoo stork wogen
als hier.
Ons schoone Van der-Werff park komt hoo
langor hoe moer in het gedrang, het schynt
gedoemd om, flguuriyk gesproken, onder het
gewicht der acaJomische gebouwen te worden
verpletterd, zeer ten nadoole van hen, die in
het hart dor stal in lommerryke omgeving
eenige vorpoozing zoeken.
De wolkenklauwerg, die, na hst hooge
geologisch museum, nu ten dienste van het
natuurkundig museum verryten en de wanne''
zuiderzon grootendeels opvaogen, doen ons
voor het park het ergste vreezen.
Het ia te hopen, dat het gemeentebestuur
in do nieuwe stadsgedeelten voor een ver
vanging tydig zorg draagt. De zorg door dat
bestuur aan boomsn en gewassen in onze
goede en schoone stad besteed, spreekt van
de liefde van B. en Ws. daarvoor en doot
ons het beste verwachten.
Ik verneem dat Coster's" steen uit den
academlegovel sai verwyderd worden; ls dat
waar, dan wenach 4fc hem een meer passende
plaats.
(lrgatMdmJ t. Am. W.
Tweede Kantor,
8 t a a t s b e g r o o t i n g 1 9 0 2.
By de voortgezette algomoene beschouwin
gen verklaarde de heer Ti/jdeman een loyale
oppositie te willen voeron, en met den heer
Mees wil hy aan de zyde der Regeorlng staan
tegenover de socialisten.
Het werkplan der Regoorlng bosprekendo,
vraagt spr. van welk beginsel de in uitzicht
gestelde Zondagsrust zal uitgaan. Hy bepleit
Zondagsviering als sociale maatregel en niet
als oen kerkelyke. Hy waarschuwt tegen
roeren in do verhoudingen tusschen Kerk en
Staat en vraagt'of er nog andero kerkeiyko
eischen zullen volgen. Voofts vraagt hy, wat
bedoeld wordt mot vrymaking van hot onder-
wys, on of de Regeering niet vreest, hierbU in
stryd te zullon komen mot art. 192 Grondwet.
De heer Schaepman ontkent, dat de rechter-
zyde vervalt in een Christendom boron geloofs
verdeeldheid. Spr. heeft geloof aan Openbaring,
en juist uit dat geloof vloeit samenwerken
der rechterzijde voort. Ons storon in dit rustig
samenzyn sal zegt spr. vergeefs zyn,
welke knuppelen men daartoe ook gebruikt.
Gaarne roikt 6pr. dit Kabinet en zyn werkplan
de hand. Hy hoopt, dat de sociale wetten al3
eeroschuld op don voorgrond xullen staan.
Sooiale wetgeving moet voornaamste en eerste
punt zyn. Het onderwys most aan een gron
dige herziening worden onderworpen, niet om
het openbaar onderwys te dooden, noch om
het byzondor onderwys tot rogel te maken.
Het onderwys9telsei moot in socialen zin
worden hervormd.
Zitting van Dinsdag avorid.
De heer Goeman Borgesius, verzekerde dat
hij gaarne met dit gouvern. zooveol moglijk
wil samenwerken. Alvorens te treden in oon
bespreking van de aJgemoone politiek, zegt
spreker, ten aanzien van de Zuid-Afrik, za
ken, waarover hij bij het adres-debat met den
premier reeds een kleine schermutseling had
dat de heer Kuypcr die, in 1897, toen de
heer Pierson van anti-papisme beschuldigd
werd, do liberale partij daarvoor aanspra
kelijk stelde de beweging over do Trans-
vaaJ tegen liet vorig gouvernement in heb
Parlement heeft geleid, waarbij hij do ver
wachting opwekte, dat hij, tem de regeering
gekomen, een aanbod tot arbitrage of media-
tie aan Engeland zou doen. Uitvoerig stond
spreker stil bij hetgeen door den heer Kuy-
per gezegd was, nL dat door deze regeering
niet moer ongedaan kon worden gemaakt,
wat god aan was, en dat wat niet gedaan
is, door haar niet meer kon gedaan worden.
Spreker merkt op, dat wanneer onzerzijds
een declaratie van neutraliteit was gedaan,
men ons zou hebben uitgelachen. Ook ver
dedigt spreker zich tegen de bewering over
het voorbij laten gaan van het „psycholo
gisch moment" van handelen.
Daarna komt spreker tot de algemeene po
litiek en dan brengt hij in de cersto plaats
een eoresaluut aan den Kabinetsformateur,
omdat bij, ondanks allerlei moeilijkheden,
in zijn formatie, is geslaagd. Spreker neemt
niet aan, dat er geen landbouwspecialifceit
te krijgen was. Hij begrijpt, dat het moeilijk
was een ministerie van Landbouw op te rich
ten, maar het genoemde excuus gaat niet
op.
Hij roemt den moed van den premier als
Kabinetsformateur op te treden, omdat hij
daaraan zulke hooge eischen had gesteld.
Spreker geeft toe, dat op het oogenblik
slechts een coalitie-kahinet mogelijk is. De
liberalen zijn voorloopig in de minderheid
en op haar rusten niet minder verplichtin
gen, dan op de meerderheid ;en nu is do
meerderheid verdeeld. -De, 's morgens door
den heer v. d. Berch van Heemstede gehou
den reide was zoo anti-ministerieel mogelijk.
Tot het partijverband van den heer Druc-
ker behoort spreker Diet meer, maar hij kan
wel zeggen, dat hij, behalve op da urgentie
van het kiesrecht, 't in hoofdzaak met de
door den hoer Drucker gehouden rede eens
is.
Een homogeen Kabinet was ook daarom
onmogelijk, omdat bij de verkiezingen aller
lei leuzen van Realpolitiek zijn aangeheven.
Het antwoord van den heer Schaepman op
hetgeen de heer Rocssingh zoo uitmuntend
heeft aangevoerd ten aanzien van de christe
lijke leuze, was z. i. bijzonder zwak. Niet
waar is trouwens dat de groote meerderheid
zich voor dit ministerie zou hebben verklaard
wegns do geloofsleuzc. Want de quaestie van
de portemonnaie heeft ook haar rol gespoeld
uit vrees sociale hervormingon te moeten be
talen, waarvoor zij waren bang gemaakt. En
zoo zag men naast elkander dc christen-de
mocraten en do behoudslui. Welke richting
zal nu in liet Kabinet meer domineeren, dio
van den heer Lohman, van den heer Talma,
of van wien anders? Sureker meent, dat de
behoudsgezinden van dit ministerie meer heb
bon te verw achten dan da vooruitstrevenden,
en hij wijst er op, dat omtrent veel van het
rijke menu nog volkomen onzekerheid en
twijfeling bestaat.
Hij vreest, dat ook veel van hetgeen op dc
neutrale zone ligt, op den achtergrond zal
raken. Hij wijst slechts op de invaliditeits
verzekering. Omtrent tariefsherziening,
graanrechten, verwacht spreker een stellige
verklaring, omdat- het een quaestie van eer
geldt met het oog op hetgeen bij de verkie
zingen is gezegd.
Spreker vraagt van dit ministerie geen kies
recht- of grondwetsherziening, doch men kan
in bet tegenwoordig 4-jarig tydperk do zaak
wel voorbereiden. De quaestie van evenredige
vertegenwoordiging zou wellicht door een
Staatscommissie kunnen worden voorbereid.
Hy vraagt, of de Regeering misschien in die
richting een stap wil doen. Ten slotte hoopt
spreker, dat de Regeering, gedachtig aan het
woord van den heer Schaepman, voortdurend
zal bedenken, dat er op het gebied van sociale
wetgeving eon eereschuld is in te lossen
Doet zy dit, dan is van sprekers zyde samen
werking mogeiyk.
De heer De Fisser zette zyn houding tegen
over het Kablnot alteen. Op algemeen gebied
is er menig onderwerp van gemeenschappeiyke
samenwerking. Het vorig ministerie bouwde
niet voort op de Christelijke beginselen.
8prokm meent» dat de Staat slechts mag
optreden als de vrye sociale werkzaamheid
ontoorsikend biykL
By de Ongovallenwet is dit beginsel door
de linkerzyde verzaakt. By de Leerplichtwet
heeft men het kind aan de familie willen ont
trekken. Daarom is zy impopulair. Do buma-
niLaire beginselen in het strafrecht liepen uit
op terrorisme. By de vorkiezingen was men
daarom bevreosd een Kabinet to continuoeren,
dat de Cbristoiyke grondslagen niet huldigde.
De linkerzyde wil wol een wekolykschon
rustdag, maar geen Zondagsrust in chrlsi eiyken
zin; ook voor de openbare zedeiykheid is aan
die zyde niet gestrodon.
Met het oog op dit alles steunt de chrlateiyk-
hi8torlsche party dit Kabinet.
De hoor tfolens veroenigde zich met hel
betoog der hoeren Michlola en Schaepman Hy
wil nieti spreken over godsdienstige leuzen,
doch wacht de vruchten af, die uit de werk
zaamheid van dit Kabinet, waarmede hy lan
ger dar. 4 jaar hoopt te kunnen samengaan,
zullen voortkomen. De vrees is roeds gouit,
dat van invaliditeit en ouderdomsverxekering
wolnig zal komen.
Geen ministerie kan z. i. de oudordoms- on
invaliditeitsverzekering buiten zyn werk- of
studioprogram laton en hy hoopt op de tot
standkoming van deze verzekering. Voor
speciale wetten moeten inderdaad speciale
middelen worden aangewezen. Reeds minister
Piorson had een tariefsherziening voorgedra
gen. Daardoor is de stryd tnsschon vryhan-
dolaren on protectionisten op practisch terrein
gebracht. De wetgever heeft to letten op de
WiJyaart van hot goheel. Het Inkomen van
hot volk wordt verkregen door de ksamen
werking van de verschillende factoren en is
het eenmaal byeen, dan komt het aan op de
verdeeling. Het productievermogen van het
volk zal daarby in zyn geheel benuttigd moo-
ton worden. De sociale politiek zoo opvat
tende, vertrouwt spreker dat het ministerie
niet eenzydig zal handelen.
De heer Staalman heeft met genoegen de
komst van het christelyk ministerie begroet.
Zyns inziens heeft de samonstelllng van het
Kabinet teleurstelling gewekt by de „kleine
luyden door de opneming Yanden minister van
Marine, wiens zitting nemen op spreker een
pyniykon indruk heeft gemaakt, diezelfde
teleurstelling is z. i. gewekt by de kleine Juyden
onder do Katholieken. Nu is het waar, dat de
Kabinetsformatie moeilyk was, maar zyn wer-
keiyk door den formateur die mannen gevraagd,
die hun sporen hebben verdiend in de anti-
revolutionnalre party? Spreker voorziot, dat
do christelyk-democratische party een harden
stryd zal hebben te voeren wegens de uitlating
van haar vertegenwoordiger en bedenkelijk
achtte hy het, wanneer de liberale party zege
nend haar handen uitspreidt over het ministerie.
Meer speciaal wat den minister van Marino
betreft, maakt spreker zyn voorbehoud. Ook
al noemt het zich een coalitie-kabinet, draagt
het een groote verantwoordeiykheid tegenover
de democratio, de kleine luyden, die zoozeor
den steun behoeven van de overheid. De inva
liditeitsverzekering zal dan ook niet mogen
afstuiten op financieels offers, waar men hot
christoiyk volk zoo groote beloften heeft ge
daan. Toleurgaatold is sprokor o.a ton opziclilo
▼nn het kiesrecht na de vroegere belofteu. Spr.
roept het Kabinet toe: verloochen uw begin
selen niet, laat niet bodrogen uitkomen hou
die hulp behoeven en bescherming.
Opleiding van Irdische ambtenaren.
Do minister van koloniën heeft thans vol
daan aan zyn onlangs in do Tweede Kamer-
gedane m9dedeoliDg door indiening in den
vorm van oen suppletoire Indische begrooting
voor 1902 van cou wetsontwerp betreffende
de herziening van do regelen omtrent de
benoembaarheid van ambtenaren voor den
Iudischon admlnistratiovon dienst, tor ver
vanging van hot ingetrokken ontwerp.
De Minister zot uiteen, dat gedachten-
wisseling over deze aangelegenheid tusscheu
den vorigen minister van koloniën en de
Staten-Qeneraal hot bewya geleverd hoeft dat
ook de zorgvuldigst overwogen maatregelen
In deze matorlo, Inzonderheid in een nieuwe
richting, slechts als proef mogen worden be
schouwd, Reeds daarom kan van oen rogeling
by de wet vooralsnog geen sprake zyn. De
Minister stelt zich voor haar in een koninkiyk
besluit te belichamen. De Minister legt echter
goen ontwerp van dergeiyk Koninkiyk besluit
over, maar geeft de hoofdpunten aan van de
regollng zooals hy zich die voorstelt. Hy stelt
zich voor uit de door den vorigen Minister
ontworpen regeling over te nemen de instelling
van het candidaat-ambtenaarschap, nl. de aan
wijzing van de aanstaande ambtenaren vóór
den aanvang, iDplaats van na afloop der
Indische - studies. Wat de aanwyziug van do
candidaat ambtenaren betreft had de Minister
tusschen doze beide stelsels te kiezen: zich
bepalen tot jongelieden die voorbereidend
hooger ouderwys genoten hebben en hen een
daarop volgeDde min of meer uitgebreide
vakstudie ie doen oudergaan;, dan wel aan
jonge mannon van meer ontwikkeling of zelf
standiger studie en rypor ervaring, langs
verschillende wegen verworven, de gelegen
held bieden om in lndlschen dienst to treden
nadat zy een onmisbare voorbereiding voor
bereiding voor den hun wachtenden werk
kring hebben genoten en de goede vruchten
daarvan .ton genoegen van de Regeering
hebben getoond. Do Minister geeft beslist de
voorkeur aan hot laatstbedoelde stelsel.
Hot ligt in het voornemen, om aan hon
die naar het candidaat-ambtenaarschap dingen,
een der volgende eischen ta stellen: nl. dat
zy a. aan een in Nederland gevestigde univer
siteit eea doctoralen graad hebben verworven,
of met good gevolg aldaar een candidaats-
examen hebben afgelegdb. den titel van
arts hebben verkregen of met goed gevolg
hot tweede natuurkundig examen hebben
afgelegd; c. een diploma van ingenieurs of
van technoloog van de Polytechnische school
te Delft bezitten of wel hot gotulgschriit
van een der aldaar afgenomen examens
B. hebben verkregen; a. bevorderd zyn
tot officior van de zee- of land- macht,
daaronder begrepen adelborslon 1ste klasso
en adjudant-administrateurs; e. een diploma
bozitten van de afdeeling Hoogore Land
en Boschbouwachool der 1\; -landbouw
school te Wageningen; f. hol n voor
leerllng-coDêul met goeden u Lag hebben
afgelegd; y. **rate twee god. t*a an het
examen candidaat-notaris met goeden uitslag
hebben afgelegd.
Voor een vergelijkend examen, ter bepaling
wie van de velerlei gegadigdon, die zich
kunnen aanmeldon, als candidaat ambtenaar
aan te nemon zyn, acht do Minister in dit
Blalsol geon plaats. De Regeering stelt zlcb
voor, by een bepaling harer keus naar eigen
oordoei, gebruik te kunnen maken van de hulp
van dsartoe telken jare door do Begoering
te benoomen commissies die haar tot onder
zoek en voorlichting dionen en door een
zorgvuldige samenstelling "en niet te beperkt
getal leden, aan haar bestemming zullen
kunnen beantwoordon.
Tegen het euvel dat men vreesde dat juist
mindei waardige zich voor het candidaat amb
tenaarschap zouden aanmeldon, meent de Reg.
ook beveiliging te vinden, behalve in do
commissie, in de bepaling van oen maximale
leeftydgroDs van 22 jaar, waarop in den rogel
alloon uitzondorlng zal behooren gemaakt te'
wordon voor doctoren, artsen en ingenieurs,
dis nog gedurende hun 23sïe jaar in aan
merking zullen kunnen komen.
De Min. wenscht, mot bestendiging van
hei. bestaande gebruik, jaaiiyks een dorde
van het getal beschikbare plaatsen verkryg-
baar to stellen voor jonge lieden in Nederl.-
rIadië. Hunne aanwyzing wordt overgelaten
aan den Gouv.-Qeneraal.
Het ligt in de bedoeling de grenzen van
den voroi8chten leeftyd niet beneden twintig
od, behalve voor doctoren, artsen en ingenieur»
niot boven twee en twintig jaar te stellen,
hetgeen in vei band met den te volgen cursus
de uitzending al9 ambtenaar omutreuks don
leeftUd van in den regel 22 A24jaar mogeiyk
maakt.
De Minister acht het noodzakeiyk de studie
der candldaat-ambtenaron uitsluitend hier te
lande te doon plaats hebben. Aan alle in
Nedorland8ch Indiè aangewezenen, dient vrye
overtocht naar Nederland en eon toelagev an
Staatowego ad f 1000 's jaars, gedurende den
tyd van hun verplicht verbiyf hier te lande
verzekerd te worden, als onafwijsbare maat
regel van billykheid tegenover de opheffing
van' afdeeling B van hot gymnasium Willem
III te Batavia.
Ook in NederlarAl dient het candidaat-
ambtenaarschap onder het bereik van on'oo-
middelden te komen. Daartoe behooren var*
Gouvernementswege studiebeurzen to worden
beschikbaar gesteld, waarvan het bedrag mode
op f 1000 is te stellen, mot een max mum
van zes per jaar. -
Hot programma is, mot eenige -Wijziging.
o\ergenoinen'uit Iio£ ontwerp van de com
missie van advies van IS90 Bj do staatsin
stellingen zyn volledigheidshalve overgenomen
'do grondslagen <|q» Indische wetgeving
Ter voorbereiding voor "het examen wordt
een cursus van twee jaren coodig„ maar ook
voldoende geacht.
Van Staatswege is aan de Rjjks Universi
teit te L9iden golegenheid gegeven vo >r de
studie als candidaat-ambtcnaren.
De studie te Leiden wordt intusschcn niet
verplicht gesteld. Aan allo candidaat aaih-u.iardxi
wordt vrybeid gelaten om zich voor het ex men
te bokwamen op do plaats en op <le uyzo,
die zij verkiezen. Zoowel private personen
als b'jzondero of 'gcmeentemstollingen bt! ui-ien
aldus di vryheil om zich met do ojj !ing
tot Indisch ambtenaar to belasten.
Terwyi aan de Rijksuniversiteit to Leiden
de mannen, dio daar hot onderwijs zullen
geven, reeds op zichzelf een waarborg zyn
voor do gezonde opvatting van het on-terwijs-
er. examenprogramma, zal doofde sam nstelimg
der examen commissies en door do inrichting
van Tiet examonprogram ze':f gewaakt worden
tegen verkeerde invloeden on eenzydige
richtingen
De commission van advies, die den Minister
voorlichten by de keus der canlidaat-
ambtenarerr in Nederland, zullen ook, zoo
noodig na aanvulling, met het afnemen van
hot eindexamen kunnen woeden beiast.
Streng zal moeten worden vastgehouden
aan den oisch dat do candidaat-ambtenaren
het examen hebban-af te leggon in hot tweed®
jaar na hun aanwijzing.
Behoudens uit zonderingen, dus In byzondere
omstandigheden, verliezen de candid?at ambte
naren, die binnen den bepaalden tyd geen
voldoende bewyzen van bekwaamheid voor do
exaraen-cominiss;o8 hebben gegeven, hun aan
spraak op uitzending on moeten zy do hun
verstrekte studiekosten terugbetalen.
Bovendien moet do Minister ds bevoegdheid
behouden om hen ook in den tusschontyd
te ontslaan, hetzy om redenen van gezond
heid, hetzy wegens wangedrag of plicht
verzuim.
Na voldoend afgelegd 6lDdex?.men zullen de
candidaat-ambtenaren ter beschikking van den
Gouverneur-Generaal van Nederiandsch Indië
worden gesteld om in den administratieven
dienst daar te lande te worden opgenomen.
Hot ligt in de bedoeling om, overeenkomstig
de voorwaarden van uitzending, door den
vorigen Minister in zyn ODtwerp aaDgogoven,
de gratificatie voor uitrusting te bepalen op
f 1000, maar haar te verhoogon met f 750
voor hen dio behalve in het Maloisch een
voldoend examen doen in een andere in Indië
inheemsche taal, waarin onder voldoende
waarborgon examen kan worden afgologd.
Behoudens de vervanging van het tegen-,
woordige groot-ambtonaars-examen door heb
stelsel van het caudidaat-ambtenaarschap zal
do benoembaarheid voor den dienst by het
Binneul. Bestuur en voor dlon by de bureaux
op cienzelfden voet geregeld worden als thans
reeda het geval is.
De Minister hoopt dat de nieuwe regeling
reeds in 1902 in werk'ng zal kunnen treden
en dientengevolge in 1904 de oorsto nmbte-'
naars van de nieuwe opleiding tor beschikking^,
van den Q.-G. gesteld kunnen worden.
De uitgaven zullen vermeerderen met
f 63,100, waartegenover ais vermindering kan
gesteld worden de som van f 52,000 in mini-
mum, uithoofde -»an de opheffing van ds
afd. B. van het Gymnasium Willem III ts
Batavia sn van het vervallen van het subsidie,
dat de Indische Instelling te Delft uit ds
Indische geldmiddelen genoot. De vermeerde
ring van uitgaven bedraagt dus vermoedeiyk
f 11,000, maar daarby is in aanmerking ts
nomen dat f 9600 wordt-uitgetrokken voor
verhooging der gratificatie voor de uitrusting
van de Nederlandsche candidaat ambtenaren
