N\ 12807
A#. 1901.
(Deze (Courant v/ordt dagelijks, met uitzondering
van t§pn- en feestdagen, uitgegeven.
i PRIJS BEZER COTJRAUT:
i j Voor LoMen por 3 maan don !-!!;!:!!!!/' 1.10.'
'^Buiton Loiilon, por loopor on waar agonten govoBligd zt|n 1.30
£7Franco per post i i1.6B-
PRIJS DER ADVERTENTIÜN:
Van 1-8 regols f 1.05. Iedere regel meer f 0.171. - Qrootere
letters naar plaatsruimte. - Yoor het incas3ccren buiten de stad
wordt f 0.05 berekend.
ReJ.-Zuidafrikaanscho ïerceniging.
Afd. Leiden en Omstreken.
Ontvangen by don Penningmeester, Zoeter-
Woudsche Singel 41:
Opbrengst dor collecte, te Warmond, ton
bale der Boerenvrouwen on -kinderen ln de
concentratiekampen. f 122.245
In bet geheel ia sedert 15 Sept. 1901 voor
het bovengenoemd doel het volgonde te Leiden
en Omstreken byoengebraent.
Leiden 3960.97
Valkenburg 71.44
Hazerswoude 145.40
Koudekerk. 107.40
Sas8enheim g 124.30
Katwyk (a/Ryn en a/Zee) 499.52
Oegstgeest137.56
Bewoners dor Trekvaart 6.—
Bynsburg 138.83s
Zoeterwoudo 54.56
Voorschoten 82.45
Warmond122.245
"7 5450.74
Onder deze som ia niet begrepen betgeen
.voor het Fonds der Nederl. Zuidafrik. Vereenl-
'glng is byeengebracht.
Door bemiddeling van het Leidsch Dagblad:
Gecollecteerd op eon Zilveren Bruiloftsfeest
te Leiderdorpf 3.
Op den verjaardag van Tante Koos 0.665
Op een Koperen Bruiloft gecollec
teerd van een klein gezelschap. 0.48
Op den verjaardag van Mej. PI., onder
het zingen van het Transv. Volkslied 0.25
BUdragen kunnen worden toegozondan aan
den Penningmeester of aan het Bureel van dit
felad.
Leiilcn, 22 November.
Gisteravond werd door het bestuur van
'het Diakonessenhuis aan den Witten Singel
'den werklieden, die het huis hielp - bouwen
een feestelijke avond bereid.
«Tuist honderd personen hadden aan de uit-
fcoodiging hiertoe gevolg gegeven.
De heer a. E. van Kempen, een -..r leden
Van de bouw-commissie, zette in een korte,
maar kernachtige toespraak uiteen hoe het
gebouw tot stand was gekomen: doordat oder
zijn plicht had gedaan.
Hij woes er op, hoe, evenals het lichaam
'door de verscheidenheid der deelen tot een
harmonisch geheel is gevormd, waarbij het
oog den mond, noch het oor de hand kan
.vervangen, zoo ook geen enkel gebouw tot
stand kan komen, zonder samenwerking der
Verschillende arbeidskrachten. Dat verschei
denheid van gaven door God is geschonken,
Verscheidenheid van stand door God is gewild
;zoodat de architect niets tot stanu brengt
zonder de opperman cn wederkeerig geener-
lci organisatie mogelijk is als do le. .-s ont
breken.
Verder schetste dc geachte sproker hc 1-
le werk der zelfzucht is verloren, maar dat
een zegen verbonden is aan Eet werk der die-
jnende liefde. Hij herinnerde hierbij aan het
.yerhaal van den bergbestijger, die, bevangen
door de ijzige koude, dreigt te bezwijken.
Daar ziet hij op eenmaal een medereiziger
.verkleumd aan den weg liggen. Hij vergeet
zichzelf, neemt do sneeuw op om den armen
'ongelukkige warm tc wrijven en.... redt op
doze wijze beider leven.
Door enl ?le grappige ervaringen uit spre
kers eigen omgeving schetste hij het noodza
kelijke, om met verstand het werk te deen,
'dat ons is opgedragen, en eindigde met al
len hartelijk dank te zeggen voor ieders hulp
■in het bijzonder, waardoor dit schoone ge-
Louw verrijzen kon.
Hierop voerde het zangkoor onder leiding
Van mej. Weys en gesteund door den solozang
van de vervaardigster der Bouwliederen"
'do verschillende bouw materialen sprekend
in.
De aard van ieders werk werd hieTbij in
Eet licht gesteld en gewezen op het noodza-
'.ke-lijke van het slaan op den spijker en het
branden en dan weer het blusschen van de
kalk ora te komen tot het bouwen van het
huis.
,,A1 dat lijden, al dia' st ijd r.
Heeft ons voor het werk bereid.
'Ja, wat deerde ons hitte en kou, 1
't Werd geleden voor den bouw."
!Na afloop herinnerde spreker aan de woor-
'den uit het lied:
'1
„Alle werk, aan God gewijd,
Wordt gekroond te zijner tijd."
'Hierop werd het gebouw bezichtigd, terwijl
Intusschen enkele tableaux-vivants werden
bpgesteld. Deze gaven te zien het a erk
der dienende liefde, inzonderheid het werk
jder zieken-verpleging is, als act beantwoordt
iaan zijn hoogc roeping,
Dat do gasten gedurende den avond ont
haald werden, om zich ten slotte te vereeni
gen aan een gemeenschappelijkcn disc en
jeindelijk met een gedachtenis aan de fces,-
'jfcvond huiswaarts gingen, behoeft eigenlijk
piet afzonderlijk te wórden vcr?16^- 1 „Alleen drang naar waarheid noopt my
£oowel bij het bestuur als bij jtl J tot oen verbeelding, aan werkeiykheld zooveel
deze avond zeker een liefelijke herinnering
nalaten.
Dat er gedurende den bouw geen enkele
werkman een ongeluk kreeg, is bovendien een
groote reden tot dank.
Vanwege de Commissie voor de Volks-
byeenkomsten had gisteravond de „eerste
wetenschappeiyke lezing" plaats in de boven-
achtcrzaal van de Stadszaal. Deze extra-avond
werd bygewoond door ongeveer een honderdtal
personen, die dus blyken gaven nlot om een
pretje te komen, maar dat het hun ernst was
hun konnis op wetenschappeiyk gebied te
vermeerderen. Zy waren dan ook vol belang
stelling in hetgeen de heer F. Aug. Kelting,
van Santpoort, mededeelde over „byenteelt
als by verdienste", een ODderworp, dat hy ver
leden week ook behandelde in de vergadering
van het Leidsche departement der Maatschappy
tot bevordering van Nyverheid. Hy deed het
echter nu ln meer eenvoudigen, ln populairen
vorm, en wist het door hem gesprokene met
eenige aardige opmerkingen te krulden, die
met de verklaringen van do meegebrachte
byenwoningen en andere voorwerpen by de
byenteelt in gebruik, aan zyn voordracht een
eigenaardig, onderhoudend karakter gaven. Hy
wekte daarom meermalen den lachlust op en
werd aan het einde luide toegejuicht.
Dr. G. J. van der FJior, de hofprediker,
genoot eenigen tyd geleden, toen ook Keizer
Wilhelm van Duitschland zich naar het Oosten
begaf, het groote voorrecht oen reis Ie kunnen
ondernemen naar hot Heilige Land, naar do
oorden en plaatsen, die het den bezoekers als
't ware om stryd toeroepen, dat de plaats,
waar zy zich bevinden, heilige grond ls; waar
zoovele plekken hen herinneren aan onsen
Heer en Heiland; plekken, welke hun zyn
als zoovele opengeslagen Bijbelbladen.
De herinneringen aan die reis naar en vooral
door het Heilige Land vormden het aantrek-
keiyko onderwerp van dr. Van dor Flier in de
tweede Winterlezing, gisteravond in de kleine
Nutszaal alhier gehouden.
Het aandacht werd de spr. gevolgd op zyn
tochten naar on zyn bezoek aan tal van steden
en vlekken, ons uit de Heilige Schrift wol
bekend en ln beeld gebracht zooals zy er nu
uitzien.
Al die heilige, die aangename en onaange
name, die weemoedige herinneringen vormden
eon schoon goheel, waarvoor sprekers gehoor
zeer dankbaar was.
In de gisteravond gehouden zevende
jaariyksche algemeono ledenvergadering van
de afdeeling Leiden der Zuidhollandscho IJsver-
ooniglng werden de aftredende bestuursleden,
de hoeren J. H. Slicher, voorzitter, en G.
Gerlings by acclamatie herkozen.
Beide heeron namen de herbenoeming aan.
Het Alg. Ned. Werklieden-Verbond heoft
zich met een adres gowend tot don minister
van binnenlandsche zaken, met verzoek, zoo
danige maatregelen te nemen, dat de werk
lieden in de steenfabrieken en hun gezinnen
minder afhankoiyk worden van do ondernemers,
en aan de werklieden althans de vryheid, om
vrouw en kinderen al of niot ln do fabriekon
of by het bedryf te laten weiken, zoo ruim
mogelyk worde verzekerd.
Dit adres is oen gevolg van de discussie
op de jongsto algemeono vergadering van het
Verbond, over het verrichton van arbeid door
vrouwen ln vergevorderde zwangerschap in de
steenfabrloken.
De minister van koloniën heoft In do
vergadering der Tweede Kamer medegedeeld,
dat het te verwachten nieuwe wetsontwerp
omtrent do opleiding van Indische ambtenaren w
zal uitgaan van hot beginsel oener tweejarige
opleiding, ten einde in de behoeften te voor
zien, die in 1903 kunnen ontstaan door even-
tueele uitbreiding van ons bestuur in Djambi
en Soemba.
Do „N. Limb. Koerier" spreekt het be
richt togen, dat de burgemeester der gemeente
Heerlen besloten zou hebben de portretten van
alle burgemeesters, die do gemeente gehad
heeft, door eon schilder op doek te laten
brengen, om daarna in de raadzaal te worden
opgehangen.
Meer bepaald noemt het blad het onwaar,
dat er slechts portretten van drie gewezen
burgemeesters zouden bestaan. Van dubbel zoo
veel burgervadors zyu conterfeitsels bewaard.
De gemeenteraad van Utrecht heeft
gisternamiddag behandeld het voorstel der
commissie, bedoeld by art. 166 dor Gemeente
wet tot wyziging van de verordening op het
ryden. Deze voorstellen bedoelden o. m. te
verbieden om in de parken met automobielen
mot grooter snelheid to ryden dan die van een
paard in matigen draf.
Van verschillende zyden werd aangevoerd,
dat het veel verstandiger zou iyn dit vorbod,
tot nog toe beperkt voor het gedeelte der stad
binnon do singelgrachten, uit te breiden tot de
goheelo kom der gemeente.
De heer Witteveen diende daartoe een voor
stel in. De heer Van Stroaton wenschto B.
en Ws. de bevoegdheid te verleenen om in
bepaalde gevallen ontheffing te mogon geven,
byv. voor wedstryden, terwyi de heer Ragay
het verbod voor de geheele kom der gemeente
niet noodig vond. Zulke beperkende bepalin
gen achtte spr. mlddeleeuwsch.
Het voorstel-Witteveen werd echter met 82
tegen 4 stemmen aangenomen.
mogelyk geiyk", zegt de auteur G. van Hulzen
in zyn woord by den tweeden druk der
„Zwervers". „Ik geef slechts wat ik als be
langstellend monsch kon opmerken, waarnemen
en ook doorvoelen, naar ik vermeen." En hy
voegt er by „echryven naar tendonz of afge
paalde gevoeUwyze biyft my vreemd."
Do auteur heeft geiyk. 't Zyn etudies naar
't leven. Van Halzen geeft ons-do kinderen van
de -straat te aanschouwen zooals ze in de hoofd
stad op 't Rombrandtpleln of op 't Damrak
aan „sjente" trachten te komen. Jongens, die
op hun hoofd staan zoolang or geen „smeris"
in de buurt is, brutaal, maar ook guitig en
vol streken. Hy heeft oog voor de schrander
heid, waarmede zy den kost weten op te halen,
maar hy hooft ook hart voor de ellende, die
de kleine misdeelden dikwyis hebben uit te
staan, niet op straat, maar thuis als een
beschonken vader ze afranselt omdat zo niet
genoeg hebben meegebracht.
En ook de grooteren, de half-wyzen, do
vrouwen of mannen, door omstandigheden,
voor een deel door, voor een deel buiten hun
schuld „in 't labyrint" geraakt, slaat hy met
een meewarigen blik gade, altyd bereid iets
ter verschooning of verzachting aan te voeren
of te laten gelden. Hy heeft oog voor het
psychisch moment, dat by hen den doorslag
heeft gegeven.
De uitgevers Valkhoff Co., te Amersfoort,
hebben by dit boek voor een smakeiyk uiteriyk
gezorgd. Het leest prettig.
Hr. Ms. opnemingsvaartuig „Van Doorn",
onder bevel van den luitenant ter zee der
lste klasse F. J. Slam, is 21 dezer van Aden
vertrokken, ter voortzetting van de reis naar
Oost-Indië.
Do majoor A. G. van Trlcht, van hot
6do reg. inf. te Breda, wordt eerstdaags be
vorderd tot luitenant-kolonel. (N. li. G.)
Ritmeester jhr. M. W. Boreol wordt
eerlang overgeplaatst by hot 3de rogimont
huzaren te '6-Gravenhage en als instructour
by de ry- on hoefsmidschool te Amersfoort
vervangen door ritmeester jiir. E. W. von
Wrangel auf Lindenberg.
Naar do „Zutf. Ct.' vernoemt, moet het
KoninkJyk Echtpaar besloten hebben, dit
jaar hot St.-Nicolaasfeest to vieren ton paleizo
Het Loo.
Van vertrek naar Dan Haag schynt dus
voorloopig geen sprake te zyn.
De Engelscho rogeeririg hoeft een staats
commissie benoemd Lot het vaststellen van
normen voor de scheikundigo samenstelling
van boter en tevens tot het bepalen dor
grenzen voor haar watergehaile.
Door onze Rogeering is dr. I. J. L. van
Ryn, directeur van het rykslandbouwproef-
slalion to Maastricht, aangewezen om in
Januari by die commissie do belangen van
Nederland te behartigen.
De luitenant ter-zee dor lste klasse J. H.
van Leent, uit Oost-Indiö in Nederland terug-
gekoerd, is op non-activiteit gosteld.
De officier van administratie der lsto klasso
E. M. Post Uiterweer en die der 2de klasso
H. J. Faure, beiden uit Oost Indië in Nederland
teruggekeerd, zyn op non activiteit gesteld.
Do adelborst dor lsto klasse by deKonink-
lyko Nederlandscho Marine reserve T. W. Smit,
dienende aan boord Hr. Ms. pantserschip
„Evertsen", wordt met 1 December a. s. van
zyn plaatsing ontheven.
Do adelborst der lste klasse by de Konlnk-
lyke Nederlandscho Marino reserve N. J. Ver
meulen wordt met 26 dezer geplaatst aan boord
van Hr. Ms. instructieschip „Gier". (Sfs.-Cf.)
Plet stoomschip „Koning Willem 1", van
Batavia naar Amsterdam, veiok 21 Nov. van
Genua; de „Koning Willem 111", van Amster
dam naar Batavia, vertrok 21 Nov. van Genua;
de „Ardjoeno", tan Batavia naar Rotterdam,
passeerde 21 Nov. Sagres; de „Merapi", van
Rotterdam naar Batavia, vertrok 21 Nov. van
Suez; de „Prins Willem V" arriveerde 21 Nov.
to Hèvre.
Koudekerk. Naar wy vernemen, zal do
verleden jaar alhier opgerichte toonoelvereeni-
ging „Concordia" Dinsdagavond 26 November
a.s. haar tweede uitvoering geven op de boven
zaal der wed. C. van Egmond.
De zitting van den Militieraad voor de
lichting 1902 zal voor deze gemeente gehouden
worden op Donderdag 12 December a.s., des
namiddags te V/K uur, ln het Invalidenhuis
te Lelden.
Leiderdorp. De In deze gemeente gehouden
collecte ten behoeve der Vrouwen en kinderen
in de Engelsohe concentratiekampen van Zuid-
Afrika heeft opgebracht f 37.50.
Zogrwaurd. Donderdag 21 Nov. hadden de
vrienden der Chr. School ln Zegwaard zich
verzameld om hun beminden en algemeen
geachten hoofdonderwyzer, den heer J. J. Ket,
de laatste eer te bewyzen. Onder algemeene
blyken van belangstelling en deelneming la hy
ten grave gedragen. Met de familieleden en
zeer vele vrienden hadden de kinderen der
twee klassen van den overledene, benevens het
geheele Locaal-Comité der Unie, waarvan de
overledene jarenlaDg voorzitter was, zich om
de groeve geschaard.
Eerst voerde het woord ds. IJ. Bootema,
Herv. predikant, die de achterbiy venden troostte
en God dank bracht voor wat meester Ket
voor Zegwaard had mogen wezen.
Daarna sprak ds. L. v. Loon, predikant der
Ger. Kerk^ dle la den korten dien hy nu
te Zegwaard was, onzen meester had leeren
hoogachten en liefhebben en de omstanders
wees op de tweeërlei roopstem, die ons ook
weer uit dit graf tegenklonk.
Namens het Locaal Comité sprak de heer
A. v. Rys, die den overledene herdacht als
trouw vriend, die voor het Locaal Comilé
onvergeteiyk zou wezen.
Daarna do hoer Langevoort, oudste onder
wijzer, die, ook namens zyn mede onderwyzers,
uitsprak, wat zy van hun bemind hoofd hadden
geleerd, en den wensch uitte, dat Meoster in
onze harten zou mogen biy ven voortleven als
een voorbeeld van liefdovolle toewyding en
strenge plichtsbetrachting.
Ten slotte zongen de kinderen Psalm 68
vers 2, waarna de oudste zoon des overledenen
den velen vrienden dank bracht voor de
talryke blyken van hartelUko belangstelling
en liefde, door de familio ondervonden in doze
droeve dagen.
Geve God de Heere, dat ook de nagedach
tenis van dezen rechtvaardige voor velen ter
zegening moge zynl L.
Uit de „Staatscourant."
Kon. besluiten. Benoemd tot broeder in de orde
van don Nederlandschen Leeuw, Th. J. Schrader,
laatstelijk onderwijzer in de strafgevangenis te
Alkmaar; benoemd tot kantonrechter-plaatsver-
vanger in het kaoton Goes, W. F. J. Waghlo,
burgemeester van Kioetingo.
Aan mr. H. W. Fangman, op zyn verzoek, met
ingang van 1 December, eorvol ontslag vcileond
uit zijn betrekking van kantonrechter te Dordrecht,
onder dankbetuiging voor de in de betrekkingon
bewezen diensten.
Openbare vergadering van de afdeeling voor
de geschillen van bestuur, op Woensdag 27 Novem
ber 1901, des voormiddags te elf uren.
Spoorweg Amsterdam Rotterdam.
In een brochure, getiteld „Hot spoorweg
verkeer Amsterdam Rotterdam on de ver
koop der beide Electrische Spoorwegen" heeft
de heer Th. Sanders, civiel en bouwkundig
ingenieur, hot vraagstuk toegelicht, waarover
in don laalsten tyd zooveel ls geschrovon en
gesproken.
De slotsom van het betoog Is, dat do exploi
tatie van eon nieuwe wostoiyko lyn
(Halfweg HaarlemmermeerLeiden - Rotter
dam), waarvoor de HolJ. Sooorwogmaatschappy
concessio hoeft gevraagd, voor deze Maatschap
py met anders dan belangryke verliezen
door hom laag geraamd op f 865,000 por
jaar kan geven.
Daarentegen zal een nieuwe centrale
lyn van Amsterdam over Amstelveen, Alfen
en Zegwaard naar Rotterdam, door do Maat
schappy tot Expl. van Staatsspoorwegen aan
gelegd en geëxploiteerd, voor deze Maat
schappy oen vormindoring van exploitatie
kosten geven. Hierdoor worden do gronden
versterkt, door den schryver ontloend aan do
algemeono en verkeersbelangen, voor den
aanleg van een centrale lyn Amstordam
Rotterdam vla Alfen. Er komen dan twoo
lynen voor sneltroinverkeerde bestaande lyn
der Holl. Spoorweg-Maat6Chappy en de nieuwe
centrale voor do Staatsspoorwegtrelnen.
De uitkomst van dos schrijvers onderzoek
ia, dat alleen door den aanleg van een derde
spoorwegverbinding, tussclien Amsterdam en
Rotterdam, in de geblokon verkeersbehoeften,
onder alle omstandigheden ruim en voor
langen tyd zal voorzien worden.
De richting via Alfen Oudshoorn, is niet
alleen het goedkoopst wat aanleg en exploitatio
betreft, maar zy voldoet ook het meost aan
de verkeersbehoeften, omdat zy tusschen do
hoofdplaatsen Amsterdam, LeideD, Den Haag
en Rotterdam dubbele lynen, met afgezonderde,
nagenoeg diametraal tegengestelde, eind
stations doet ontstaan.
Zy veroenigt daarenboven het centrum der
Ryn8treek direct met Amsterdam en Rotter
dam en brengt den spoorweg LeldenWoorden
tot grooter waarde.
Zy ls ook de kortste voor het internatio
nale verkeer met België en Frankryk.
Voor Amsterdam heeft do aanleg eener
derde verbinding met Rotterdam daarenboven
nog deze byzondere voordeeion, dat daardoor
de oplossing van het vraagstuk over hot
Weesperspoorstation wordt verkregen, togeiyk
met een nieuw Zuider Station, waaraan
dringend behoefte bostaat.
De aanlegkosten voor al do werken, waarvan
hier sprake is, zyn zeer aanzleniyk, als volgt
Looaal8poorweg, Amstordam
Haarlem f 3,500,000
Tramiynen, ln de Haarlemmer
meer, enz., volgens de laatst
aangenomen plannen rond
Verbindingsbaan Schinkel Dul-
vendrecht
Centraio spoorweg Amsterdam
Botterdam12,000,000
Totaal f 22,300,000
5,300,000
1,500,000
Kiest men ln plaats van do C o n t r a 1 o,
de W o t e 1 y k o lyn AmsterdamRotter
dam, waarvan de koston op f 15,000,000 tot
f 15,600,000 zyn begroot, dan worden de
totale aanlegkosten maximum f 25,900,000.
De achryver betoogt verder, hoe aldus en
door verschillende voorzieningen voor kosten,
blfivende beneden die van den ontworpen
westelijken spoorweg, aan de eischen van
het verkeer kan worden voldaan.
Tevens geeft hy inlichtingen en opmer
kingen ovor den verkoop der beido electrische
spoorwegen.
By de brochure ls een spoorwegkaart
Amsterdam Rotterdam en van de ontworpen
8poor(tram)wegen ln de Haarlemmermeer on
omgeving gevoegd.
llaad van liet Hof van Arbitrage.
Naar „Het Vad." vernoemt, is in de
Woensdag gehouden vergadering van don
Admlnistratieven Raad van het Hof van
Arbitrage het besluit, om zich incompetent
te verklaren tot het doen van den stap door
de vertegenwoordigers der ZuiJafrikaanscbeg
Republieken in don stryd mot Engeland*
gevraagd, zonder beraadslaging en met
algemeene stemmen genomen. Aan den
voorzitter van den Raad, den minister van
buitenl. zaken, is opgedragen van deze be
slissing aan belanghebbenden mededoeling to
doen. Het in een telegram uit Brussel aan
de Londenscho „Standard" geseinde bericht,
dat president Kruger van de beslissing door
den Raad zou worden in kennis gesteld, is
ten eonenmalo onjuist; trouwens de President
heeft hot verzoek om arbitrage niet goteekend.
Op de vorzoeken om tusschenkomst tot het
Hof van Arbitrage door kerkeraden hier te
lande, door de „Union do la Paix" te Bern en
anderen gericht is geen bepaalde beschikking
gevallen. Do verzoeken z()n eenvoudig vooi
notificatie aangenomen.
Transvaal ©si Oianje-Vryslaiil.
„De Standaard" echryft, dat het verleenen
van verlof aan onzen consul to Pretoria, naar
het schynt, niet buiten allo verband stond
mot moeilijkheden van diplomaiiekon aard,
on dat evenmin kon gezegd worden, dat de
te Pretoria gevoerde processen er niets me
uitstaande hadden. Zoowel ter zake van dez
aangelegenheid als in verband met de schade
loosstellingen was het, volgons dat blad,
misschien niet zoo geheol onjuist, van eemgs-
zins gespannen verhoudingen te spreken.
Dr. Leyds is te 's Gravenhago aangekomon
TWEEDE KAMEK.
Indische begrooting.
De Minister van Koloniën constateert, fiat
het verlaten van Atjeh een onrecht zou
zijn tegenover de goedgezinde bevolking, cn
hij wijst er op, dat de toestanden in Atjeh
in dc laatste tjjden verbeterd zijn cn dal t
plicht is, zoo spoedig mogelijk aan den oor
log een einde te maken, liefst zonder bloed
vergieten.
Wat instelling van een advisecrendcn kolo
nialen raad door den heer Eoek gewenscht
aangaat, merkt de minister op, dat li ier
voor Grondwetsherziening zou noodig zijn,
maar bovendien dat Staatscommissies voor
speciale doeleinden beter kunnen werken. Do
minister kan niet met deD heer Van Vlijmen
inzien, dat voor verdediging van Pocloe Wch
en Emmahavcn aan schepen de voorkeur
moet gegeven worden boven kustbaltcrijen
enz. Dc Minister kon jegens do voor liet amb
tenaars-examen geslaagden niet anders ban
delen dan hij deed. In 1903 /.uilen 0 ambte
naren worden uitgezonden, als noodig, zon
der buitengewone omstandigheid. Weldra zal
hij een tweejarige opleiding voor den Ir.di-
schcn diens' voorstellen.
Do heer Van der Zwaag had van den lieer
Idenburg, die de christelijke en zedelijke uc-
ping zoo op den voorgrond stelde, verwacht,
dat hij consequent zou zijn gebleven in zijn
rede en den Atjeh-oorlog in krasse bewoordin
gen had afgekeurd. De hoer Van der Zwaag
stelde het tegenwoordig oordeel van dr - iy-
per over den Atjeh-oorlog tegenover dn ua
program van 1873, waarin hij betoogde-, dat
't voor een christelijke natie betaamde, het
onrecht tegenover den sultan van Atjeh goed
te maken en naar vrede to streven.
De hcor Van Kol repliccerendc, kwam op
tegen de aanvallen op zijn betoog, volhou
dende dat cr bij ons optreden in Djambi
zucht naar land en goud in 't spel ia. Sterk
bestreed hij do brutale imperialistische po
litiek, door den heer Idenburg geprüdikt.
Spr. erkende, dat de Roomsahe zcnd-linge
veel goeds deden, cn dat pastoors meer het
vertrouwen der bevolking hebben dan do
minees.
En de beschuldigingen die tegen katholieke
zendelingen zyn uitgesproken, zyn niet van
spr., maar van de inwoners der gewesten
zeiven, moer bepaaldeiyk uit de Mlnahassa. De
hoer Schaepman kan daaromtrent inlichtingen
krygen by dr. Kuyper. Biliykheidshalvo haalt
spr. nu ook nog het oordeel van katholieke
over protostantsche zendelingen aan; zy
spraken over hot protestantisme als over de
pest op kerkeiyk gebied. Een proteetantsch
christendom noemden zy „bedrog"; protes-
tantsche zendelingen zyn „bedriegers", dienaars
van don duivel en huurlingon, terwyi de
qualifleatie van „bedriegors" ook in de Ency
cliek voorkomt van Leo XII1.
De Voorzitter verzocht den spr. met die
llefeiykhodon, waarmede hy toch velon krenkt^,'
niet voort to gaan en weer terug to keeren
tot het Indische gebied.
De heer Van Kol antwoordt nog veel te
leggen te hebben.
Heden voortzetting Da afdoening van ander#
