H°. 12241 Donderdag IS «Januari. A0. 1900 feze (gousant wordt dagelijks, met uitzondering van (Zon- en feestdagen, uitgegeven. lied. Zuid-Afrikaansclie Verccniging. Leiden, 18 Januari. Feuilleton. •PBJJS DEZEB CQT7BANT» Voor Leldaa por 8 maanden. Franco por post -a Afzonderlijke Nommers f 1.10. 1.40. 0.05 PRIJS DSE AUVERT-fcLN TüÜN Van 1—0 regels 105. lodoro regel meer 0.17J. Grootere letters naar plaatsruimte Voor hot incasseeren huilaD de stad wordt 0 05 berekend. Afdeeling Leiden en Omstreken. Door den Penningmeester is sinds de laatste >pgave ont?.n?en: Door bemiddeling van den heer W. Van Rossura du Chattel Jr. van een Duitsche firmaƒ10.— door bemiddeling van het Leidsch Dagblad: De Boeren vechten voor hun land. Joe Chamberlain?.... voor diamant. Maar do Boertjes halen 't er bovenop. En Joe?.... die krfigt de kous op zyn kop. Van een kouwe familie 1.105 Gecollecteerd op een 90-jarig feest 9.50 Opgehaald door Emma op baar Pa's ▼erjaarcag 0.57 Van eoa gezellig avondjo by Kleine Trits2.50 „Voor de Boertjes" van de Domino- tafel, Hotel „Du Lion D'Or". 1.30 Bijdragen kunnen worden toegezonden aan den Penningmeester, Rerabrandtstraat 19, of aan het Bureel van dit Blad. Een electrisclie centrale te Leiden. In de vergaderingen van de Commissie van beheer der stodtlyke gasfabriek is reels dikwijls overwogen, of van baar zijde voor stellen zou en worden gedaan om naast do gasfabriek een electrische centrale op te lichten. Omtrent de beantwoording der vraag of indien bleek, dat er in Leiden op eenLszins uitgebreide schaal behoefte aan electrischen stroom bestond, hierin van gemeentewege dan wel van particuliere zijde zou moeten worden voorzien, heeft in de Commissie steeds eenstemmigheid geheerscht. De -moeilijkheid om tot een behoorlijke regeling van de financiëele en technische •verhouding tusscben de gemeente en een concessionaris te komen; de wenscbelykbdi om, indien electriciteit verkrijgbaar zal worden gesteld, 2ulks zoo algemeen mogelijk te coen de overweging dat evi ntu >el te behalen winsten aan de gemeente en niet aan particulieren behooren te vervallen, en eindelijk de goede resultaten, die uit het eigen beboer der gas fabriek voor de gemeente zija voortgevloeid, zijn h. I. redenen te over, om indien een keuz9 moet worJen gedaan, tot eigen beheer te besluiten. Hier kan nog worden bijgevot gd, dat het technisch zoowel als administratief beheer eoner gasfabriek en eener electrische centrale in vele opzichten samengaan, en d t beide inrichtingen onder óén beheer nooit zullen concurreeren, maar integendeel elkander zullen aanvullen. Reeds wordt in onze gemeente door de Leidsche Katoenmaatscbappij een ruim ge bruik van electrische beweegkracht gemaakt, verder heeft do Koninklijke Nederlandsche Grofsmederij een electrische kraan voor het heffen van zware lasten, worden de meel fabriek, de broodfabriek „De Vereeniging" en de sajetfabriek van de firma Vervoort en Van Cranenburg electrisch verlicht en zijn er 7 gasmotoren, totaal met 58 paardekrad te voor de voortbrenging van &troom (in boota- zaak voor licht) opgesteld. Uit alles blijkt genoegzaam, dat electriciteit naast het gas een plaats iqneomt en deze in de naast9 toekomst belangrijk grooter belooft te worden. De voordeelen van het electrisch licht zijn gemak bij het aanbrengen en in behandeling, gevaarlooshei I en afwezigheid van veront- rrinigiog en temp&ratuurverbooging der lucht. Voor lokalen, waar veel menschen bijeen komen, voor ziekenzaleD, schouwburgen en sommige fabrieken i9 het boven elk ander verlichtingsmiddel te verkiezen. Mode en zucht naar reclame werken verder het gebruik vaa dit licht iu do band. Commissarissen meenen hier nog te moeten bijvoegeD, dat er in den laatsten tijd ernstig naar gezocht wordt, om electrische gloeilampen te vervaardigen, die minder stroom dan de thans in gebruik zijnde behoeven. Even goed als het mogelijk la, dat deze pogingen eerst over eenige jaren zullen slagen, zoo kan binnen eenige maanden een bruikbare lamp worden geleverd, die bijv. slechts de helft van den stroom noo ig zal hebben, die nu voor een gloeilamp wordt vereischt. Verder biedt een verlichting met t-lectrische booglampen voor drukke verkeerswegen groote voordeelen aan. Wat de beweegkracht aangaat, zoo zijn electromotoren voor de kl=ine industrie ge schikt. Deze motoren eischon geen bijzondere opstelling, nemen weinig ruimte in, werken geruischloos, en zijn gemakkelijk in de be handeling. De kosten van aanschaffing en onderhoud van electromotoren zijn geringer dan van tüdGre motoren. In industrieën, waar afwisselend nu eens veel, dan weder weinig kracht wordt geëischt, en op plaatsen, waar veel drijfwerk moet worden aangebracht, kunnen dikwfils mot vrucht electromotoren worden toegepast. Bij het nagaan van ver schillende tarieven voor de levering van stroom aan motóren is gebleken, dat in verscheidene plaatsen stroom voor een zoodanigen prfis wordt geleverd, dat in sommige bedrijven electromotoren met gasmotoren kunnen con curreeren, zelfs bij een zoo lagon prijs als te Leiden voor het gas geldt. Een factor van beteekenia voor electrische centraion kan ook zijn het leveren van stroom voor tractie. In verband met een uitvoerig door haar tot B. en Ws. gericht schrijven komt het der Commissi9 noodig voor, dat thans ook voor Leiden zal worden nagegaan, wdke de kosteo, aan de oprichting eener centrale verbonden, zullen zijn, en tegen welken prijs eLctrlsche stroom zal kunnen worden beschikbaar gestclJ. Dat zjj thans tot dit ondirzoek wenscht over te gaan, vindt mede zijn grond hierin, dat bij de voortdurende toename van het gasverbruik hier ter stede binnen enkele jaren plannen voor een uitbreiding der gasfabriek zullen moeten worden opgemaakt en de Commistie bij het opmaken dezer plannen rekening wenscht te houden met een eventueels oj; richting eener electrische centrale. Voor het bedosido onderzoek acht zij een krediet noo rig van ƒ5000, welke som zjj voorstelt uit de exploitatie der gasfabriek over het dienstjaar 1899 beschikbaar te stellen. Het saljo der gasfabriek is voor cit jaar ge raamd op ƒ83.635.781/!. De resultaten, voor zoover zfi bekend z(jrJ, zijn van dien aard, dat hst geraamde saldo zal worden over schreden en het genoemde bedrag zonder bezwaar uit de exploitatie der gasfabriek be schikbaar zal kunnen worden gesteld. H-.t ligt in de i ed06liug naar gegevens, door de Commissie in overleg met een ervaren electro technicus te V6rstr,kk-.n, aan een Nederlandsche en twee of orie buitenlandsche firma's plannen voor de inrichting eener elec trische centrale te vragen. Voor bet opmaken dezEr plannen zal aan de firma's een ver goeding worden toegekend, zoo lat de ont werpen het eigendom der Stedelijke Gasfabriek zullen worden, zonder dat deze van haar zijde eenige verbintenis tegenover een der fa&ri- kanten behoeft aan te gaan. Het nazien eo bestudeeren der projecten zal onder de leiding van een electrisch ingenieur dienen te ge schieden. De Commissie zou er verder prfis op stellen, inoien de directeur van gemeentewerken haar, voor zoover noodig, zijn oordeel over bet aanbrengen van electrisch licht in Gemeente gebouwen zal doen kennen. De kosten van het genoemde, waar ei) nog gevoegd moten worden uitgaven voor toeken- en crükwerk cn voer het bezoeken coor den directeur oer gasfabriek van eenige electrische central-n van ongeveer gelijken omvang als voor Lriden noodig zal worden geacht, zullen uit bet aan gevraagde krediet moeten wor.en bestreden. Onder overlegging van bodoeld scbryven deelen B. en Ws. den gemeenteraad meae, dat zij zich geheel met den inhoud daarvan kunnen vereenigen. Waar electrische verlichting steeds meer een eisch 'des ttjds mag woroen geacht, achten ook zy het noodzakelijk, dat een onderzoek wordt Ingesteld, gelijk door de Commissie wordt bedorid. Daarbij zal eerst uit den uitslag van dat onderzoek kunnen blijken, ia hoeverre de oprichting van een electrische centrale in een wezenlijke behoefte iu deze gemeente zou voorzien. Immers eerst dan, wanneer tekend is tegen welken prijs electrische stroom zal kunnen worden geleverd, zal men zich met eenige zekerheid kunnen vergewissen op hoeveel verbruikers bij de oprichting zou mogen worden gerekend. Zfi geven daarom in overweging uit het saldo der Stedelijke Gasfabriek de gevraagde som ter beschikking te stellen van Commis sarissen ter verkrijging van plannen met opgaaf van kosten van installatie en exploitatie, voor de oprichting van bedoelde electrische centrale in deze gemeente. In de gisteravond gehouden vergadering van de Kamer van Koophandel en Fabrieken altrier werden herbenoemd, bü acclamatie, de bóeren P. L. C. Driessen en H C. Juta tot voorzitter en onder-voorzitter. Den heer Driessen werd b\j monde van den heer Juta een warm woord van hulde ge bracht voor de belangrijke diensten c oor hem bewezen gedurende ruim 10 jaren als voor zitter der Kamer. Tot le-Jen oer commissie voor het archief werden benoemd de heeren Juta en Van Waveren en tot leden der commissie voor het verslag d^ heeren Driessen, H. J. Van Nouhuys en C. C. Tieleman. Naar aaDltidiDg eener opmerking, gemaakt in een vorige vergadering door den beer Van W.iveren, doelde de voorzitter mede, dat by heeft onderzocht of inderdaad op de singels en in buitenwijken der gemeente's avonds na 8 uren geen postbestelling meer plaats hooft en dat die bewering hem is gebleken juist te zjjn. Besloten werd daarop den voorzitter te machCTgen met den directeur in overleg te treden over de maatregelen om 'daarin ver andering to brengen, httzfi door zich te wenden tot den Minister van Waterstaat, H. en N., hetzij tot den directeur-generaal der posterijen en telegraphie. Verder deelde de voorzitter mede dat was ingekomen een medodeeling van den beer J. C. Van Marken, te Delft, en tal van anaere bekende firma's in NederlaDd dat deze in Juoill. een adres hebben gericht tot den minister van justitie met verzoek tot aanvulling van het Wetboek van Strairecht in dier vooge dat daarin bepalingen wor en opgenomen tot het tegengaan van deloyante concurrentie. Aangenomen voor kennisgeving. Daarna kwam aan de orde: een circulaire van den directeur der posterijen en telegraphie, betreffende Zondagsrust bij de posterijen, waarotf oeze twee vragen wordea gesteld: lo of de tweed e postbestelling op Zondag zonder overwegende benadeeling van den handel kan worden opgeheven, en 2o. of die opheffiDg mede overwegend be zwaar zou ontmoeten, indien do eenige be stelling om tien uren halfelf 's voormiddags geschiedde. Na langdurige beraadslaging wordt met 6 tegen 2 stemmen besloten den minister mede te deelen, dat de Kamer verdere beperking van den Zondagsoienst ze6r in strijd zou achten met de belaügen van den handel; dat toch de Zondagsdienst bereids van 6 bestel lingen tot op 2 is teruggebracht, eeu be perking meer dan voldoende geacht. In tal van groote handelsondernemingen immers worden op Zondag correspondentiën verwerkt, welke geen uitstel kunnen leiden en waarvoor des Zondags de noo rige voorloopige maatregelen moeten worden genomen om des Maandags vroeg aan verzoeken of verplichtingen te kunnen voldoen. Daarenboven zou het groot bezwaar opleveren voor den han el dat, indien de eenige postbestelling op halfelf v. m. werd gesteld, de Engelsche post, van overwegend belang voor den handel, zou worden gemist, terwijl daardoor tevens aan de bestellers de gelegenheid zou worden benomen de voor middag-godsdienstoefening by te wonen. Met Droeve dagen. in Zonder aangehouden te zijn, kwamen de reizigers aan de muren van Parys. Hier ging het nog woester toe. Voor een door het vuur vernielde kapel danste men de Carmagnole, den beroemden dans der revolutie, waardoor do strijders voor de vryheid werden aange vuurd. Aan een wynhuis waren groote plak katen gehecht, waarin bekendgemaakt werd, dat de eigenaar voorzien was van een nieuwe bezending „emigrantenwyn". Verder op bevond zich een piekeofabriek; een van staatswege in beslag genomen smidse, waar pieken voor de- volkswapening worden vervaardigd. De menschen stonden er omheen, zagen toe, hoe de wapens vervaardigd werden, en verteldon elkander de nieuwtjes van den dag. „Waart gy gisteren op de roode kermis?" hoorde Charles iemand met een houten been vragen. De gevraagde, een persoon met woeste gelaatstrekken, lachte onaangenaam en ant woordde „Ja, zeven en vyftig hebben weder in den zak gemeed." Charles begreep niet, wat daarmee bedoeld word; toch ging hem een yskoude rilling door de leden. Uit al hetgeen hem bier omgaf sprak zulk een vreeseiyke verdorvenheid, zulk een treurige ontaarding der menschheid, dat ont zetting hem aangreep. Doch ook hier kwamen zo gelukkig nog ongehinderd voorby. De menschen hadden te veel met zichzelven te doen, dan dat zy zich om de drie rampzalige ruiters met hun afgesloofde paarden konden bekommeroD. In dit opzicht had de jonge aristocraat zich niet bedrogen: by had zijn paarden allo verkocht op drie na, en ook dozo zou by van de hand gedaan hebben, indien hy niet had gevreesd, ze als reservepaarden noodig te zullen hebben. Ook in de straten der oigeniyke stad heerschte een beangstigenden luidruchtigheid en levendigheid. In de talryke uitdragerswinkels bemerkte men in h6t oog vallend veel kostbare meubelen, beelden, kerksieraden en altaar- kastjes. Alles werd onder hoongelach voor spotpryzen verkocht. Naast de in uniform gekleede nationale gardes bemerkte men in de straten een groote menigte met pieken gowapende sansculot ten, die sinds korten tyd door de regeering bezoldigd werden, met het doel, de machtheb bers ieder oogenblik by te staan. By elk alarmgeklep en stormgelui, by ieder brood- oproer, dat in den laatstea tyd veelvuldig voorkwam, omdat de prys der levensmiddelen tot een verbazende hoogte steeg, kwamen deze sansculotten opdagen. By alle geschil len tusscben de Conventie, de staatsregeering, het Paryache stadsbestuur, do politieke clubs liepen zy samen en vertegenwoordigden de majesteit des volks. By hen voegden zich vuile, havelooze kinderen en tal van werk- looze, ontaarde vrouwon, welke laatsten als de beroemde ^breisters van Robespierre" met de breikous in de band de dagelykscho toe schouwsters waren van alles, wat er op het revolutieplein voorviel. Een beeld der omver werping van alle orde, dat was de indruk, dien Parys op de drie reizigers maakte. Geiyk een menscb, neerliggende in wilde koorts, door zyn verhitte, kranke phantasie de stille ziekenkamer met woede dreigende gestalten bevolkt, voor wie by hygend en kreunend waant te vluchten, terwyi hy toch aan zyn sponde gebonden ligt zoo vertoonde zich aan den kalm denkende het volk van Parys in 1793, het jaar van het Schrikbewind. Den jongen graaf Charles werd het eerst thans duideiyk, wat by ondernomen had; met welke wederwaardigheden hy den kamp had aan gevangen en welk een vreeselyke verautwoor- deiykheid hy op zich geladen had. Daarby kwam, dat hy er nog zeor ver van verwyderd was, Jacques Beauchêne zyn volle vertrouwen te schenkeD. Hy had oüderweg reeds dikwyis bemerkt, hoo het donkere oog van den jongen boer vol haat op hom rustte, terwyl hy daar entegen burggravin Madeleine met eerbied behandelde en ten opzichte van haar groote gehoorzaamheid en opmerkzaamheid aan den dag legde. Dit alles wees onbedrieglyk op een aanwezigen hartstocht, die slechts op een gelegenheid wachtte om met onweerstaanbare kracht en geweld los te barsten. Dit was de grootste smart, de zwaarste en meest druk kende zorg van den jongen aristocraat, en hy was er op voorbereid, dat Jacques den oenen of anderen dag zou uitroepen: „Hier is de verkapte aristocraat, grypt heml Dit is de graaf De Miraye!" En de vree3, wat er dan gebeuren zou, maakte hem slapeloos, oniustig, ongelukkig. Om deze reden had by hem reeds gedurende de reis vyfhonderd franken beloofd, zoodra men veilig In Parys zou zyn. Hy wilde hem dat geld nu uitbetalen en hem tevens nog vyf duizend franken toezeg gen, wanneer alles hier goed afliep en zy goed en wèl met den burggraaf op de terug reis zouden wezen. Terwyl Charles langzaam door het gewoel reed, ontstond er plotseling achter hem een tumult. Gomeene schimp- en scheldwoorden weerklonken, en toon hy zich verschrikt om wendde, zag hy nog, hoe een sansculotte een der paarden met zyn piek doorstak. „Kunt gy niet beter op uw beenen pass:n, ezel? Hoe kan het paard het helpen, dat het u trapt!" schreeuwde Jacques Beauchêne toornig en sloeg naar den sansculotte. „Bedaard, Jacques, bedaard 1" vermaande Charles. Het paard stortte neer. In een oogwenk ontstond er nu een oploop van menschen. „Het zyn vermomde aristocraten I Waartoe gebruiken zy anders paarden riepen eenige stemmen woest door elkander. Anderen schreeuwden doordringend en schril: „Slaat zo dood! Wy hebben ook geen paarden. Aan de lantaarn met henl In de Seine met henl Slaat toe, elaat ze dood!" Het tumult was niet meer te bodwiugeD; de botsiog, die Charles onder deze omstandig heden als hun ondergang moest beschouwen, scheen onvermydeiyk. Zyn eerste greep w&3 cehoud van den bestaarden toe6tanu zoa veroetering alleen kunnen worden verkregen door uitgobreido vermeerdering van personeel. Aangehouden werd de behandeling van een missive van ce Earner v.:n Kooph. en Fabrieken lo Padang, betreffende de uitbrei ding der koffiecultuur. Verder werd besloten met warmte te onder steunen een adres van do Kamer van Kooph. en Fabr. te Rotterdam, gericht aan den Min. van Waterstaat, H. en N., over do talryko grieven tegen het vervoer op- en de dienst regeling by de beide groote spoorwegmaat- 8cbappyen. Er werd op gewezen cat die grieven ook in ruime mate zich voor Leiden deden gevoelen. Einoelyk deei de secretaris Dog mededco ling oat by de vragenlyst betreffende arbeids- en woningtoestanden, uitgaande vau de Ver eeniging van Nederlan sche Iudustriéelen, heelt verzond9n aan 10 verschillende voor name in ustriêelen en handelshuizen albi-r, waarop zjjn ingekomen vier antwoorden, welke aan de genoemde vereeniging zullen worden afgezonden. Na afdoening van nog eenige onderworpen van zuiver huishou .elyken aard, werd do Vergadering door den voorzitter gesloten. Er bestaat geen bezwaar tegen inwil liging van het coor mej. C. Japikse ingediend verzoek om ontslag als onaerwyzerea aan dc Openbare school voor Meisjes lste klasse, alhier, evenmin tegen dat van mej. M. J. Vaa der Harst met iüg.ng van den laten April a. swegens huweiyk, uit haar oe- trekking van lste onderwyzeres in de vrouwe- lyke handwerken aan de openbare school der 3 e klasse, No. 5. B. en Ws. 6tellen dus voor, aan beiden het ontslag eervol te verleenen. Zich vereenigende met het aoor den 8tad8vrosdmeester prof. dr. S. Velt uitgebracht advies geveu B. en We. den gemeenteraad in overweging mej. M. Van oer Hoeven Fraai vroer om voor den tyd van drie jaren in haar betrekking van staasvroedvrouw te conti- nueeren. Naar aanleiding van een desbetreffend ver- zo. k van mevrouw de wed. dr. P. Harting deelen zy me Je, dat, aangezien ae dochter Marie van adressante om gezondheidsredenen da H. B. school voor meisjes heeft moeten verlaten, er huns inziens wel termen aanwezig zyn om de gevraagdo vrystelling van school geld te verleenen, over de laatste twee kwar talen van den loopenden cursus. By de door Burg. en Wethouders alhier gehouden aanbesteding van bouwmaterialen enz. was ingeschrev.n voor de levering van een yzeren balhsfpraam coor don he^r D. Boot te Alfen aan den Rya voor 1040 en dcor den heer W. F. Maas te Leiden voor ƒ995, aan wien de levering is gegund. Door den kolon 1, commandant van het 4de regiment infaoterie, zyn by do bataljons alhior aangesteldtot milicien sergeant-wiel- ryder, do milicien-korporaal wielryoer C. Lis- senberg en tot^eserve korporaal, de adspirant- vaancrig D. Beyerinck. naar Madeleine, die, reeds van het paard gevallen, meer dood dan levend midden in het gewoel lag. Iiy vatte haar snol by den gordel en trok haar in zyn armen. Toen riep hy Jacques Beauchêne toe: „Liat hun de paar-» den, Jacques; laat ze hun en volg my oogen- blikkelykl" Daarop sprong by met zyn last de eerste de beste huisdeur in en onmiddellijk daarop zag hy oen reusachtigeu, zwarten, blODdharigen maD, die met een schootsvel voor en een smidshamer in de hand voor hem stond. Hy bevond zich in het huis vau een slotenmaker. Daarbuiten brulde en raasde de woedende menigte: „Het zyn vermomde aristocraten! Slaat ze dood! In het water met henl" B'J al wat u heilig is," riep Charles adem loos en 8raoekend den man toe, „bescherming en toevlucht voor onschuldigenl" De man wierp een korten blik op het bleek gelaat van den jongen man. Toen wees by met de hand naar een deur op den achter grond zyner werkplaats en zei: „Ga daarin en roep myn dochter Vera." En torwyi Charles dit bevel spoedig opvolgde, trad do man met zyn hamer in de deur zynor woning. Jacques BeaucLêne, die zich nog tegen dr menigte verweerd had, kwam thans ook in de werkplaats. Een woeste menigte drong hom na. „In het water 1 Ia het waterl Aan de lantaarn 1" klonk het in koor en men poogde het huis binnen te dringen. (Wordt vervolgd.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1900 | | pagina 1